SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VII kadencja Druk nr 1213 Warszawa, 10 lipca 2012 r. Pani Ewa Kopacz Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani posłowie wnoszą projekt ustawy: - o zmianie ustawy o usługach płatniczych. Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy upoważniamy pana posła Andrzeja Romanka. (-) Jacek Bogucki; (-) Andrzej Dąbrowski; (-) Andrzej Dera; (-) Mieczysław Golba; (-) Tomasz Górski; (-) Patryk Jaki; (-) Mariusz Orion Jędrysek; (-) Beata Kempa; (-) Bartosz Kownacki; (-) Arkadiusz Mularczyk; (-) Jerzy Rębek; (-) Józef Rojek; (-) Andrzej Romanek; (-) Edward Siarka; (-) Piotr Szeliga; (-) Tadeusz Woźniak; (-) Marzena Dorota Wróbel; (-) Jan Ziobro; (-) Kazimierz Ziobro; (-) Jarosław Żaczek.
Projekt Ustawa z dnia. 2012 r. o zmianie ustawy o usługach płatniczych. Art. 1 W ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. 2011 Nr 199 poz. 1175 ze zm.) po art. 32 dodaje się art. 32a w brzmieniu: Art. 32a. 1. Wysokość wszystkich opłat pobieranych od akceptanta przez agentów rozliczeniowych bądź podmioty inne niż agent rozliczeniowy, w szczególności wydawców kart płatniczych lub innych instrumentów płatniczych z tytułu akceptacji płatności przy użyciu karty płatniczej lub innego instrumentu płatniczego nie może przekroczyć każdorazowo 0,5% wartości transakcji dokonanej za pomocą karty kredytowej lub innego instrumentu płatniczego. 2. Jeżeli w umowie zawartej pomiędzy akceptantami i agentem rozliczeniowym bądź podmiotem innym niż agent rozliczeniowy, w szczególności wydawcą kart płatniczych lub innych instrumentów płatniczych, kwota opłat pobieranych od akceptanta przekroczy próg zawarty w ust. 1, to wiążąca strony jest wysokość opłat, o której mowa w ust. 1.
3. Opłaty, o których mowa w ust. 1 nie obejmują opłat za dzierżawę terminalu płatniczego oraz za dostęp do systemu obsługi terminalu. 4. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych, w porozumieniu z wydawcami kart płatniczych, po zasięgnięciu opinii Komisji Nadzoru Finansowego, określi w drodze rozporządzenia wysokość opłat za dzierżawę terminalu płatniczego i dostęp do systemu obsługi terminalu. 5. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 4 powinno określać w szczególności: a) szczegółowe zasady ustalania opłat w związku z użytkowaniem terminali płatniczych służących do akceptacji transakcji przy użyciu kart płatniczych lub innych instrumentów płatniczych, b) rodzaj maksymalnych stawek i opłat za dzierżawę terminalu płatniczego oraz za dostęp do systemu obsługi terminalu.. Art. 2 1. Przepisy niniejszej ustawy stosuje się do umów zawartych przed dniem jej wejścia w życie. 2. W miejsce nieważnych postanowień umów, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy niniejszej ustawy. Art. 3 Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.
