PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH DLA ALBUMÓW ZE ZBIORÓW MUZEUM ETNOGRAFICZNEGO W KRAKOWIE opracowanie: mgr Czesława Orwicz KRAKÓW 2012 1
Program konserwatorski dla Albumów z kolekcji Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie Album Bałkany nr inwentarzowy 25 a). oprawa skórzana (21cmx28,5cmx7cm), tłoczona z roślinnym motywem; brak środkowej części zapinki i bolca do zapinania przy tylnej okładzinie, niestabilny blok - załamany grzbiet, przetarcia skóry na licu i przy krawędziach, naderwany i zdeformowany grzbiet, kapitałki naderwane przy końcach. b). 13 kart (20,5cmx27cm), brak ostatniej karty, złocone krawędzie kart, rozwarstwienia na narożnikach, przedarcia przy passe-partout, foxing, zaplamienia, intensywnie zabrudzone narożniki. c). 100 fotografii: ręcznie kolorowane, drobne ubytki, zabrudzenia, załamania, zapraski, Program prac konserwatorskich 1. Wykonanie dokumentacji fotograficznej i opisowej stanu zachowania przed konserwacją. 2. Dezynfekcja. Oprawa: 3. Odłączenie bloku od oprawy. 4. Oczyszczenie chemiczne preparatami do skóry dobór środka po wykonaniu prób na czyszczenie i odporność barwnika skóry oraz złoconych liter na zmywanie i ścieranie. 5. Wzmocnienie grzbietu oprawy, uzupełnienie ubytków skóry, 6. Scalenie kolorystyczne uzupełnień skóry. 7. Oczyszczenie metalowych zapinek z korozji środkami chemicznymi. 8. Zabezpieczenie powierzchni metalu. Karty: 9. Konserwacja w bloku lub demontaż kart w zależności od faktycznego stanu zachowania połączeń konstrukcyjnych bloku i wytrzymałości mechanicznych grzbietu. 10. Oczyszczenie kapitałki 11. Oczyszczenie mechaniczne i chemiczne papieru, wykonanie prób na usunięcie foxing. 12. Wzmocnienie papieru przez planirowanie. 13. Podklejenie rozwarstwień kart. 14. Uzupełnienie ubytków papieru oraz przedarć i uzupełnień bibułką japońską. 15. Scalenie kolorystyczne uzupełnień. 16. Prasowanie kart. 17. Rekonstrukcja brakującej karty (ostatniej). 18. Połączenie kart albumu w blok. 19. Wzmocnienie konstrukcyjne grzbietu. 20. Podklejenie kapitałki. 21. Uzupełnienie złoceń na krawędziach. 2
22. Połączenie bloku albumu z oprawą. 23. Rekonstrukcja zapinki na podstawie analogicznych z tego okresu. Fotografie: 24. Odczyszczenie z zabrudzeń - mechaniczne i chemiczne. 25. Podklejenie rozwarstwionych narożników i przedarć. 26. Wzmocnienie strukturalne podłoża papierowego i prasowanie. 27. Wykonanie dokumentacji opisowej i fotograficznej z przebiegu prac konserwatorskich. Fotografie posiadają większe wymiary od okienek passe-partout, co spowodowało zniszczenia na kartach rozerwania w narożnikach i przy krawędziach okienek; grubość fotografii powiększa objętościowo grubość bloku, co powoduje nie domykanie się albumu - być może było to powodem usunięcia zapinek. Po konserwacji albumu fotografie należy przechowywać w osobnym opakowaniu, dołączonym do albumu. Poniżej zamieszczono fotografie stanu obecnego. 3
4
5
6
7
8
