Akademia Pomorska w Słupsku PAŃSTWOWA INSPEKCJA WETERYNARYJNA JAKO ELEMENT SYSTEMU ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO NA TLE ZAANGAŻOWANIA W LIKWIDACJĘ SKUTKÓW POWODZI 2010 ROKU Administracja rządowa jest częścią administracji publicznej 1, którą tworzą centralne organy władzy państwowej i ich urzędy, a także szereg instytucji ogólnokrajowych i terenowych, które realizują zadania publiczne na rzecz indywidualnych obywateli i podmiotów zbiorowych. Warto zaznaczyć, że struktura administracji publicznej jest dwuszczeblowa, tzn. ustanowiona jest na szczeblu centralnym i wojewódzkim (terenowym). Na szczeblu centralnym występuje rządowa administracja centralna, która tworzy kilka segmentów, czyli centrum rządowe (tj. rząd i kancelaria premiera), ministerstwa, urzędy centralne, państwowe jednostki organizacyjne (tj. agencje, fundusze). Jednym z najważniejszych elementów bezpieczeństwa państwa (a więc i administracji publicznej) jest zdolność do skutecznego przeciwdziałania zagrożeniom. Zarządzanie bezpieczeństwem, będące podstawą zarządzania w sytuacjach kryzysowych, jest jednym z najistotniejszych działań państwa mających na celu zapewnienie jego bytu i rozwoju w zmieniających się uwarunkowaniach środowiska bezpieczeństwa. System zdolny do reagowania oraz usuwania skutków takich zdarzeń nazywamy systemem zarządzania kryzysowego lub też systemem zarządzania w sytuacjach kryzysowych. Taki system musi być elastyczny i dawać możliwość określenia i analizowanie nowych zagrożeń, które dotychczas nie były definiowane 2. Organy władzy odgrywają zasadniczą rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa z uwagi na posiadany formalny mandat do stanowienia prawa, zarządzanie państwem, 1 2 Na potrzeby niniejszego opracowania, za Janem Bociem przyjęto, że administracją publiczną jest przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego, zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach. [ Boć J., (2000) Prawo administracyjne, Kolonia Limitem, Wrocław, s. 56]. Kurkiewicz A. (2007) Zarządzanie sytuacjami kryzysowymi w polskim systemie prawnym, [w:] Jabłonowski M. Smolak L. (red), Zarządzanie kryzysowe w Polsce, Akademia Humanistyczna w Pułtusku, Pułtusk 2007, s. 151.
kontroli przestrzegania reguł prawnych oraz egzekwowania przymusu państwowego w stosunku do wszystkich podmiotów systemu politycznego 3. W opracowaniu niniejszym autor skupił się na poziomie wojewódzkim oraz powiatowym i gminnym, które mają istotną rolę i ważne zadania do spełnienia w przypadku zaistnienia zdarzeń o charakterze kryzysu. Można przyjąć, że na wszystkich poziomach (szczeblach) administracji rządowej i samorządowej przygotowane są siły i środki, które mogą być użyte w ramach zarządzania kryzysowego. Struktura zarządzania kryzysowego w tym przypadku została skonstruowana w ten sposób, aby zapewnić sprawność funkcjonowania i zdolność reagowania na zaistniałe zdarzenia. Wspomnieć można, że w zakresie reagowania kryzysowego powtarzającą się zasadą jest podejmowanie działań na najniższym szczeblu administracji publicznej, zdolnym poradzić sobie z niewielkimi zagrożeniami oraz przenoszenie reagowania na wyższe poziomy zarządzania w administracji w sytuacjach nieradzenia sobie ze skutkami zdarzeń czy zagrożeń o większej intensywności. System zarządzania kryzysowego w Polsce jest wieloszczeblowy i składa się