8310 Jaskinie nieudostępnione do zwiedzania

8310 Jaskinie nieudostępnione do zwiedzania Koordynatorzy: Krzysztof Piksa, Jan Urban. Eksperci lokalni: Joanna Furmankiewicz, Wojciech Gubała, Andrzej Kasza, Tomasz Mleczek, Jakub Nowak, Radosław Paternoga, Krzysztof Piksa, Tomasz Postawa, Jan Urban. Siedlisko występuje w regionach biogeograficznych alpejskim i kontynentalnym. Liczba stanowisk monitoringowych oraz ich lokalizacja na tle obszarów W roku 2013 wykonano monitoring ogólny 49 jaskiń w tym monitoring szczegółowy 23 stanowisk. Z pośród wszystkich monitorowanych jaskiń 18 obiektów położonych było w regionie alpejskim i 31 w regionie kontynentalnym. Objęte monitoringiem jaskinie położone są we wszystkich regionach jaskiniowych Polski (z wyjątkiem Roztocza, gdzie zinwentaryzowane obiekty są zbyt małe), w szczególności: Tatry (7 jaskiń), Pieniny (1) Karpaty zewnętrzne-beskidy (10), Góry Świętokrzyskie (7), Niecka Nidziańska (4) Wyżyna Krakowsko-Wieluńska (11), Sudety (6) i Niż Polski (3). Wśród monitorowanych obiektów obok całkowicie naturalnych znalazło się kilka częściowo lub antropogenicznych pustek podziemnych zasiedlanych przez nietoperze, w których warunki siedliskowe są identyczne w warunkami jaskiniowymi. Strona 1 z 20

Reprezentatywność wyników pod względem lokalizacji Monitoring siedliska będzie kontynuowany w 2014 roku. Monitorowane stanowiska położone są we wszystkich większych regionach jaskiniowych Polski. Stąd też otrzymane wyniki dostarczają wielu cennych informacji na temat struktury i stanu zachowania tego siedliska z terenu całej Polski. Z podsumowania dotychczasowych wyników, wydaje się, że monitoringiem objęto zbyt mało jaskiń z najbogatszego w jaskinie regionu Polski Karpat. Planuje się więc uzupełnienie monitoringu tego siedliska o kilka kolejnych jaskiń położonych w Beskidach, Pieninach oraz pojedyncze obiekty w Górach Świętokrzyskich i jedyny duży obiekt podziemny na Roztoczu (sztolnie w Senderkach). Tab. 1a. Stanowiska, obszary Natura 2000 i wykonawcy Zestawienie badanych stanowisk i obszarów w regionie biogeograficznym alpejskim (wg obszarów NATURA 2000) Lokalizacja stanowiska (obszar Natura 2000)( województwo jeżeli nie leży w obszarze) Nazwa stanowiska Nazwisko eksperta lokalnego (wykonawcy monitoringu) małopolskie Oblica Wojciech Gubała śląskie Jaskinia Wiślańska Krzysztof Piksa, Jan Urban PLC 120001 Jaskinia Goryczkowa Krzysztof Piksa PLC 120001 Jaskinia Lodowa w Ciemniaku Krzysztof Piksa PLC 120001 Jaskinia Magurska Krzysztof Piksa PLC 120001 Jaskinia Naciekowa Krzysztof Piksa PLC 120001 Jaskinia Psia Krzysztof Piksa PLC 120001 Jaskinia Zimna Krzysztof Piksa PLC 120001 Szczelina Chochołowska Krzysztof Piksa PLC 180001 Jaskinia Dolna w Nasicznem Tomasz Mleczek PLH 120001 Dymiąca Piwnica Wojciech Gubała PLH 120013 Jaskinia w Ociemnem Krzysztof Piksa PLH 120020 Diabla Dziura w Bukowcu Tomasz Mleczek PLH 120078 Jaskinia Zbójecka w Łopieniu (Grota Zbójnicka w Łopieniu) Krzysztof Piksa PLH 180001 Jaskinia Mroczna Wojciech Gubała PLH 180014 Jaskinia gdzie Wpadł Grotołaz Tomasz Mleczek, Jan Urban PLH 240005 Jaskinia Miecharska Krzysztof Piksa, Jan Urban PLH 240005 Jaskinia w Trzech Kopcach Krzysztof Piksa, Jan Urban Tab. 1b. Stanowiska, obszary Natura 2000 i wykonawcy Zestawienie badanych stanowisk i obszarów w regionie biogeograficznym kontynentalnym (wg obszarów NATURA 2000) Lokalizacja stanowiska (obszar Natura 2000 ( województwo jeżeli nie leży w obszarze) Nazwa stanowiska Nazwisko eksperta lokalnego (wykonawcy monitoringu) małopolskie Jaskinia Kryspinowska Jakub Nowak małopolskie Jaskinia nad Źródłem I Jakub Nowak pomorskie Groty Mechowskie Radosław Paternoga Strona 2 z 20

pomorskie Jaskinia Goryla Radosław Paternoga pomorskie Jaskinia Śpiącego Szweda Radosław Paternoga świętokrzyskie Jaskinia Gwarecka Andrzej Kasza świętokrzyskie Jaskinia w Krzyżanowicach Górna Andrzej Kasza świętokrzyskie Jaskinia Zbójecka w Łagowie Andrzej Kasza PLH 020016 Jaskinia Niedźwiedzia Joanna Furmankiewicz PLH 020019 Jaskinia na Ścianie Joanna Furmankiewicz PLH 020037 Jaskinia Nowa Joanna Furmankiewicz PLH 020037 Jaskinia Północna Duża Joanna Furmankiewicz PLH 020037 Szczelina Wojcieszowska Joanna Furmankiewicz PLH 020096 Jaskinia Radochowska Joanna Furmankiewicz PLH 120005 Jaskinia Racławicka Jakub Nowak PLH 120005 Jaskinia Żarska Jakub Nowak PLH 120034 Sztolnia Galmanowa w Czernej Jakub Nowak PLH 240004 Szachownica I Krzysztof Piksa PLH 240009 Jaskinia Rysia Jakub Nowak PLH 240015 Jaskinia Koralowa Krzysztof Piksa, Tomasz Postawa PLH 240015 Jaskinia Pod Sokolą Górą Krzysztof Piksa, Tomasz Postawa PLH 240015 Jaskinia Studnisko Krzysztof Piksa, Tomasz Postawa PLH 240020 Jaskinia Wierna Krzysztof Piksa, Tomasz Postawa PLH 260002 Sztolnia w Bukowej Górze Andrzej Kasza PLH 260003 Jaskinia Skorocicka Andrzej Kasza PLH 260003 Jaskinia Stara Andrzej Kasza PLH 260003 Jaskinia w Aleksandrowie Andrzej Kasza PLH 260041 Chelosiowa Jama -Jaskinia Jaworznicka Andrzej Kasza PLH 260041 Jaskinia Pajęcza Andrzej Kasza PLH 260041 Jaskinia w Sztolni Teresa na Miedziance Andrzej Kasza PLH 260041 Jaskinia w Sztolni Zofia na Miedziance Andrzej Kasza Metodyka Podstawowe dane dotyczące jaskini jako monitorowanego stanowiska zawarte powinny zostać w poniższej tabeli (tab. 1): Tab. 1. Karta informacji podstawowych stanowiska-jaskini Karta obserwacji siedliska przyrodniczego na stanowisku Stanowisko informacje podstawowe Kod i nazwa siedliska 8310 Jaskinie nieudostępnione do zwiedzania przyrodniczego Nazwa stanowiska Nazwa stanowiska monitorowanego Typ stanowiska referencyjne/badawcze (decyduje koordynator krajowy) Zbiorowiska Opisać (wymienić) gatunki flory i fauny, znane w stanowisku (na podstawie danych literaturowych, ewentualnie własnych ) Opis siedliska na stanowisku Podać syntetyczne informacje dotyczące jaskini, w szczególności: - wysokości otworów npm i nad dnem doliny, - litologii i stratygrafii skał otaczających, - genezy jaskini, - podstawowych cech przestrzennych jaskini (skomplikowania geometrycznego systemu, obecności dużych pustek podziemnych). - obecności i stanu zachowania wtórnych form mineralnych (nacieków). Strona 3 z 20

