Wyższa Szkoła Prawa i Administracji Przemyśl Rzeszów School of Law and Public Administration Przemyśl Rzeszów Urząd Miasta Rzeszowa The City of Rzeszów Urząd Statystyczny w Rzeszowie Statistical Office in Rzeszów RZESZÓW W LICZBACH RZESZÓW IN FIGURES Rzeszów, październik 2012
KONCEPCJA I OPRACOWANIE CONCEPTION AND ELABORATION Marek Cierpiał-Wolan Tadeusz Ferenc Jerzy Posłuszny Copyright by Wyższa Szkoła Prawa i Administracji Przemyśl Rzeszów, Urząd Statystyczny w Rzeszowie, Urząd Miasta Rzeszowa Redakcja, skład i opracowanie graficzne Editing, typesetting and graphics Podkarpacki Ośrodek Badań Regionalnych Fotografie Photos Urząd Miasta Rzeszowa Wyższa Szkoła Prawa i Administracji Przemyśl-Rzeszów ISBN 978-83-7406-179-7 Wydano nakładem Wyższej Szkoły Prawa i Administracji Przemyśl-Rzeszów Druk: RS DRUK Drukarnia Wydawnictwo ul. Podgórska 4, 35-082 Rzeszów e-mail: poczta@rsdruk.pl, www.rsdruk.pl
PRZEDMOWA Z okazji 50-lecia istnienia Urz du Statystycznego w Rzeszowie przedstawiamy publikacj wydan wspólnie z Wy sz Szkoł Prawa i Administracji oraz Urz dem Miasta Rzeszowa pt. Rzeszów w liczbach. Druga edycja publikacji zawiera obszerny zestaw informacji statystycznych o podstawowych aspektach funkcjonowania miasta i ycia jego mieszka ców. Zakres danych zamieszczonych w opracowaniu obejmuje mi dzy innymi sytuacj demograficzn, rynek pracy, edukacj, ochron zdrowia, kultur i turystyk, gospodark, finanse publiczne na przestrzeni lat 2003-2011. W drugiej cz ci opracowania, dla uzyskania pełniejszego obrazu miasta Rzeszowa przedstawiono stolic Podkarpacia na tle innych miast wojewódzkich. W celu lepszego zobrazowania poszczególnych zjawisk, wybrane elementy uj to w formie graficznej na wykresach oraz zamieszczono krótki komentarz analityczny. Przekazuj c Pa stwu niniejsz publikacj, wyra amy przekonanie, e zawarty w niej zestaw danych statystycznych oka e si przydatny wielu osobom i instytucjom zainteresowanym poruszan tematyk. Rektor Wy szej Szkoły Prawa i Administracji Przemy l Rzeszów Prezydent Miasta Rzeszowa Dyrektor Urz du Statystycznego w Rzeszowie Jerzy Posłuszny Tadeusz Ferenc Marek Cierpiał-Wolan Rzeszów, pa dziernik 2012 r.
PREFACE On the occasion of the 50th anniversary of the Statistical Office in Rzeszów we have the pleasure to present a publication entitled "Rzeszów in numbers" issued together with the School of Law and Public Administration and the City Hall in Rzeszów. The second edition of the book contains a comprehensive set of statistical information about the basic aspects of the functioning of the city and life of its inhabitants. The scope of the data included in the publication includes demographics, labour market, education, health care, culture, tourism, economy and public finances over the years 2003-2011. To obtain a more thorough picture of the city of Rzeszów, the second part of the study presents the capital of Podkarpackie voivodship in comparison to other cities. In order to fully illustrate various phenomena, some elements were presented in the form of graphical charts and a brief analytical comment was added. Presenting this publication, we believe, that it will prove to be a useful source of information both for institutions and individuals interested in the presented subject matter. Rector of School of Law and Public Administration Przemy l-rzeszów President of the City of Rzeszów Director of Statistical Office in Rzeszów Jerzy Posłuszny Tadeusz Ferenc Marek Cierpiał-Wolan Rzeszów, October 2012
Spis treści Contents Strona Page Przedmowa... Preface 1. Powierzchnia... Area 2. Ludność... Population 3. Bezpieczeństwo publiczne... Public safety 4. Rynek pracy. Wynagrodzenia... Labour market. Wages and salaries 5. Mieszkania. Infrastruktura komunalna... Dwellings. Municipal infrastructure 6. Edukacja... Education 7. Ochrona zdrowia i opieka społeczna... Health care and social welfare 8. Kultura. Sport. Turystyka... Culture. Sport. Tourism 9. Transport... Transport 10. Gospodarka... Economy 11. Finanse publiczne... Public finance 12. Rzeszów na tle innych miast wojewódzkich... Rzeszów compared to other voivodship cities 3 6 10 16 18 23 31 37 41 48 52 58 63
1 POWIERZCHNIA Miasto Rzeszów jest stolicą województwa podkarpackiego. Jest zarazem siedzibą głównych instytucji rządowych i samorządowych województwa, instytucji kulturalnych i naukowych oraz pełni funkcję ważnego ośrodka przemysłowego, handlowego i informatycznego. Miasto położone jest w obrębie Rynny Podkarpackiej, Przedgórza Rzeszowskiego oraz Dynowskiego nad rzeką Wisłok. Zajmuje powierzchnię 117 km 2 i zamieszkuje go ponad 180 tys. mieszkańców. Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi miasta jest jego położenie, przecinają się tutaj ważne szlaki komunikacyjne: Drezno-Kijów oraz Białystok-Koszyce. Rzeszów posiada również międzynarodowy port lotniczy obsługujący regularne rejsy w następujących kierunkach: Barcelona Girona, Birmingham, Bristol, Dublin, East Midlands, Frankfurt, Londyn Luton i Stansted, Manchester i Warszawa. W sezonie letnim touroperatorzy oferują połączenia czarterowe na kierunkach: Egipt Hurghada i Sharm El Sheikh; Grecja Kreta; Tunezja Enfidha i Monastir; Turcja Antalya. Powierzchnia Rzeszowa w km 2 Area of Rzeszow in km 2 km 2 120 117 100 92 98 80 60 40 39 40 54 68 77 20 0 3 8 6
AREA 1 Utrzymanie dynamicznego rozwoju Rzeszowa spowodowało, że władze miasta rozpoczęły starania o przyłączenie do Rzeszowa sąsiadujących sołectw. Działania te zostały uwieńczone sukcesem i od 2006 roku Rzeszów powiększał się co roku o przyległe sołectwa: Słocinę (2006 r. 9,16 km 2 ) i Załęże (2006 r. 5,20 km 2 ), Przybyszówkę (2007 r. i 2008 r. łącznie 16,26 km 2 ), Zwięczycę (2008 r. 7,23 km 2 ), Białą (2009 r. 6,06 km 2 ), Budziwój (2010 r. 17,50 km 2 ), część Miłocina (2010 r. 1,27 km 2 ). Łącznie terytorium Rzeszowa na przestrzeni kilku ostatnich lat zostało zwiększone o 63 km 2. W strukturze powierzchni miasta według stanu w dniu 1 stycznia 2012 r. największy udział miały użytki rolne 61,6%, podczas gdy grunty zabudowane i zurbanizowane to 31,0%. Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione stanowiły 4,3%, grunty pod wodami 2,0%, a nieużytki i tereny różne 1,1%. W porównaniu z 2003 rokiem struktura powierzchni miasta uległa znacznej zmianie wzrósł o 20,4 p.proc. udział powierzchni użytków rolnych, jednocześnie zmniejszył się o 21,8 p.proc. udział gruntów zabudowanych i zurbanizowanych. Niewątpliwie wpływ na powyższe zmiany miało opisane wcześniej powiększenie miasta Rzeszowa o mniej zurbanizowane sołectwa. 7
