Jerzy Kłoczowski:

Podobne dokumenty
W odpowiedzi na artykuł Ihara Szauczuka Wyższa humanistyczna edukacja na Białorusi w okresie międzywojennym: szkic historyczny

Sprawozdanie z seminarium Europejski Dialog

Andrzej Paczkowski. Matura: rok szkolny 1954/1955

Antoni Guzik. Rektor, Dziekan, Profesor, wybitny Nauczyciel, Przyjaciel Młodzieży


WŁADYSŁAW KLIMEK. Pedagog, naukowiec, społecznik. Monika Markowska Wojewódzki Ośrodek Metodyczny w Gorzowie Wlkp.

Ryszard Stachowski Curriculum Vitae

Spis treści. Skróty i oznaczenia Przedmowa...19

Prof. dr hab. Adam Wrzosek organizator i Dziekan Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Poznańskiego w latach 1920/ /1923

Sprawozdanie z otwarcia wystawy: Ryszard Kaczorowski wpisany w dzieje Uniwersytetu w Białymstoku

MIECZYSŁAW ŚWIEKATOWSKI ŻYCIE I PRACA

Szkoły imienia Jacka Kuronia

Stanisława Grabska

JAN PAWEŁ II DO POLSKICH UCZONYCH

Uchwała Nr 490/XLI/2014 Rady Miasta Ciechanów z dnia 30 kwietnia 2014 roku. w sprawie nadania Honorowego Obywatelstwa Gminy Miejskiej Ciechanów.

Prof. dr hab. Hieronim Bartel. Uroczystość jubileuszu 80-lecia urodzin

Wymagania edukacyjne z historii do klasy I dopuszczający

Janusz St. Pasierb kapłan, poeta i historyk sztuki był jednym z najwybitniejszych humanistów drugiej połowy XX w. Niekwestionowany autorytet i wzór

TEKA KOMISJI HISTORYCZNEJ ODDZIAŁ PAN W LUBLINIE COMMISSION OF HISTORICAL SCIENCES

Dworek-Siedziba 11 Listopada 139, Sulejówek, Tel: , Konto: PKO SA I Odział w Sulejówku

(Yearbook of the Institute of East-Central Europe)

KUL. Lubelski Jana Pawła II. historia

Zarządzenie Nr 259/2017/2018. Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. z dnia 27 września 2018 r.

Katolicki Uniwersytet. Jana Pawła II

Nagroda im. prof. Aleksandra Gieysztora. XV edycja. Fundacja Kronenberga przy Citi Handlowy

Druk nr 249 Warszawa, 19 grudnia 2007 r. - o zmianie ustawy o finansowaniu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego z budżetu państwa.

Basil Kerski. Basil Kerski

Prof. Andrzej Tomaszewski

Instytut Pamięci Narodowej - Poznań

ZESPÓŁ SZKÓŁ INTEGRACYJNYCH IM. POWSTAŃCÓW WIELKOPOLSKICH W INOWROCŁAWIU

HISTORIA WOJSKO POLITYKA

Archiwa Przełomu projekt i jego realizacja. Wydarzenia okresu transformacji w źródłach archiwalnych

Wokół myśli pedagogicznej Jana Władysława

Andrzej Rossa Profesor Tadeusz Kmiecik - żołnierz, uczony, wychowawca, przyjaciel. Słupskie Studia Historyczne 13, 11-14

UNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO w WARSZAWIE Biuro ds. Badań Naukowych