- obecności i stanu zachowania namulisk, - położenia jaskini w stosunku do zwierciadła wód podziemnych i obecności wody w jaskini (zbiorniki, cieki, woda kapiąca). - charakteru mikroklimatycznego jaskini, - obecności w jaskini stanowisk paleontologicznych i/lub archeologicznych Podać podstawowe pozycje literatury. Powierzchnia siedliska Podać długość korytarzy jaskini, jej rozciągłość poziomą i deniwelację (w metrach) Obszary chronione, na których znajduje się stanowisko Zarządzający terenem Współrzędne geograficzne Wymiary transektu Wysokość npm Nazwa obszaru (Natura 2000, rezerwaty przyrody, parki narodowe i krajobrazowe, użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne, ochrona strefowa gniazd, chronione ujęcia wód itd.) Wymienić instytucje, organizacje, podmioty prawne odpowiedzialne za gospodarowanie na tym terenie (np. park narodowy, nadleśnictwo i leśnictwa, RZGW itd.) Wpisać współrzędne geograficzne otworów jaskini Podać łączną długość odcinków i stanowisk monitoringu szczegółowego Podać wysokość minimalną i maksymalną systemu jaskiniowego Nazwa obszaru zgodnie z umową i formularzem zbiorczym Obserwacje monitoringowe siedliska jakim jest jaskinia przeprowadza się w trybie monitoringu ogólnego, obejmującego całą jaskinię oraz monitoringu szczegółowego obejmującego wybrane punkty i odcinki obserwacyjne. Monitoring ogólny: Ogólny monitoring geomorfologiczny, hydrologiczny, mikroklimatyczny i biologiczny prowadzony jest w całym obiekcie w cyklu sześcioletnim (co sześć lat), dwukrotnie w ciągu roku, latem i zimą, najlepiej w lutym i sierpniu. W przypadku monitoringu geomorfologicznego, hydrologicznego i mikroklimatycznego polega on na obserwacji stanu i zmian następujących wskaźników oraz parametrów (tab. 2): 1. Wielkość i kształt jaskini, w tym: - obserwacja zawałów oraz innych procesów powodujących zmianę powierzchni i kubatury poszczególnych pustek, - rejestrowanie zmian długości jaskini, spowodowanych procesami naturalnymi oraz postępami antropogenicznej eksploracji. 2. Cechy mikroklimatyczne obserwowane w skali całej jaskini, takie jak: - ruchy powietrza, w tym zwłaszcza kierunek cyrkulacji zimowej powietrza, - zimowy zasięg strefy wymrażania i form lodowych w rejonie otworu i całoroczna obecność lodu w głębszych partiach jaskini, - reżim termiczny głównego ciągu jaskini, - zasięg światła. 3. Ogólne cechy hydrologiczne i obecność wody w jaskini, w tym: - obecność stałych lub okresowych cieków w jaskini, - obecność zbiorników wodnych w jaskini, - kapanie wody w jaskini, zwłaszcza zaś zmiany w tym zakresie. 4. Stopień zabezpieczenia obiektu przed penetracją ludzką: obecność krat i drzwi w otworach, odległość od siedzib ludzkich i obiektów turystycznych, popularność jaskini jako obiektu eksploracji. 5. Efekty antropopresji i antropogeniczne zanieczyszczenie jaskini materią antropogeniczną, w tym: Strona 4 z 20

- ślady prac wykonywanych w jaskiniach, np. prac górniczych i poszukiwawczych, wkopów badawczych, prac przystosowujących jaskinie do zwiedzania itd. - znaczne zmiany stanu zachowania naturalnej rzeźby dna jaskini, - duże zniszczenia szaty naciekowej, - obecność antropogenicznych plam, rysunków i wyżłobień na ścianach, - zaśmiecenie jaskini oraz jej zanieczyszczenie substancją organiczną lub aktywną chemicznie, - ślady palenia ognia oraz użycia otwartego ognia do oświetlenia jaskini. 6. Gatunki nietoperzy z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej (Rhinolophus hipposideros, Myotis myotis, Myotis bechsteinii, Myotis emarginatus, M. dasycneme, Barbastella barbastellus). 7. Liczebność i struktura dominacji chiropterofauny zimującej. 8. Obecność fauny bezkręgowej oceniana na podstawie istnienia nagromadzeń tej fauny chroniącej się (zimującej) w jaskini. Wartości wskaźników (tab. 2, kolumna 2) podlegających monitoringowi ogólnemu są oceniane na podstawie ogólnych obserwacji stanu jaskini oraz zmian tego stanu (korzystnych lub niekorzystnych) jakie nastąpiły w stosunku do stanu podczas poprzedniego cyklu monitoringowego, zaś w przypadku pierwszego cyklu pomiarowego w stosunku do wcześniejszych danych literaturowych lub innych obserwacji. Generalnym kryterium oceny jest stwierdzenie czy jaskinia spełnia warunki, by być siedliskiem dla fauny zasiedlającej tego typu obiekty. Monitoring szczegółowy elementów siedliska (jaskini): Szczegółowy monitoring geologiczno-morfologiczny oraz mikroklimatyczny ma charakter pomocniczy i prowadzony jest w wybranych punktach i odcinkach korytarzy w cyklu sześcioletnim (co sześć lat) dwukrotnie w ciągu roku, latem i zimą, najlepiej w lutym i sierpniu (analogicznie jak monitoring ogólny). Monitoring szczegółowy rozpoczyna się od: a) wyboru odcinków i punktów dokumentacyjnych, b) opracowania procedury dokumentacji, obserwacji i pomiarów. Ad a) Łączna długość odcinków i punktów obserwacyjnych (punktom obserwacyjnym można przypisać wielkość do 5 m) monitoringu szczegółowego nie powinna być mniejsza niż 10% dla jaskiń o długości korytarzy do 100 m, 7% długości korytarzy dla jaskiń o długości do 500 m, oraz 3% - dla jaskiń dłuższych. Wybór stanowisk i odcinków szczegółowo monitorowanych powinien uwzględniać: - główny ciąg jaskini, - zróżnicowanie pustek jaskini (np. uwzględnione powinny być zarówno wąskie korytarze jak i większe sale), - zróżnicowanie innych cech morfologicznych, hydrologicznych i mikroklimatycznych jaskini (np. uwzględnione powinny być zarówno odcinki mokre, jak i suche, mikroklimatycznie statyczne oraz dynamiczne fragmenty jaskini), - zróżnicowanie antropopresji (np. uwzględnione powinny być zarówno łatwo dostępne fragmenty przyotworowe oraz trudno dostępne głębsze partie jaskini), - występowanie fauny (uwzględnione powinny być odcinki, w których koncentruje się fauna, np. nietoperze). Z zasady punktem obserwacyjnym (pomiarowym) jest co najmniej jeden z otworów jaskini lub jego fragment. Ad b) Opracowanie szczegółowej procedury monitoringu odcinków i punktów polega na ustaleniu i ewentualnym zaznaczeniu w terenie (zachowując zasadę najmniejszej ingerencji w przyrodę) miejsc wykonywania pomiarów termiczno-wilgotnościowych, dokumentacji fotograficznej (w tym kierunków i innych parametrów ustawienia aparatu fotograficznego), a także ustaleniu miejsc innych pomiarów i obserwacji szczegółowych (np. pomiarów długości nacieków, rozmiarów i/lub poziomu zwierciadła wód zbiorników wodnych). W przypadku odcinków monitoringowych zdjęcia powinny dokumentować całą Strona 5 z 20