Uzasadnienie 1. Wyjaśnienie celu ustawy Celem projektowanej regulacji jest zmiana przepisów określających zasady ustalania wysokości wszelkich opłat, które ponoszą akceptanci w związku z dokonywaniem płatności przez klientów punktów handlowo-usługowych przy użyciu instrumentów płatniczych, a w szczególności przy użyciu karty płatniczej. Projektodawca proponuje ustalenie wysokości ww. opłat na poziomie nieprzekraczającym 0,5% wartości transakcji dokonanej za pomocą karty kredytowej, kraty płatniczej lub innego instrumentu płatniczego. Dodatkowo projektodawca proponuje ustalenie w drodze rozporządzenia maksymalnej wysokości opłaty za użytkowanie terminali płatniczych, w tym za dzierżawę terminalu płatniczego oraz dostępu do systemu obsługującego terminal. 2. Przedstawienie stanu obecnego Zgodnie z obecnym stanem prawnym, istnieje kilka części składowych opłat za użytkowanie instrumentów płatniczych, określonych w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 roku o usługach płatniczych. W skład tych opłat wchodzi m.in. opłata interchange ustalana przez organizacje kart płatniczych lub zrzeszone w nich banki, ukształtowana na poziomie około 2% wartości dokonywanej transakcji. Zbyt duża wysokość opłat pobieranych przez emitenta karty powoduje wzrost kosztów obsługi bankowej, a co za tym idzie wzrost cen towarów, w których zostały ukryte koszty ponoszone przez akceptanta. Na dzień dzisiejszy wysokość ustalonych opłat nie jest związana z kosztami świadczonej usługi, a jedynie z wysokością ustaloną przez wydawców kart płatniczych, która stanowi dochód zarówno banków jak i organizacji płatniczych takich jak VISA i MasterCard. 3. Różnice między dotychczasowym a przewidywanym stanem prawnym Przyjęta w Polsce wysokość opłat, za które ponoszą akceptanci w związku z dokonywaniem płatności przez klientów punktów handlowo-usługowych przy użyciu instrumentów płatniczych jest najwyższa w całej Unii Europejskiej. Stan ten utrzymuje się od wielu lat mimo zmieniających się warunków rynkowych. Przyjęte przez organizacje płatnicze sposoby ustalania wysokości opłat oparte są na niejasnych,
nietransparentnych kryteriach i nie ulegają praktycznie żadnym negocjacjom. Ciężar utrzymania całego systemu ponoszą akceptanci, którzy koszty obsługi systemu przerzucają na konsumentów w postaci wyższych cen produktów i usług. Dlatego też projektodawca proponuje ustalenie wysokości ww. opłat na poziomie nieprzekraczającym 0,5% wartości transakcji dokonanej za pomocą karty kredytowej, kraty płatniczej lub innego instrumentu płatniczego. Dodatkowo proponowany projekt ustawy przewiduje ustalenie w drodze rozporządzenia maksymalnej wysokości opłaty za użytkowanie terminali płatniczych, w tym za dzierżawę terminalu płatniczego oraz dostępu do systemu obsługującego terminal. 4. Oczekiwane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne I. Skutki społeczne. Proponowana nowelizacja ustawy o usługach płatniczych przyniesie pozytywne skutki społeczne, z uwagi na należyte uregulowanie wysokości opłat ponoszonych przez właścicieli punktów handlowo-usługowych za dokonywanie płatności przez ich klientów przy pomocy instrumentów płatniczych, a w szczególności przy użyciu karty płatniczej czy kredytowej. Dzięki tym rozwiązaniom akceptanci będą mogli poznać dokładne ekonomiczne uzasadnienie dla przyjętej wysokości opłat, co umożliwi im podjęcie w tym zakresie ewentualnych negocjacji. II. Skutki gospodarcze. Wprowadzenie proponowanej nowelizacji ustawy spowoduje zwiększenie konkurencyjności na rynku finansowym, a także wyrównanie opłat ponoszonych przez polskich przedsiębiorców, którzy korzystają w swych lokalach z terminali płatniczych. Na wyrównaniu opłat skorzystają również konsumenci, którzy zapłacą za towary i usługi mniej, ponieważ akceptant nie będzie ukrywać ponoszonych z tego tytułu kosztów w cenach swoich produktów i usług. Wprowadzenie rozwiązań proponowanych w nowelizacji, spowoduje rozwój sieci punktów akceptacji kart płatniczych, a w konsekwencji wzrost transakcji płatności kartą płatniczą. III. Skutki finansowe. Proponowane rozwiązania nie powodują dodatkowego obciążenia budżetu państwa ani budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
IV. Skutki prawne. Proponowana nowelizacja ustawy spowoduje nieważność umów zawartych niezgodnie z wprowadzanymi przepisami. Przepisy proponowanej nowelizacji mają zastosowanie również do umów, które zostały zawarte przed dniem wejścia w życie ustawy. 5. Ocena zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.