Alfabetyczna lista członków Rady Kuratorów ZNiO wszystkich kadencji

Jerzy Malec JAN STASZKÓW ( ) IN MEMORIAM

PROGRAM "SOLIDARNOŚĆ" LISTA WNIOSKÓW ROZPATRZONYCH POZYTYWNIE

Historia. Specjalność nauczycielska Studia niestacjonarne 2. stopnia

PROGRAM DLA STUDIÓW I STOPNIA NA KIERUNKU HISTORIA DLA STUDENTÓW MISHUS Rok akademicki 2012/2013 I ROK

GENERAŁ WŁADYSŁAW EUGENIUSZ SIKORSKI

Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego

ALFABETYCZNA LISTA CZŁONKÓW RADY KURATORÓW ZNiO WSZYSTKICH KADENCJI

Obchody 5. rocznicy śmierci Jana Nowaka-Jeziorańskiego

Czy było warto ogólna ocena przemian. Mirosława Grabowska

KARTA KURSU Historia. Studia niestacjonarne I stopnień (licencjat) Rok I, semestr 2. Społeczeństwo i gospodarka średniowiecza. Kod Punktacja ECTS* 1

Jerzy Kłoczowski: Wspomnienie

UZASADNIENIE I. Uzasadnienie ogólne Po upadku komunizmu w Europie Środkowej i Wschodniej relacje Polski i Ukrainy weszły w nowy etap historyczny.

Hanna Dylągowa ( )

Archiwum Pełne Pamięci IPN GD 536/121

Biogramy członków Komitetu Sterującego

MNiSW: efekty pierwszej edycji programu MALUCH na uczelni (komunikat)

UCHWAŁA NR 213 SENATU UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO

Od przeszłości do teraźniejszości. Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego

PROF. DR HAB. JERZY SZYDŁOWSKI

CZŁONKOSTWO I UDZIAŁ WŁODZIMIERZA ANTONIEWICZA W PRACACH INSTYTUCJI NAUKOWYCH POLSKICH I ZAGRANICZNYCH

Prof.dr hab.inż.czesław Józefaciuk

Prof. dr hab. inż. Jan Henryk Obrąpalski. wspaniały naukowiec wybitny organizator życia gospodarczego na Górnym Śląsku

Szanowni Państwo. Katedra Pedagogiki Ogólnej i Teorii Wychowania Instytutu Nauk o Wychowaniu Wydziału Pedagogicznego Akademii IGNATIANUM w Krakowie

Koło Absolwentów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II przy Towarzystwie Przyjaciół KUL

Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej

ZAJMOWANE STANOWISKO PRACY AKTUALNIE: Pracownik Starostwa Powiatowego w Tarnowie Wydział Kultury i Promocji

SEKCJA KRAJOWA OŚWIATY I WYCHOWANIA NSZZ SOLIDARNOŚĆ w platformie edukacyjnej EZA

Uroczystość nadania sali 28 D-1 imienia prof. Mariana Cegielskiego

Zjazd Absolwentów Wydziału Nauk Humanistycznych KUL 8-9 czerwca 2018

90-lecie. Prof. zw. dr hab. inż. Zbigniew Kikiewicz

czystości, podkreślił, że robotnicy, którzy strajkowali na Lubelszczyźnie w roku, byli kontynuatorami polskich tradycji

KUL. Lubelski Jana Pawła II. europeistyka

Program Historyczno Edukacyjny Rzeczypospolita Polska Polskie Państwo Emigracyjne

Uniwersytet Rzeszowski

Śp. Piotr Wandycz z perspektywy Lublina pożegnanie

Ukraina-Polska-Europa: ku integracji systemów edukacyjnych

Pani Janina Rogalska urodziła się 16 listopada 1915 roku w Alwerni. Przez prawie całe swoje dorosłe życie mieszkała w rodzinnej miejscowości w Rynku

Od przeszłości do teraźniejszości. Biblioteka Uniwersytetu Łódzkiego

Studia Gdańskie, t. V

Szlaki handlowe w średniowieczu między Wisłą a Pilicą

Być człowiekiem oznacza mieć wątpliwości i mimo to iść dalej swoją drogą. Paulo Coehlo

Zespół Szkół we Wróblewie Publiczne Gimnazjum Szkoła Podstawowa im. Ignacji Piątkowskiej Wróblew 55b Tel/fax 43/ ;

dr inż. Zygmunt Rozewicz

Krystyna Mrugalska. Życiorys wersja poprawiona ( )