ich długość (jedną lub obie ściany korytarza). Pomiary mikroklimatyczne należy przeprowadzać we wszystkich punktach obserwacyjnych, zaś w przypadku odcinka monitorowanego, punktowe pomiary wykonuje się na obu jego końcach i ewentualnie w jego obrębie. Pomiary takie należy wykonywać również na zewnątrz jaskini. Efektami dokumentacji początkowej są: - mapa, ewentualnie również przekrój jaskini z lokalizacją odcinków i punktów obserwacyjnych (w tym punktów pomiaru temperatury i wilgotności powietrza). - opis punktów i odcinków dokumentacyjnych oraz procedury wykonania prac dokumentacyjnych (fotografii i punktów pomiarów temperatury oraz wilgotności powietrza) (tab. 3). Monitoring szczegółowy polega na obserwacji zmian parametrów w stosunku do stanu podstawowego na odpowiednich etapach: zimowym i letnim. W przypadku wskaźników morfologicznych (cechy A, B, C) stanem podstawowym, referencyjnym jest stan z pierwszego cyklu monitoringowego. Natomiast w przypadku wskaźników hydrologicznych (D) oraz mikroklimatycznych (E) stanem podstawowym mogą być średnie lub dominujące wartości (stany cech) z dwu pierwszych cyklów monitoringu (odpowiednio w zimowym oraz letnim okresie obserwacyjnym). Jeśli pomiary z pierwszego i drugiego cyklu odbiegają od siebie znaczne i może to być spowodowane aktualnie panującymi warunkami pogodowymi, należy powtórzyć pomiar po okresie kilku dni lub tygodni i przyjąć jako typowe (referencyjne) obserwacje i pomiary bardziej zbliżone do siebie lub uśrednić dane z trzech pomiarów, uznając je za referencyjne. Cechy i parametry podlegające monitoringowi szczegółowemu: A. Kształt i mikrorzeźba ścian i stropu pustek jaskiniowych ze szczególnym uwzględnieniem charakterystycznych form wskazujących na genezę i ewolucję jaskini, takich jak: - kociołki, żłobki, szczeliny i inne kawerny krasowe, - elementy litologiczno-strukturalne i morfologiczne widoczne na ścianach i mogące dokumentować przemieszczenie ścian, - pozostałości innych utworów na ścianach (np. zniszczonych fragmentów zlityfikowanych osadów). Cechy te podlegają opisowi, dokumentacji fotograficznej i ewentualnym pomiarom podczas pierwszego cyklu monitoringu a później obserwuje się ich zmiany naturalne i antropogeniczne. B. Stan zachowania nacieków na stropie i ścianach, ich kształt, wielkość. Cechy te podlegają opisowi, dokumentacji fotograficznej i ewentualnym pomiarom podczas pierwszego cyklu monitoringu a później obserwuje się ich zmiany naturalne i antropogeniczne (np. czy nacieki podlegają naturalnej lub antropogenicznej degradacji). C. Kształt i rzeźba, powierzchni namulisk, dna pustek jaskiniowych oraz obecność luźnych elementów na dnie (w tym elementów pochodzenia organicznego). Cechy te podlegają opisowi oraz dokumentacji fotograficznej podczas pierwszego cyklu monitoringu a później obserwuje się ich zmiany naturalne i antropogeniczne. D. Wilgotność oraz obecność wody w jaskini (wilgotność ścian, woda kapiąca, stojąca i płynąca w obrębie stanowisk i odcinków monitorowanych). Cechy/parametry te podlegają opisowi i ewentualnym pomiarom podczas pierwszego, ewentualnie dwóch pierwszych cyklów monitoringu a później obserwuje się ich zmiany naturalne i antropogeniczne. E. Cechy mikroklimatu jaskini - pomiary temperatury i wilgotności powietrza (1- na zewnątrz jaskini, 2 - w otworze jaskini i 3 w od kilku/kilkunastu/kilkudziesięciu punktach ciągu głównego jaskini i ciągach bocznych). Efektami monitoringu są w każdym jego cyklu: 1. Tabelaryczny opis i ocena stanu siedliska przyrodniczego w danym stanowisku oraz jego zmian w stosunku do stanu podstawowego, sporządzony zgodnie ze schematem podanym poniżej (tab. 2). Ocena stanu siedliska jest określona symbolami FV stan właściwy, U1 stan niezadawalający U2 stan zły, której dokonuje w przypadku wskaźników regionalny wykonawca monitoringu (ewentualnie po konsultacji z koordynatorem krajowym). Kryteria waloryzacji cech, czyli oceny wskaźnika przedstawiono w tab. 3. Strona 6 z 20

