EGZAMIN MATURALNY Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE 11 MAJA 2018 POZIOM ROZSZERZONY. Godzina rozpoczęcia: 9:00. Czas pracy: 180 minut

Podobne dokumenty
KONKURS WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO

Konkurs wiedzy o społeczeństwie szkoła podstawowa i gimnazjum. 2018/2019. Etap rejonowy

EGZAMIN MATURALNY Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE

OBYWATEL W DEMOKRATYCZNEJ POLSCE

Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz. [ ]

PRAWO. SEMESTR ZIMOWY 2015/2016 mgr Anna Kuchciak

OBYWATEL W DEMOKRATYCZNEJ POLSCE

EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

WŁADZA SĄDOWNICZA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Organizacja wymiaru sprawiedliwości

USTAWA z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy Art Prawo wybierania (czynne prawo wyborcze) ma: 1) w wyborach do Sejmu i do Senatu oraz w

PRAWO. SEMESTR ZIMOWY 2015/2016 mgr Anna Kuchciak

P R AWO KO N S T Y T U C Y J N E. SEMESTR ZIMOWY 2018/2019 mgr Anna Kuchciak

Podstawy prawa w gospodarce (PPwG) Referendum

PROJEKT. Ustawa z dnia o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

DEMOKRACJA BEZPOŚREDNIA

PAŃSTWOWA KOMISJA WYBORCZA

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu.

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu.

OPINIA PRAWNA. w przedmiocie:

PAŃSTWOWA KOMISJA WYBORCZA

Spis treści. Wprowadzenie. Część I. Prawoznawstwo 1

SĄDY I TRYBUNAŁY (Roz. VIII) (władza sądownicza) Sędziowie. Krajowa Rada Sądownictwa

Prezydent RP uwarunkowania administracyjnoprawne. mgr Maciej M. Sokołowski WPiA UW

Spis treści. Część A. Pytania egzaminacyjne. Część B. Kazusy. Część C. Tablice. Wykaz skrótów. Pytanie

Warszawa, dnia 20 września 2010 r. PAŃSTWOWA KOMISJA WYBORCZA ZPOW /10

Dz.U FRAGMENT KONSTYTUCJI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z dnia 16 lipca 1997 r.) Rozdział VIII. Art. 173.

USTAWA z dnia r. o zmianie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

KONKURS WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO

EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 2017/2018 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE

WYMAGANIA NA EGZAMIN POPRAWKOWY

Informacje dla ucznia

EGZAMIN MATURALNY Z INFORMATYKI

EGZAMIN MATURALNY Z INFORMATYKI 17 MAJA 2016 POZIOM ROZSZERZONY. Godzina rozpoczęcia: 14:00 CZĘŚĆ I WYBRANE: Czas pracy: 90 minut

ŹRÓDŁA PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO W RP

PRZENIEŚ ODPOWIEDZI NA KARTĘ!

EGZAMIN MATURALNY Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM ROZSZERZONY MAJ Czas pracy: 180 minut. Liczba punktów do uzyskania: 50 PESEL WPISUJE ZDAJĄCY

ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO W SYSTEMIE PRAWA WEWNĘTRZNEGO

Warszawa, dnia 12 lutego 2019 r. Poz. 273

EGZAMIN MATURALNY Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE

PAŃSTWOWA KOMISJA WYBORCZA

SPIS TREŚCI. Rozdział I. Aksjologiczne fundamenty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej Uwagi wprowadzające... 26

UZUPEŁNIA ZDAJĄCY miejsce na naklejkę

Pytania na egzamin magisterski dla kierunku prawo

Jerzy Buczkowski (red.) Łukasz Buczkowski Krzysztof Eckhardt

EGZAMIN MATURALNY 2012 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM PODSTAWOWY

EGZAMIN MATURALNY Z INFORMATYKI 13 MAJA 2019 POZIOM ROZSZERZONY. Godzina rozpoczęcia: 14:00 CZĘŚĆ I WYBRANE: Czas pracy: 90 minut

Rodzaj wyborów Kadencja/czas Zasady Informacje dodatkowe

EGZAMIN MATURALNY 2012 WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM PODSTAWOWY