Historia (Archiwistyka i Zarządzanie Dokumentacją; Dokumentalistyka; Regionalistyka) Studia niestacjonarne 2. stopnia (zaoczne)

Konkurs Olimpiada Solidarności. Dwie dekady historii. V edycja 2017/2018

NA INDEKSIE -sytuacja białoruskich studentów

JUBILEUSZ 90-LECIA PROFESORA ZBIGNIEWA KĄCZKOWSKIEGO

prof. dr hab. Michał Trocki

Jan Paweł II JEGO OBRAZ W MOIM SERCU

Prof. dr hab. Jan Wilczyński

Zmiany w składzie Rady Nadzorczej PGNiG

Beata Topij-Stempińska Sprawozdanie z XIX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich "Polska-Bałtyk-Europa" w Szczecinie

1. Przemiany religijne i polityczne w Europie od średniowiecza do. a. Historia polityczna, kultura polityczna i ideologia wczesnego

KOMUNIKAT TUP POZNAŃ LISTOPAD 2018 R. (NR 3/18)

Prof. dr inż. dr h. c. ZBIGNIEW JASICKI

PROGRAM WYCHOWANIA PATRIOTYCZNEGO W ZSE W KIELCACH ROK SZKOLNY 2014 / 2015

Nie dla zapominania żyjemy, ale dla pamiętania. Julia Hartwig

Kobiety niepodległości.

DLA NIEPODLEGŁEJ

KUL. Lubelski Jana Pawła II. prawo kanoniczne

PRZEGLĄD BIBLIOTECZNY LIBRARY REVIEW. Rocznik zeszyt 2 TREŚĆ. DARIUSZ GRYGROWSKI: Zwrot nakładu z inwestowania w bibliotekę

NOWE Muzeum Powstania Wielkopolskiego

Jerzy Grzywacz kończy 90 lat

Transkrypt:

INSTYTUT EUROPY Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej Rok 15 (2017) Zeszyt 1 Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej (Yearbook of the Institute of East-Central Europe) Szczegóły publikacji oraz instrukcje dla autorów: http://www.iesw.lublin.pl/rocznik/index.php ISSN 1732-1395 Jerzy Kłoczowski: 1924-2017 Mirosław Filipowicz a a Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ INSTITUTE OF EAST-CENTRAL EUROPE Opublikowany online: 07.05.2018 Sposób cytowania: M. Filipowicz, Jerzy Kłoczowski: 1924-2017, Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, 15 (2017), z. 1, s. 239-243. Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej ( Yearbook of the Institute of East-Central Europe ) jest kwartalnikiem. Poszczególne teksty bądź całe zeszyty publikowane są w języku polskim lub angielskim. Na liście czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej uzyskał bardzo wysoki wynik 14 punktów. Jest również uwzględniony w bazach ICI Journals Master List, Central and Eastern European Online Library, BazEkon oraz ERIH PLUS.

