Nr 4 (64) kwiecień 2017

Nr 4 (64) kwiecień 2017 Sprawy Instytutu Geografii i Rozwoju Regionalnego Rozprawa doktorska W dniu 3 marca 2017 r. odbyła się publiczna obrona pracy doktorskiej mgr. Michała Kuca pt. Chronologia i lito-strukturalny zapis zmian środowiska w osadach wydm dorzecza Baryczy między Żmigrodem a Miliczem. Promotorem w przewodzie doktorskim był prof. dr hab. Zdzisław Jary, a recenzentami rozprawy prof. dr hab. Wacław Florek z Akademii Pomorskiej w Słupsku i prof. dr hab. Stanisław Fedorowicz z Uniwersytetu Gdańskiego. Rada Naukowa Instytutu jednogłośnie przyjęła publiczną obronę i nadała p. Michałowi Kucowi stopień doktora nauk o Ziemi w zakresie geografii. Drzwi Otwarte Wydziału Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska W dniu 25 marca br. Odbyły się Drzwi Otwarte Wydziału Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska. Na tę okazję przygotowaliśmy serię wykładów oraz wizyt w naszych laboratoriach i salach wykładowych. Studenci zorganizowali natomiast bogaty punkt informacyjny trzech studenckich kół naukowych działających w Instytucie. Udostępniliśmy obiekty w gmachu głównym UWr, na ul. Kuźniczej, na ul. Cybulskiego oraz ul. Kosiby. W trzech wykładach przedstawiono kierunki studiów w naszym instytucie. Dr Agnieszka Latocha promowała geografię, dr hab. Andrzej Raczyk zachęcał do studiów nad gospodarką przestrzenną a dr Krzysztof Kołodziejczyk reklamował kierunek turystyka. Wśród przyszłych kandydatów zrozumiałym powodzeniem cieszyły się rozmowy w punkcie informacyjnym studenckich kół naukowych. Uwagę przykuwał sprzęt do badań geofizycznych, badania z wykorzystaniem bezzałogowych samolotów, pracownia dendrochronologii. Promocję studiów w naszym Instytucie wspomagały ulotki informacyjne o naszych kierunkach studiów i specjalizacjach na studiach magisterskich. Niestety nie dopisała frekwencja, jaką można było pochwalić się w ubiegłych latach. Przyczyny upatrujemy w tym, że wydarzenie to zorganizowano w sobotę i oddzielono je od Dnia Geografa, kwietniowego wydarzenia ogólnopolskiego, kojarzonego ze Światowym Dniem Ziemi. Jesteśmy przekonani, że w zaplanowanym na 21 kwietnia (piątek) Dniu Geografa będziemy mieć przyjemność gościć wielu przyszłych studentów sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 1

Fotografie: B. Schutty sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 2

sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 3

Publikacje Mgr Bartłomiej Miziński i dr hab. Tomasz Niedzielski, prof. UWr, opublikowali artykuł naukowy w czasopiśmie Cold Regions Science and Technology (lista A MNiSW, 30 punktów, IF = 1,693). Na stronie internetowej czasopisma Cities ukazał się artykuł pt. City profile: Wrocław, którego autorami są mgr Sławomir Książek i mgr Michał Suszczewicz. sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 4