W pierwszym cyklu monitoringowym nie wykonuje się oceny stanu siedliska na podstawie szczegółowego monitoringu elementów siedliska, bowiem zebrane w tym cyklu szczegółowe dane stanowią automatycznie dane referencyjne dla następnych cyklów. 2. Zestaw zdjęć dokumentacyjnych monitoringu szczegółowego. 3. Tabela pomiarów temperatury i wilgotności. 4. Ewentualnie też opisowa (tekstowa) ocena stanu i zagrożeń siedliska. Wyniki poszczególnych cyklów monitoringu powinny być dostarczone przez wykonawcę przed końcem roku kalendarzowego, w którym prowadzono obserwacje do IOP PAN w formie elektronicznej. Tab. 2 Waloryzacja wskaźników dla parametrów: powierzchnia, specyficzna struktura i funkcje, perspektywy ochrony Parametr Wskaźnik Ocena FV U1 U2 Specyficzna struktura i funkcje Powierzchnia 1. Wielkości i kształt jaskini 2. Cechy mikroklimatyczne obserwowane w skali jaskini: - kierunek cyrkulacji zimowej powietrza, - zasięg strefy wymrażania i lodu, zasięg światła nie podlega zmianom lub zwiększa się wielkość jaskini nie uległa zmniejszeniu lub została powiększona w porównaniu ze stanem referencyjnym warunki mikroklimatyczne nie uległy zmianie w porównaniu do okresu referencyjnego niewielki spadek powierzchni siedliska zawaliska i inne zjawiska powodujące zmiany objętości poszczególnych pustek jaskiniowych 1) trwała (trwająca co najmniej przez trzy kolejne zimowe etapy monitoringu) zmiana zasięgu strefy wymrażania >30% długości zasięgu; 2) wyraźne zmniejszanie się stanowisk lodu w głębszych partiach jaskini w letnich etapach monitoringu, 3) wyraźny wzrost zasięgu światła związany z powstawaniem nowych otworów lub zmianą ich wielkości wyraźny spadek powierzchni siedliska w porównaniu z wcześniejszymi badaniami lub danymi w literaturze wyraźny spadek wielkości (długości lub rozciągłości) jaskini 1) zmiana kierunku cyrkulacji zimowej powietrza, 2) zmiana zasięgu strefy wymrażania >50%, 3) zanik stałego (występującego wcześniej) lodu w jaskini 4) diametralna zmiana reżimu termicznego obiektu 4) zmiana reżimu termicznego 3. Ogólne cechy hydrologiczne i obecność wody w jaskini brak zmian w stosunku do stanu podstawowego obiektu) zanik/pojawienie się okresowego cieku w jaskini 1) zanik/pojawienie się stałego cieku (obserwowane co najmniej podczas dwu kolejnych cyklów Strona 7 z 20

4. Stopień zabezpieczenia obiektu przed penetracją ludzką 5. Efekty antropopresji i zanieczyszczeni e siedliska materią antropogeniczn ą 6. Gatunki nietoperzy z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej 7. Liczebność i struktura dominacji chiropterofauny zimującej 8. Obecność bezkręgowej fauny naściennej w partiach przyotworowyc h jaskini schronienie jest zabezpieczone lub częstość penetracji jest bardzo niska obiekt pozbawiony materii antropogenicznej oraz brak istotnych ze względu na środowisko śladów ingerencji człowieka w jaskini w stosunku do stanu referencyjnego liczba gatunków i ich liczebność nie podlega zmianom lub zwiększa się w stosunku do okresu referencyjnego liczba gatunków i ich liczebność nie podlega zmianom lub zwiększa się w stosunku do okresu referencyjnego brak zmian w tym zakresie dostęp ludzi do wnętrza jaskini jest utrudniony, presja jest niewielka 1) ślady prac ziemnych (np. eksploracyjnych) w namulisku 2) duże zniszczenia naturalnej rzeźby dna jaskini, 3) duże zniszczenia szaty naciekowej, 4) plamy, rysunki i wyżłobienia na ścianach, 5) zaśmiecenie i inne zanieczyszczenie jaskini, 6) ślady palenia otwartego ognia. wyniki pośrednie pomiędzy FV i U2 stan pośredni między FV a U2 zanik większości stanowisk fauny bezkręgowej chroniącej się (zimującej) w jaskini monitoringu); 2) zmiana poziomu zwierciadła wód podziemnych w zbiornikach w jaskini większa niż 0,8 m; 3) wizualne lub wyczuwalne (węchem) zanieczyszczenie wód podziemnych niezwiązane ze zjawiskami atmosferycznymi dostęp do jaskini jest łatwy, presja ze strony ludzi jest istotna zanieczyszczenie materią organiczną lub aktywną chemicznie (np. rozpuszczalną) dotyczy znacznej części powierzchni jaskini liczba osobników mniejsza niż 50% liczby z ostatniej kontroli, a jeśli dane dostępne - średnia liczebność z ostatnich 10 lat mniejsza niż 40% maksymalnej liczebności stwierdzonej na stanowisku. liczba osobników mniejsza niż 50% liczby z ostatniej kontroli, a jeśli dane dostępne średnia liczebność z ostatnich 10 lat mniejsza niż 40% maksymalnej liczebności na stanowisku. trwały (trwający przez dwa cykle monitoringowe) zanik licznych wcześniej stanowisk fauny bezkręgowej Strona 8 z 20

Perspektywy ochrony istniejący i przewidywany brak zmian wskaźników pogorszenie się stanu wskaźników, przesłanki negatywnego wpływu zmian zewnętrznych pogorszenie się stanu wskaźników kardynalnych i przesłanki znacznych zmian zewnętrznych Opis wskaźników Wskaźniki przyjęto zgodnie z metodyką opracowaną przez koordynatorów jesienią 2012 r. Waloryzację wskaźników podano powyżej. Główną ideą zastosowanej metodyki było ogólna ocena stanu siedliska (tzw. wskaźniki monitoringu ogólnego) powiązana ze szczegółowymi obserwacjami (tzw. wskaźniki monitoringu szczegółowego) obiektywizującymi ogólne i tym samym nieco subiektywne oceny. Monitoring szczegółowy wymaga porównania obserwacji z dwu cyklów monitoringowych, w związku z czym cykl obserwacji dokonanych w latach 2013-2014 (jako pierwszy) nie umożliwia oceny stanu siedliska na podstawie monitoringu szczegółowego. Ocena monitoringowa w latach tych dokonana została na podstawie monitoringu ogólnego. Wskaźniki kardynalne (obniżające ocenę parametru specyficzna struktura i funkcja ): cechy mikroklimatu jaskini (parametry 2 i E) stopień zabezpieczenia obiektu przed ludzką penetracją (parametr 4). Wyniki Podsumowanie wyników wskaźników na stanowiskach Tab. 3a. Wskaźniki na stanowiskach (17 stanowisk) Zestawienie ocen wskaźników stanu ochrony siedliska przyrodniczego na badanych stanowiskach w regionie biogeograficznym alpejskim. Ocena (liczba stanowisk) Parametr Wskaźnik FV U1 U2 XX Suma właściwa niezadowalająca Zła Nieznana Powierzchnia 17 0 0 0 17 Wielkości i kształt jaskini 17 0 0 0 17 Cechy mikroklimatyczne 0 17 obserwowane w skali całej 17 0 0 Specyficzna jaskini struktura i Ogólne cechy hydrologiczne 0 17 17 0 0 funkcje i obecność wody w jaskini Stopień zabezpieczenia 0 17 obiektu przed penetracją ludzką 10 7 0 Strona 9 z 20