Yearbook of the Institute of East-Central Europe, 2017, Vol. 15, No. 1 Mirosław Filipowicz Jerzy Kłoczowski: 1924-2017 Jerzy Kłoczowski urodził się 29 grudnia 1924 roku w Bogdanach Wielkich na północnym Mazowszu w rodzinie ziemiańskiej o patriotycznych tradycjach. Podobnie jak wielu z jego pokolenia, tak i jemu, u progu dorosłości, wojna przyniosła istotne zmiany w życiu. Wstąpił do AK, wybierając pseudonim Piotruś, walczył w Powstaniu Warszawskim w 1944 roku w Pułku Baszta. Stracił w walkach prawą rękę. Powstanie Warszawskie już na zawsze go naznaczyło, w mniejszym stopniu nawet przez ten osobisty dramat, a bardziej przez pryzmat idei, z którymi był związany do końca życia. Po wojnie podjął studia historyczne na Uniwersytecie Poznańskim (m.in. u Kazimierza Tymienieckiego), wybierając na swego mistrza Karola Górskiego i jak on koncentrując się na dziejach chrześcijaństwa w średniowieczu. W 1950 roku obronił na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu doktorat poświęcony związkom dominikanów śląskich z Polską w średniowieczu. Wkrótce dostał od ówczesnego rektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Antoniego Słomkowskiego, propozycję podjęcia pracy w Lublinie. W warunkach postępującej stalinizacji Polski było to miejsce szczególne: jedyny niepaństwowy uniwersytet na obszarze całej Europy Wschodniej, wolny od indoktrynacji komunistycznej. KUL gromadził wtedy ludzi odrzuconych przez inne uniwersytety, począwszy od nestorów polskiej humanistyki, w typie Juliusza Kleinera, ale też, o czym warto pamiętać, dawał szansę owemu pokoleniu wychowanemu już przez Polskę nie-

240 Wspomnienia podległą, związanemu potem z Armią Krajową. Tacy ludzie nie mogli łatwo znaleźć miejsca w rzeczywistości powojennej, zwłaszcza gdy postanawiali poświęcić się pracy akademickiej. Na KUL-u Kłoczowski szybko awansował, w 1952 został zastępcą profesora, w 1955 prodziekanem Wydziału Nauk Humanistycznych, w 1956 docentem, w 1967 profesorem nadzwyczajnym, zaś w 1974 profesorem zwyczajnym. Od 1962 roku aż do emerytury kierował na KUL-u Katedrą Historii Kultury Polskiej. W 1959 roku po raz pierwszy wyjechał do Francji, gdzie nawiązał bliskie kontakty z Gabrielem Le Brasem, a także z powojennym środowiskiem szkoły Annales. Pod wpływem inspiracji francuskich, ale też wykorzystując wcześniej zdobyte w Poznaniu i Toruniu kompetencje mediewistyczne, stworzył w Polsce program badań nad historią społeczno-religijną. W 1957 roku zorganizował na KUL-u pionierski w Polsce ośrodek: Instytut Geografii Historycznej Kościoła w Polsce, gdzie zatrudnienie znalazły pierwsze pokolenia jego uczniów uniwersyteckich. Choć współtwórcami zespołu byli też Zygmunt Sułowski i Marzena Pollakówna, to właśnie rola Kłoczowskiego okazała się kluczowa. Do efektów prac tego środowiska należą m.in.: obszerne wydawnictwo Kościół w Polsce, próba syntezy wydana pod tytułem Chrześcijaństwo w Polsce. Zarys przemian 966-1945, a także dwutomowe Dzieje chrześcijaństwa polskiego i Zarys dziejów Kościoła katolickiego w Polsce. Wiele stworzonych tam prac, jak choćby Prepozytura wiślicka Eugeniusza Wiśniowskiego czy dzieła Stanisława Litaka, to dziś punkt odniesienia dla badaczy podejmujących problematykę dziejów struktur kościelnych czy szerzej historii społeczno-religijnej. Wtedy też powstało na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim środowisko zwane niekiedy szkołą Kłoczowskiego i niezależnie od tego, czy było szkołą, czy też nie zwykle przez lata było kojarzone z kierowanym przez niego zespołem. Prof. Kłoczowski przeżył wielu współpracowników: bliskiego mu Eugeniusza Wiśniowskiego, zawsze lojalnego wobec mistrza Stanisława Litaka, jego człowieka od dziewiętnastego wieku Jana Skarbka, pioniera polskich badań nad historią kościołów wschodnich Ludomira Bieńkowskiego czy rozszerzającą spectrum historii społeczno-religijnej na dzieje kultury religijnej s. Urszulę Borkowską. Z innych środowisk przyszły, wiążąc się na dziesięciolecia z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim i tą właśnie grupą, także już nieżyjące Ewa Jabłońska-Deptułowa i Hanna Dylągowa. Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej Rok 15 (2017) Zeszyt 1