Sprawy Zakładowe Zakład Geoinformatyki i Kartografii Dnia 8 lutego 2017 r. w Pracowni Systemów Informacji Geograficznej odbyły się pierwsze zajęcia dla uczniów I klasy II Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Pawła II w Dzierżoniowie. Zajęcia dotyczące podstaw Systemów Informacji Geograficznej (GIS) przeprowadzono w ramach porozumienia o współpracy edukacyjnej zawartego pod koniec 2016 r. pomiędzy Wydziałem Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska i dzierżoniowskim LO. W całodziennych zajęciach uczestniczyli uczniowie nowej, eksperymentalnej klasy o dwudzielnym profilu nauczania: technicznym i GISowym. W naszej pracowni gościliśmy siedmioro uczniów tej klasy wraz z ich nauczycielem informatyki Panem Andrzejem Kudrą. Uczniowie poznali podstawy tworzenia map w oparciu o oprogramowanie ArcGIS. Zajęcia przeprowadziła mgr inż. Matylda Witek. Uczniowie z Dzierżoniowa przyjadą ponownie do Wrocławia pod koniec maja br. Dzięki pomocy ZGiK dzierżoniowskie LO nawiązało bezpośredni kontakt z firma ESRI w zakresie wyposażenia szkolnej pracowni komputerowej w oprogramowanie ArcGIS. Pod koniec lutego 2017 r. nastąpiło wyraźne ocieplenie, którego skutkiem było gwałtowne wezbranie roztopowe na rzekach Kotliny Kłodzkiej. Na taką sytuację hydrologiczną zespół prof. Tomasza Niedzielskiego czekał od kilku lat od momentu uruchomienia operacyjnie w Kotlinie Kłodzkiej systemu ostrzegania przed powodzią HydroProg. Pracownicy ZGiK natychmiast wykorzystali zaistniałą sytuację do zebrania przy pomocy bezzałogowego statku powietrznego ebee danych fotogrametrycznych, na podstawie których możliwe było określenie zasięgu zalania w sąsiedztwie posterunków wodowskazowych w Gorzuchowie na Ścinawce i Szalejowie Dolnym na Bystrzycy Dusznickiej. Dane te pozwolą na kalibrację modelu FloodMap, przy pomocy którego prognozowany jest zasięg zalania. Do tej pory zakład nie dysponował takimi danymi. Dnia 21 lutego 2017 r. w godzinach porannych, po raz pierwszy od uruchomienia systemu, pracownicy zakładu (mgr Łukasz Kasprzak, dr Joanna Remisz i mgr inż. Matylda Witek) wyruszyli w teren dosłownie na jego żądanie, po wygenerowanym ostrzegawczym alercie o wzroście stanu wód. Wykonano dwa loty UAV nad posterunkiem wodowskazowym w Gorzuchowie, pozyskując zdjęcia w świetle widzialnym i podczerwieni. Ze względu na trudne warunki atmosferyczne (opady deszczu i silny wiatr) nie było możliwe wykonania lotów na innych posterunkach. Zespół długo oczekiwał w terenie na okno pogodowe, aby wykonać loty. W nocy z 22 na 23 lutego 2017 r. około godz. 1:30 stan wód na większości wodowskazów w Kotlinie Kłodzkiej osiągnął maksimum podczas tego wezbrania. W piątek 23 lutego zespół terenowy w tym samym składzie ponownie wyruszył do Kotliny i przeprowadził naloty zarówno w Gorzuchowie, jak i w Szalejowie Dolnym. Warunki atmosferyczne były równie trudne, jak poprzednio, jednak udało się wykonać cztery loty, pozyskując materiał zdjęciowy w świetle widzialnym i podczerwieni. sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 5

Sytuacja wezbraniowa na Ścinawce 21 23 lutego 2017 r., ortofotomapy w świetle widzialnym (po lewej) i bliskiej podczerwieni (po prawej). sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 6

Operatorzy UAV w czasie kontroli lotu. Wezbranie na Ścinawce 23 lutego 2017 r. sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 7

sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 8

W marcu 2017 r. odbyły się dwie kampanie pomiarowe w Górach Izerskich z wykorzystaniem bezzałogowych statków powietrznych. Pierwsza z nich, kampania mająca na celu przeprowadzenie eksperymentu terenowego poszukiwanie zaginionych ludzi z wykorzystaniem systemu SARUAV, odbyła się miejsce 2 3 marca 2017 r. W eksperymencie wzięło udział osiem osób, wsparcie informatyczne zapewniała zdalnie dziewiąta osoba. Zespół pracujący w terenie był podzielony na trzy grupy: (I) operatorów systemu SARUAV i bezzałogowego statku powietrznego (dr hab. Tomasz Niedzielski, prof. UWr, dr Joanna Remisz, mgr Mirosława Jurecka i jedna osoba pracująca zdalnie, mgr Bartłomiej Miziński), (II) osób poszukiwanych (dr Jacek Ślopek, mgr Małgorzata Świerczyńska, mgr Łukasz Kasprzak), (III) osób poszukujących (dr Waldemar Spallek i mgr inż. Matylda Witek). Grupa osób poszukiwanych II nie kontaktowała się z grupami I i III, natomiast grupy I i III były w stałym kontakcie. Celem eksperymentu było pozorowanie zaginięcia w terenie przez grupę II i ich odnalezienie przez grupę III na podstawie instrukcji od grupy I używającej na bieżąco systemu SARUAV. Druga kampania pomiarów lotniczych miała na celu obserwacje pokrywy śnieżnej. Odbyła się 16 marca 2016 r. z wykorzystaniem nowego samolotu bezzałogowego Birdie. Wzięli w niej udział dr hab. Tomasz Niedzielski, prof. UWr, dr Waldemar Spallek, dr Jacek Ślopek, dr Joanna Remisz, mgr inż. Matylda Witek. Przygotowanie samolotu do startu z użyciem radiopilota (fot. Jacek Ślopek). sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 9