Efekty antropopresji i 0 17 zanieczyszczenie siedliska 9 7 1 materią antropogeniczną Gatunki nietoperzy z 0 17 załącznika II Dyrektywy 15 2 0 Siedliskowej Liczebność i struktura 0 17 dominacji chiropterofauny zimującej 15 2 0 Obecność bezkręgowej 1 17 fauny naściennej w partach przyotworowych jaskini 16 0 0 Ogólnie 12 4 1 0 17 Perspektywy ochrony 12 5 0 0 17 Wielkość i kształt jaskiń na wszystkich stanowiskach jest właściwy, nie uległy one pomniejszeniu lub zwiększyły swoją długość od czasu swojej inwentaryzacji. Powiększenie długości jaskiń odnotowano m. in. na stanowiskach Dymiąca Piwnica i Jaskinia Mroczna. Brak zróżnicowania geograficznego tego parametru. Cechy mikroklimatyczne obserwowane w skali całej jaskini na wszystkich stanowiskach zostały określone jako właściwe. Większość jaskiń zostały określone jako dynamiczne, mikroklimat jaskiń charakteryzuje się sezonowymi wahaniami temperatury oraz przepływem powietrza. Brak zróżnicowania geograficznego tego wskaźnika. Ogólne cechy hydrologiczne i obecność wody w jaskini we wszystkich jaskiniach regionu alpejskiego są właściwe. Na żadnym ze stanowisk nie odnotowano istotnych zmian w warunkach hydrologicznych. Brak zróżnicowania geograficznego tego wskaźnika. Stopień zabezpieczenia obiektu przed penetracją ludzką został na 58% stanowisk oceniony jako właściwy. Jaskinie te są dobrze zabezpieczone, występują kraty lub jaskinie te są rzadko penetrowane przed ludźmi. Pozostałe stanowiska oceniono jako niezadowalające ze względu na brak zabezpieczeń i penetrację przez ludzi. Brak zróżnicowania geograficznego wskaźnika. Na 53% stanowisk efekty antropopresji i zniszczenie siedliska materią antropogeniczną nie są widoczne, wskaźnik oceniony na FV. Na 41% stanowisk widoczne są efekty antropopresji, zniszczenia mechaniczne, napisy na skałach oraz śmieci. Jaskinia Oblica otrzymała ocenę złą ze względu na nieodwracalne zniszczenia nacieków, widoczne śmieci, zabrudzenia i malunki, które systematycznie są usuwane. Brak zróżnicowania geograficznego tego wskaźnika. Gatunki nietoperzy z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej w 88% jaskiń są właściwe. Na tych stanowiskach liczebność nietoperzy jest stała lub uległa wzrostowi. W jaskiniach odnotowano takie gatunki jak: nocek orzęsiony Myotis emarginatus, podkowiec mały Rhinolophus hipposideros, nocek duży Myotis myotis. 2 stanowiska otrzymały ocenę niezadowalającą: Oblica gdzie liczebność nocek orzęsionego Myotis emarginatus spada oraz w Jaskini Goryczkowej, w której liczebność nocek dużego Myotis myotis wyraźnie zmalała. Brak zróżnicowania geograficznego wskaźnika. Liczebność i struktura dominacji chiropterofauny zimującej została oceniona identycznie jak wskaźnik dotyczący gatunków nietoperzy z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. W jaskiniach Oblica oraz Jaskini Goryczkowej odnotowano spadek liczebności taksonów lub populacji. Na pozostałych stanowiskach liczebność i struktura pozostała bez zmian lub nastąpił wzrost. Brak zróżnicowania geograficznego wskaźnika. Strona 10 z 20

Obecność bezkręgowej fauny naściennej w partach przyotworowych jaskini na wszystkich stanowiskach została oceniona jako właściwa, na jednym ze stanowisk nie było możliwości oceny wskaźnika. Brak zróżnicowania geograficznego wskaźnika. Tab. 3b. Wskaźniki na stanowiskach (32 stanowiska) Zestawienie ocen wskaźników stanu ochrony siedliska przyrodniczego na badanych stanowiskach w regionie biogeograficznym kontynentalnym. Ocena (liczba stanowisk) Parametr Wskaźnik FV właściwa U1 niezadowalając a U2 Zła XX Nieznana Suma Powierzchnia 32 0 0 0 32 Wielkości i kształt jaskini 31 1 0 0 32 Specyficzna struktura i funkcje Cechy mikroklimatyczne obserwowane w skali całej jaskini Ogólne cechy hydrologiczne i obecność wody w jaskini Stopień zabezpieczenia obiektu przed penetracją ludzką Efekty antropopresji i zanieczyszczenie siedliska materią antropogeniczną Gatunki nietoperzy z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej Liczebność i struktura dominacji chiropterofauny zimującej Obecność bezkręgowej fauny naściennej w partach przyotworowych jaskini 32 0 0 0 32 32 0 0 0 32 16 14 2 0 32 12 20 0 0 32 25 0 0 7 32 24 1 0 7 32 28 0 0 4 32 Ogólnie 14 16 2 0 32 Perspektywy ochrony 22 10 0 0 32 W celu oceny parametru określanego jako specyficzna struktura i funkcje dla wszystkich monitorowanych stanowisk dokonano oceny 8 wskaźników. Do wskaźników tych należą: wielkości i kształt jaskini, cechy mikroklimatyczne obserwowane w skali całej jaskini, ogólne cechy hydrologiczne i obecność wody w jaskini, stopień zabezpieczenia obiektu przed penetracją ludzką, efekty antropopresji i zanieczyszczenie siedliska materią antropogeniczną, gatunki nietoperzy z załącznika II Dyrektywy Strona 11 z 20