Wspomnienia 241 Jerzy Kłoczowski uczestniczył też aktywnie w tworzeniu Klubów Inteligencji Katolickiej w Polsce, będąc w 1956 roku jednym z założycieli warszawskiego KIK-u. Był w bliskim kontakcie z wykładającym na KUL-u kard. Karolem Wojtyłą i kontakty te utrzymywał także, gdy Wojtyła został papieżem Janem Pawłem II. W 1981 roku Kłoczowski stanął na czele Wszechnicy Regionu Środkowowschodniego NSZZ Solidarność w Lublinie, ze strukturami Solidarności utrzymywał łączność również w okresie stanu wojennego. W 1989 roku stanął na czele Komitetu Obywatelskiego Lubelszczyzny i był członkiem Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. W 1989-1990 był sędzią Trybunału Stanu, w 1990-1991 senatorem. Przez wiele lat był również przewodniczącym Polskiego Komitetu ds. UNESCO i członkiem Rady Wykonawczej UNESCO. Jeszcze w okresie kryzysu i rozpadu systemu komunistycznego w ZSRR i Europie Wschodniej Kłoczowski, w kontakcie z Janem Pawłem II i grupą polskich intelektualistów, m.in. Bronisławem Geremkiem, przyczynił się do popularyzacji terminu Europa Środkowo-Wschodnia. Prof. Kłoczowski, jako jeden z najbardziej rozpoznawalnych na Zachodzie polskich historyków, podjął (nieudaną) próbę powołania w Lublinie europejskiego, polsko-ukraińskiego uniwersytetu, a także stworzył w 1991 roku Towarzystwo Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej, zaś w 2001 roku Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, instytut badawczy podległy Ministrowi Spraw Zagranicznych. Był dyrektorem Instytutu w latach 2002-2013. To dzięki niemu w Towarzystwie Instytutu i wśród współpracowników Instytutu znaleźli się ludzie formatu Zbigniewa Brzezińskiego, Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Jerzego Giedroycia czy Piotra Wandycza, by wymienić jedynie kilku. Jego koncepcja Europy Środkowo-Wschodniej ewoluowała, co znalazło wyraz w kolejnych publikacjach. Swą wizję dziejów Europy, akcentującą chrześcijańskie dziedzictwo kontynentu, zawarł w zwięzłej i bardzo osobistej Naszej tysiącletniej Europie (2010). Ta praca, podobnie jak inne publikacje Kłoczowskiego, daje świadectwo jego silnym związkom z historiografią francuską, zwłaszcza w nurcie badań nad historią społeczno-religijną. Prof. Kłoczowski był wieloletnim przewodniczącym polskiego oddziału Commission Internationale d Histoire et d Etudes du Christianisme (CIHEC). Wielokrotnie wykładał na wielu wyższych uczelniach za granicą, w tym na Sorbonie, a tak- Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej Rok 15 (2017) Zeszyt 1