Album dr Ludwika Dąbrowskiego Typy szlachty polskiej nr inwentarza 24. a). Oprawa skórzana, tłoczona, złocona, z miniaturą malowaną na szklanym (?) podłożu; miniatura ubytki warstwy malarskiej, zarysowania, odpryski; zabrudzenia. okładzina przednia - skóra rozerwana naderwana w 3 narożnikach przy miniaturze, przetarcia lica i ubytki skóry, ubytki złoceń w tłoczeniach, narożniki okłądziny pozaginane; okładzina tylnia - przetarcia lica, ubytki skóry, ubytki złoceń. brak części środkowych 2 zapinek. Brak spójności bloku-karty wysunięte poza blok, kapitałki oderwane, przednia wyklejka podarta, głębokie i rozległe przecięcie nożem, odspojona wzdłuż grzbietu, znaczny ubytek powierzchniowej warstwy papieru, zacieki, zaplamienia, postrzępione krawędzie; tylna wyklejka oderwana od oprawy odsłania grzbiet bloku. b). Karty 13 sztuk: złocone krawędzie, zabrudzenia intensywne na krawędziach (zatłuszczenie, zacieki, zaplamienia, wtarty brud), foxing, przedarcia przy krawędziach kart oraz przy okienkach passe-partout, rozwarstwienia papieru wzdłuż grzbietów-rozklejone płócienne paski łączące karty, rozwarstwienia kart wzdłuż krawędzi. c). 100 Fotografii: zabrudzone powierzchniowo, drobne zaplamienia od kleju, drobne ubytki, przetarcia powierzchni emulsji, foxing, Program prac konserwatorskich 1. Wykonanie dokumentacji fotograficznej i opisowej stanu zachowania przed konserwacją. 2. Dezynfekcja. Oprawa: 3. Odłączenie bloku od oprawy. 4. Oczyszczenie chemiczne preparatami do skóry dobór środka po wykonaniu prób na czyszczenie i odporność barwnika skóry oraz złoconych liter na zmywanie i ścieranie. 5. Wzmocnienie konstrukcyjne grzbietu oprawy i połączenia z blokiem albumu. 6. Uzupełnienie ubytków skóry. 7. Scalenie kolorystyczne uzupełnień i przetarć powierzchniowych skóry oraz złoconych tłoczeń na oprawie. Karty: 8. Demontaż kart. 9. Oczyszczenie mechaniczne i chemiczne papieru, wykonanie prób na usunięcie foxing. 10. Usunięcie taśm papierowych w miejscu przedarć. 11. Wzmocnienie papieru przez planirowanie. 12. Uzupełnienie ubytków papieru oraz podklejenie przedarć i uzupełnień bibułką japońską. 13. Scalenie kolorystyczne uzupełnień. 14. Prasowanie kart. 15. Połączenie kart albumu w blok - szycie. 16. Wzmocnienie grzbietu bloku. 17. Oczyszczenie kapitałki, dołączenie do grzbietu bloku. 18. Uzupełnienie złoceń na krawędziach kart. 9
19. Połączenie bloku albumu z oprawą. 20. Oczyszczenie chemiczne zapinek i zabezpieczenie metalu przed korozją. 21. Rekonstrukcja brakujących elementów zapinek wykonanie odlewu na podstawie analogicznych z tego okresu. Miniatura na szkle(?) 22. Oczyszczenie mechaniczne i chemiczne. 23. Zabezpieczenie warstwy malarskiej werniksem retuszerskim. 24. Uzupełnienie ubytków warstwy malarskiej farbami olejnymi konserwatorskimi. 25. Zabezpieczenie werniksem końcowym. Fotografie: 26. Odczyszczenie mechaniczne i chemiczne. 27. Podklejenie rozwarstwionych narożników i przedarć. 28. Prasowanie. 29. Wykonanie dokumentacji opisowej i fotograficznej z przebiegu prac konserwatorskich. Poniżej zamieszczono fotografie stanu obecnego. 10
11
12