Siedliskowej, liczebność i struktura dominacji chiropterofauny zimującej, obecność bezkręgowej fauny naściennej w partach przyotworowych jaskini. Wielkość i kształt jaskini Wszystkie jaskinie z wyjątkiem jednej otrzymały ocenę właściwą FV gdzie wielkość i kształt jaskiń się nie zmienia. Tylko w przypadku jednego obiektu Jaskini Śpiące Szweda ocena ta jest niezadowalająca U1 ze względu na zmniejszająca się kubaturę jaskini wskutek dostarczania materiału z powierzchni i obrywów stropów. Brak zróżnicowania geograficznego tego wskaźnika. Cechy mikroklimatyczne obserwowane w skali całej jaskini W żadnych z penetrowanych jaskiń nie obserwowano istotnych zmian mikroklimatu stąd we wszystkich 32 jaskiniach wskaźnik ten otrzymał ocenę właściwą FV. Brak zróżnicowania geograficznego tego wskaźnika. Ogólne cechy hydrologiczne i obecność wody w jaskini We wszystkich 32 penetrowanych jaskiniach wskaźnik ten otrzymał ocenę właściwą FV, nie odnotowano zmian warunków hydrologicznych w żadnej z jaskiń. Brak zróżnicowania geograficznego wskaźnika Stopień zabezpieczenia obiektu przed penetracją ludzką W połowie przypadków wskaźnik ten otrzymał ocenę właściwą FV, w 30% przypadków ocena ta jest niezadowalająca U1, i w dwóch przypadkach zła U2 (Jaskinia Nowa i Jaskinia Północna Duża - Sudety). Ocenę właściwą otrzymały jaskinie, których otwory zostały zabezpieczone przed penetracją w postaci krat lub płyty oraz obiekty położone w obszarach objętych ochroną i położone z dala od szlaków turystycznych. Ocenę niezadowalającą otrzymały obiekty z uszkodzonymi kratami lub obiekty, których otwory nie zostały zabezpieczone kratami. Obiekty te leżą zarówno na terenach chronionych jak i poza ich obrębem. Pomiędzy regionem kontynentalnym, a alpejskim odsetek jaskiń charakteryzujących się ocenami FV i U1 kształtował się na podobnym poziomie. Brak zróżnicowania geograficznego tego wskaźnika. Efekty antropopresji i zanieczyszczenie siedliska materią antropogeniczną Odpowiednio: 26% jaskiń przypisano ocenę właściwą FV, 43% ocenę niezadowalającą U1. Podobnie jak w przypadku poprzedniego wskaźnika ocenę właściwą otrzymały przede wszystkim jaskinie, których otwory zostały zabezpieczone przed penetracją w postaci krat lub płyt oraz obiekty położone w obszarach objętych ochroną i zarazem położone z dala od szlaków turystycznych lub stosunkowo niedawno wyeksplorowane. Ocenę niezadowalającą otrzymały najczęściej od wielu lat znane, atrakcyjne jaskinie, często nielegalnie penetrowane. Obiekty te leżą zarówno na terenach prawnie chronionych jak i poza ich obrębem. W odróżnieniu jednak od ocen poprzedniego wskaźnika odsetek jaskiń charakteryzujących się ocenami FV w regionie alpejskim jest wyraźnie wyższy niż w regionie kontynentalnym. Brak zróżnicowania geograficznego tego wskaźnika. Gatunki nietoperzy z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej Nieomal we wszystkich jaskiniach (25 obiektów) wskaźnikowi temu przypisano ocenę właściwą FV. Co warto podkreślić u części gatunków np. podkowca małego, mopka w wielu jaskiniach obserwowany jest wyraźny wzrost liczebności. Tylko w dwóch obiektach (Jaskinia Goryczkowa i Oblica) obserwowano spadek liczebności nietoperzy z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Na chwilę obecną trudno jednoznacznie powiedzieć czy jest to tendencja trwała. W przypadku 7 jaskiń nietoperze są nieobecne bądź brak w nich nietoperzy z tej grupy gatunków (stąd ocena XX). Brak zróżnicowania geograficznego tego wskaźnika. Strona 12 z 20

Liczebność i struktura dominacji chiropterofauny zimującej Wskaźnik opisujący strukturę i liczebność fauny zimującej nietoperzy w 24 przypadkach oceniony został jako właściwy FV. Tylko w jednym przypadku (Jaskinia Goryczkowa) oceniono go na nieodpowiedni U1. W 7 jaskiniach nie stwierdzono nietoperzy bądź ich obecność jest znikoma i nieregularna (ocena XX). Brak zróżnicowania geograficznego tego wskaźnika. Obecność bezkręgowej fauny naściennej w partach przyotworowych jaskini W przypadku 28 stanowisk wskaźnik ten otrzymał ocenę właściwą FV. Na tych stanowiskach nie odnotowano istotnych zmian w składzie fauny. W przypadku pozostałych jaskiń ze względu na brak danych z lat wcześniejszych nie dokonano oceny (stąd ocena XX). Podsumowanie i porównanie ocen stanu ochrony siedliska przyrodniczego, w tym jego parametrów na badanych stanowiskach Tab. 4a. Parametry i ocena ogólna stanu ochrony na stanowiskach oraz porównanie wyników Zestawienie i porównanie ocen stanu ochrony siedliska przyrodniczego, w tym jego parametrów na badanych stanowiskach w regionie biogeograficznym alpejskim w roku 2013. Obszar NATURA 2000 (województwo nie leży w obszarze) Stanowisko Powierzchnia siedliska Oceny na stanowiskach Specyficzna struktura i funkcje Perspektywy ochrony Ocena ogólna małopolskie-- Oblica FV U2 U1 U2 śląskie-- Jaskinia Wiślańska PLC 120001 Jaskinia Lodowa w Ciemniaku PLC 120001 Jaskinia Magurska PLC 120001 Jaskinia Goryczkowa PLC 120001 Jaskinia Naciekowa FV U1 FV U1 PLC 120001 Jaskinia Zimna FV U1 FV U1 PLC 120001 Jaskinia Psia PLC 120001 Szczelina Chochołowska FV FV U1 U1 PLC 180001 Jaskinia Dolna w Nasicznem PLH 120001 Dymiąca Piwnica PLH 120013 Jaskinia w Ociemnem PLH 120078 Jaskinia Zbójecka w Łopieniu (Grota Zbójnicka w Łopieniu) FV FV U1 U1 Strona 13 z 20

PLH 180001 Jaskinia Mroczna FV U1 U1 U1 PLH 180014 Jaskinia gdzie Wpadł Grotołaz PLH 240005 Jaskinia w Trzech Kopcach FV U1 U1 U1 PLH 240005 Jaskinia Miecharska Suma ocen poszczególnych parametrów FV - 17 U1-0 FV - 12 U1-4 U2-1 FV - 12 U1-5 FV - 10 U1-6 U2-1 Powierzchnia siedliska w regionie alpejskim jest właściwa. Na żadnym ze stanowisk nie uległa ona pomniejszeniu, spełniają one odpowiednie warunki dla fauny jaskiniowej. Specyficzna struktura i funkcje na 71% stanowisk została oceniona jako właściwa. Na tych stanowiskach wszystkie wskaźniki kardynalne zostały ocenione na FV a pozostałe przynajmniej na U1. Osady jaskiniowe i szata naciekowa zachowane w dobrym stanie oraz wzrost liczebności nietoperzy składają się na taka ocenę. Na 24% stanowisk specyficzna struktura i funkcje zostały ocenione jako niezadowalające, głównie ze względu na zniszczenia wywołane przez ludzi. Stanowisko Oblica otrzymało jako jedyne złą ocenę z powodu nisko ocenionych wskaźników, głównie związanych z antropopresją oraz brakiem możliwości oceny części wskaźników. Brak zróżnicowania geograficznego tego wskaźnika. Perspektywy ochrony 71% stanowisk są właściwe. Jaskinie są chronione i w wielu występuje zakaz penetracji. Pozostałych jaskiń perspektywy ochrony są niezadowalające. Taka ocena wynika z atrakcyjności jaskiń co powoduje częstsze penteracje przez ludzi i większe zniszczenia. Brak zróżnicowania geograficznego parametru. Ocena ogólna 59% jaskiń jest właściwa. Na taką ocenę składają się wszystkie poprzednie parametry ocenione na FV. 35% stanowisk otrzymało ocenę niezadowalającą, a stanowiska Oblica ocena złą. Tab. 4b. Parametry i ocena ogólna stanu ochrony na stanowiskach oraz porównanie wyników Zestawienie i porównanie ocen stanu ochrony siedliska przyrodniczego, w tym jego parametrów na badanych stanowiskach w regionie biogeograficznym kontynentalnym w roku 2013. Obszar NATURA 2000 (województwo nie leży w obszarze) Stanowisko Powierzchnia siedliska Oceny na stanowiskach Specyficzna struktura i funkcje Perspektywy ochrony Ocena ogólna małopolskie-- Jaskinia Kryspinowska FV U1 U1 U1 małopolskie-- Jaskinia nad Źródłem I pomorskie-- Groty Mechowskie pomorskie-- Jaskinia Goryla FV U1 U1 U1 pomorskie-- Jaskinia Śpiącego Szweda FV U1 U1 U1 Strona 14 z 20