242 Wspomnienia że w Collège de France. Sorbona nadała mu doktorat honorowy (1999). Otrzymał też doktoraty honorowe Uniwersytetu w Grodnie, Wolnego Uniwersytetu w Berlinie i Akademii Kijowsko-Mohylańskiej. Był członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności, a w 2004 roku Prezydent RP odznaczył go najwyższym polskim odznaczeniem Orderem Orła Białego. Ostatnie lata życia spędził z rodziną w Warszawie. Przeprowadził się tam po przejściu na emeryturę w Instytucie Europy Środkowo- -Wschodniej, już w trakcie choroby żony, Krystyny z Mańkiewiczów. Pani Krystyna, której należą się tu osobne słowa, związała się z Jerzym Kłoczowskim w trakcie studiów na Uniwersytecie Poznańskim. Absolwentka pedagogiki, zrezygnowała potem z pracy zawodowej, by zająć się domem. Ale to właśnie dzięki niej mieszkanie Kłoczowskich przy ul. Chopina w Lublinie, nieopodal Biblioteki Głównej KUL, przyciągało całe pokolenia ludzi: przyjaciół, kolegów, uczniów, współpracowników. Serce tego domu, paradoksalnie, biło nie w zapełnionym książkami gabinecie Profesora, ale w kuchni pani Krystyny. Jak przystało na niebanalną gospodynię domową, potrafiła o najbardziej nietypowych porach dnia i nocy zadzwonić do tych, których uważała za przyjaciół, by porozmawiać o najnowszych lekturach, o filmach, które właśnie oglądała, o życiu. Jej serdeczność, troska o ludzi, żywość intelektualna, poczucie humoru wszystko to ocieplało wizerunek domu, a także pozwoliło powstać i funkcjonować środowisku, którego członków łączyły nie tylko więzi zawodowe. Można też zaryzykować twierdzenie, że to dzięki niej prof. Kłoczowski mógł przez lata poświęcić całą swą wielką energię na pracę naukową i organizacyjną. Wszystkie inne troski dania codziennego wzięła na siebie jego żona. Jak bliscy sobie byli, można się było przekonać w ostatnich latach. Gdy przyszła wiadomość o śmierci Profesora, wielu z tych, którzy go znali, miało poczucie skończenia się pewnej epoki. Coraz mniej było ludzi, którzy należeli do jego najbliższego grona. Polska zmieniała się na jego oczach, ale nie zawsze te zmiany akceptował. Przez długie lata funkcjonowania już Polski demokratycznej stronił od jednoznacznego opowiadania się po którejś ze stron politycznego czy ideologicznego sporu i choć z pewnością bliżej mu było do Władysława Bartoszewskiego, Tadeusza Mazowieckiego czy Bronisława Geremka, bywał też na spotkaniach u Lecha Kaczyńskiego, i raczej łączył, niż dzielił ludzi. Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej Rok 15 (2017) Zeszyt 1

Wspomnienia 243 Łączył tradycję uniwersyteckiego klerka z obywatelskim zaangażowaniem, od którego nigdy się nie uchylał. Był bez wątpienia jednym z ostatnich autentycznych autorytetów moralnych i intelektualnych całej polskiej humanistyki. Otwierał ją na Zachód jeszcze w czasach, gdy faworyzowane były całkiem inne kierunki otwarcia. Kulturowo i intelektualnie związany był mocno z Francją, tam szukał inspiracji, ale też we Francji pokazywał wkład naszej części świata w kulturowe dziedzictwo Europy, której zjednoczenia był wielkim orędownikiem. Z ogromnym optymizmem patrzył na niepodległość Ukrainy i starał się wiązać ją jak najściślej z Polską i Europą. W Kijowie, we Lwowie, ale też wśród intelektualnych środowisk niezależnej Białorusi był dzięki swej aktywności człowiekiem legendą. Dorobek Jerzego Kłoczowskiego, i ten naukowy, i ten organizatorski, jest zbyt ważny, by zamknąć go w krótkim z konieczności napisanym w stylistyce wspomnienia pośmiertnego tekście. Z pewnością zasługuje na sumienną, nie wolną też od krytycznego spojrzenia analizę. Tyle że będzie to zadanie niełatwe. Ocena tego, co sprawnie łączył w swych działaniach i pracach naukowych Profesor, będzie wymagała pracy zespołu ludzi o bardzo różnorodnych kwalifikacjach. Już choćby to pokazuje, jakiego formatu był historykiem, człowiekiem i obywatelem. Zmarł w Warszawie 2 grudnia 2017 roku. Został pochowany nieopodal swych rodzinnych Bogdan, na cmentarzu parafialnym w Krzynowłodze Wielkiej. Blisko kościoła, w którym kaplicę ufundowała, co zawsze z dumą podkreślał, jego babka. Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej Rok 15 (2017) Zeszyt 1