Album Kopernickiego. a). Oprawa skórzana, tłoczona i złocona. okładzina przednia: zarysowania skóry, ubytki skóry na narożnikach i krawędziach, zarysowania skóry, przetarcia lica, przetarcia złoconych liter. okładzina tylna: zarysowania skóry, ubytki skóry na narożnikach i krawędziach, zarysowania skóry, przetarcia lica; Pęknięty skórzany grzbiet oprawy, oderwany od przedniej okładziny, grzbiet zdublowany na czarną skórę (wtórnie), brak zapinek przy tylniej okładzinie. b). Karty 33, grzbiet bloku pęknięty, karty wysunięte poza oprawę, szycie niestabilne, zniszczenia mechaniczne: ubytki narożników, przetarcia na złoconych krawędziach kart, rozwarstwienia kart, intensywne zabrudzenia, szczególnie na narożnikach pierwszych kart, zatłuszczone, przedarcia passe-partout, przedarcia podklejone taśmami papierowymi. Kapitałka ubytki mechaniczne skóry. Wyklejki przednia przedarta wzdłuż grzbietu, przetarcia warstwy druku, zagięcia, zapraski, ubytki papieru na narożnikach. c). Fotografie 517, ubytki papieru i emulsji fotograficznej, przetarcia, zarysowania, zagniecenia, deformacje, zabrudzenia powierzchni różnego pochodzenia (m.in. ślady po muchach); Program prac konserwatorskich 1. Wykonanie dokumentacji fotograficznej i opisowej stanu zachowania przed konserwacją. 2. Dezynfekcja. Oprawa: 3. Odłączenie bloku od oprawy. 4. Oczyszczenie chemiczne preparatami do skóry dobór środka po wykonaniu prób na czyszczenie i odporność barwnika skóry oraz złoconych liter na zmywanie i ścieranie. 5. Wzmocnienie grzbietu oprawy oraz wykonanie wzmocnienia konstrukcyjnego na łączeniu oprawy z blokiem albumu. 6. Uzupełnienie ubytków skóry, uzupełnienie lica na grzbiecie skórą dobraną kolorystycznie do oryginału. 7. Scalenie kolorystyczne uzupełnień skóry oraz złoconych tłoczeń na oprawie. 8. Rekonstrukcja zapinek na podstawie analogicznych z tego okresu historycznego. 9. Oczyszczenie chemiczne metalowych elementów oprawy i zabezpieczenie przed korozją. Karty: 10. Przeprowadzenie konserwacji w bloku lub demontaż kart po dokładnym rozpoznaniu stanu zachowania albumu po odłączeniu od bloku. 11. Oczyszczenie mechaniczne i chemiczne papieru, wykonanie prób na usunięcie foxing. 12. Usunięcie taśm papierowych w miejscu przedarć passe-partout. 13. Wymiana lub wzmocnienie (dublaż, podklejenie miejscowe) oryginalnych pasków płóciennych łączących karty albumu. 14. Wzmocnienie papieru przez planirowanie. 13
15. Uzupełnienie ubytków papieru oraz podklejenie przedarć i uzupełnień bibułką japońską. 16. Scalenie kolorystyczne uzupełnień papieru. 17. Prasowanie kart. 18. Połączenie kart albumu w blok. 19. Wzmocnienie grzbietu. 20. Uzupełnienie skórzanych ubytków kapitałki lub wykonanie nowego obleczenia z czerwonej skóry. 21. Uzupełnienie złoceń na krawędziach złotem karatowym. 22. Połączenie bloku albumu z oprawą. 23. Rekonstrukcja zapinek wykonanie odlewu na podstawie analogicznych z tego okresu. Fotografie: 24. Odczyszczenie mechaniczne i chemiczne. 25. Podklejenie rozwarstwionych narożników i przedarć. 26. Prasowanie. 27. Wykonanie dokumentacji opisowej i fotograficznej z przebiegu prac konserwatorskich. Poniżej zamieszczono fotografie stanu obecnego. 14