świętokrzyskie-- Jaskinia Gwarecka świętokrzyskie-- Jaskinia w Krzyżanowicach FV U1 FV U1 Górna świętokrzyskie-- Jaskinia Zbójecka w Łagowie FV U1 FV U1 PLH 020016 Jaskinia Niedźwiedzia PLH 020019 Jaskinia na Ścianie PLH 020037 Jaskinia Nowa FV U2 FV U2 PLH 020037 Jaskinia Północna Duża FV U2 FV U2 PLH 020037 Szczelina Wojcieszowska FV U1 FV U1 PLH 020096 Jaskinia Radochowska FV U1 U1 U1 PLH 120005 Jaskinia Racławicka FV U1 U1 U1 PLH 120005 Jaskinia Żarska FV FV FV U1 PLH 120020 Diabla Dziura w Bukowcu PLH 120034 Sztolnia Galmanowa w Czernej PLH 240004 Szachownica I FV U1 U1 U1 PLH 240009 Jaskinia Rysia FV FV U1 U1 PLH 240015 Jaskinia Pod Sokolą Górą FV U1 U1 U1 PLH 240015 Jaskinia Studnisko FV U1 U1 U1 PLH 240015 Jaskinia Koralowa FV U1 U1 U1 PLH 240020 Jaskinia Wierna PLH 260002 Sztolnia w Bukowej Górze PLH 260003 Jaskinia w Aleksandrowie PLH 260003 Jaskinia Skorocicka FV U1 FV U1 PLH 260003 Jaskinia Stara PLH 260041 Chelosiowa Jama -Jaskinia FV U1 FV U1 Jaworznicka PLH 260041 Jaskinia Pajęcza PLH 260041 Jaskinia w Sztolni Teresa na FV U1 FV U1 Miedziance PLH 260041 Jaskinia w Sztolni Zofia na FV U1 FV U1 Miedziance FV - 32 FV - 14 FV - 22 FV - 12 Suma ocen poszczególnych U1-0 U1-16 U1-10 U1-18 parametrów U2-2 U2-2 Strona 15 z 20

Rok 2013 był pierwszym, w którym prowadzono monitoring jaskiń - siedliska o kodzie 8310. Powierzchnia W przypadku wszystkich monitorowanych jaskiń, wielkość powierzchni, jaką zajmuje siedlisko 8310 oceniono jako właściwą. W przypadku tego siedliska jako podstawowe kryterium oceny tego parametru przyjęto wielkość jaskini. U żadnej z jaskiń nie stwierdzono uszczuplenia wielkości obiektu stąd taka wartość tej oceny. Specyficzna struktura i funkcja W 16 jaskiniach wszystkie wskaźniki wpływające na ten parametr ocenione zostały na FV, co skutkowało uzyskaniem dla tego parametru oceny FV. W przypadku 14 stanowisk parametr specyficzna struktura i funkcje oceniony został jako niezadowalający U1, a w przypadku 2 jaskiń otrzymał ocenę złą U2 (Jaskinia Nowa, Jaskinia Północna Duża). Najczęstszą przyczyną nadania obniżonej oceny tego parametru były zmiany antropogeniczne siedliska i brak zabezpieczenia przed penetracją. Brak zróżnicowania geograficznego tego wskaźnika. Perspektywy ochrony siedliska W przypadku 22 monitorowanych jaskiń perspektywy ochrony siedliska oceniono jako dobre FV. W przypadku pozostałych 10 monitorowanych jaskiń stwierdzono, że perspektywy ochrony siedliska są niezadowalające przypisując im ocenę U1. Większość stanowisk, na których perspektywy ochrony siedliska są dobre to stanowiska położone na obszarach Natura 2000. Natomiast najgorsze perspektywy ochrony cechują jaskinie, które są poddane najsilniejszej antropopresji. Najgorsze oceny otrzymały jaskinie znajdujące się w zachodniej części Polski. Ocena ogólna W przypadku 12 monitorowanych jaskiń ocena ogólna jest dobra FV. 18 jaskiniom przypisano ogólną ocenę niezadowalającą U1, a dwóm jaskiniom ocenę złą U2. Zestawienie ocen wskaźników na obszarach Natura 2000 Tab. 5a. Wskaźniki na obszarach Natura 2000 (8 obszarów Natura 2000) Zestawienie ocen wskaźników dla siedliska przyrodniczego na badanych obszarach NATURA 2000 w regionie biogeograficznym alpejskim. Ocena (liczba obszarów) Parametr Wskaźnik FV U1 U2 XX Suma właściwa niezadowalająca Zła Niznana Powierzchnia 8 0 0 0 8 Wielkości i kształt jaskini 8 0 0 0 8 Specyficzna Cechy mikroklimatyczne 0 8 struktura i obserwowane w skali 8 0 0 funkcje całej jaskini Strona 16 z 20

Ogólne cechy 0 8 hydrologiczne i obecność wody w jaskini 8 0 0 Stopień zabezpieczenia 0 8 obiektu przed penetracją ludzką 5 3 0 Efekty antropopresji i 0 8 zanieczyszczenie siedliska materią antropogeniczną 5 3 0 Gatunki nietoperzy z 0 8 załącznika II Dyrektywy Siedliskowej 7 1 0 Liczebność i struktura 0 8 dominacji chiropterofauny zimującej 7 1 0 Obecność bezkręgowej 0 8 fauny naściennej w partach przyotworowych jaskini 8 0 0 Ogólnie 5 3 0 0 8 Perspektywy ochrony 5 3 0 8 Tab. 5b. Wskaźniki na obszarach Natura 2000 (14 obszarów Natura 2000) Zestawienie ocen wskaźników dla siedliska przyrodniczego na badanych obszarach NATURA 2000 w regionie biogeograficznym kontynentalnym. Ocena (liczba obszarów) Parametr Wskaźnik FV U1 U2 XX Suma właściwa niezadowalająca Zła Nieznana Powierzchnia 14 0 0 0 14 Wielkości i kształt jaskini 14 0 0 0 14 Cechy mikroklimatyczne 0 14 obserwowane w skali całej jaskini 14 0 0 Ogólne cechy 0 14 hydrologiczne i obecność wody w jaskini 14 0 0 Stopień zabezpieczenia 0 14 Specyficzna struktura i funkcje obiektu przed penetracją ludzką Efekty antropopresji i 8 5 1 0 14 zanieczyszczenie siedliska materią antropogeniczną 6 8 0 Gatunki nietoperzy z 1 14 załącznika II Dyrektywy Siedliskowej* 1 13 0 0 Liczebność i struktura dominacji chiropterofauny zimującej* 2 13 0 0 1 14 Strona 17 z 20