1 POWIERZCHNIA Natomiast biorąc pod uwagę strukturę gruntów zabudowanych i zurbanizowanych miasta Rzeszowa w porównaniu z 2003 rokiem o 3,6 p.proc. zwiększył się udział terenów komunikacyjnych, o 2,4 p.proc. terenów mieszkaniowych oraz o 2,1 p.proc. innych terenów zabudowanych. Z kolei zmniejszył się udział między innymi zurbanizowanych terenów niezabudowanych o 5,3 p.proc. oraz terenów rekreacyjno-wypoczynkowych o 2,0 p.proc. Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych miasta według kierunków wykorzystania Structure of built-up and urbanized areas of city by use of land Stan w dniu 1 I As of 1 I 2003 34,2 9,4 15,6 14,0 7,0 19,8 2012 36,6 8,6 17,7 8,7 5,0 23,4 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% tereny mieszkaniowe residential areas tereny przemysłowe industrial areas inne tereny zabudowane other built-up areas Źródło: dane Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii. Source: data of the Head Office of Geodesy and Cartography. zurbanizowane tereny niezabudowane undeveloped urbanized areas tereny rekreacyjno-wypoczynkowe recreational areas tereny komunikacyjne transport areas Rzeszów jest położony na wysokości 210-215 metrów n.p.m., jego współrzędne geograficzne to 50 13 długości geograficznej wschodniej i 22 szerokości geograficznej północnej. Klimat stolicy województwa jest uwarunkowany jego położeniem geograficznym na styku Pogórza Karpackiego oraz Kotliny Sandomierskiej i zależy od głównych mas powietrza nadpływających nad miasto. W miesiącach letnich dominuje powietrze polarno-morskie, natomiast w zimie i na wiosnę powietrze polarno-kontynentalne. 8
AREA 1 Średnie temperatury powietrza Average air temperatures 25 C 20 15 10 5 0-5 -10 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 styczeń January lipiec July Źródło: dane Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Source: data of the Institute of Meteorology and Water Management. W lipcu 2012 r. średnia temperatura powietrza wynosiła 21,3 C i była wyższa od średniej z lat 1971-2000 o 3,4 C, przy czym maksymalna temperatura wynosiła 34,1 C, a minimalna 8,1 C. Średnia suma opadów atmosferycznych wyniosła 63,5 mm i stanowiła 59% normy z wielolecia. Średnie opady atmosferyczne Average atmospheric precipitation 250 mm 200 150 100 50 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 styczeń January lipiec July Źródło: dane Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Source: data of the Institute of Meteorology and Water Management. 9
2 LUDNOŚĆ Rzeszów to największe miasto województwa podkarpackiego, koncentrujące ponad 20% ludności miejskiej Podkarpacia. W latach 2003-2005 następowało nieznaczne zmniejszanie się liczby ludności Rzeszowa. Jednak począwszy od roku 2006 tendencja uległa zmianie i liczba mieszkańców miasta systematyczne się zwiększa. W końcu sierpnia 2012 r. według danych Urzędu Miasta Rzeszowa stolica Podkarpacia liczyła 181 426 mieszkańców, w tym 96 613 kobiet. Ludność na podstawie bilansów Population on the basis of balances Ludność ogółem Total population Kobiety Females w tysiącach in thousands Mężczyźni Males Kobiety na 100 mężczyzn Females per 1000 males Ludność na 1 km 2 powierzchni ogólnej Population per 1 km 2 of total area 2003... 159,1 83,9 75,2 112 2963 2004... 159,0 84,0 75,0 112 2961 2005... 158,5 83,8 74,8 112 2952 2006... 163,5 86,3 77,2 112 2403 2007... 166,5 87,8 78,7 112 2153 2008... 170,7 90,0 80,6 112 1864 2009... 172,8 91,2 81,5 112 1771 2010... 178,2 93,9 84,4 111 1532 2011... 180,0 95,0 85,0 112 1547 Warto jednak zauważyć, że na przestrzeni ostatnich lat wzrostowi liczby mieszkańców Rzeszowa towarzyszyło równocześnie zmniejszanie się gęstości jego zaludnienia. Zjawisko to, jest wynikiem przyłączania do Rzeszowa nowych terenów i tym samym poszerzania granic administracyjnych miasta. 10
POPULATION 2 Ruch naturalny ludności Vital statistics Urodzenia żywe... Live births Zgony ogółem... Deaths Przyrost naturalny... Natural increase Małżeństwa zawarte... Marriages 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 1294 1387 1429 1493 1555 1768 1846 1845 1894 1118 1136 1141 1100 1146 1264 1438 1326 1337 176 251 288 393 409 504 408 519 557 772 772 835 924 1047 1123 1117 1154 1013 Rzeszów cechuje wysoki poziom przyrostu naturalnego, tj. różnicy pomiędzy liczbą urodzeń żywych i zgonów. W 2011 r. osiągnął poziom 3,1 i był najwyższy spośród wszystkich powiatów Podkarpacia. Na przestrzeni lat 2003-2011 przyrost naturalny w Rzeszowie był znacznie wyższy niż w województwie podkarpackim, które z kolei charakteryzuje się stosunkowo wysoką wartością omawianego współczynnika w odniesieniu do kraju. Ruch naturalny ludności na 1000 mieszkańców Vital statistics per 1000 population 12 10 8 6 4 2 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 małżeństwa marriages urodzenia żywe live births zgony deaths przyrost naturalny natural increase 11
2 LUDNOŚĆ Małżeństwa Marriages ogółem total Małżeństwa zawarte Marriages contracted cywilne civil wyznaniowe religious 2003... 772 215 557 2004... 772 236 536 2005... 835 247 588 2006... 924 281 643 2007... 1047 303 744 2008... 1123 345 778 2009... 1117 323 794 2010... 1154 328 826 2011... 1013 324 689 W 2011 r. w Rzeszowie zawarto 1013 małżeństw, tj. o 141 mniej niż w roku poprzednim, ale o 241 więcej niż w roku 2003. Wśród nowo zawartych małżeństw 68% stanowiły małżeństwa wyznaniowe (w 2003 r. 72%). Rozwody na 1000 ludności Divorces per 1000 population 2,5 2,0 1,5 1,6 2,3 2,2 2,1 2,1 1,9 1,9 1,5 1,8 1,0 0,5 0,0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 W Rzeszowie w 2011 r. rozwiodło się 328 par małżeńskich. Był to wzrost zarówno w odniesieniu do poprzedniego roku, jak i do 2003 r. odpowiednio o 66 i 76 rozwodów. 12