Tekst ustawy przekazany do Senatu zgodnie z art. 52 regulaminu Sejmu USTAWA. z dnia 31 stycznia 2019 r. o zmianie ustawy Kodeks wyborczy

USTAWA z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa

SEMESTR LETNI 2018/2019 mgr Anna Kuchciak

Rozdział 1 Nazwa i przedmiot prawa konstytucyjnego 1.Nazwa 2.Przedmiot prawa konstytucyjnego i jego miejsce w systemie prawa

WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE. Pierwsze półrocze, rozdział I i II Opis wymagań na poszczególne oceny:

WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM ROZSZERZONY

SENAT RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VIII KADENCJA. Warszawa, dnia 10 stycznia 2013 r. Druk nr 286

Spis treści. Rozdział czwarty Zasady ustroju politycznego Rzeczypospolitej Polskiej w świetle Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r...

EGZAMIN MATURALNY Z INFORMATYKI 17 MAJA 2016 POZIOM PODSTAWOWY. Godzina rozpoczęcia: 14:00 CZĘŚĆ I WYBRANE: Czas pracy: 75 minut

KONKURS WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO

TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY

WOJEWÓDZKI KONKURS PRZEDMIOTOWY Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW 2017/2018 TEST ELIMINACJE SZKOLNE

OPINIA PRAWNA. w przedmiocie oceny czy osoba skazana z oskarżenia. publicznego na karę grzywny może w świetle przepisów

P R AWO KO N S T Y T U C Y J N E. SEMESTR LETNI 2018/2019 mgr Anna Kuchciak

PAŃSTWOWA KOMISJA WYBORCZA

PAŃSTWOWA KOMISJA WYBORCZA

Podstawy prawa w gospodarce (PPwG) Funkcje parlamentu

PRAWO KONSTYTUCYJNE. Ćwiczenia 5

EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI MAJ 2012 POZIOM ROZSZERZONY. Czas pracy: 180 minut. Liczba punktów do uzyskania: 50 WPISUJE ZDAJĄCY

EGZAMIN MATURALNY Z INFORMATYKI. 10 maja 2017 POZIOM ROZSZERZONY. Godzina rozpoczęcia: 14:00 CZĘŚĆ I

WŁADZA SĄDOWNICZA. PRAWO KONSTYTUCYJNE SEMESTR LETNI 2014/2015 mgr Anna Kuchciak

EGZAMIN MATURALNY Z INFORMATYKI 19 MAJA 2015 POZIOM PODSTAWOWY. Godzina rozpoczęcia: 9:00 CZĘŚĆ I WYBRANE: Czas pracy: 75 minut

EGZAMIN MATURALNY Z INFORMATYKI WYBRANE: ... (system operacyjny) ... (program użytkowy) ... (środowisko programistyczne)

EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI MAJ 2012 POZIOM ROZSZERZONY. Czas pracy: 180 minut. Liczba punktów do uzyskania: 50 WPISUJE ZDAJĄCY

Spis treści. Wstęp... Wykaz skrótów... DZIAŁ PIERWSZY. PODSTAWY PRAWA... 1

Zakres materiału na egzamin z prawa konstytucyjnego

Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z wiedzy o społeczeństwie dla uczniów gimnazjów województwa śląskiego w roku szkolnym 2010/2011

P R AWO KO N S T Y T U C Y J N E. SEMESTR LETNI 2017/2018 mgr Anna Kuchciak

- o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw.

Konstytucja wk r. Prezydent cd

WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH Z PRAWA KONSTYTUCYJNEGO. 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.

UCHWAŁA NR V23/2007/2007 Rady Gminy w Czernikowie z dnia 10 kwietnia 2007 r.

Zakres rozszerzony - moduł 25 Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Janusz Korzeniowski

SPRAWOZDANIE KOMISJI NADZWYCZAJNEJ DO SPRAW ZMIAN W KODYFIKACJACH

POWOŁANIE OBWODOWYCH KOMISJI WYBORCZYCH

- o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego.

EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI

Spis treści. Spis treści. Spis treści

EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI

RADA MINISTRÓW. Prawo konstytucyjne / ćwiczenia 2014/2015

Wrocław, dnia 26 marca 2014 r. Poz UCHWAŁA NR XXXV/412/14 RADY MIEJSKIEJ W POLKOWICACH. z dnia 20 marca 2014 r.