z następujących komponentów: organów zarządzania kryzysowego, organów opiniodawczo - doradczych właściwych w sprawach inicjowania i koordynowania działań podejmowanych w zakresie zarządzania kryzysowego, centrów zarządzania kryzysowego, utrzymujących 24 - godzinną gotowość do podjęcia działań. W tym miejscu warto opisać skrótowo sytuację hydrometeorologiczną bezpośrednio przed i w czasie powodzi 2010 roku. Stan rzek w pierwszej połowie maja układał się głównie w strefie stanów średnich i wysokich. Obserwowano szereg przekroczeń stanów alarmowych wywołanych najczęściej lokalnymi, krótko trwającymi opadami, często intensywnymi. Na początku drugiej połowy maja (od 15.05) w rzekach południowej części kraju wystąpił nagły wzrost stanów wody. Utrzymywanie się wysokich stanów przed wystąpieniem wezbrania zmniejszyło możliwości retencyjne zlewni. Spływające z terenów górskich wody opadowe powodowały gwałtowne wzrosty w dopływach górnej Wisły, Odry i Warty. Wynikiem intensywnego zasilania było utworzenie się fal wezbraniowych w górnych odcinkach tych rzek. W kolejnych dniach fale wezbraniowe przemieszczały się wzdłuż biegu rzek a dobowe przyrosty stanu wody przekraczały 300 cm (na górnej Odrze w dniu 17.05 zanotowano przyrosty: 361 cm w Olzie i 319 cm w Krzyżanowicach, na Olzie - w Cieszynie przyrost wyniósł 315 cm). Na pozostałych dopływach górnej Odry i górnej Warty obserwowano systematyczne wzrosty dochodzące do 100 cm w ciągu doby. Przekroczenie stanów alarmowych w czasie kulminacji na wielu stacjach wodowskazowych przewyższało 300 3 W. Kitler, (2007) Zarządzanie kryzysowe jako element zarządzania bezpieczeństwem narodowym [w:] Gryz J, Kitler W. (red.), System reagowania kryzysowego, Wydawnictwo A. Marszałek, Toruń 2001, s. 43. 232
Państwowa Inspekcja Weterynaryjna jako element systemu zarządzania kryzysowego... cm (387 cm w Krzyżanowicach na Odrze, 18.05). Charakterystyczną cechą wezbrania było długotrwałe utrzymywanie się wysokich stanów wody. Długotrwałe utrzymywanie się wody w międzywalu powodowało liczne przecieki, a miejscami przerwanie wałów i zalanie przyległych terenów. Sytuacje takie obserwowano w czasie przejścia fal wezbraniowych na głównych rzekach, jak i na ich dopływach. Fala wezbraniowa przemieszczała się Odrą od 17 maja do pierwszych dni czerwca, a największe zagrożenie powodziowe występowało w górnym biegu rzek. Fala wezbraniowa na Warcie, na odcinku od zbiornika w Jeziorsku do ujścia do Odry, przemieszczała się od 24 maja do 10 czerwca i miejscami stwarzała zagrożenie powodziowe dla przyległych terenów. Wezbranie w dorzeczu górnej Wisły miało jeszcze gwałtowniejszy charakter. Fala wezbraniowa przemieszczająca się Wisłą środkową i dolną stwarzała bardzo duże zagrożenie powodziowe. Nastąpiło przerwanie wałów zarówno na środkowym, jak i na dolnym odcinku rzek. Kulminacja fali wezbraniowej przemieszczała się środkowym i dolnym odcinkiem (od Zawichostu do ujścia) od 21 do 26 maja. Na całym odcinku wystąpiło znaczne przekroczenie stanów alarmowych. Stany zbliżone do kulminacyjnych utrzymywały się około trzech dni, stany wyższe od alarmowych od kilku do kilkunastu dni. Sytuacja hydrologiczna do końca maja nie ustabilizowała się, stany wód pozostawały w górnej strefie stanów wysokich, a możliwości retencjonowania wody deszczowej przez zlewnie górskie pod koniec maja były praktycznie