POPULATION 2 Drugim, obok przyrostu naturalnego czynnikiem, który w sposób istotny wpływa na stan zaludnienia są migracje ludności. Ich wielkość i kierunek wyznacza przede wszystkim poziom rozwoju gospodarczego i ekonomiczna sytuacja regionu. W analizowanym okresie w Rzeszowie można zaobserwować pozytywną tendencję, która polegała na stopniowym zmniejszaniu się ujemnego salda migracji, aby w latach 2010 i 2011 osiągnąć dodatnie wartości. Migracje wewnętrzne i zagraniczne ludności na pobyt stały Internal and international migration of population for permanent residence Napływ... Inflow w tym z zagranicy.. of which immigration Odpływ... Outflow w tym za granicę... of which emigration 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 1786 1796 1652 1950 2934 1696 1648 2063 2071 93 106 91 40 44 43 33 33 46 2325 2286 1966 2165 2417 1784 1723 1876 1796 92 57 142 225 101 72 35 43 43 Bardzo pozytywnym zjawiskiem jest wzrost poziomu wykształcenia mieszkańców Rzeszowa. Struktura ludności w wieku 13 lat i więcej według poziomu wykształcenia Structure of population aged 13 and more by educational level 2002 2011 30,6 30 28,2 40 % 20 20,8 21,5 15,615,8 17,4 12,8 11,3 12,8 10 1,7 0,6 0 Wyższe Tertiary Średnie zawodowe i policealne Vocational secondary and post-secondary Średnie ogólnokształcące General secondary Zasadnicze zawodowe Basic vocational Podstawowe ukończone i gimnazjalne Primary completed and lower secondary Podstawowe nieukończone i bez wykształcenia szkolnego Primary noncompleted and without school education 13
2 LUDNOŚĆ Według wstępnych danych Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011 znacząco wzrósł - w porównaniu z wynikami NSP 2002 - odsetek osób z wykształceniem wyższym wśród ogółu ludności w wieku 13 lat i więcej. W okresie międzyspisowym zwiększył się on o prawie 10 p.proc. i osiągnął poziom 30,6%. Nieznacznie, bo zaledwie o 0,2 p.proc. wzrósł również odsetek osób z wykształceniem średnim ogólnokształcącym. Zwraca również uwagę fakt, że w porównaniu z wynikami poprzedniego spisu zmniejszył się udział osób mających wykształcenie zawodowe o 1,5 p.proc. Struktura wieku ludności, określająca podaż zasobów ludzkich na rynku pracy, w znacznym stopniu determinuje rozwój ekonomiczny regionu. Na przestrzeni ostatnich lat, zarówno w Polsce, jak i w województwie podkarpackim obserwuje się niekorzystne zmiany, polegające na starzeniu się społeczeństwa. Świadczy o tym systematyczne zmniejszanie się udziału dzieci i młodzieży w ogólnej liczbie mieszkańców, przy jednoczesnym wzroście udziału osób starszych. Proces ten nie omija także stolicy Podkarpacia. Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku Structure of population by economic age groups Ludność w wieku: Population at age: przedprodukcyjnym... pre-working produkcyjnym... working poprodukcyjnym... post-working 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 w % in % 19,7 19,2 18,6 18,2 17,9 17,6 17,5 17,4 17,1 66,6 66,8 67,0 67,0 66,9 66,8 66,6 66,2 66,2 13,7 14,0 14,4 14,7 15,1 15,5 15,9 16,4 16,7 Odsetek osób w wieku przedprodukcyjnym w Rzeszowie obniżył się z 19,7% w roku 2003 do 17,1% w 2011, przy równoczesnym wzroście udziału osób w wieku poprodukcyjnym odpowiednio z 13,7% do 16,7%. 14
POPULATION 2 Elementem ukazującym kierunek i siłę oddziaływania zmian między poszczególnymi grupami wiekowymi ludności obrazują m.in. wskaźniki obciążenia ekonomicznego. Wskaźniki obciążenia ekonomicznego ludności Age-dependency rations 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym population in post-working age per 100 persons in pre-working age ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym population in non-working age per 100 persons in working age ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym population in post-working age per 100 persons in working age Obciążenie demograficzne, rozumiane jako liczba osób w wieku przedprodukcyjnym (0-17 lat) i poprodukcyjnym (mężczyźni w wieku 65 lat i więcej oraz kobiety w wieku 60 lat i więcej) przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym na przestrzeni lat 2003-2011 w Rzeszowie oscylowało w okolicach 50%. Jednocześnie w analizowanym okresie zaobserwowano znaczny wzrost (o 28,3 p.proc.) wskaźnika określającego udział ludności w wieku poprodukcyjnym przypadający na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym. 15
3 BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE Rzeszów jest najbezpieczniejszym miastem wojewódzkim w Polsce, w którym liczba przestępstw stwierdzonych w zakończonych postępowaniach przygotowawczych jest najmniejsza. Na przestrzeni lat 2003-2011 liczba przestępstw spadła o ¼. Zmniejszyła się liczba przestępstw o charakterze kryminalnym, jak i drogowym. Jednocześnie wraz ze spadkiem liczby przestępstw nastąpił wzrost wskaźnika wykrywalności sprawców przestępstw z 47,7% w 2003 r. do 54,3% w 2011 r. Pogorszył się stan bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego na rzeszowskich drogach wyrażający się dwukrotnym wzrostem wypadków drogowych oraz liczby osób rannych. W 2011 r. odnotowano 427 wypadków drogowych, w których rannych było 521 osób i 7 zabitych. Średnio na rzeszowskich ulicach w wypadkach drogowych ginie 11 osób w roku. Stosunkowo wysoka jest liczba kolizji drogowych, w 2011 r. wyniosła ona 3075. Na taki stan rzeczy wpływają następujące czynniki: nieustanny wzrost liczby pojazdów na terenie miasta, stały wzrost natężenia ruchu drogowego (ruch turystyczny i tranzyt towarów) oraz tzw. czynnik ludzki. Przestępstwa stwierdzone w zakończonych postępowaniach przygotowawczych Ascertained crimes in comleted preparatory proceedings Lata Years Ogółem Total Kryminalne Criminal Gospodarcze Commercial Drogowe Traffic Pozostałe Other 2003... 6613 5137 406 823 247 2004... 6394 4943 566 710 175 2005... 6184 4862 573 550 199 2006... 5405 4156 544 527 178 2007... 4995 3833 556 395 211 2008... 5270 4011 624 417 218 2009... 5106 4027 447 430 202 2010... 5108 3870 608 412 218 2011... 4956 3651 425 441 439 Źródło : dane Komendy Wojewódzkiej Policji w Rzeszowie. Source: data of the Voivodship Police Headquarters in Rzeszów. 16
PUBLIC SAFETY 3 Wskaźnik wykrywalności sprawców przestępstw Rate of detectability of delinquents % 60 50 47,7 47,3 44,8 48 49,9 51,9 48,6 51,8 54,3 40 30 20 10 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Wypadki i kolizje drogowe Road traffic accidents and collisions Lata Years Wypadki drogowe Road traffic accidents Ofiary wypadków drogowych Road traffic casualties ogółem total śmiertelne fatalities ranni injured Kolizje drogowe Traffic collisions 2003... 195 263 13 250 3464 2004... 267 355 15 340 3706 2005... 231 311 13 298 3635 2006... 262 345 11 334 3297 2007... 326 434 8 426 3245 2008... 378 487 11 476 3395 2009... 342 426 12 414 3260 2010... 341 434 11 423 3527 2011... 427 528 7 521 3075 Źródło: dane Komendy Wojewódzkiej Policji w Rzeszowie. Source: data of the Voivodship Police Headquarters in Rzeszów. 17