Obecność bezkręgowej 1 14 fauny naściennej w partach przyotworowych jaskini 13 0 0 Ogólnie 9 4 1 0 14 Perspektywy ochrony 9 5 0 0 14 * 1 W przypadku 4 stanowisk w dwóch obszarach Natura 2000 wartość tego wskaźnika oceniono na XX * 2 W przypadku 3 stanowisk w dwóch obszarach Natura 2000 wartość tego wskaźnika oceniono na XX Podsumowanie i porównanie ocen stanu ochrony siedliska przyrodniczego, w tym jego parametrów w obszarach Natura 2000 Tab. 6a. Parametry i ocena ogólna stanu ochrony na obszarach NATURA 2000 i porównanie wyników Zestawienie ocen parametrów i oceny ogólnej stanu ochrony siedliska przyrodniczego na badanych obszarach NATURA 2000 w regionie biogeograficznym alpejskim w roku 2013. Obszary Oceny dla obszarów NATURA 2000 NATURA 2000 Powierzchnia Specyficzna Perspektywy struktura ochrony Ocena ogólna PLC 120001 FV U1 FV FV PLH 120001 PLH 120013 PLC 180001 PLH 180001 FV U1 U1 U1 PLH 180014 PLH 240005 FV U1 U1 U1 PLH 120078 FV FV U1 U1 Suma ocen poszczególnych parametrów FV - 7 U1-0 FV - 5 U1-3 FV - 5 U1-3 FV - 5 U1-3 Powierzchnia siedliska na wszystkich obszarach została oceniona jako właściwa. Powierzchnia jaskiń zwiększa się lub nie ulega zmianie. Specyficzna struktura i funkcje w przypadku 33% obszarów została oceniona jako niezadowalająca. Ocena ta wynika z nisko ocenionych wskaźników, szczególnie tych dotyczących antropopresji i penteracji siedliska przez ludzi. Pozostałe obszary zostały ocenione jako właściwe. Brak zróżnicowania geograficznego tego parametru. Perspektywy ochrony w 67% obszarów są właściwe. W tych obszarach nie przewiduje się znacznego oddziaływania, które mogłoby zagrozić funkcjonowaniu siedliska. Pozostałe obszary otrzymały ocenę niezadowalającą ze względu na częste penetracje przez ludzi i zniszczenia przez nich wywołane. Brak zróżnicowania geograficznego parametru. Strona 18 z 20

Ocena ogólna 67% stanowisk jest właściwa. Pozostałe otrzymały ocenę niezadowalająca. Ocena taka wynika z ocen powyższych parametrów. Tab. 6b. Parametry i ocena ogólna stanu ochrony na obszarach NATURA 2000 i porównanie wyników Zestawienie ocen parametrów i oceny ogólnej stanu ochrony siedliska przyrodniczego na badanych obszarach NATURA 2000 w regionie biogeograficznym kontynentalnym w roku 2013. Oceny dla obszarów NATURA 2000 Obszary Specyficzna Perspektywy NATURA 2000 Powierzchnia Ocena ogólna struktura ochrony PLH 260041 FV U1 FV U1 PLH240015 FV FV U1 U1 PLH 020019 PLH 020016 PLH 020037 FV U2 FV U1 PLH 120005 FV U1 U1 U1 PLH 020096 FV U1 U1 U1 PLH 240009 FV FV U1 FV PLH 260003 PLH 240020 PLH 240004 FV U1 U1 U1 PLH 120020 PLH 120034 PLH 260002 Suma ocen poszczególnych parametrów FV - 14 U1-0 FV - 9 U1-4 U2-1 FV - 9 U1-5 FV - 8 U1-6 Stan zachowania monitorowanego siedliska w 6 z 14 obszarów Natura 2000 położonych w granicach odpowiednio regionu kontynentalnego oceniony został jako niezadowalający U1. W przypadku żadnego obszaru nie stwierdzono oceny złej. Analizując wszystkie trzy parametry wpływające na ocenę ogólną siedliska w obszarach Natura 2000 stwierdzić można, że najlepsze warunki stwierdzono w obszarach leżących w Karpatach. Informacja o gatunkach obcych W czasie prowadzonych terenowych nie odnotowano obcych gatunków inwazyjnych Strona 19 z 20

Ocena zastosowanej metodyki monitoringu i ewentualne propozycje zmian wraz z uzasadnieniem. Metodyka monitoringu została opracowana jesienią 2012 r. i po raz pierwszy wdrożona w 2013 r. W trakcie praktycznego jej stosowania pojawiły się następujące problemy: 1. Na niektórych terenach objętych restrykcyjną ochroną przyrody (np. w parkach narodowych) pojawiły się trudności z uzyskaniem zezwolenia na dwukrotny (wielokrotny) wstęp do jaskiń. Dlatego też zakłada się jednoetapowe (zimowe) monitoringi na terenach niektórych parków narodowych. 2. W przypadku dużych jaskiń szczegółowy monitoring jaskiń okazał się bardzo pracochłonny, dlatego też proponuje się w uzasadnionych przypadkach (bardzo duże jaskinie, jaskinie na obszarach restrykcyjnie chronionych) zmniejszenie zakresu monitoringu szczegółowego. 3. W przypadku niektórych jaskiń (Tatry) dostęp do niektórych jaskiń jest utrudniony (zagrożenie lawinowe) należy rozważyć zmianę stanowisk przeznaczonych do monitoringu. Propozycje działań ochronnych oraz wnioski dotyczące skuteczności dotychczas wykonywanych zabiegów Proponuje się zamknięcie trwałą kratą zamykaną na okres zimowy Jaskini Racławickiej i Jaskini Nowej. Syntetyczne podsumowanie wyników dla siedliska przyrodniczego Aż 38 obiektów z 49 monitorowanych jaskiń położonych było w granicach 22 obszarów Natura 2000. Pomimo tego, tylko 21 stanowisk otrzymało ocenę ogólną właściwą FV. Analizując oceny poszczególnych parametrów i wskaźników wpływających na ocenę ogólną siedliska na stanowisku stwierdzić należy, że gorszy stan zachowania cechuje jaskinie regionu kontynentalnego. Siedlisko 8310 podlega silnej antropopresji. Zdecydowana większość negatywnych oddziaływań wiąże się z nielegalną penetracją jaskiń przez osoby niepowołane. Spośród wszystkich zanotowanych negatywnych oddziaływań stwierdzono, że na stan zachowania siedliska w danym obiekcie zarówno w regionie kontynentalnym i alpejskim kluczowe znaczenie ma rekreacyjna turystyka jaskiniowa (kod G01.04.03), w mniejszym stopniu speleologia (kod G01.04.02) (7 obiektów) i wandalizm (kod G05.04). Monitoring siedliska 8310 kontynuowany będzie w roku 2014. Planowane jest uzupełnienie monitoringu tego siedliska o stanowiska zlokalizowane przede wszystkim w Tatrach i Karpatach Fliszowych. Strona 20 z 20