UCHWAŁA KRAJOWEJ KONWENCJI SLD z dnia 14 grudnia 2013 r. w sprawie zmiany Statutu SLD

Tabela 3. Porównanie systemów politycznych

WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH Z PRAWA KONSTYTUCYJNEGO. 2. Ustawa z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim (Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 224 ze zm.

EGZAMIN MATURALNY Z INFORMATYKI 13 MAJA 2019 POZIOM PODSTAWOWY. Godzina rozpoczęcia: 14:00 CZĘŚĆ I WYBRANE: Czas pracy: 75 minut

EGZAMIN MATURALNY Z INFORMATYKI 19 MAJA 2015 POZIOM PODSTAWOWY. Godzina rozpoczęcia: 9:00 CZĘŚĆ I WYBRANE: Czas pracy: 75 minut

KONSTYTUCYJNY SYSTEM ORGANÓW PAŃSTWOWYCH RED. EWA GDULEWICZ

I. Kandydatem na posła do Parlamentu Europejskiego może być osoba mająca prawo wybierania posłów do Parlamentu Europejskiego, tj.:

U C H W A Ł A SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. z dnia 19 czerwca 2009 r.

EGZAMIN MATURALNY Z INFORMATYKI MAJ 2014 POZIOM ROZSZERZONY CZĘŚĆ I WYBRANE: Czas pracy: 90 minut. Liczba punktów do uzyskania: 20 WPISUJE ZDAJĄCY

Transkrypt:

Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. Układ graficzny CKE 2013 KOD UZUPEŁNIA ZDAJĄCY PESEL miejsce na naklejkę EGZAMIN MATURALNY Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE POZIOM ROZSZERZONY 11 MAJA 2018 Instrukcja dla zdającego 1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 22 strony (zadania 1 24). Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin. 2. Arkusz zawiera trzy części. Część pierwsza arkusza polega na rozwiązaniu testu, część druga wymaga analizy materiałów źródłowych, a trzecia napisania wypracowania na jeden z podanych tematów. 3. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każdym zadaniu. 4. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 5. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl. 6. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą oceniane. 7. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejkę z kodem. 8. Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej dla egzaminatora. Godzina rozpoczęcia: 9:00 Czas pracy: 180 minut Liczba punktów do uzyskania: 50 MWO-R1_1P-182

CZĘŚĆ I Test (20 punktów) Zadanie 1. (1 pkt) O jednym z procesów społecznych Egzamin maturalny z wiedzy o społeczeństwie Starsze pokolenie, niejednokrotnie z powodu braku wiedzy czy kompetencji, nie potrafi sprawnie poruszać się we współczesnym świecie. W ramach [tego procesu] [ ] czerpie pewne reguły postępowania od młodszego pokolenia i przystosowuje się do nich. W. Welskop, [...] a dewaluacja autorytetu tradycjonalistycznego, www.academia.edu Wyjaśnij, na czym polega dewaluacja autorytetu tradycjonalistycznego, zachodząca w trakcie procesu opisanego w tekście. Zadanie 2. (1 pkt) Do każdej definicji przyporządkuj właściwą nazwę. Odpowiedzi wybierz spośród: instytucja społeczna, pozycja społeczna, rola społeczna. A. B. Definicja Miejsce jednostki wśród innych członków danej grupy zależne od tego, kim są inni członkowie. Zespół zachowań oczekiwanych od jednostki, która uczestniczy (działa) w określonej grupie w ramach przyjętych przez nią norm. Nazwa Zadanie 3. (2 pkt) Wykres 1. Społeczne zróżnicowanie elektoratów partyjnych w Polsce w 2011 roku Strona 2 z 22