4 RYNEK PRACY. WYNAGRODZENIA Wyniki badań na przestrzeni lat 2003-2011 dotyczące pracujących i bezrobocia wskazują, że rynek pracy w Rzeszowie nie był w stanie zagospodarować istniejących zasobów siły roboczej. Od roku 2003 liczba zarejestrowanych bezrobotnych zmalała do najmniejszej wartości niespełna 6,0 tys. osób w 2008 r., jednak począwszy od 2009 r. następował ponowny wzrost liczby bezrobotnych, prawdopodobnie związany z pogłębiającym się kryzysem gospodarczym. Podstawowe dane o bezrobotnych zarejestrowanych Basic data on registered unemployed persons Bezrobotni ogółem... Unemployed persons total w tym kobiety... of which women Poprzednio pracujący... Previously working Poprzednio pracujący zwolnieni z przyczyn dotyczących zakładu... Previously employed terminated for company reasons Poprzednio niepracujący... Previously not employed Posiadający prawo do zasiłku... Possessing benefit rights Nowo zarejestrowani... Newly registered Wyrejestrowani... Removed from unemployment rolls Wyrejestrowani z tytułu podjęcia pracy... Removed from unemployment rolls received job 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 8839 8671 8559 7880 7312 5993 7389 8199 8428 4752 4651 4675 4414 4072 3293 3658 4276 4462 6209 6139 6114 5748 5390 4573 5856 6443 6748 498 335 238 180 132 73 107 77 74 2630 2532 2445 2132 1922 1420 1533 1756 1680 913 848 848 882 748 771 1080 1040 1112 678 893 775 801 719 755 867 1222 916 607 613 704 655 707 560 812 916 640 296 298 352 335 357 256 380 358 342 18
LABOUR MARKET. WAGES AND SALARIES 4 W końcu grudnia 2011 r. liczba bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Rzeszowie wyniosła 8,4 tys. osób i była wyższa od zanotowanej przed rokiem o 2,8%, natomiast niższa niż w 2003 r. o 4,6%. 3,6% Bezrobotni zarejestrowani wg wieku Unemployed persons by age 2003 r. 2011 r. 23,5% 20,5% 12,1% 15,7% 19,7% 23,7% 28,7% 18,3% 34,2% 24 lata i mniej 24 years and less 25-34 35-44 45-54 55 lat i więcej 55 years and more Bezrobotni zarejestrowani wg poziomu wykształcenia Unemployed persons by educational level 2003 r. 2011 r. 29,8% 12,6% 20,0% 26,0% 25,3% 18,0% 23,5% 8,7% 11,5% 24,6% wyższe tertiary policealne, średnie zawodowe post-secondary, vocational secondary średnie ogólnokształcące general secondary zasadnicze zawodowe basic vocational gimnazjalne, podstawowe i niepełne podstawowe lower secondary, primary and incomplete primary 19
4 RYNEK PRACY. WYNAGRODZENIA Bezrobotni zarejestrowani wg czasu pozostawania bez pracy Unemployed persons by duration of unemployment 2003 r. 2011 r. 6,2% 13,7% 20,3% 8,9% 38,7% 17,5% 16,1% 11,4% 13,8% 18,7% 17,8% 16,8% 1 miesiąc i mniej 1 month and less 1-3 3-6 6-12 12-24 powyżej 24 miesięcy more than 24 months Bezrobotni zarejestrowani wg stażu pracy Unemployed persons by work seniority 2003 r. 2011 r. 1,5% 3,2% 14,6% 10,3% 29,8% 12,4% 10,5% 19,9% 11,2% 15,7% 11,9% 22,7% 17,0% 19,3% bez stażu pracy no work seniority 1 rok i mniej 1 year and less 1-5 5-10 10-20 20-30 powyżej 30 lat more than 30 years 20
LABOUR MARKET. WAGES AND SALARIES 4 Bezrobotni zarejestrowani oraz stopa bezrobocia rejestrowanego Registered unemployed persons and registered unemployment rate w tys. in thous. 9,5 10 9,4 9,2 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 8,1 7,3 5,9 7,2 7,6 7,7 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 % 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Bezrobotni zarejestrowani Registered unemployed persons Stopa bezrobocia rejestrowanego Registered unemployment rate w tym kobiety of which females Rzeszów charakteryzuje się stosunkowo niską stopą bezrobocia rejestrowanego. Biorąc pod uwagę powiaty województwa podkarpackiego jedynie w Krośnie stopa bezrobocia przyjmowała w analizowanym okresie niższe wartości. W końcu sierpnia 2012 r. liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Rzeszowie wyniosła 8 772, a stopa bezrobocia ukształtowała się na poziomie 8,0%. 85 80 75 70 65 60 w tys. in thous. 67,2 67,8 69,1 Pracujący a Employed persons a 72,7 a Według faktycznego miejsca pracy. Bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób, gospodarstw indywidualnych w rolnictwie oraz fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji. a By actual workplace. Excluding economic entities employing up to 9 persons, private farms in agriculture and foundations, associations and other organizations. 75,9 79,1 77,7 80,4 81,3 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 21
4 RYNEK PRACY. WYNAGRODZENIA W 2011 roku liczba pracujących w Rzeszowie wyniosła 81,3 tys. osób i wzrosła w odniesieniu do 2003 r. o 14,1 tys. W ogólnej liczbie pracujących przeważali mężczyźni, których udział wynosił 52,7% i nieznacznie zwiększył się w odniesieniu do 2003 r. o 0,5 p.proc. Najwięcej osób pracowało w przemyśle i budownictwie około 28% ogółu pracujących. Handel; naprawa pojazdów samochodowych; transport i gospodarka magazynowa; zakwaterowanie i gastronomia; informacja i komunikacja skupiały łącznie około 24% ogółu pracujących. Przeciętne miesięczne wynagrodzenia a brutto Average monthly gross wages and salaries a 4000 3500 zł zl 3 108 3 258 3 428 3 533 3000 2500 2 199 2 293 2 417 2 523 2 735 2000 1500 1000 500 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 a Bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób, fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji oraz zatrudnionych za granicą. a Excluding economic entities employing up to 9 persons, foundations, associations and other organizations as well as persons employed abroad. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto (bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób) w gospodarce narodowej w Rzeszowie w 2011 r. ukształtowało się na poziomie 3 533 zł i było wyższe w porównaniu z rokiem poprzednim o 3,0%, a w odniesieniu do 2003 r. o 60,6%. 22
DWELLINGS. MUNICIPAL INFRASTRUCTURE 5 Efekty budownictwa mieszkaniowego w okresie 2003-2011 przyniosły korzystne zmiany ilościowe oraz jakościowe mieszkań w Rzeszowie. Na przestrzeni tych lat z roku na rok systematycznie wzrastała wielkość zasobów mieszkaniowych. W 2011 r. oddano do użytkowania 1 565 mieszkań, tj. o 628 (o 67,0%) więcej niż w 2010 r. W porównaniu z 2003 r. liczba mieszkań przekazanych do użytkowania wzrosła o 699 (o 80,7%). Udział budownictwa mieszkaniowego Rzeszowa w województwie stanowił w 2011 r. 27,5% i w stosunku do 2003 r. zwiększył się o 19,4 p.proc. Mieszkania oddane do użytkowania Dwellings completed Mieszkania... Dwellings Izby... Rooms Powierzchnia użytkowa mieszkań w tys. m 2... Usable floor space of dwellings in thous. m 2 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 866 645 456 1011 793 918 1546 937 1565 4023 2710 1792 3987 3441 3596 5517 3782 5420 93,4 56,8 42,2 74,4 67,6 73,0 106,2 76,8 110,8 Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania oddanego do użytkowania Average usable floor space per dwelling completed 120 100 80 60 40 20 0 m 2 107,9 88,1 92,7 73,6 85,2 79,5 68,7 82,0 70,8 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 23