15
16
17
Album rodzinny pierwszy nr inwentarzowy 38. a). Czarna oprawa skórzana, grzbiet oderwany od przedniej okładziny, przetarcia na licu skóry i ubytki, blok pozbawiony stabilności-karty luzem - brak szycia, wzmocnienia grzbietu i kapitałek, ubytki tylnej wyklejki. okładzina przednia: przetarcia skóry, ubytki wzdłuż przerwanego grzbietu; okładzina tylnia: naderwania w poprzek grzbietu, przetarcia i przedarcia na narożnikach oraz odspojenia skóry; wyklejki naderwane, zabrudzone, zaplamienia, postrzępiona tylna wyklejka- liczne ubytki przy krawędziach. b). Karty 10 sztuk ze srebrzonymi krawędziami, zażółcone, foxing, ubytki papieru i przedarcia w obrębie passe-partout; c). fotografie ubytki papieru i emulsji fotograficznej, przetarcia, zarysowania, zagniecenia, deformacje, zabrudzenia powierzchni różnego pochodzenia (m.in. ślady po muchach),; Program prac konserwatorskich 1. Wykonanie dokumentacji fotograficznej i opisowej stanu zachowania przed konserwacją. 2. Dezynfekcja. Oprawa: 3. Odłączenie bloku od oprawy. 4. Oczyszczenie chemiczne preparatami do skóry dobór środka po wykonaniu prób na czyszczenie i odporność barwnika skóry oraz złoconych liter na zmywanie i ścieranie. 5. Wzmocnienie konstrukcyjne grzbietu oprawy (dublaż), uzupełnienie ubytków skóry, uzupełnienie lica na grzbiecie skórą dobraną kolorystycznie do oryginału. 6. Scalenie kolorystyczne uzupełnień skóry 7. Oczyszczenie chemiczne okuć i zapinki oraz zabezpieczenie metalu przed korozją. Karty: 8. Przeprowadzenie konserwacji kart albumu w bloku lub demontaż po rozpoznaniu faktycznego stanu zachowania bloku po odłączeniu od oprawy. 9. Oczyszczenie mechaniczne i chemiczne papieru, wykonanie prób na usunięcie foxing. 10. Wzmocnienie papieru przez planirowanie. 11. Uzupełnienie ubytków papieru oraz podklejenie przedarć i uzupełnień bibułką japońską. 12. Scalenie kolorystyczne uzupełnień. 13. Prasowanie kart. 14. Połączenie kart albumu w blok opracowanie nowego sposobu montażu bez szycia w nawiązaniu do pierwotnego połączenia konstrukcyjnego. 15. Wzmocnienie grzbietu. 16. Rekonstrukcja kapitałek. 18
17. Uzupełnienie srebrzeń na krawędziach srebrem w proszku i zabezpieczenie przed korozją. 18. Połączenie bloku albumu z oprawą. 19. Oczyszczenie środkami chemicznymi okuć i zapinki oraz zabezpieczenie metalu przed korozją. Fotografie: 20. Odczyszczenie mechaniczne i chemiczne. 21. Podklejenie rozwarstwionych narożników i przedarć. 22. Wzmocnienie podłoża papierowego przez planirowanie. 23. Prasowanie. 24. Wykonanie dokumentacji opisowej i fotograficznej z przebiegu prac konserwatorskich. Poniżej zamieszczono fotografie stanu obecnego. 19
20
21