Wykres 2. Społeczne zróżnicowanie elektoratów partyjnych w Polsce w 2015 roku Na podstawie: Diagnoza Społeczna 2015. Warunki i jakość życia Polaków, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa 2015, s. 365. 3.1. Na podstawie materiału źródłowego oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F jeśli jest fałszywa. 1. W latach 2011 2015 średni wiek potencjalnych wyborców SLD w porównaniu do pozostałych elektoratów wzrósł najbardziej. P F 2. Wyniki wskazują na zwiększenie się udziału mieszkańców miast w potencjalnym elektoracie PSL. P F 3. Między 2011 a 2015 rokiem zmniejszyła się różnica w poziomie zadowolenia z sytuacji w kraju między zwolennikami PO i PiS. P F 3.2. Rozstrzygnij, czy w 2015 roku istniał związek między poziomem wykształcenia potencjalnych elektoratów partii a poziomem dochodu tych grup. Odpowiedź uzasadnij. Rozstrzygnięcie... Uzasadnienie... Wypełnia egzaminator Nr zadania 1. 2. 3.1. 3.2. Maks. liczba punktów 1 1 1 1 Uzyskana liczba punktów Strona 3 z 22

Zadanie 4. (2 pkt) Przepisy konstytucji jednego z państw Egzamin maturalny z wiedzy o społeczeństwie Art. 9. Prezydent [ ] przewodniczy Radzie Ministrów. Art. 21. Premier kieruje działalnością Rządu. [ ] Art. 24.1. Parlament uchwala ustawy. Kontroluje działalność Rządu. Ocenia jego politykę. 2. Parlament składa się ze Zgromadzenia Narodowego i Senatu. 3. Deputowani do Zgromadzenia Narodowego [ ] są wybierani w wyborach bezpośrednich. 4. Senat [ ] wybierany jest w wyborach pośrednich. [ ] Art. 39.1. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje zarówno Premierowi, jak i członkom Parlamentu. 2. Rządowe projekty ustaw są rozpatrywane przez Radę Ministrów [ ] i wnoszone do prezydium jednej z izb. [ ] Art. 45.1. Każdy rządowy lub parlamentarny projekt ustawy jest rozpatrywany kolejno przez obie izby Parlamentu w celu przyjęcia tekstu w tym samym brzmieniu. [ ] biblioteka.sejm.gov.pl (tekst uwzględniający zmiany z 23 lipca 2008 r.). Uzupełnij tabelę w każdym z podanych aspektów podaj rozwiązanie ustrojowe obowiązujące w Rzeczypospolitej Polskiej, które różni się od rozwiązania przedstawionego w przytoczonych przepisach prawnych. A. Wybory parlamentarne B. Skład Rady Ministrów C. D. Inicjatywa ustawodawcza Przebieg prac legislacyjnych w parlamencie Zadanie 5. (2 pkt) Kompetencje organów władzy w Rzeczypospolitej Polskiej Opis A. Decyduje w imieniu Rzeczypospolitej o stanie wojny i o zawarciu pokoju. Opis B. Zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Opis C. Nadaje obywatelstwo polskie. Opis D. Zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji. Opis E. Ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe. Na podstawie: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2018 r.). Strona 4 z 22

Uzupełnij tabelę do każdej nazwy organu władzy w Rzeczypospolitej Polskiej przyporządkuj po dwie litery, którymi oznaczono jego kompetencje. Nazwa organu Litery opisu kompetencji 1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 2. Rada Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej Zadanie 6. (1 pkt) Zaznacz dwa zdania, w których podano kompetencje Sądu Najwyższego w Rzeczypospolitej Polskiej. A. Rozpoznaje kasacje wnoszone od prawomocnych orzeczeń sądów odwoławczych. B. Rozstrzyga spory kompetencyjne między centralnymi konstytucyjnymi organami państwa. C. Stwierdza ważność wyborów do Sejmu RP i Senatu RP. D. Powołuje Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego. E. Rozstrzyga spory kompetencyjne między organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej. Zadanie 7. (1 pkt) Przepisy prawne z okresu PRL-u Art. 2.3. Najwyższa Izba Kontroli przeprowadza kontrole z urzędu oraz kontrole zlecone przez Radę Ministrów, Prezydium Rządu i Prezesa Rady Ministrów. Art. 3. Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad Najwyższą Izbą Kontroli. Art. 4.1. Prezes Najwyższej Izby Kontroli jest naczelnym organem administracji państwowej. Art. 6.1. Do zakresu działania Najwyższej Izby Kontroli należy kontrola działalności 1) organów administracji państwowej i podległych jej urzędów [ ]. Ustawa z dnia 27 marca 1976 r. o Najwyższej Izbie Kontroli, Dz.U. 1976, nr 12, poz. 66. Uzasadnij, odnosząc się do dwóch przytoczonych przepisów prawnych, że ówczesna pozycja Najwyższej Izby Kontroli nie była typowa dla demokratycznego państwa prawnego. Wypełnia egzaminator Nr zadania 4. 5. 6. 7. Maks. liczba punktów 2 2 1 1 Uzyskana liczba punktów Strona 5 z 22