5 MIESZKANIA. INFRASTRUKTURA KOMUNALNA Mieszkania oddane do użytkowania na 1000 zawartych małżeństw Dwellings completed per 1000 marriages contracted 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 1545 1384 1122 1094 835 757 817 812 546 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Wzrost liczby mieszkań oddanych do użytkowania, w porównaniu z rokiem 2003, odnotowano w budownictwie przeznaczonym na sprzedaż lub wynajem (w 2003 r. brak efektów w tym rodzaju budownictwa) oraz komunalnym o 18. Mniej mieszkań oddano w budownictwie indywidualnym o 150, spółdzielczym o 30 oraz zakładowym o 61. Struktura mieszkań oddanych do użytkowania w 2011 r. Structure of dwellings completed in 2011 przeznaczone na sprzedaż lub wynajem for sale or rent 58,9% indywidualne private 21,2% komunalne municipal 1,3% zakładowe company 0,1% spółdzielcze co-operative 18,6% 24
DWELLINGS. MUNICIPAL INFRASTRUCTURE 5 Na koniec 2010 r. w Rzeszowie było 64,8 tys. mieszkań, co stanowiło 10,4% zasobów mieszkaniowych województwa. W stosunku do 2003 r. ilość mieszkań wzrosła o 11,2 tys. lokali (o 21,0%), izb o 47,1 tys. (o 24,6%), a powierzchnia użytkowa mieszkań zwiększyła się o 975,3 tys. m 2 (o 29,7%). Podstawowymi wskaźnikami określającymi warunki mieszkaniowe ludności są: liczba izb w mieszkaniu, liczba osób przypadająca na 1 mieszkanie oraz powierzchnia użytkowa mieszkania. W 2010 r. średnia wielkość mieszkania w Rzeszowie wyniosła 65,7 m 2, na 1 mieszkanie przypadały 3,68 izby i 2,75 osoby. Zasoby mieszkaniowe a Dwelling stocks a Mieszkania Dwellings Izby Rooms Powierzchnia użytkowa mieszkań w tys. m 2 Usable floor space of dwellings in thous. m 2 liczba izb w mieszkaniu number of rooms in a dwelling Przeciętna Average liczba osób b na 1 mieszkanie number of persons b per dwelling powierzchnia użytkowa w m 2 1 mieszkania usable floor space in m 2 per dwelling 2003... 53551 191560 3279,1 3,58 2,97 61,2 2004... 54116 193937 3328,2 3,58 2,94 61,5 2005... 54546 195597 3367,6 3,59 2,91 61,7 2006... 56743 205051 3561,6 3,61 2,88 62,8 2007... 58033 210709 3673,7 3,63 2,87 63,3 2008... 60309 220353 3871,5 3,65 2,83 64,2 2009... 62465 228629 4039,4 3,66 2,77 64,7 2010... 64785 238635 4254,4 3,68 2,75 65,7 a Na podstawie bilansu zasobów mieszkaniowych. b Do przeliczeń przyjęto ogólną liczbę ludności według stanu w dniu 31 XII. a On the basis of balances of dwelling stocks. b The Total number of population as of 31 XII was used in calculations per capita. W końcu 2010 r. najwięcej mieszkań wyposażonych było w wodociąg (98,7%), mniej natomiast w ustęp (97,3%), łazienkę (97,2%) oraz centralne ogrzewanie (94,2%). Najniższy odsetek mieszkań (92,4%) wyposażony był w gaz sieciowy. W stosunku do 2003 r. wszystkie te wskaźniki nieznacznie zmniejszyły się, co mogło być spowodowane terytorialnym poszerzeniem Rzeszowa o sąsiednie miejscowości. 25
5 MIESZKANIA. INFRASTRUKTURA KOMUNALNA Mieszkańcy znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej i życiowej objęci są pomocą w formie dodatków mieszkaniowych. W 2010 r. wypłacono prawie 36,8 tys. dodatków mieszkaniowych na łączną kwotę 6392,9 tys. zł. W porównaniu z 2004 r. liczba dodatków zwiększyła się o 13,1 tys. (o 55,4%), natomiast wydatkowana kwota zmniejszyła się o 4572,0 tys. zł (o 41,7%). Wypłacone dodatki mieszkaniowe Housing allowances paid out 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Liczba dodatków... Number of allowances Kwota w tys. zł... Amount in thous. zl 23648 33771 109884 72884 65232 24955 36752 10964,9 10636,3 10231,4 9159,3 7214,5 6457,4 6392,9 Średnia kwota wypłaconych dodatków mieszkaniowych Average amount of housing allowances paid out w zł in zl 500 464 450 400 350 315 300 259 250 200 174 150 100 93 126 111 50 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 26
DWELLINGS. MUNICIPAL INFRASTRUCTURE 5 Wyposażenie w infrastrukturę techniczną jest jednym z podstawowych czynników kształtujących konkurencyjność regionów. Im wyższy jest poziom rozwoju infrastruktury technicznej, tym lepsze są warunki funkcjonowania i rozwoju gospodarki. Dostępność do urządzeń infrastruktury technicznej warunkuje zarówno atrakcyjność osadniczą (zachęca do osiedlania się na danym obszarze ze względu na oferowaną wyższą jakość życia), jak i produkcyjną oraz inwestycyjną. Poziom rozwoju infrastruktury technicznej pozwala ocenić analiza stopnia wyposażenia obszaru w wodociągi, kanalizację, sieć gazową i energetyczną, ciepłownictwo oraz drogi (są to urządzenia techniczne użytku publicznego zorganizowane w systemach sieciowych). Wodociągi i kanalizacja Water-line and sewerage systems Sieć wodociągowa rozdzielcza w km... Water-line distribution in km Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych... Connections leading to residential buildings Sieć kanalizacyjna w km... Sewerage network in km Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych... Connections leading to residential buildings Ścieki odprowadzone siecią kanalizacyjną w dam 3... Waste water discharged by sewerage system in dam 3 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 271,1 273,8 275,4 365,1 379,1 401,6 434,6 497,0 8904 8989 9047 10192 10643 11533 11640 14833 296,2 313,4 315,9 384,5 409,3 480,4 526,2 533,6 8004 8021 8023 8889 9147 9881 9728 11043 9245 8904 8684 8932 8961 8913 8840 9262 Zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca Consumption of water from water-line system in households per capita 44 42 40 38 36 m 3 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 27
5 MIESZKANIA. INFRASTRUKTURA KOMUNALNA Sieć gazowa oraz odbiorcy i zużycie gazu z sieci w gospodarstwach domowych Gas-line system as well as consumer and consumption of gas from gas-line system Sieć gazowa w km... Gas-line network in km Połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych... Connections leading to residential and non-residential buildings 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 344,6 353,3 354,8 419,2 428,0 496,7 532,6 608,0 9373 9465 9660 10904 11051 13260 14403 16179 Zużycie gazu z sieci na 1 mieszkańca Consumption of gas from gas-line system per capita 200 180 160 140 120 m 3 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Odbiorcy oraz zużycie energii elektrycznej w gospodarstwach domowych Consumers and consumption of electricity in households Odbiorcy energii elektrycznej... Consumers of electricity Zużycie energii elektrycznej w MWh... Consumption of electricity in MWh 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 57650 58458 59442 61141 62631 65368 67389 70310 87361 90262 91664 95007 98843 104910 110667 116338 Zużycie energii elektrycznej na 1 mieszkańca Consumption of electricity per capita kwh 700 650 600 550 500 450 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 28