Album rodzinny drugi (III/ 90432/1-51/F), nr inwentarzowy 37. a). Oprawa brązowa, płócienna z tłoczeniem imitującym lico skóry, złocone okucia i plakietka, mosiężna zapinka. okładzina przednia: brak 3 okuć w narożnikach oraz ubytek w plakietce pośrodku (wtórne uzupełnienie z żywicy pokruszone), deformacja, odspojone płótno od okładziny. okładzina tylnia: przetarcia płótna na powierzchni i przy narożnikach. Naderwany grzbiet, przetarcia i ubytki płótna przy krawędziach grzbietu, wyblakłe płótno na łączeniach wyklejek i kart. b).karty 12 sztuk: krawędzie złocone korozja pozłótki na krawędziach kart, karty zabrudzone, narożniki intensywnie brudne-zatłuszczone, pożółkły papier, przedarcia ramek passe-partout, foxing, postrzępione płócienne paski łączące karty; c). Fotografie 67 sztuk: zabrudzenia powierzchniowe, ślady po muchach, ubytki, podklejenia, przedarcia, przetarcia. Program prac konserwatorskich: 1. Wykonanie dokumentacji fotograficznej i opisowej stanu zachowania przed konserwacją. 2. Dezynfekcja. Oprawa: 3. Odłączenie bloku od oprawy. 4. Oczyszczenie mechaniczne i chemiczne dobór środka po wykonaniu prób na czyszczenie i odporność barwnika obleczenia na zmywanie i ścieranie. 5. Wzmocnienie grzbietu oprawy, uzupełnienie ubytków płótna. 6. Scalenie kolorystyczne uzupełnień na oprawie. 7. Oczyszczenie chemiczne zapinki oraz zabezpieczenie metalu przed korozją. 8. Rekonstrukcja brakujących okuć i detalu plakietki. Karty: 9. Przeprowadzenie konserwacji w bloku lub demontaż kart w zależności od rozpoznania rzeczywistego stanu zachowania połączeń konstrukcyjnych kart. 10. Oczyszczenie mechaniczne i chemiczne papieru, wykonanie prób na usunięcie foxing. 11. Wzmocnienie papieru przez planirowanie. 12. Uzupełnienie ubytków papieru oraz podklejenie przedarć i uzupełnień bibułką japońską. 13. Scalenie kolorystyczne uzupełnień papieru. 14. Prasowanie kart. 15. Dobarwienie pasków płóciennych do oryginalnego koloru. 16. Połączenie kart albumu w blok. 17. Pozłocenie krawędzi kart złotem karatowym. 18. Wzmocnienie konstrukcyjne grzbietu albumu. 19. Połączenie bloku albumu z oprawą. 22
Fotografie: 20. Odczyszczenie mechaniczne i chemiczne z zabrudzeń powierzchniowych. 21. Podklejenie rozwarstwionych narożników i przedarć. 22. Wzmocnienie podłoża papierowego poprzez planirowanie. 23. Prasowanie. 24. Wykonanie dokumentacji opisowej i fotograficznej z przebiegu prac konserwatorskich. Poniżej zamieszczono fotografie stanu obecnego. 23
24
25
Album Japonia Azja - (wym. 35x27cm) a). Oprawa: z laki(?) odłączona od bloku, luzem okładziny; brak grzbietu oprawy, wzmocnienie grzbietu bloku oderwane i szczątkowo zachowane, szycie niestabilne, grzbiet bloku załamany, karty luźne. okładzina przednia: ubytki laki, zarysowania, odpryski. okładzina tylnia: głębokie zarysowania powierzchni, ubytki na narożnikach i krawędziach. b).karty 36 sztuk: deformacja, brak karty po paginacji 35,oraz brak 8 kart na końcu albumu, intensywny foxing, zaplamienia, zabrudzenia, papier zażółcony, ubytki przy krawędziach, przetarcia płóciennych tasiemek łączących karty w blok, c). Fotografie naklejane 2-stronnie, ręcznie kolorowane, przedarcia, retusze, zaplamienia od kleju, spękania emulsji, przetarcia powierzchniowe, podklejenia, zabrudzenia. Program prac konserwatorskich 1. Wykonanie dokumentacji fotograficznej i opisowej stanu zachowania przed konserwacją. 