Zadanie 8. (1 pkt) Egzamin maturalny z wiedzy o społeczeństwie Przepisy prawne z kodeksów obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej Przepis A. Nie mają zdolności do czynności prawnych osoby, które nie ukończyły lat trzynastu, oraz osoby ubezwłasnowolnione całkowicie. Przepis B. Kto, wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV, naraża bezpośrednio inną osobę na takie zarażenie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Przepis C. Roszczenia o świadczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem lat trzech. Dz.U. [ ], nr 9, poz. 59, z późn. zm.; Dz.U. [ ], nr 16, poz. 93, z późn. zm.; Dz.U. [ ], nr 88, poz. 553, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2018 r.). Do każdego przepisu prawnego przyporządkuj nazwę kodeksu obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej, w którym został on zamieszczony. Odpowiedzi wybierz spośród: Kodeks cywilny, Kodeks karny, Kodeks postępowania cywilnego, Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Kodeks wykroczeń. Przepis A.... Przepis B.... Przepis C.... Zadanie 9. (2 pkt) Fragment pisma Kielce, 1 czerwca 2009 r. Marcin Kowalski (A.) Sąd ul. Sienkiewicza 50/6 (B.) Wydział. 21 013 Kielce ul. Długa 11, 20 005 Kielce za pośrednictwem Sygn. akt: 3 Ds. 113/08 Prokuratora Rejonowego ul. Kwiecista 10, 20 123 Kielce Zażalenie na postanowienie o umorzeniu śledztwa Na podstawie art. 459 2 (C.) Kodeksu.... zaskarżam postanowienie z dnia 28 maja 2009 r. w przedmiocie umorzenia postępowania w sprawie nieumyślnego spowodowania śmierci mojego syna Wojciecha Kowalskiego. Uzupełnij fragment pisma wpisz właściwe nazwy. Na podstawie: Obywatel w [ ]. Prawa i obowiązki, Warszawa 2010, s. 53. A. Nazwa sądu... B. Nazwa wydziału... C. Nazwa kodeksu... Strona 6 z 22

Zadanie 10. (1 pkt) O jednym z postępowań Następstwem wniesienia prawidłowego pozwu jest wszczęcie postępowania [ ]. Podmioty uczestniczące w postępowaniu mają równe prawa, to znaczy sąd ma obowiązek wysłuchania racji obu stron oraz dbania o to, aby strona działająca bez adwokata miała należytą świadomość co do sposobu oraz treści dokonywanych czynności procesowych [ ]. Kompendium wiedzy o społeczeństwie, państwie i prawie, red. S. Wronkowska, M. Zmierczak, Warszawa Poznań 2002, s. 303 304. Podaj nazwy opisanych w tekście rodzaju postępowania oraz zasady w postępowaniu. A. Nazwa rodzaju postępowania... B. Nazwa zasady... Zadanie 11. (1 pkt) Przepisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej normujące prawa i wolności człowieka Przepis 1. Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Przepis 2. Każdemu zapewnia się wolność poruszania się po terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz wyboru miejsca zamieszkania i pobytu. Przepis 3. Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Przepis 4. Ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw. Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483 z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2018 r.). Do każdego typu praw i wolności człowieka przyporządkuj numer przepisu prawnego normującego jedno z takich praw. A. Prawa osobiste... B. Prawa proceduralne... C. Prawa socjalne... Zadanie 12. (1 pkt) Wydarzenie chronologicznie pierwsze zaznacz w tabeli literą P, a wydarzenie chronologicznie ostatnie literą O. Wydarzenie A. Aneksja Krymu przez Rosję. B. Proklamacja niepodległości przez Kosowo. C. Rozpad państwa Serbia i Czarnogóra. D. Początek wojny domowej w Syrii. Chronologia Wypełnia egzaminator Nr zadania 8. 9. 10. 11. 12. Maks. liczba punktów 1 2 1 1 1 Uzyskana liczba punktów Strona 7 z 22