DWELLINGS. MUNICIPAL INFRASTRUCTURE 5 Zieleń towarzysząca terenom mieszkaniowym jest bardzo ważnym elementem naszego codziennego krajobrazu. Otacza ona zabudowę wielorodzinną (blokową) oraz indywidualną. Obejmuje również tereny zieleni wydzielonej, towarzyszącej obiektom użyteczności publicznej takim jak: żłobki, przedszkola, szkoły, przychodnie zdrowia, ośrodki sportu oraz tereny zieleni ogólnodostępnej, przeznaczonej dla czynnej i biernej rekreacji, a także komunikacji. Parki, zieleńce i tereny zieleni osiedlowej Parks, lawns and estate green belts ha 400 350 300 250 200 150 100 50 0 335,0 295,0 295,2 294,7 300,2 259,7 256,5 244,7 224,1 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 35 30 25 20 15 10 5 0 km 11 11 18 18 Żywopłoty Hedges 22 22 25 26 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 33 29
5 MIESZKANIA. INFRASTRUKTURA KOMUNALNA Nasadzenia i ubytki zieleni miejskiej Plantings and urban greenery losses Nasadzenia Plantings drzewa... trees krzewy... shrubs Ubytki Losses drzewa... trees krzewy... shrubs 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 613 1088 546 717 756 678 522 1030 859 447 13715 6604 7256 9426 8548 13090 7418 28071 69 422 238 226 743 292 401 192 187 - - 144 172 180 2687 1241 1701 419 Wydatki na nasadzenia zieleni Expenditure on plantings 600 500 400 tys. zł thous. zl 498,6 374,1 335,5 347,6 431,8 551,8 300 200 191,4 201,8 100 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Źródło : dane Urzędu Miasta Rzeszowa Source: data of the City Hall of Rzeszów 30
EDUCATION 6 Pierwszym etapem kształcenia w systemie oświaty jest wychowanie przedszkolne. Obejmuje ono dzieci w wieku 3-6 lat. W 2011 roku w Rzeszowie wychowaniem przedszkolnym objęto 6 414 dzieci, tj. o prawie 2 tys. więcej niż w 2003 roku. W omawianym okresie odnotowano wzrost udziału dzieci uczestniczących w zajęciach przedszkolnych do ogółu dzieci w wieku 3-6 lat o ponad 16 p.proc. (z prawie 79% do ponad 95%). Wychowanie przedszkolne Pre-primary education 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Placówki wychowania przedszkolnego... Pre-primary education establishments w tym przedszkola... of which nursery schools Dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego... Children attending pre-primary education establishments w tym w przedszkolach... of which nursery schools Miejsca w placówkach wychowania przedszkolnego... Places in pre-primary education establishments w tym w przedszkolach... of which nursery schools 48 49 52 55 54 60 63 74 76 36 36 37 38 38 40 43 52 56 4456 4403 4431 4674 4648 5103 5459 6105 6414 4085 3998 3988 4108 4167 4556 4922 5593 5971 4059 4033 4067 4121 4107 4461 4896 5586 5892 4059 4033 4067 4121 4107 4461 4896 5568 5856 31
6 EDUKACJA Rzeszów jest największym ośrodkiem edukacyjnym województwa podkarpackiego. System kształcenia zaspokaja nie tylko potrzeby edukacyjne mieszkańców miasta, ale i sąsiednich jednostek administracyjnych, o czym świadczy przekraczający 100% współczynnik skolaryzacji brutto, określający powszechność nauczania. Wskaźnik ten jest relacją liczby osób uczących się na danym poziomie kształcenia (niezależnie od wieku) do liczby ludności w grupie wieku określonej jako odpowiadająca temu poziomowi nauczania. 120 115 110 105 100 95 % Współczynnik skolaryzacji brutto Gross enrolment rate 90 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 szkoły podstawowe primary schools gimnazja lower secondary schools Szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży Primary schools for children and youth Szkoły... Schools Uczniowie... Students Absolwenci... Graduates 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 33 25 25 27 29 30 31 32 32 10573 9881 9351 9371 9168 9371 9287 9489 9604 2206 2013 1934 1820 1658 1642 1683 1568 1625 32
EDUCATION 6 Gimnazja dla dzieci i młodzieży Lower secondary schools for children and youth Szkoły... Schools Uczniowie... Students Absolwenci... Graduates 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 17 17 18 19 21 21 21 22 22 6949 6601 6374 6198 5901 5819 5612 5354 5339 2509 2328 2199 2259 2199 2131 1978 1882 1765 Komputery w szkołach podstawowych i gimnazjach (bez specjalnych) Personal computers in primary schools and lower secondary schools (excluding special schools) 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży primary schools for children and youth gimnazja dla dzieci i młodzieży lower secondary schools for children and youth Należy również podkreślić, że w znaczący sposób poprawiło się wyposażenie placówek oświatowych w nowoczesny sprzęt komputerowy zarówno na poziomie kształcenia podstawowego jak i gimnazjalnego dzieci i młodzieży. Dostęp do najnowszych technologii pozwala na ciekawe prowadzenie zajęć. Z roku na rok wzrastała liczba komputerów w szkołach, w tym przeznaczonych do użytku uczniów. Jednocześnie w latach 2003-2011 zmalała liczba uczniów przypadających na 1 komputer z dostępem do Internetu odpowiednio z 41 do 16 w szkołach podstawowych oraz z 39 do 14 w gimnazjach. 33
6 EDUKACJA Do szkół ponadgimnazjalnych uczęszczało w roku szkolnym 2011/2012 prawie 15 tys. młodzieży, tj. o prawie 18% mniej niż w 2003 roku. Spadek ten spowodowany był głównie, wspomnianymi wcześniej, niekorzystnymi zmianami demograficznymi zachodzącymi w całym kraju, w tym również i w Rzeszowie. Licea ogólnokształcące dla młodzieży General secondary schools for youth Szkoły... Schools Uczniowie... Students Absolwenci... Graduates 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 16 16 17 17 18 18 17 19 19 7853 8027 7913 8106 8187 8168 7919 7742 7333 2329 2333 2691 2644 2530 2604 2746 2674 2599 Szkoły zasadnicze zawodowe dla młodzieży Basic vocational schools for youth Szkoły... Schools Uczniowie... Students Absolwenci... Graduates 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 8 8 8 9 10 9 9 9 8 1065 1345 1378 1403 1452 1566 1546 1387 1195 733 169 394 435 429 367 445 495 449 Technika dla młodzieży Technical schools for youth Szkoły... Schools Uczniowie... Students Absolwenci... Graduates 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 24 23 16 16 16 16 15 16 15 9306 7227 7099 7150 7338 7244 6994 6848 6425 2362 2875 1857 1703 1445 1615 1615 1763 1750 34