BAS-WAPEiM-1901/12 Warszawa, 4 września 2012 r. Pani Ewa Kopacz Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia prawna w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Andrzej Romanek) Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 roku Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2012 r., poz. 32) sporządza się następującą opinię: 1. Przedmiot projektu ustawy Projekt przewiduje dodanie art. 32a w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych 1 (dalej: u.u.p.). Zgodnie z projektem, wysokość wszystkich opłat pobieranych od akceptanta przez agentów rozliczeniowych bądź podmioty inne niż agent rozliczeniowy z tytułu akceptacji płatności przy użyciu karty płatniczej lub innego instrumentu płatniczego nie mogłaby przekraczać każdorazowo 0,5% wartości takich transakcji. Powyższe ograniczenie nie dotyczy opłat za dzierżawę terminalu płatniczego oraz za dostęp do systemu obsługi terminalu. Projekt ustawy upoważnia ministra właściwego do spraw instytucji finansowych do wydania rozporządzenia określającego zasady ustalania oraz maksymalną wysokość tego rodzaju opłat. Rozporządzenie powinno zostać wydane w porozumieniu z wydawcami kart płatniczych, po zasięgnięciu opinii Komisji Nadzoru Finansowego. Zgodnie z projektowanym art. 32a u.u.p. w związku z art. 16 u.u.p., stosowanie tego przepisu między stronami umowy o usługę płatniczą będzie można wyłączyć. Według art. 16 u.u.p. dostawca i użytkownik niebędący 1 Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. Nr 199, poz. 1175 ze zm.)
konsumentem mogą uzgodnić, iż przepisy działu II u.u.p. stosuje się do zawartego przez nich stosunku prawnego w całości lub w części. Zastosowanie art. 16 u.u.p. wobec projektowanego art. 32a wynika po pierwsze z systematyki tego aktu. W obecnym stanie prawnym przepisy działu II u.u.p. zostały podzielone na trzy rozdziały i obejmują art. 16-32. Projekt zmiany ustawy przewiduje dodanie po art. 32 u.u.p. omawianego art. 32a. W związku z powyższym, zgodnie z systematyką omawianej ustawy, nowy przepis stałby się częścią rozdziału 3, zatytułowanego Umowa ramowa o usługę płatniczą (obejmującego po zmianie art. 26-32a), wchodzącego w skład działu II u.u.p.. Tym samym, należy stwierdzić, iż norma o charakterze ogólnym wynikająca z treści art. 16 u.u.p. znalazłaby zastosowanie wobec projektowanego art. 32a u.u.p. W dalszej kolejności należy dokonać wykładni art. 16 u.u.p. W szczególności, zdefiniowania wymagają odnoszące się do stron umowy o usługę płatniczą pojęcia dostawcy usług płatniczych i niebędącego konsumentem użytkownika tych usług. Należy bowiem je odnieść do użytych w art. 32a terminów agent rozliczeniowy, a także podmiot inny niż agent rozliczeniowy pobierający opłaty od akceptanta tytułu akceptacji płatności przy użyciu karty płatniczej lub innego instrumentu płatniczego oraz akceptant. Zgodnie z art. 4 ust. 1 i 2 u.u.p. dostawcami usług płatniczych mogą być wyłącznie podmioty wymienione w tym przepisie (m.in. banki, instytucje kredytowe, instytucje płatnicze, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe). Dostawcami usług płatniczych są zatem między innymi agenci rozliczeniowi (zdefiniowani w art. 2 pkt 1 ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych 2 jako banki lub instytucje kredytowe prowadzące działalność polegającą na zawieraniu umów z przedsiębiorcami o przyjmowanie zapłaty przy użyciu instrumentów płatniczych, albo instytucje płatnicze w rozumieniu u.u.p., które uzyskały zezwolenie na prowadzenie takiej działalności). Są nimi również