Spis treści 1 Ustawienie kończyny dolnej 1 Radiogram całej kończyny dolnej w projekcji AP na stojąco...1 Oś mechaniczna i anatomiczna kończyny dolnej... 2 Podstawowe metody pomiarowe w planowaniu osteotomii...3 Długość kończyny dolnej... 4 Pomiar rotacji i długości w badaniu TK...5 2 Staw biodrowy 10 Punkty orientacyjne w radiograficznej diagnostyce stawu biodrowego...10 Kąt szyjkowo-trzonowy i kąt przodoskręcenia (AT)...10 Przodopochylenie panewki... 15 Konwencjonalne zdjęcie rentgenowskie... 15 Pomiar przodopochylenia w badaniu tomografii komputerowej...16 Biodro protruzyjne (coxa profunda)...18 Panewka protruzyjna (protrusio acetabuli)... 19 Rozwojowa dysplazja stawu biodrowego...20 Koncepcja diagnostyki obrazowej...20 Diagnostyka ultrasonograficzna w 1. roku życia...20 Diagnostyka rentgenowska u małych dzieci...23 Diagnostyka rentgenowska u dzieci powyżej 5. roku życia...29 Diagnostyka rentgenowska po zakończeniu wzrostu (dysplazja resztkowa)...33 Choroba Perthesa... 34 Okresy choroby (według Waldenströma)... 34 Klasyfikacja Catteralla... 34 Objaw głowy zagrożonej... 34 Klasyfikacja według Saltera i Thompsona...35 Klasyfikacja według wysokości bocznej kolumny według Herringa...36 Złuszczenie głowy kości udowej (slipped capital femoral epiphysis SCFE)...36 Wczesne objawy na zdjęciu rentgenowskim w projekcji AP...36 Kąty złuszczania nasady...36 Martwica głowy kości udowej u dorosłych...39 Klasyfikacja martwicy głowy kości udowej wg Ficat i Arlet...39 Klasyfikacja ARCO martwicy głowy kości udowej...39 Klasyfikacja martwicy głowy kości udowej według Marcusa...42 Konflikt udowo-panewkowy (femoroacetabular impingement FAI)...42 Konflikt udowo-panewkowy typu krzywkowego FAI typu cam...42 Konflikt udowo-panewkowy typu kleszczowego FAI typu pincer... 46 Klasyfikacja kostnienia pozaszkieletowego...47 Dodatek...47 VII
Spis treści 3 Staw kolanowy 50 K. Woertler Staw rzepkowo-udowy...50 Pionowe ustawienie rzepki...50 Poziome ustawienie rzepki... 51 Dysplazja bloczka kości udowej...53 Odstęp TTTG... 54 Plateau piszczeli... 54 Posterior tibial slope... 54 Łąkotki...55 Klasyfikacja uszkodzeń łąkotki...55 Opcje terapeutyczne...56 Klasyfikacja łąkotki tarczowatej według Watanabe...56 Więzadła krzyżowe i poboczne...56 Przednie przesunięcie piszczeli...56 Rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego...57 Klasyfikacja uszkodzeń więzadła pobocznego piszczelowego...58 4 Stopa 59 Kształt stopy...59 Stosunki osi stopy...59 Radiologiczne pomiary w deformacjach stóp przegląd...59 Sklepienie podłużne stopy...59 Geometria tyłostopia... 61 Geometria śródstopia i przodostopia...63 Deformacje stopy u dorosłych...65 Stopa poprzecznie płaska...65 Paluch koślawy... 66 Deformacje palców II V stopy... 68 Dziecięce i wrodzone deformacje stopy...69 Deformacje stopy u dzieci i dorosłych...69 Wrodzone deformacje stopy...76 Grubość podściółki tłuszczowej...78 Pięta Haglunda...79 Radiologiczna ocena więzozrostu piszczelowo-strzałkowego... 80 Typy kości łódkowatej dodatkowej (os tibiale externum) wg Lawsona...82 Klasyfikacja zwichnięcia ścięgien mięśni strzałkowych...83 5 Staw ramienny 84 Typy wyrostka barkowego według Biglianiego... 84 Typy os acromiale...85 Nachylenie panewki stawu ramienno- łopatkowego... 86 Odstęp barkowo -ramienny (podbarkowy)...87 Uszkodzenia pierścienia rotatorów... 88 Ogólna klasyfikacja... 88 Szczególne typy uszkodzeń pierścienia rotatorów... 88 Klasyfikacja częściowego uszkodzenia pierścienia rotatorów wg Ellmana... 88 Klasyfikacja uszkodzeń pierścienia rotatorów według Snydera... 88 Stopień retrakcji według Patte a... 90 Objaw stycznej według Zanettiego... 90 Klasyfikacja zwyrodnienia tłuszczowego pierścienia rotatorów wg Goutalliera...91 VIII