EDUCATION 6 Rzeszów jest największym ośrodkiem akademickim na Podkarpaciu. Dysponuje zapleczem edukacyjnym zapewniającym wysoki poziom kształcenia studentów zarówno w systemie stacjonarnym, jak i niestacjonarnym. Warto zauważyć, że począwszy od roku akademickiego 2009/2010 do chwili obecnej obserwuje się proces polegający na dynamicznym wzroście liczby osób studiujących w systemie stacjonarnym, przy jednoczesnym, stosunkowo drastycznym, spadku liczby osób studiujących w systemie niestacjonarnym. Studenci i absolwenci a szkół wyższych (łącznie z cudzoziemcami) Students and graduates a of higher education institutions (including foreigners) Stan w dniu 30 XI As of 30 XI Systemy studiów Study systems Absolwenci Graduates Ogółem Total w tym kobiety of which females stacjonarnych full-time razem total w tym kobiety of which females niestacjonarnych part-time razem total w tym kobiety of which females ogółem total w tym kobiety of which females 2003/2004... 50214 27601 24602 13440 25612 14161 11967 7203 2004/2005... 48762 26827 25059 13756 23703 13071 12876 7880 2005/2006... 49173 27382 25256 14001 23917 13381 12137 7613 2006/2007... 49587 27321 25533 13845 24054 13476 11590 7474 2007/2008... 50019 27789 25104 13594 24915 14195 12002 7622 2008/2009... 53827 29973 26467 14568 27360 15405 12229 7690 2009/2010... 54493 30867 28303 15700 26190 15167 13452 8577 2010/2011... 54529 31042 29875 16677 24654 14365 15730 10244 2011/2012... 53726 30771 31068 17539 22658 13232 16399 10310 a Z poprzedniego roku akademickiego. a For previous academic year. 35
6 EDUKACJA W roku akademickim 2011/2012 w 6 szkołach wyższych wszystkich typów w Rzeszowie kształciło się prawie 54 tys. studentów, co stanowiło ponad 75% ogółu studiujących w województwie podkarpackim. Największe uczelnie w mieście to Uniwersytet Rzeszowski i Politechnika Rzeszowska, które w roku akademickim 2011/2012 wybrało ponad 69% studentów. Studenci szkół wyższych według szkół (łącznie z cudzoziemcami) Students of higher education institutions by schools (including foreigners) 1,5% 14,7% 38,7% 13,8% 0,6% 30,7% Uniwersytet Rzeszowski The University of Rzeszów Politechnika Rzeszowska Rzeszow University of Technology Wyższa Szkoła Zarządzania w Rzeszowie Rzeszów School of Business Wyższa Szkoła Prawa i Administracji w Przemyślu Zamiejscowy Wydział Prawa i Administracji w Rzeszowie School of Law and Public Administration in Przemyśl - The Faculty of Law and Public Administration in Rzeszów Wyższa Szkoła Inżynieryjno-Ekonomiczna w Rzeszowie Rzeszów School of Engineering and Economics Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie University of Information Technology and Management in Rzeszow 36
HEALTH CARE AND SOCIAL WELFARE 7 Opieka zdrowotna realizowana jest przez zakłady ambulatoryjnej opieki zdrowotnej i praktyki lekarskie. Dostępność do usług świadczonych przez służbę zdrowia uzależniona jest od zasobów kadrowych i materialnych. Na przestrzeni lat 2004-2011 liczba zakładów opieki zdrowotnej w Rzeszowie zwiększyła się o 57 placówek. W omawianym okresie odnotowano pozytywną tendencję malejącej liczby ludności przypadającej średnio na 1 zakład ambulatoryjnej opieki zdrowotnej z 1 514 do 1 111. Ambulatoryjna opieka zdrowotna Out-patient health care 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Zakłady opieki zdrowotnej Health care institutions publiczne... public niepubliczne... non public 105 107 120 117 128 138 133 162 39 40 45 44 46 41 26 26 66 67 75 73 82 97 107 136 Praktyki lekarskie a... 40 52 58 58 57 55 56 43 Medical practicies a a Dane obejmują podmioty, które podpisały kontrakty z NFZ lub z zakładami opieki zdrowotnej. a Data concern entities that have signed contracts with National Health Fund or health care facilities. w tys. in thous. 1000 800 600 400 200 593,0 Porady udzielone w ambulatoryjnej opiece zdrowotnej Consultations provided in out-patient health care 641,2 646,6 634,3 604,7 667,4 772,2 754,8 855,4 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 37
7 OCHRONA ZDROWIA I OPIEKA SPOŁECZNA Sieć placówek służby zdrowia uzupełniały apteki, zaopatrujące ludność w leki i środki medyczne, przy czym ich liczba ulegała znacznym wahaniom od 73 w 2003 roku, poprzez 90 w latach 2006 i 2008 i 80 w 2011 r. Apteki ogólnodostępne Generally available pharmacies Apteki ogólnodostępne... Generally available pharmacies Ludność na 1 aptekę ogólnodostępną... Population per generally available pharmacy 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 73 77 85 90 87 90 88 83 80 2179 2065 1865 1817 1913 1896 1963 2147 2231 W 2011 r. w ramach ratownictwa medycznego i pomocy doraźnej szybką pomoc medyczną w razie nagłego wypadku świadczyło 9 zespołów ratownictwa medycznego. W ramach 17 018 wyjazdów na miejsce zdarzenia udzielono 17 072 świadczenia zdrowotne. Ratownictwo medyczne w 2011 r. struktura wyjazdów na miejsce zdarzenia Emergency medical services in 2011 structure of departures to place of incidents Dom House 72,5% Inne Other 7,7% Szkoła School 1,2% Praca Work 2,1% Ruch ulicznodrogowy Traffic 16,5% 38
HEALTH CARE AND SOCIAL WELFARE 7 Placówki stacjonarnej pomocy społecznej Stationary social welfare facilities Placówki (z filiami)... Facilities (with branches) w tym domy pomocy społecznej... of which social welfare homes Miejsca (łącznie z filiami).. Places (with branches) Mieszkańcy (łącznie z filiami)... Residents (with branches) 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 6 8 8 8 7 7 7 7 8 4 4 4 4 4 4 4 4 4 475 609 628 627 587 557 582 573 582 478 595 605 604 560 570 561 558 551 W końcu 2011 roku na terenie Rzeszowa funkcjonowało 8 stacjonarnych placówek pomocy społecznej, czyli o 2 zakłady więcej niż w 2003 r. Dysponowały one łącznie 582 miejscami. Wśród mieszkańców placówek pomocy społecznej największy udział stanowiły osoby w podeszłym wieku. Struktura mieszkańców placówek stacjonarnej pomocy społecznej w 2011 r. Structure of residents of stationary social welfare facilities in 2011 osoby w podeszłym wieku aged persons 35,4% inne osoby other persons 3,3% przewlekle psychicznie chorzy chronically ill with psychic disorders 24,7% niepełnosprawni intelektualnie dorośli, dzieci i młodzież mentally retarded adults as well as children and youth 15,4% osoby bezdomne homeless 17,6% niepełnosprawni fizycznie physically handicapped 3,6% 39