Stanowisku kontroli lotu (fot. Jacek Ślopek). Dnia 23 marca 2017 r. dr hab. Tomasz Niedzielski, prof. UWr wygłosił referat Automatyczne przetwarzanie zdjęć lotniczych wykonywanych przez bezzałogowe statki powietrzne na potrzeby wspierania poszukiwań osób zaginionych na seminarium Komisji Nauk o Ziemi Oddziału Wrocławskiego PAN. W marcu 2017 r. odbył się finał regionalny organizowanego co dwa Międzynarodowego Konkursu Kartograficznego im. Barbary Petchenik. Konkurs odbywa się pod egidą Międzynarodowej Asocjacji Kartograficznej, a za jego organizację na terenie naszego regionu odpowiada Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Oddział Kartograficzny Polskiego Towarzystwa Geograficznego, Instytut Geodezji i Kartografii oraz Zakład Geoinformatyki i Kartografii UWr. Tegoroczne hasło konkursu sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 10

nawiązywało do zakończonego 31 grudnia 2016 r. Roku Mapy i brzmiało: Kochamy mapy ( We Love Maps ). Celem konkursu było zaprezentowanie przez ucznia w zrozumiały sposób swojego wyobrażenia tego tematu oraz umiejętności jego przedstawienia w ciekawej formie graficznej. Zakład Geoinformatyki i Kartografii był odpowiedzialny za zorganizowanie konkursu obejmującego uczniów klas 5 6 szkół podstawowych w woj. dolnośląskim, opolskim i śląskim. Głównym koordynatorem konkursu była dr Małgorzata Wieczorek. W konkursie udział wzięły 92 dziewczynki i 31 chłopców reprezentując 37 szkół woj. dolnośląskiego. Reprezentowali oni klasy 4 6 szkoły podstawowej. Ponad połowa młodych artystów miała 12 lat. Drugą najliczniej reprezentowaną grupą byli 13-latkowie (35% uczestników). W dniu 15 marca 2017 r. na posiedzeniu Komitetu Jury (w składzie: dr Małgorzata Wieczorek przewodnicząca, dr Waldemar Spallek, dr inż. Dorota Borowicz-Mićka, dr hab. Mariusz Szymanowski, prof. UWr) spośród 123 nadesłanych prac wybrano 10, które będą reprezentować region na etapie ogólnopolskim. Komitet Jury po uwzględnieniu głosów publiczności wybrał 5 najlepszych prac przyznając kolejno I, II i III miejsce, wyróżnienie oraz nagrodę publiczności. Głosy publiczności (w liczbie 19) stanowiły głosy studentów geografii oraz pozostałych pracowników Zakładu Geoinformatyki i Kartografii UWr. Dziękujemy za oddane głosy! A. I miejsce: Oblicze Ziemi - Alicja Górka, SP 1, Wrocław B. II miejsce: Tęczowy świat Kinga Masłowska, SP 37, Wrocław C. III miejsce: Parasol świata Julia Podczasza. SP 4, Lubań D. Wyróżnienie: Dzika Afryka Nina Murawska, SP w Małkowicach E. Nagroda publiczności: Świat w którym żyjemy - Julia Nazdrowicz, SP 10, Jelenia Góra Pozostałe prace zakwalifikowane do etapu ogólnopolskiego to (kolejność alfabetyczna według nazwiska autorów): F. Ziemska baletnica Julia Ziółkowska, SP 37, Wrocław G. Podróże z mapą Paulina Bartoszek, ZS w Prusicach, Prusice H. Kochamy mapy Karolina Urbanek, ZS w Przedmościu, Głogów I. Koci świat Zuzanna Szabatowska, SP 1, Wrocław J. Jesteśmy różni - łączą nas tradycje Anna Rugowska, SP 90, Wrocław Serdecznie dziękujemy wszystkim uczniom za zaangażowanie i poświęcony czas oraz nauczycielom za zmotywowanie i wsparcie młodych artystów. Poziom artystyczny prac, różnorodność technik wykonania oraz interpretacja tematu były imponujące. Laureatom zostaną wysłane nagrody. Ponadto wszyscy uczestnicy otrzymają dyplom dokumentujący ich udział w Konkursie. Serdecznie dziękujemy Dziekanowi Wydziału Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska prof. dr. hab. Henrykowi Marszałkowi za sfinansowanie nagród. Ogłoszenie zwycięzców ogólnopolskich nastąpi po dziesiątym kwietnia na oficjalnej stronie konkursu http://okptg.igik.edu.pl/ Finałowe rozstrzygnięcie odbędzie się podczas Międzynarodowej Konferencji Kartograficznej w dniach 2 7 lipca 2017 r. w Waszyngtonie. sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 11