Zadanie 13. (1 pkt) Do każdej fotografii oraz nazwy funkcji pełnionej przez polityka w 2017 roku przyporządkuj jego imię i nazwisko. Odpowiedzi wybierz spośród: António Gutteres, Thorbjørn Jagland, Jean-Claude Juncker, Jens Stoltenberg. A. Sekretarz Generalny NATO B. Przewodniczący Rady Europy C. Sekretarz Generalny ONZ Zadanie 14. (1 pkt) O budżecie UE Artykuł 314. [ ] [Instytucja A.] i Rada, stanowiąc zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą, ustanawiają roczny budżet Unii zgodnie z poniższymi postanowieniami. 1. Każda instytucja, z wyjątkiem Europejskiego Banku Centralnego, sporządza przed 1 lipca swój preliminarz wydatków na następny rok budżetowy. [ ] [Instytucja B.] łączy te preliminarze w projekt budżetu, który może zawierać różne warianty preliminarzy. Projekt budżetu obejmuje prognozę dochodów i wydatków. 2. [ ] [Instytucja B.] przedkłada wniosek zawierający projekt budżetu [ ] [Instytucji A.] i Radzie nie później niż 1 września roku poprzedzającego rok budżetowy, w którym budżet ma być wykonywany. Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, oide.sejm.gov.pl Podaj nazwy instytucji Unii Europejskiej, które w przedstawionych przepisach prawnych zostały zastąpione literami A. i B. Nazwa instytucji A. Nazwa instytucji B. Zadanie 15. (2 pkt) O wydarzeniach w państwach Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu Opis A. W 2011 roku doszło w tym państwie do wybuchu antyrządowych protestów, które przerodziły się w powstanie, tłumione przez siły porządkowe i wojsko. Rada Bezpieczeństwa ONZ uchwaliła rezolucję, która zezwoliła na podjęcie operacji wojskowej skierowanej przeciwko siłom rządowym. Po kilku miesiącach walk znaczną przewagę uzyskali powstańcy, Strona 8 z 22

dotychczasowy przywódca Mu ammar al-kaddafi został zabity, a nowe władze ogłosiły wyzwolenie kraju. Opis B. W 2011 roku rozpoczęło się w tym państwie antyrządowe powstanie. Jego przyczyną były dziesięcioletnie autorytarne rządy Baszszara al-asada. Od 2013 roku konflikt ma charakter wielostronny, ze względu na włączenie się do walk oddziałów ISIS oraz sił kurdyjskich. Opis C. W styczniu 2011 roku w tym państwie wybuchły masowe protesty społeczne przeciwko rządom prezydenta Mubaraka i ogólnej sytuacji polityczno-gospodarczej. W ich wyniku prezydent Mubarak powołał nowy rząd. Nie spełniło to jednak oczekiwań demonstrujących, których głównym postulatem była natychmiastowa rezygnacja prezydenta. 11 lutego 2011 roku wiceprezydent ogłosił ustąpienie Mubaraka z urzędu i przejęcie władzy w państwie przez Najwyższą Radę Sił Zbrojnych. Fragment mapy politycznej Afryki, Azji i Europy Na podstawie: www.worldatlas.com Uzupełnij tabelę do każdego opisu dopisz nazwę właściwego państwa i numer, którym oznaczono je na mapie. Opis A. Opis B. Opis C. Nazwa państwa Numer na mapie Wypełnia egzaminator Nr zadania 13. 14. 15. Maks. liczba punktów 1 1 2 Uzyskana liczba punktów Strona 9 z 22