7 OCHRONA ZDROWIA I OPIEKA SPOŁECZNA Nakłady na pomoc społeczną Expenditure on social assistance 100 mln zł mln zl 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 36,5 72,3 81,6 88,0 90,3 89,8 94,3 96,9 99,2 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Źródło: dane Urzędu Miasta Rzeszowa. Source: data of the City Hall of Rzeszów. Na przestrzeni lat 2003-2011 w Rzeszowie funkcjonowało 7 żłobków, ale warto podkreślić, że liczba miejsc, którymi dysponowały zwiększyła się w analizowanym okresie z 490 w 2003 r. do 852 w 2011 r. Dzieci przebywające w żłobkach w ciągu roku Children staying in nurseries during the year 1600 1400 1258 1366 1466 1200 1078 1144 1116 1000 866 851 926 800 600 400 200 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 40
CULTURE. SPORT. TOURISM 8 Kultura jest istotnym składnikiem życia społecznego. Ze względu na fakt, że Rzeszów jest zdecydowanie największym centrum kulturalnym województwa, zlokalizowane tu instytucje pełnią istotną rolę w zaspokajaniu potrzeb nie tylko mieszkańców miasta ale również całego regionu. Uczestnictwo w kulturze mierzy się udziałem w poszczególnych jej dziedzinach. Trudno jest bowiem ustalić zachodzące współzależności między np. uczęszczaniem na koncerty muzyczne, a czytaniem książek. Biblioteki publiczne Public libraries Placówki biblioteczne... Library institutions Księgozbiór w tys. woluminów... Collection in thous. volumes Czytelnicy w ciągu roku w tys.... Borrowers during the year in thous. Wypożyczenia księgozbioru na zewnątrz w tys.... Out of library loans in thous. Wypożyczenia księgozbioru na 1 czytelnika w woluminach... Loans of collection per borrower in volumes Księgozbiór w woluminach na 1000 ludności... Collection in volumes per 1000 population 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 20 20 20 21 22 24 25 27 23 543,1 541,3 536,4 549,3 571,5 569,6 564,9 570,2 560,9 44,9 44,9 44,0 41,7 39,0 36,6 39,4 38,9 39,0 956,6 939,1 854,6 795,7 738,2 660,7 673,4 706,9 732,7 21,3 20,9 19,4 19,1 18,9 18,0 17,1 18,2 18,8 3414 3404 3384 3359 3433 3338 3270 3199 3115 41
8 KULTURA. SPORT. TURYSTYKA Kina stałe Fixed cinemas Ogółem... Total Sale projekcyjne... Screens Miejsca na widowni... Seats in fixed cinemas Seanse ogółem... Screenings total Seanse filmy produkcji polskiej... Screenings of Polish production films Widzowie ogółem w tys. Audience total in thous. Widzowie na filmach produkcji polskiej w tys. Audience at Polish production films in thous. 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 4 2 2 2 2 2 2 2 3 7 5 5 5 5 5 5 5 14 2060 1718 1718 1718 1718 1718 1718 1718 3275 11622 10735 10575 10992 11187 11643 11701 11189 14912 1337 756 740 1728 2181 2696 2228 1406 4469 365,8 585,1 414,8 610,0 534,9 525,7 621,2 641,8 744,2 54,4 48,5 63,0 115,9 173,4 158,1 136,0 91,8 260,9 Widzowie w kinach na 1 seans Audience in cinemas per screening 60 50 40 31 55 39 55 48 45 53 57 50 30 20 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 80 60 40 20 0 w tys. in thous. 32,2 30,0 Zwiedzający muzea i oddziały Visitors in museums and branches 16,7 23,2 39,0 28,4 51,1 60,0 58,9 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 42
CULTURE. SPORT. TOURISM 8 Oprócz instytucji oferujących ludności uczestnictwo w kulturze w charakterze widza i słuchacza w Rzeszowie działają także domy i ośrodki kultury oraz kluby propagujące aktywne formy uczestnictwa. Działalność domów, ośrodków kultury, klubów i świetlic Activities of cultural centres and establishments, clubs and community centres Imprezy... Events Uczestnicy imprez... Events participants Zespoły artystyczne... Artistic ensembles Członkowie zespołów artystycznych... Members of artistic ensembles Koła (kluby)... Groups (clubs) Członkowie kół (klubów)... Members of groups (clubs) 2003 2005 2007 2009 2011 921 715 728 576 632 147326 105274 72158 92824 109937 67 70 78 66 87 1446 1445 1453 1323 1415 55 65 62 54 123 1187 1397 1350 1115 3377 Liczba miejskich imprez kulturalnych realizowanych w latach 2004-2011 Number of urban cultural events conducted in 2004-2011 80 70 60 50 40 38 41 46 50 55 60 62 68 30 20 10 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Źródło : dane Urzędu Miasta Rzeszowa. Source: data of the City Hall of Rzeszów. 43
8 KULTURA. SPORT. TURYSTYKA Władze Rzeszowa prowadzą aktywną działalność w celu zapewnienia większego dostępu mieszkańcom do różnych form rekreacji. Jedną z nich jest systematyczne wyznaczanie i tworzenie w stolicy Podkarpacia ścieżek rowerowych. Rzeszów również, jako jedno z pierwszych miast w Polsce, postawił na system roweru miejskiego. W dwudziestu stacjach, po zarejestrowaniu w Internecie i za niewielką opłatą można wypożyczyć rower. Do wypożyczenia jest sto rowerów. Wypożyczalnia miejskich rowerów formalnie wystartowała 19 listopada 2010 roku. km 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 15 18 31 Źródło : dane Urzędu Miasta Rzeszowa. Source: data of the City Hall of Rzeszów. Ścieżki rowerowe Bicycle paths 59 60 61 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 69 82 88 44
CULTURE. SPORT. TOURISM 8 W 2010 r. funkcjonowało w Rzeszowie 75 klubów sportowych, które zrzeszały ponad 7,1 tys. członków. W 193 sekcjach sportowych, ćwiczyło prawie 6,8 tys. osób. Ponad 65% ćwiczących to chłopcy i dziewczęta w wieku do lat 18. Najpopularniejszym sportem była piłka nożna, którą trenowało w 25 sekcjach 18,7% ogółu ćwiczących (1297 osób) oraz piłka siatkowa 11,1% ogółu ćwiczących (772 osoby) w 27 sekcjach. Wśród wszystkich klubów sportowych w Rzeszowie działało 29 uczniowskich klubów sportowych oraz 3 kluby wyznaniowe. Kluby sportowe Sports clubs Kluby sportowe łącznie z klubami wyznaniowymi i UKS... Sports clubs including religious clubs and Students Sport Clubs Sekcje sportowe... Sport sections Członkowie... Members Ćwiczący ogółem... Persons practising sports in total mężczyźni... males kobiety... females w tym ćwiczący do 18 lat ogółem... persons practising sports up to age 18 in total chłopcy... boys dziewczęta... girls Trenerzy... Coaches Instruktorzy sportowi... Sport instructors Inne osoby prowadzące zajęcia sportowe... Other persons conducting sports classes 2004 2006 2008 2010 60 79 66 75 183 211 167 193 7224 8820 5744 7107 5522 6628 6075 6784 3848 4541 4121 4523 1674 2087 1954 2261 4455 5322 4694 4428 2971 3479 3004 2795 1484 1843 1690 1633 102 118 98 113 153 198 170 217 69 82 117 125 45