wyczerpane. Na niekorzystną sytuację hydrologiczną, gdy w wielu miejscach woda utrzymywała się jeszcze na zalanych terenach, nałożyły się kolejne intensywne opady z ostatnich dni maja i pierwszych dni czerwca (30.05 3.06), które objęły swym zasięgiem dorzecze górnej Wisły i górnej Odry. Ponownie wystąpiło zagrożenie powodziowe, początkowo na dopływach górnej Wisły i górnej Odry a następnie na głównych rzekach. Fala wezbraniowa, która uformowała się na górnej Odrze była znacznie niższa od poprzedniej (majowej) i tylko lokalnie stwarzała zagrożenie powodziowe. W zlewni górnej Warty wystąpiły niewielkie wzrosty stanów wody i nie utworzyła się ponowna fala wezbraniowa. W dorzeczu górnej Wisły, gdzie opady były znacznie wyższe niż na pozostałym obszarze, w wielu miejscach rzeki wystąpiły z koryt lub przerwane zostały wały przeciwpowodziowe, powodując powódź i pogłębiając straty materialne na terenach wcześniej zalanych. Fala wezbraniowa na górnej Wiśle ponownie zalała tereny zatopione w maju. Druga fala wezbraniowa, na górnej Wiśle była na ogół niższa od fali z maja, natomiast na odcinku środkowym miała wysokość wyższą lub zbliżoną do wysokości fali z maja 2010. Stało się to za sprawą zwiększonego zasilania Wisły wodami spływającymi Sanem. Na środkowym odcinku Wisły ponownie zalane zostały tereny zniszczone majowym zalaniem oraz wystąpiły nowe uszkodzenia wałów. Czas trwania stanów zbliżonych do kulminacyjnych był tym razem krótszy. Krótszy był też czas opadania stanów poniżej stanów alarmowych. Kulminacja fali wezbraniowej Wisłą środkową przemieszczała się od 7.06 do 9.06 a do Bałtyku dotarła 13.06.2010. W Warszawie wysokość kulminacji była niższa od wysokości fali z maja o 30 cm. Na dolnym odcinku Wisły kulminacja fali wezbraniowej była niższa, co jednak nie 233
uchroniło od ponownego zalania terenów w rejonie Świniar i Dobrzykowa (w gminie Słubice i Gąbin). W systemie zarządzania kryzysowego, jaki utworzony został m. in. na podstawie ustawy o zarządzaniu kryzysowym z 2007 roku, poza powszechnie znanymi elementami jak administracja rządowa, samorządy lokalne, czy Państwowa Straż Pożarna i Siły Zbrojne, które są wiodącymi, funkcjonują także inne inspekcje, straże i służby. Podczas powodzi w 2010 roku udało się w sytuacji kryzysowej zaobserwować praktyczne strony udziału innych niż wymienione wyżej instytucji w działaniach mających za cel zapobieganie i likwidacje skutków kataklizmu. Niezbyt okazale do tej pory ukazywano zaangażowanie Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej w działaniach w trakcie i po powodzi, a są one bardzo ważnym elementem całego systemu zarządzania kryzysowego w Polsce. Państwowa Inspekcja Weterynaryjna podlega centralnemu organowi administracji publicznej, jakim jest Główny Inspektor Weterynaryjny. PIS działa na podstawie ustawy o Inspekcji Weterynaryjnej z 29 stycznia 2004 roku 4. Z treści wspomnianej ustawy wynika, że Inspekcja realizuje zadania z zakresu ochrony zdrowia zwierząt oraz bezpieczeństwa produktów pochodzenia zwierzęcego w celu zapewnienia ochrony zdrowia publicznego. Zadania te realizowane sa poprzez działania takie jak: 1) zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt, w tym chorób odzwierzęcych; 1a) badania kontrolne zakażeń zwierząt; 2) monitorowanie chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych oraz związanej z nimi oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe u zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego i środkach żywienia zwierząt; 3) badanie zwierząt rzeźnych oraz produktów pochodzenia zwierzęcego; 4) przeprowadzanie: a) weterynaryjnej kontroli granicznej, b) kontroli weterynaryjnej w handlu i wywozie zwierząt oraz produktów w rozumieniu przepisów o kontroli weterynaryjnej w handlu, c) kontroli administracyjnych i kontroli na miejscu przestrzegania wymogów, w zakresie określonym w przepisach o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, jako organ kontroli, o którym mowa w art. 48 ust. 1 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1122/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009 odnośnie do zasady wzajemnej zgodności, modulacji oraz zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli w ramach systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników przewidzianych w wymienionym rozporządzeniu oraz wdrażania rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do zasady wzajemnej zgodności w ramach systemu wsparcia ustanowionego dla sektora wina, 4 Dz.U. 2004 Nr 33 poz. 287. 234
Państwowa Inspekcja Weterynaryjna jako element systemu zarządzania kryzysowego... d) kontroli wyrobów do diagnostyki in vitro stosowanych w medycynie weterynaryjnej, w rozumieniu art. 2 pkt 40 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, zwanych dalej wyrobami do diagnostyki in vitro stosowanymi w medycynie weterynaryjnej, mającej na celu ustalenie, czy wprowadzone do obrotu lub używania wyroby znajdują się w wykazie wyrobów do diagnostyki in vitro stosowanych w medycynie weterynaryjnej, o którym mowa w art. 76a ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt; 5) sprawowanie nadzoru nad: a) bezpieczeństwem produktów pochodzenia zwierzęcego, w tym nad wymaganiami weterynaryjnymi przy ich produkcji, umieszczaniu na rynku oraz sprzedaży bezpośredniej, b) wprowadzaniem na rynek zwierząt i ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego, c) wytwarzaniem, obrotem i stosowaniem pasz, dodatków stosowanych w żywieniu zwierząt, organizmów genetycznie zmodyfikowanych przeznaczonych do użytku paszowego i pasz genetycznie zmodyfikowanych oraz nad transgranicznym przemieszczaniem organizmów genetycznie zmodyfikowanych przeznaczonych do użytku paszowego, d) zdrowiem zwierząt przeznaczonych do rozrodu oraz jakością zdrowotną materiału biologicznego i jaj wylęgowych drobiu, e) obrotem i ilością stosowanych produktów leczniczych weterynaryjnych, f) wytwarzaniem i stosowaniem pasz leczniczych, g) przestrzeganiem przepisów o ochronie zwierząt, h) przestrzeganiem zasad identyfikacji i rejestracji zwierząt oraz przemieszczaniem zwierząt, i) przestrzeganiem wymagań weterynaryjnych w gospodarstwach utrzymujących zwierzęta gospodarskie, j) utrzymywaniem, hodowlą, prowadzeniem ewidencji zwierząt doświadczalnych w jednostkach doświadczalnych, hodowlanych i u dostawców; 6) prowadzenie monitorowania substancji niedozwolonych, pozostałości chemicznych, biologicznych, produktów leczniczych i skażeń promieniotwórczych u zwierząt, w ich wydzielinach i wydalinach, w tkankach lub narządach zwierząt, w produktach pochodzenia zwierzęcego, w wodzie przeznaczonej do pojenia zwierząt oraz środkach żywienia zwierząt; 7) prowadzenie wymiany informacji w ramach systemów wymiany informacji, o których mowa w przepisach Unii Europejskiej; 8) przyjmowanie informacji o niebezpiecznych produktach żywnościowych oraz paszach od organów Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno - Spożywczych, w zakresie kompetencji tych inspekcji, oraz od organów Inspekcji Handlowej o niebezpiecznych produktach żywnościowych pochodzenia zwierzęcego oraz 235