CZĘŚĆ II Analiza materiałów źródłowych (10 punktów) Zadanie 16. (1 pkt) Wykres. Ocena wpływu na rozwój miejscowości Na podstawie: 25 lat państwa obywatelskiego. Społeczne oceny samorządności terytorialnej, Komunikat z badań CBOS BS/69/2015. Przytaczając dane, przedstaw zależność między postrzeganym przez respondentów wpływem jednostek samorządu terytorialnego na rozwój ich miejscowości a miejscem tych jednostek w strukturze podziału administracyjnego. Zadanie 17. (2 pkt) Fragment Ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy Art. 10. 1. Prawo wybierania [ ] ma: [ ] 3) w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego: Strona 10 z 22

a) rady gminy obywatel polski oraz obywatel Unii Europejskiej niebędący obywatelem polskim, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat oraz stale zamieszkuje na obszarze tej gminy, b) rady powiatu i sejmiku województwa obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat oraz stale zamieszkuje na obszarze, odpowiednio, tego powiatu i województwa, 4) w wyborach wójta w danej gminie osoba mająca prawo wybierania do rady tej gminy. Art. 11. 1. Prawo wybieralności [ ] ma: [ ] 5) w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego osoba mająca prawo wybierania tych organów; 6) w wyborach wójta obywatel polski mający prawo wybierania w tych wyborach, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat, z tym że kandydat nie musi stale zamieszkiwać na obszarze gminy, w której kandyduje. Dz.U. 2011, nr 21, poz. 112, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2018 r.). O osobach (A C) związanych z gminą Lubrza (powiat prudnicki, województwo opolskie) A. Herbert jest członkiem Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim i stałym mieszkańcem gminy Lubrza od 30 lat. W wyborach parlamentarnych w Polsce głosował na Komitet Wyborczy Wyborców Mniejszość Niemiecka. B. Adam, obywatel Niemiec, od trzech lat pracuje i na stałe mieszka w gminie Lubrza. Jego dziadek był powstańcem śląskim. Ten 30-latek twierdzi, że powrócił do korzeni. C. Ewa, obywatelka Polski, od 30 lat na stałe mieszka w Monachium. Nie jest zameldowana w gminie Lubrza, ale utrzymuje ścisłe kontakty z rodziną w niej mieszkającą. 17.1. Określ, która z wymienionych osób (A C) nie dysponuje czynnym prawem wyborczym w wyborach na stanowisko wójta wskazanej gminy. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do właściwego przepisu prawnego. Osoba... Uzasadnienie... 17.2. Określ, która z wymienionych osób (A C) dysponuje biernym prawem wyborczym w wyborach do sejmiku województwa, na terytorium którego znajduje się wskazana gmina. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do właściwego przepisu prawnego. Osoba... Uzasadnienie... Wypełnia egzaminator Nr zadania 16. 17.1. 17.2. Maks. liczba punktów 1 1 1 Uzyskana liczba punktów Strona 11 z 22

Zadanie 18. (1 pkt) Egzamin maturalny z wiedzy o społeczeństwie Wykres. Frekwencja wyborcza w Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2014 2015 60 50 40 30 20 10 0 A. 25 V 2014 r. B. 16 XI 2014 r. C. 10 V 2015 r. C. 24 V 2015 r. D. 25 X 2015 r. Na podstawie: pkw.gov.pl Odnosząc się do specyfiki wyborów oznaczonych na wykresie literą C, wyjaśnij, dlaczego przyporządkowano tym wyborom dwie daty. Zadanie 19. (2 pkt) Przepisy prawne dotyczące referendów w Rzeczypospolitej Polskiej Art. 35. Sąd Najwyższy [ ] rozstrzyga o ważności referendum [ ]. Uchwałę o ważności referendum [ ] ogłasza się w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej oraz przesyła Państwowej Komisji Wyborczej. Art. 66.1. Wynik referendum jest wiążący, jeżeli wzięła w nim udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania. Dz.U. 2003, nr 57, poz. 507, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2018 r.). Art. 55.1. Referendum jest ważne, jeżeli wzięło w nim udział co najmniej 30% uprawnionych do głosowania, z zastrzeżeniem ust. 2. 2. Referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego pochodzącego z wyborów bezpośrednich jest ważne w przypadku, gdy udział w nim wzięło nie mniej niż 3/5 liczby biorących udział w wyborze odwoływanego organu. Art. 56.1. Wynik referendum jest rozstrzygający, jeżeli za jednym z rozwiązań w sprawie poddanej pod referendum oddano więcej niż połowę ważnych głosów. Dz.U. 2000, nr 88, poz. 985, z późn. zm. (stan prawny na 5 marca 2018 r.). 19.1. Rozstrzygnij, czy w Rzeczypospolitej Polskiej na drodze referendum można odwołać marszałka województwa. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do przytoczonych przepisów prawnych. Rozstrzygnięcie... Strona 12 z 22