2. Dezynfekcja. Oprawa: 3. Odłączenie wyklejek od okładzin. 4. Oczyszczenie chemiczne dobór środka po wykonaniu prób na czyszczenie i odporność powierzchni oprawy na zmywanie i ścieranie. 5. Rekonstrukcja grzbietu oprawy, uzupełnienie ubytków laki na okładzinach. 6. Scalenie kolorystyczne uzupełnień na oprawie. Karty: 7. Demontaż kart. 8. Oczyszczenie mechaniczne i chemiczne papieru, wykonanie prób na usunięcie foxing. 9. Wzmocnienie papieru przez planirowanie. 10. Uzupełnienie ubytków papieru oraz podklejenie rozwarstwień, przedarć i uzupełnień bibułką japońską. 11. Scalenie kolorystyczne uzupełnień. 12. Prasowanie kart. 13. Połączenie kart albumu w blok. 14. Wzmocnienie konstrukcji grzbietu bloku. 15. Uzupełnienie złoceń na krawędziach. 16. Połączenie bloku albumu z oprawą. Fotografie: 17. Odczyszczenie mechaniczne i chemiczne. 18. Podklejenie rozwarstwionych narożników i przedarć. 19. Planirowanie wzmocnienie strukturalne papieru i fotografii. 20. Prasowanie. 21. Wykonanie dokumentacji opisowej i fotograficznej z przebiegu prac konserwatorskich. 26
Album Japonia Azja (większy, wym. 39x31,5cm), nr inwentarza 28. a). Oprawa: z laki okładzina przednia: nie zachowana, brak grzbietu oprawy, wzmocnienie grzbietu bloku oderwane i szczątkowo zachowane, szycie niestabilne, grzbiet bloku załamany, karty luźne. Okładzina tylnia: ubytki laki, zarysowania, odpryski, wyklejka oderwana, przedarta, druga zachowana szczątkowo. b).karty 43 sztuki: złocone krawędzie: deformacja, foxing, intensywne zabrudzenia i zażółcenie, szczególnie przednich kart, brak 4 kart (3 w bloku, 1 skrajna od tyłu). c). Fotografie 89 sztuk. Program prac konserwatorskich 1. Wykonanie dokumentacji fotograficznej i opisowej stanu zachowania przed konserwacją. 2. Dezynfekcja. 3. Wykonanie badań fizyko-chemicznych oprawy potwierdzających technikę i technologię wykonania okładzin. Oprawa: 4. Oczyszczenie chemiczne dobór środka po wykonaniu prób na czyszczenie i odporność okładziny na zmywanie i ścieranie. 5. Rekonstrukcja oprawy grzbietu i okładziny przedniej. 6. Uzupełnienie ubytków powierzchniowych. 7. Scalenie kolorystyczne uzupełnień. Karty: 8. Konserwacja w bloku lub demontaż kart w zależności od faktycznego stanu zachowania połączeń konstrukcyjnych kart oraz stanu zachowania kart i fotografii. 9. Oczyszczenie mechaniczne i chemiczne papieru, wykonanie prób na usunięcie foxing. 10. Wzmocnienie papieru i fotografii przez planirowanie. 11. Uzupełnienie ubytków papieru oraz podklejenie rozwarstwień, przedarć i uzupełnień bibułką japońską. 12. Scalenie kolorystyczne uzupełnień. 13. Prasowanie kart. 14. Połączenie kart albumu w blok. 15. Wzmocnienie grzbietu. 16. Uzupełnienie złoceń na krawędziach. 17. Połączenie bloku albumu z oprawą. Fotografie: 18. Odczyszczenie mechaniczne i chemiczne. 19. Podklejenie rozwarstwionych narożników i przedarć. 20. Wzmocnienie podłoża papierowego przez planirowanie. 21. Prasowanie. 22. Wykonanie dokumentacji opisowej i fotograficznej z przebiegu prac konserwatorskich. 27
Poniżej zamieszczono fotografie stanu obecnego. 28
29
30
31