ocena ryzyka i stopnia zagrożenia spowodowanego niebezpiecznym produktem żywnościowym lub paszą, a następnie przekazywanie tych informacji do kierującego siecią systemu RASFF, o którym mowa w art. 85 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia. W systemie zarządzania kryzysowego, jaki utworzony został m. in. na podstawie ustawy o zarządzaniu kryzysowym z 2007 roku, poza powszechnie znanymi elementami jak administracja rządowa, samorządy lokalne, czy Państwowa Straż Pożarna i Siły Zbrojne, funkcjonują także inne inspekcje, straże i służby. Poniżej przytoczono zestawienie najważniejszych działań podjętych przez Państwową Inspekcję Weterynaryjną podczas kataklizmu. Jest to szczegółowy wykaz wszelkich działań, udostępniony przez Głównego Lekarza Weterynarii 5. Działania Inspekcji Weterynaryjnej podczas powodzi oraz działania ograniczające skutki powodzi w maju i czerwcu 2010r obejmowały: 1) pomoc i koordynację w ewakuacji zwierząt z terenów zagrożonych powodzią (poinformowanie wojewódzkich sztabów kryzysowych, aby w przypadku ewakuacji ludności z terenów zagrożonych powodzią starano się o niepozostawianie zwierząt gospodarskich na uwięzi); 2) pomoc i koordynację przy organizacji utylizacji padłych zwierząt oraz produktów pochodzenia zwierzęcego pochodzących z zakładów przetwórstwa spożywczego (poinformowanie wojewódzkich sztabów kryzysowych o niewycofywaniu ciężkiego sprzętu do transportu np. padliny, aż do czasu przeprowadzenia przeglądu oraz potwierdzenia nieobecności padłych zwierząt gospodarskich w szczególności bydła, koni oraz trzody chlewnej); 3) pomoc i koordynację w dezynfekcji budynków inwentarskich; 4) pomoc i koordynację w organizowaniu pasz dla zwierząt; 5) wzmożoną obserwację w zakresie zachorowalności zwierząt na terenach objętych powodzią; 6) współudział w zwalczaniu owadów uraz pomoc ekspercka, w zakresie wyboru sposobów i środków w ramach ograniczania występowania owadów na terenach popowodziowych. Podwyższono stan gotowości służb weterynaryjnych na terenie całego kraju oraz wprowadzono stałe dyżury telefoniczne w dni wolne od pracy. Ponadto Główny Lekarz Weterynarii zobowiązał podległe sobie służby do codziennego raportowania w układzie: województwo - powiat miejscowości ze wszystkich województw. Następnie raport zbiorczy1 przekazywany był do Departamentu Spraw Obronnych i Ochrony Informacji Niejawnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Rządowego Centrum Bezpieczeństwa. Podjęto również zadanie informowania na bieżąco ludności terenów wiejskich o zasadach postępowania z padłymi zwierzętami. Ponadto, Główny lekarz Weterynarii zaapelował poprzez organy samorządu zawodowego lekarzy weterynarii 5 Sprawozdanie GIWpr 061-1a/11 Głównego Lekarza Weterynarii z dnia 1 lutego 2011 roku (uzyskane przez autora w ramach projektu badawczego). 236