Oblicze Ziemi, Alicja Górka, SP 1, Wrocław I miejsce w eliminacjach regionalnych Międzynarodowego Konkursu Kartograficznego im. Barbary Petchenik. sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 12

Prace finalistów etapu regionalnego Międzynarodowego Konkursu Kartograficznego im. Barbary Petchenik. sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 13

sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 14

W dniach 29 31 marca 2017 r. pracownicy ZGK wzięli udział w organizacji dwóch połączonych konferencji we Wrocławiu: II Akademii Kartografii i Geoinformatyki i IX Ogólnopolskiego Sympozjum Geoinformacyjnego. W komitecie naukowym konferencji zasiadł dr hab. Tomasz Niedzielski, prof. UWr, sekretarzem Akademii był dr Waldemar Spallek. Głównym organizatorem konferencji była Stowarzyszenie Kartografów Polskich i Politechnika Wrocławska. W obradach konferencji wzięli udział studenci specjalności geoinformatyka i kartografia. W trakcie sesji posterowej dr Jacek Ślopek przedstawił swoją prezentację Wykorzystanie technologii VR i mobilnego GIS w stereoskopowej prezentacji zdjęć lotniczych. Na posterze przedstawiono możliwość wykorzystania okularów do tzw. wirtualnej rzeczywistości (ang. VR goggles) przeznaczonych dla niewielkich urządzeń przenośnych (smartfonów) do prezentacji stereoskopowej zdjęć lotniczych. Proponowane rozwiązanie działa w oparciu o przeglądarkę internetową wyświetlającą odpowiednio przygotowaną stronę www wykorzystującą bibliotekę mapową Leaflet, znaną m. in. z zastosowania w serwisach mapowych. Dodatkowo, stworzone zostały skrypty pozwalające na wstępne przetworzenie stereopar i przygotowanie ich do wyświetlania. Rozwiązanie zostało zbudowane w oparciu o oprogramowanie FOSS (Free OpenSource Software). Podczas II Akademii Kartografii i Geomatyki odbyło się VII Walne Zgromadzenie Członków Stowarzyszenia Kartografów Polskich, które miało charakter zebrania sprawozdawczo-wyborcze w związku z upływem kadencji Zarządu Głównego. Podczas zebrania dokonano wyboru nowych władz SKP. Jednym z wiceprzewodniczących został dr Jan Krupski, a na sekretarza Zarządu Głównego SKP wybrano dra Waldemara Spallka. Zakład Geomorfologii W dniu 17 marca 2017 roku pracownicy, doktoranci i studenci naszego Zakładu prowadzili badania terenowe w Młotach (Góry Bystrzyckie). Celem wyjazdu było miejsce, gdzie w lutym 2017 roku nastąpiło odpadnięcie bloku skalnego od ściany skalnej. W ramach prac terenowych wykonano dokumentację fotograficzną, szkic toru przemieszczenia bloku oraz pomiary twardości skał podłoża przy zastosowaniu młotka Schmidta. W wyjeździe wzięli udział mgr Filip Duszyński, mgr Kacper Jancewicz oraz Wioleta Kotwicka (I rok studiów magisterskich na specjalności Geoekologia). sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 15

Oględziny miejsca depozycji bloku (fot. F. Duszyński). Zbliżenie na miejsce uderzenia bloku w pień drzewa (fot. F. Duszyński). sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 16

