Rozstrzygnięcia tymczasowe w sprawach dotyczących funkcjonowania przedsiębiorstw energetycznych na terytorium Polski Konrad Zawodziński
Ramy wystąpienia Rozstrzygnięcia tymczasowe - terminologiczne nawiązanie do zarządzenia tymczasowego, środka tymczasowego i decyzji tymczasowe, orzeczenie kształtujące sytuację prawną przedsiębiorcy na czas postępowania, Przedsiębiorstwo energetyczne - przedsiębiorca wykonujący działalność koncesjonowaną na gruncie Prawa energetycznego, Rozstrzygnięcia pochodzące od polskich organów administracji i sądów (w zakresie działalności na terytorium Polski), Poza zakresem, m.in. stosowanie art. 396 w zw. z art. 13 par. 2 KPC, pogłębienie statusu uprawnionego i strony w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów oraz regulacji energetyki, aktywność Prezesa UOKiK w sprawach innych niż praktyk ograniczających konkurencję.
Rozstrzygnięcia tymczasowe w ogólności Rozstrzygnięcia tymczasowe pochodzące od organu administracji - tymczasowo ingerujące w sferę praw i obowiązków przedsiębiorstwa energetycznego: decyzja tymczasowa Prezesa UOKiK w sprawach z zakresu praktyk ograniczających konkurencję (art. 89 UstOKiK) oraz naruszenia zbiorowych interesów konsumentów (art. 101a UstOKiK), postanowienie Prezesa URE tymczasowo regulujące dostęp do infrastruktury (art. 8 ust. 2 PE), Rozstrzygnięcie tymczasowe pochodzące od sądu - zasadniczo służące tymczasowej ochronie sytuacji prawnej przedsiębiorstwa energetycznego: postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji (art. 479(30) i art. 479(52) KPC), postanowienie o zabezpieczeniu (art. 730 i nast. KPC), Zarządzenie przewodniczącego w trybie par. 56 ust. 3 Regulaminu urzędowania sądów powszechnych o skierowaniu sprawy do rozpoznania poza kolejnością wpływu - jako środek subsydiarny, służący zapewnieniu pilności spraw, w których udzielenie tymczasowej ochrony prawnej nie jest możliwe.
Rozstrzygnięcia tymczasowe pochodzące od organu administracji Zauważalna dysproporcja w kompetencji Prezesa UOKiK i Prezesa URE - różnice obejmują m.in.: inicjatywę (impuls) procesowy - Prezes URE działa wyłącznie na wniosek, Prezes UOKiK - wyłącznie z urzędu (poszkodowany praktykami przedsiębiorcy nie jest stroną postępowania, a jego ew. wystąpienie nie inicjuje go, stanowi ew. środek dowodowy), odmienny sposób urzeczywistnienia interesu publicznego - Prezes URE koncentruje się na jednostkowych przypadkach, przeciwdziałając niepożądanym praktykom, Prezes UOKiK ingeruje w jednostkowe przypadki pośrednio, poprzez decyzje skierowane przeciwko niepożądanym praktykom, zakres dostępnych dla organu środków - Prezes URE jest związany określoną możliwą treścią rozstrzygnięcia, Prezes UOKiK dysponuje otwartym katalogiem środków, zakres przedmiotowy spraw - Prezes UOKiK może wydać decyzję tymczasową we wszelkich sprawach z zakresu praktyk ograniczających konkurencję i naruszeń zbiorowych interesów konsumentów, Prezes URE ma kompetencję jedynie do tymczasowego regulowania dostępu do infrastruktury. Kompetencja do wydawania zarządzeń tymczasowych polskiego regulatora jest zauważalnie węższa od zakresu władztwa niemieckiego organu Bundesnetzagentur (nie są to jednak jedyne różnice między organami, zatem nie należy przyjmować ich bezkrytycznie).