Państwowa Inspekcja Weterynaryjna jako element systemu zarządzania kryzysowego... o ograniczenie pobierania opłat za leczenie zwierząt na terenach objętych powodzią oraz o czynny udział w szacowaniu strat powstałych po powodzi. Główny Lekarz Weterynarii przesłał prośbę do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwu oraz kierownictwa Związku i Organizacji Przedsiębiorców Przemysłu Utylizacyjnego, aby dokonywano odbioru padlych zwierząt w uproszczonej procedurze. Główny Lekarz Weterynarii w ramach prac Rządowego Centrum Bezpieczeństwa zajmował się wyborem preparatów komarobójczych, które mogłyby być stosowane w formie oprysków z samolotów na terenach popowodziowych. Na podstawie danych przekazanych z Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Główny Lekarz Weterynarii wybrał 5 preparatów. Kryterium wyboru była wysoka skuteczność przy zachowaniu niskiej szkodliwości zarówno dla ludzi, jak i dla środowiska. Pierwsza fala powodziowa - zestawienie informacji z raportów powodziowych Głównego Inspektoratu Weterynarii 19 maja - 3 czerwca 2010 Województwo dolnośląskie 5 zalanych gospodarstw utrzymujących zwierzęta gospodarskie (powiat oławski); Zalany został inspektorat PIW w Oławie. Województwo kujawsko - pomorskie 7 zalanych gospodarstw utrzymujących zwierzęta gospodarskie (powiat aleksandrowski, toruński). Województwo lubelskie 1017 zalanych gospodarstw utrzymujących zwierzęta gospodarskie (powiat opolski, Kraśnik). Zwierzęta padłe: 10 krów - Opole Lubelskie, gmina Wilków; 2 konie gmina Wilków; 45 sztuk trzody chlewnej; 287 sztuk drobiu; 37 królików; 7 psów; 1 sarna; 3 kozy; 2 lisy; 2 zające. Województwo lubuskie Jedno zalane gospodarstwo (powiat nowosolski). Zwierzęta padle: 500 norek. Województwo łódzkie 6 zalanych gospodarstw utrzymujących zwierzęta gospodarskie (powiat poddębicki). Zalany inspektorat w Łasku. Województwo małopolskie 1775 zalanych gospodarstw utrzymujących zwierzęta gospodarskie (powiat bocheński, brzeski, krakowski, tarnowski. dąbrowski, wielicki, oświęcimski, chrzanowski). Zwierzęta padłe: 3 kozy; 2 konie; 11 krów; 22 rodziny pszczele; 2500 norek; 80 królików; 8402 sztuk drobiu; 145 sztuk trzody chlewnej; 5 saren; 310 królików. Zalane zostały inspektoraty weterynarii: PIW Oświęcim, PIW Wadowice oraz PIW Tarnów. 237
Ponadto zalane zostały zakłady produkcji żywności pochodzenia zwierzęcego, tj.: Zakłady Mięsne Tur" w Łopanowie zajmujące się ubojem trzody chlewnej i rozbiorem mięsa wieprzowego oraz zakłady ROLMIĘS z Ciężkowic, prowadzące ubój, rozbiór i przetwórstwo mięsne. Województwo mazowieckie Zalane zostały 822 gospodarstwa utrzymujące zwierzęta gospodarskie (powiat lipski, kozienicki, zwoleński, płocki i przysuski). Zwierzęta pudle: 12690 sztuk drobiu (Płock); 25 sztuk trzody chlewnej; 3 sarny; 7 zajęcy; 115 królików; 1 pies; 5 gołębi. Zalane zostały zakłady produkcji żywności pochodzenia zwierzęcego tj. PPH DOLDRÓB". Województwo opolskie Zalane zostały 3 gospodarstwa utrzymujące zwierzęta gospodarskie (dotyczy powiatów Kędzierzyn Koźle oraz Opole). Podły następujące ilości zwierząt:1600 brojlerów kurzych; 23 sztuki trzody chlewnej; 2 sarny; 1 ciele. Woda zalała inspekty PIW w Kędzierzynie Koźlu i Krapkowicach. Zalane zakłady produkcji żywności pochodzeniu zwierzęcego, tj.: PPHU PIM" Sp. z o.o. przetwórstwo oraz zakłady produkcji pasz Spółdzielnia Rolnicza w Kędzierzynie Koźlu. Województwo podkarpackie 859 gospodarstw utrzymujących zwierzęta gospodarskie zostało zalanych ( w powiatach mieleckim i tarnobrzeskim). Padłe zwierzęta: 13 