Egzamin maturalny z wiedzy o społeczeństwie Uzasadnienie... 19.2. Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F jeśli jest fałszywa. 1. 2. 3. Referendum ogólnokrajowe jest nieważne, jeśli wzięło w nim udział mniej niż połowa uprawnionych do głosowania. Kryterium wiążącego wyniku referendum ogólnokrajowego jest instytucją prawną analogiczną do kryterium ważności referendum lokalnego. Referendum w sprawie odwołania wójta byłoby ważne, jeśli wzięłoby w nim udział 60% uprawnionych do głosowania. P F P F P F Zadanie 20. (1 pkt) O jednym z mechanizmów współdecydowania obywateli o wspólnocie samorządowej W ramach procesu uprawnieni mieszkańcy mają prawo zgłaszać projekty zadań publicznych, dotyczących obszaru ich zameldowania, a następnie wybierać w trybie głosowania te zadania, które przeszły pozytywnie proces weryfikacji. www.katowice.eu Na podstawie: www.express.olsztyn.pl Podaj nazwę mechanizmu przedstawionego w materiałach źródłowych.... Nr zadania Wypełnia Maks. liczba punktów egzaminator Uzyskana liczba punktów Strona 13 z 22 18. 1 19.1. 19.2. 1 1 20. 1

Zadanie 21. (1 pkt) Mapa administracyjna Polski Egzamin maturalny z wiedzy o społeczeństwie Odnosząc się do rządowo-samorządowego charakteru województwa, wyjaśnij, dlaczego w województwie lubuskim i kujawsko-pomorskim inaczej niż w pozostałych województwach wskazano na mapie dwa miasta. Zadanie 22. (1 pkt) Z Europejskiej karty samorządu terytorialnego Artykuł 3.1. Samorząd terytorialny oznacza prawo i zdolność społeczności lokalnych, w granicach określonych prawem, do kierowania i zarządzania zasadniczą częścią spraw publicznych na ich własną odpowiedzialność i w interesie ich mieszkańców. Dz.U. 1994, nr 124, poz. 607. Rozstrzygnij, czy przedstawiony przepis prawny jest sprzeczny z zasadą decentralizacji. Odpowiedź uzasadnij. Rozstrzygnięcie... Strona 14 z 22

Uzasadnienie... Zadanie 23. (1 pkt) Uzupełnij wykres przedstawiający strukturę administracji rządowej w województwie wpisz właściwe nazwy (A B) rodzajów administracji. Administracja rządowa w województwie Wojewoda Administracja A) np. policja państwowa straż pożarna Administracja B) np. urząd skarbowy urząd celny CZĘŚĆ III Wypracowanie (20 punktów) Zadanie 24. (20 pkt) Wybierz jeden z podanych tematów i napisz wypracowanie. Wykorzystaj materiały źródłowe zamieszczone w II części arkusza. Temat nr 1 Scharakteryzuj możliwości wpływu obywateli na kreowanie organów samorządu gminnego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz na decyzje dotyczące tej wspólnoty lokalnej. Temat nr 2 Wykaż rządowo-samorządowy charakter województwa w Rzeczypospolitej Polskiej, charakteryzując kompetencje, tryb powołania lub wyboru i odpowiedzialność wojewody oraz organów władzy samorządowej na tym poziomie podziału administracyjnego. Wypełnia egzaminator Nr zadania 21. 22. 23. Maks. liczba punktów 1 1 1 Uzyskana liczba punktów Strona 15 z 22

WYPRACOWANIE na temat nr Strona 16 z 22

Wypełnia egzaminator Nr zadania 24.1. 24.2. 24.3. Maks. liczba punktów 18 1 1 Uzyskana liczba punktów Strona 17 z 22

Strona 18 z 22

Strona 19 z 22

Strona 20 z 22

Strona 21 z 22

BRUDNOPIS (nie podlega ocenie) Strona 22 z 22