Spis treści Przednia niestabilność stawu ramiennego...91 Warianty normy górnego obrąbka stawowego i kompleksu obrąbek stawowy mięsień dwugłowy ramienia (labro bicipital complex)...93 Zachyłek podobrąbkowy...93 Otwór podobrąbkowy...93 Kompleks Buforda... 94 Typy przyczepu ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia... 94 Patologie kompleksu obrąbek stawowy mięsień dwugłowy i ścięgna długiej głowy mięśnia dwugłowego ramienia...94 Uszkodzenia typu SLAP... 94 Uszkodzenia troczków ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia...97 Tendinitis calcarea...97 Lokalizacja złogów wapnia na konwencjonalnym zdjęciu rentgenowskim...97 Klasyfikacja złogów wapnia według Gärtnera... 98 Klasyfikacja złogów wapnia według Boswortha...99 Uszkodzenia stawu barkowo - -obojczykowego...99 Klasyfikacja według Tossy ego...99 Klasyfikacja według Rockwooda...100 6 Staw łokciowy 103 Kąt łokciowy (kąt podtrzymujący stawu łokciowego)... 103 Klasyfikacja tylno -bocznej niestabilności rotacyjnej według O Driscolla...106 Linie pomocnicze i kąty w diagnostyce złamań i nieprawidłowych ustawień... 105 7 Nadgarstek i ręka 108 Kąt nachylenia powierzchni stawowej kości promieniowej...108 Warianty ustawienia kości łokciowej według Gelbermana...109 Łuki nadgarstka według Giluli... 110 Kąty nadgarstka... 110 Wysokość nadgarstka...112 Współczynnik translacji według Chamaya...113 Niestabilność nadgarstka... 114 Klasyfikacja niestabilności nadgarstka według Amadio (uzupełniona przez Schmitta)... 114 Klasyfikacja zwichnięcia okołoksiężycowatego nadgarstka (luxatio carpi perilunaris) według Mayfielda...115 Rodzaje niestabilności centralnej kolumny nadgarstka... 116 Klasyfikacja przemieszczenia łódeczkowato- księżycowatego...117 Klasyfikacja martwicy kości księżycowatej (choroba Kienböcka) według Lichtmana i Rossa... 118 Klasyfikacja uszkodzenia kompleksu łokciowo-nadgarstkowego (TFCC) według Palmera... 120 Objaw śródręcza... 120 Klasyfikacja uszkodzeń więzadeł obrączkowych... 120 Diagnostyka ultrasonograficzna uszkodzeń więzadeł obrączkowych... 122 Diagnostyka uszkodzeń więzadeł obrączkowych w MR... 123 IX
Spis treści 8 Kręgosłup 124, M. Eiber Fizjologiczne krzywizny kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej... 124 Kifoza kręgosłupa piersiowego... 124 Lordoza kręgosłupa lędźwiowego... 124 Skolioza... 125 Kąt skoliozy według Cobba... 125 Kąt skoliozy według Fergusona... 126 Objaw Rissera... 127 Ocena rotacji trzonów kręgów według Nasha i Moe... 128 Ocena rotacji według Perdriolle a... 128 Asymetria tułowia... 128 Klasyfikacje skoliozy... 128 Wysokości krążka międzykręgowego...134 Kręgozmyk (spondylolisthesis)... 135 Ocena stopnia kręgozmyku... 136 Metody pomiarowe do oceny wtórnych zmian statycznych... 137 Odstęp transpedikularny (interpedicular distance)... 141 Pomiar bezpośredni... 141 Pomiar pośredni... 142 Odstęp interpedikularny w spondylolizie...143 Nazewnictwo i klasyfikacja dyskopatii lędźwiowej...144 Klasyfikacja anatomopatologiczna tylnego uwypuklenia krążka międzykręgowego...144 Nazewnictwo i klasyfikacja dyskopatii lędźwiowej... 