koni; 10 krów; 1 koza; 137 sztuk trzody chlewnej; 1064 sztuk drobiu; 4 sarny; 13 psów; 22 króliki; 26 owiec; 2 koty; 1 zając i 1 lis. Zalane zostały inspektoraty weterynarii w Krośnie i Lubaczowie. Podobnie, zalane zostały zakłady produkcji żywności pochodzenia zwierzęcego: Zakład Przetwórstwa Mięsnego B. Jabłoński z Krosna. Województwo podlaskie nie odnotowano zdarzeń. Województwo pomorskie nie odnotowano zdarzeń. Województwo śląskie Zalaniu uległo 15 gospodarstw (powiat bielski). Padłe zwierzęta: 12526 drobiu; 150000 pstrągów narybek; 18 sztuk trzody chlewnej; 15 królików. Ważne jest, że 20. 05.20l0 roku w powiecie Bielsko - Biała przekazano do utylizacji 12500 brojlerów do Zakładu Utylizacyjnego FARMUTIL. Zalane zostały inspektoraty weterynarii w Bielsku Białej, Zawierciu, Częstochowie i Pszczynie. Zalane zakłady produkcji żywności pochodzenia zwierzęcego: Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Skoczowie oraz PHP Krybex Czechowice Dziedzice. Województwo Świętokrzyskie 418 gospodarstw utrzymujących zwierzęta gospodarskie uległo zalaniu (powiaty: staszowski, kazimierski, buski, sandomierski). Padłe zwierzęta: 4 sztuki trzody chlewnej; 420 kur; 1krowa; 21 psów; 6 saren; 23 króliki. Zalany został inspektorat PIW w Staszowie oraz zakład produkcji pasz Dossche Sp z o o w Sandomierzu. 238
Państwowa Inspekcja Weterynaryjna jako element systemu zarządzania kryzysowego... Województwo warmińsko mazurskie - nie odnotowano zdarzeń. Województwo wielkopolskie 16 gospodarstw utrzymujących zwierzęta gospodarskie zostało zalanych (powiat koniński i wrzesiński). W związku z zapotrzebowaniem na paszę wydano: powiat koniński - Rzgów - 1 gospodarstwo - siano pasza treściwa i pasza pełnoporcjowa dla 56 sztuk bydła; powiat koniński - Golina - 1 gospodarstwo - siano pasza treściwa i pasza pełnoporcjowa dla 342 szt. bydła i 127 świń. Województwo zachodniopomorskie - nie odnotowano zdarzeń Druga fala powodziowa - 4 czerwca - 16 czerwca 2010 Województwo dolnośląskie - bez zmian w stosunku do poprzedniej fali. Województwo kujawsko pomorskie - bez zmian w stosunku do poprzedniej fali. Województwo lubelskie 13 zalanych gospodarstw. Zwierzęta podłe: 5 kóz; 369 sztuk drobiu; 10 królików; 1 lis; 1koza; 3 sarny; 3 psy; 1 zając. Województwo lubuskie 1 zalane gospodarstwo. Zwierzęta padłe: 25 sztuk drobiu. Województwo łódzkie - bez zmian w stosunku do poprzedniej fali. Województwo małopolskie Zalanych zostało 328 gospodarstw utrzymujących zwierzęta gospodarskie (powiat bocheński, brzeski, tarnowski, oświęcimski). Zwierzęta padłe: 3 krowy; 3 konie; 18 świń; 5 kóz; 3 owce; 1 pies oraz 14937 sztuk drobiu. Województwo mazowieckie Jedno zalane gospodarstwo (powiat kozienicki). Padłe zwierzęta, to: 160 sztuki drobiu; 1 świnia; 1 pies; 200 ryb; 18 gołębi; 1 kot. Województwo opolskie Padłe zwierzęta: 5 saren; 1 zając; 134 sztuki ryb znalezionych w rowie melioracyjnym. Województwo podkarpackie 233 zalane gospodarstwa utrzymujące zwierzęta gospodarskie w powiatach ropczyckim i jasielskim. Odnotowano niżej wymienione ilości padłych zwierząt: 5 krów; 101 świń; 499 sztuk drobiu; 3 sarny; 10 psów; 3 koty; 80 królików; 1 dzik; 3 kozy; 9 ryb. Zalany został PIW w Ropczycach. Zalane także zostały zakłady produkcji żywności w Mielcu i Jaśle. Także zgłoszono zapotrzebowanie na mieszankę paszową pełnoporcjową dla bydła (5 ton), siana (5 ton) i słomy (5 ton). 239