Po śladach przemieszczania się bloku (na pierwszym planie), przez drzewostan zniszczony w wyniku jego uderzenia, ku wychodni skalnej (fot. K. Jancewicz). sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 17

Czas na zwiedzanie niszy powstałej w wyniku odpadnięcia bloku - wygląda obiecująco (fot. K. Jancewicz). Teren trudny, ale niestraszny geomorfologom (fot. K. Jancewicz). sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 18

Pocztówka z podróży sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 19

Zakład Klimatologii i Ochrony Atmosfery W ramach projektu LIFE-APIS/PL powstało już 15 tablic informujących o prognozach jakości powietrza oraz warunkach biometeorologicznych. Zainstalowane zostały one m.in. w Polanicy-Zdroju i Wałbrzychu, a od 23 marca tablica działa także przy Zakładzie Klimatologii i Ochrony Atmosfery. Wrocław dalej walczy o czyste powietrze, tym razem będzie to walka z powietrza. Prócz stacji badających jakość atmosfery i mobilnych urządzeń zainstalowanych np. na samochodach, jakość powietrza będzie sprawdzał również specjalistyczny dron. Ufunduje go magistrat, a korzystać z niego będą naukowcy z Zakładu Klimatologii i Ochrony Atmosfery Uniwersytetu Wrocławskiego. Sprzęt posłuży do badań naukowych. Jakich? W końcu dowiemy się, jak różni się poziom zanieczyszczeń w zależności od wysokości nad ziemią. Zakład Klimatologii i Ochrony Atmosfery posiada już sprzęt od miasta. Jest to w jednym specjalny samochód elektryczny i mobilna stacja pomiarowa. Dzięki niemu eksperci przeprowadzili już badania, których wyniki zaskoczyły. Decyzja o zakupie drona jest już pewna. Teraz trwają rozmowy pomiędzy urzędnikami a badaczami na temat ostatnich formalności przed zakupem urządzenia. Trafić może ono do Wrocławia za kilka lub kilkanaście tygodni. Zapraszamy na II Konferencję Naukową "Jakość powietrza a zdrowie", która obędzie się w czerwcu w Centrum Historii Zajezdnia we Wroclaw [Wroclove] Konferencja jest realizowana w ramach naszego projektu LIFE-APIS/PL. Więcej informacji o Konferencji można znaleźć pod linkiem: http://life-apis.meteo.uni.wroc.pl/konferencja2 sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 20

Polskie Towarzystwo Geograficzne Dnia 17 marca 2017 roku Oddział Wrocławski Polskiego Towarzystwa Geograficznego gościł pana Piotra Mrugasiewicza właściciela agencji wyprawowej Pamir i absolwenta naszej uczelni. Prelegent przygotował serię swoich autorskich zdjęć z różnych miejsc świata, które zachwyciły wszystkich słuchaczy bez wyjątku. Jego prelekcja nosiła tytuł Najpiękniejsze krajobrazy najwyższych gór świata- blaski i cienie organizowania wycieczek trekkingowych oraz wypraw górskich. Mieliśmy niepowtarzalną okazję posłuchać opowieści o różnych kulturach świata, tajemniczej ręce Yeti, a także o wrażeniach Pana Piotra, który stał u stóp najwyższego szczytu świata Mount Everestu. Prelegent przedstawił nam również codzienny obraz ludzi żyjących w Nepalu, Afryce czy Rosji. Po zakończeniu prelekcji słuchacze zadawali pytania związane z samymi wyprawami oraz o niebywale trudnej, aczkolwiek interesującej pracy pana Piotra Mrugasiewicza. W najbliższym czasie nasz gość zamierza bliżej przyjrzeć się krajobrazom Ameryki Północnej i Południowej, więc miejmy nadzieję, że odwiedzi nas ponownie, aby podzielić się swoimi wrażeniami! Karolina Kazik, Członek PTG OWR Opracowanie: Marek Kasprzak marek.kasprzak@uwr.edu.pl Wrocław, 31 marca 2017 r. Materiały dotyczące spraw Instytutu i spraw poszczególnych Zakładów prosimy nadsyłać do końca każdego miesiąca na adres e-mail M. Kasprzaka. sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 21

Starościńskie Skały na Lwiej Górze (718 m n.p.m.) w Rudawach Janowickich (fot. M. Kasprzak). sekretariat.igrr@uwr.edu.pl 22