145 9 Połączenie czaszkowo -szyjne i kręgosłup szyjny 149 M. Eiber, K. Woertler Odstęp między kręgiem szczytowym a zębem obrotnika (odstęp szczytowo- zębowy; atlantodens interval)... 149 Ustawienie trzonowe... 150 Przedkręgowy cień tkanek miękkich... 152 Wgłobienie podstawy czaszki... 153 Kryteria niestabilności według Panjabi... 155 10 Nowotwory układu mięśniowo -szkieletowego 156 K. Woertler Klasyfikacja histopatologiczna... 156 Nowotwory kości... 156 Nowotwory tkanek miękkich... 156 Stopniowanie... 156 Stopniowanie nowotworów złośliwych kości... 156 Stopniowanie zaawansowania mięsaków tkanek miękkich... 156 System Ennekinga...160 Margines chirurgiczny, radykalność resekcji...164 Diagnostyka radiologiczna nowotworów kości... 167 Typy destrukcji kości... 167 Klasyfikacja Lodwicka... 167 Klasyfikacja odczynów okostnowych...168 Formy mineralizacji macierzy...168 X
Spis treści 11 Osteoporoza 170 Pomiar gęstości kości... 170 DXA absorpcjometria dwuenergetycznego promieniowania rentgenowskiego... 170 Ilościowa TK (Quantitative Computed Tomography OCT)... 170 Klasyfikacja osteoporotycznych złamań trzonów kręgów... 171 Wskaźnik złamania kręgosłupa według Genanta... 171 Wskaźnik deformacji kręgosłupa... 172 12 Zwyrodnienie stawów 173 Ocena w skali Kellgrena - -Lawrence a... 173 Atlas Towarzystwa Badania Artrozy OARS (Osteoarthritis Research Society) wg Altmana... 173 13 Chrząstka stawowa 175 K. Woertler Stopień uszkodzenia chrząstki... 175 Klasyfikacja według Outerbridge a... 175 Klasyfikacja według Shahriaree... 175 Klasyfikacja według Noyesa i Stablera... 175 Klasyfikacja według Bauera i Jacksona... 176 Klasyfikacja uszkodzenia chrząstki International Cartilage Repair Society (Międzynarodowego Towarzystwa Naprawy Chrząstki ICRS)... 176 Klasyfikacja ostrych uszkodzeń chrzęstnych i chrzęstno -kostnych... 178 Klasyfikacja przewlekłych uszkodzeń kostno -chrzęstnych... 178 Stopnie zaawansowania według Berndta i Harty ego... 178 Klasyfikacja ICRS osteochondrosis dissecans... 178 Stopnie zaawansowania w obrazie MR według Nelson/Dipaola... 179 14 Hemofilia 181 M. Eiber, K. Woertler Klasyfikacja Pettersona... 181 Klasyfikacja MR... 181 Klasyfikacja Denver... 182 Klasyfikacja hemofilii według grupy eksperckiej opracowującej wyniki badań MR (Expert MRI Working Group)... 182 Zastosowanie klasyfikacji... 182 15 Reumatoidalne zapalenie stawów 184 M. Eiber Punktacja radiologiczna...184 Skala Larsena...184 Skala Sharpa...186 Skala Ratingena...186 Klasyfikacja na podstawie badania rezonasu magnetycznego... 187 Zastosowanie systemów punktowych...188 XI
Spis treści 16 Uszkodzenia mięśni 189 Klasyfikacja według Müller -Wohlfahrt... 189 Bolesne stwardnienie mięśni (uszkodzenie typu I)...189 Tak zwane naciągnięcie mięśnia (uszkodzenie typu II)...189 Rozerwanie włókna/pęczka mięśniowego (uszkodzenie typu III)...190 Rozerwanie mięśnia/oderwanie ścięgna (uszkodzenie typu IV)... 191 Inne klasyfikacje... 191 17 Wiek kostny 192 M. Eiber, K. Woertler Podstawy... 192 Rozwój kośćca... 192 Wskaźniki rozwoju kostnego ręki... 192 Określanie wieku kostnego... 194 Do 3. miesiąca życia... 194 Po 3. miesiącu życia... 195 Przewidywanie wzrostu końcowego...200 Techniki komputerowe do określania wieku kostnego...202 Praktyczne aspekty oceny wieku kostnego...202 Indeks 204 XII