Województwo podlaskie - bez zmian w stosunku do poprzedniej fali. Województwo pomorskie - bez zmian w stosunku do poprzedniej fali. Województwo śląskie Padle zwierzęta: 12 ryb, 1pies. Województwo świętokrzyskie Zostało zalanych 314 gospodarstw utrzymujących zwierzęta gospodarskie (powiat staszowski i sandomierski). Padłe zwierzęta: 51kóz; 5 sztuki trzody chlewnej; 300 sztuk drobiu; 15 psów; 2 krowy; 53 króliki; 1 jeleń oraz 1 sarna. Województwo warmińsko mazurskie - bez zmian w stosunku do poprzedniej fali. Województwo wielkopolskie - bez zmian w stosunku do poprzedniej fali. Województwo zachodniopomorskie - bez zmian w stosunku do poprzedniej fali. Po prześledzeniu i swoistym podsumowaniu powyżej przytoczonych danych szczegółówych można pokusić się o podanie zbiorczych danych, które przedstawiają się nastepująco (podsumowanie dwóch fal powodziowych): zalanych zostało łącznie 5346 gospodarstw rolnych; 14 zalanych inspektoratów weterynarii (w tym Wojewódzki Inspektorat Weterynarii); utopione zwierzęta: 19 koni, 43 krowy, 29 owiec; 67 kóz; 529 sztuk trzody chlewnej; 68179 sztuk drobiu; 748 królików; 3000 norek; 150 000 szt. narybku pstrąga; 33 sarny; 1 jeleń; 73 psy; 12 zajęcy; 4 lisy; 6 kotów i 22 gołębie. odnaleziono 318 sztuk ryb; 12 zalanych zakładów produkcji żywności pochodzenia zwierzęcego; 3 zalane zakłady produkcji pasz; przekazano do utylizacji: 8 koni; 21 szt. bydła; 15 owiec; 29 kóz; 132 szt. trzody chlewnej; 27790 szt. drobiu; 31 dzikie zwierzęta; 23 zwierzęta towarzyszące; 231 zwierząt futerkowych oraz 121 kg ryb. Biorąc powyższe pod uwagę można z całą pewnością uznać bardzo dużą, często przemilczaną rolę Inspekcji Sanitarnej w systemie zarządzania kryzysowego. Udowodniły to sprawne i skuteczne działania tych służb podczas powodzi 2010 roku. Literatura 1. Boć J., (2000) Prawo administracyjne, Kolonia Limitem, Wrocław. 2. Kitler W., (2007) Zarządzanie kryzysowe jako element zarządzania bezpieczeństwem narodowym [w:] Gryz J, Kitler W. (red.), System reagowania kryzysowego, Wydawnictwo A. Marszałek, Toruń. 3. Kurkiewicz A. (2007) Zarządzanie sytuacjami kryzysowymi w polskim systemie prawnym, [w:] Jabłonowski M. Smolak L. (red), Zarządzanie kryzysowe w Polsce, Akademia Humanistyczna w Pułtusku, Pułtusk. 240
Państwowa Inspekcja Weterynaryjna jako element systemu zarządzania kryzysowego... 4. Ustawa o Inspekcji Weterynaryjnej z 29 stycznia 2004 roku (Dz. U. 2004 Nr 33 poz. 287). 5. Sprawozdanie GIWpr 061-1a/11 Głównego Lekarza Weterynarii z dnia 1 lutego 2011 roku (uzyskane przez autora w ramach projektu badawczego). THE NATIONAL VETERINARY INSPECTION AS SYSTEM COMPONENTS OF THE CRISIS MANAGEMENT RELATING TO INVOLVING IN THE REPAIR OF FLOOD DAMAGE 2010 Summary In the system of the crisis management which was created among others based on the act on the crisis management from 2007, apart from universally known elements as the government administration, local governments, or the State Fire Service and military forces, also other inspections, guards and services are functioning. Not very in this context employing the National Veterinary Inspection is publicised. During the flood of 2010 she also had significant contribution in liquidation of her effects. The present article depicts, what tasks of Beers are, and is leaning it for action exactly during this contingency. 241