Rozstrzygnięcia tymczasowe pochodzące od sądu (1/2) Istotne determinanty - wykonalność (natychmiastowa wykonalność decyzji z mocy prawa lub orzeczenia organu) i fakt wniesienia odwołania (ew. zażalenia, zwł. w przypadku postanowienia z art. 8 ust. 2 PE), Postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji administracyjnej - aktualne tylko wobec decyzji podlegających natychmiastowemu wykonaniu, możliwe po wniesieniu odwołania ( na wniosek strony, która wniosła odwołanie ), ale jeszcze przed przekazaniem akt sprawy przez organ do sądu (por. art. 61 par. 3 PPSA), może zostać zmienione (por. art. 359 par. 1 KPC), Postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia - aktualne wobec każdej decyzji organu, możliwe jeszcze przed wniesieniem odwołania (por. art. 730 par. 2 KPC), może zostać zmienione lub uchylone na wniosek obowiązanego (art. 742 par. 1 zd. 1 KPC), inne zmiany (art. 359 par. 1 KPC w zw. z art. 13 par. 2 KPC),
Rozstrzygnięcia tymczasowe pochodzące od sądu (2/2) Brak zasadniczej konkurencyjności między wstrzymaniem wykonania a udzieleniem zabezpieczenia - postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia może w szczególności konserwować stan rzeczy do czasu wniesienia odwołania i złożenia wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji (np. poprzez tymczasowy zakaz kierowania upomnienia i wystawiania tytułu wykonawczego) lub tymczasowo odbierać walor wykonalności decyzji, W przypadku decyzji dot. naruszenia przez przedsiębiorstwo energetyczne prawa warto rozważyć udzielenie ochrony poprzez wstrzymanie publikacji lub udostępniania treści zaskarżonej decyzji (np. z uwagi na możliwość ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego), Powyższe obserwacje różnią się od stanowiska doktryny niemieckiej; istotna różnica dotyczy jednak braku skutku suspensywnego skargi na decyzję Bundesnetzagentur, który z kolei w polskim prawie jest regułą.
Specyficzne elementy wniosku o zabezpieczenie odwołania Brak związania sądu żądaniem odwołania - zabezpieczeniu podlega de facto nie tyle konkretne roszczenie procesowe (o uchylenie lub zmianę decyzji), co odwołanie, Uprawdopodobnienie roszczenia w przypadku odwołania wymaga przedstawienia przynajmniej najważniejszych zarzutów oraz aby przynajmniej jeden z nich był wiarygodny (bez uszczerbku dla innych przesłanek udzielenia zabezpieczenia), Zakres wiarygodności odwołania determinuje sposób zabezpieczenia (np. wiarygodność prima facie zarzutu skierowanego przeciwko wysokości kary uzasadnia zdecydowanie węższą ochronę prawną niż uprawdopodobnienie podstawy do uchylenia decyzji), Ważąc interesy stron, nadmierną uciążliwość dla obowiązanego należy oceniać przez pryzmat interesu publicznego, a nie obciążenia samego organu, z wyjątkiem przypadków zabezpieczenia odwołania od decyzji Prezesa URE na podst. art. 8 ust. 1 PE, gdzie należy wyważyć interes przedsiębiorstwa energetycznego i użytkownika infrastruktury, Otwarty katalog sposobów zabezpieczenia (art. 755 par. 1 KPC - sąd udziela zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni ) a związanie sądu wnioskowanym sposobem zabezpieczenia w sporach antymonopolowych i regulacyjnych i granicami wniosku (art. 738 i art. 312 par. 1 w zw. z art. 13 par. 2 KPC).
Dylemat regulacyjnych zarządzeń tymczasowych Przyznanie regulatorowi kompetencji do wydawania rozstrzygnięć tymczasowych mógłby służyć: ochronie interesu przedsiębiorstwa energetycznego, przykładowo wydawane w wykonaniu nakazu dla regulatora ustanowionego w drodze zarządzenia tymczasowego wydanego przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (np. do tymczasowego dopuszczenia do wykonywania działalności koncesjonowanej), niezwłocznemu urzeczywistnieniu aktów prawa lub aktów stosowania prawa krajowego, unijnego lub międzynarodowego (np. rekomendacji Światowej Organizacji Handlu, decyzji Komisji Europejskiej lub postanowienia Prezesa Sądu wzgl. Prezesa Trybunału o zastosowaniu środka tymczasowego), przejściowemu uregulowaniu stanów prawnych w innych przypadkach, Wprowadzając takie rozwiązania, trzeba zadbać o stworzenie mechanizm chroniących przedsiębiorców przed nadmierną ingerencją regulatora.
Dziękuję za uwagę!