inne podmioty przyjmujące opłaty z tytułu akceptacji płatności przy użyciu karty płatniczej. Zarówno bowiem agenci rozliczeniowi jak i wskazane wyżej inne podmioty zawierają z przedsiębiorcami umowę o przyjmowanie zapłaty przy użyciu instrumentów płatniczych. Wspomniana czynność, zgodnie z art. 3 ust. 1 u.u.p. jest usługą płatniczą. Tak jak już wspomniano, działalność w zakresie świadczenia usług płatniczych może być bowiem wykonywana tylko przez podmioty określane jako dostawcy usług płatniczych, wskazane w art. 4 ust. 2 u.u.p. Odnosząc się do pojęcia użytkownika usługi płatniczej (jedna ze stron umowy wskazanej w art. 16 u.u.p.), należy wskazać, iż jest nim także akceptant, do którego odnosi się projektowany art. 32a. Użytkownikiem, w rozumieniu art. 2 pkt 34 u.u.p., jest osoba fizyczna, prawna oraz jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, korzystająca 2 Ustawa z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (Dz. U. Nr 169, poz. 1385 ze zm.) 2
z usług płatniczych w charakterze płatnika lub odbiorcy. Odbiorcą jest osoba fizyczna, prawna oraz jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, która jest odbiorcą środków pieniężnych stanowiących przedmiot transakcji płatniczej (art. 2 pkt 18 u.u.p.). Zgodnie z art. 2 pkt 2 ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych, akceptantem jest przedsiębiorca, który zawarł z agentem rozliczeniowym umowę o przyjmowanie zapłaty przy użyciu elektronicznych instrumentów płatniczych. Podsumowując powyższe rozważania należy podkreślić, iż art. 32a reguluje stosunki prawne w zakresie świadczenia usług płatniczych między dostawcą i użytkownikiem, o ile strony nie wyłączą jego zastosowania. Zgodnie z art. 2 projektu ustawy, znajduje ona zastosowanie do umów zawartych przed dniem wejścia w życie omawianego aktu. Proponowana ustawa ma wejść w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia. 2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy 2.1. Przedmiotem projektu ustawy jest problematyka dotycząca swobody świadczenia usług oraz swobody przedsiębiorczości. Jest ona regulowana zarówno w prawie pierwotnym jak i pochodnym UE, była ponadto wielokrotnie przedmiotem orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). 2.2. Przepisy ogólne, ułatwiające usługodawcom korzystanie ze swobody przedsiębiorczości oraz ze swobody świadczenia usług zawarto w dyrektywie 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącej usług na rynku wewnętrznym (Dz. Urz. UE L 376 z dnia 27 grudnia 2006 r., s. 36; dalej: dyrektywa 2006/123/WE). 2.3. Regulacje dotyczące usług płatniczych umieszczono w dyrektywie 2007/64/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego zmieniającej dyrektywy 97/7/WE, 2002/65/WE, 2005/60/WE i 2006/48/WE i uchylającej dyrektywę 97/5/WE (Dz. Urz. UE L 319 z dnia 5 grudnia 2007 r., s. 1, ze zm.; dalej: dyrektywa 2007/64/WE). Zgodnie z art. 4 pkt 3 dyrektywy 2007/64/WE, usługa płatnicza oznacza wszelką działalność gospodarczą wymienioną w załączniku do omawianego aktu. W punkcie 4 załącznika określono, iż usługą płatniczą jest m.in. wykonywanie transakcji płatniczych, jeżeli środki mają pokrycie w linii kredytowej przyznanej użytkownikowi usług płatniczych, w tym realizacja transakcji płatniczych przy użyciu karty płatniczej bądź podobnego instrumentu. Dyrektywa 2007/64/WE zawiera katalog dostawców usług płatniczych, ustanawia również zasady dotyczące przejrzystości warunków i wymogów w zakresie informowania o takich usługach. Określa 3
także odpowiednie prawa i obowiązki użytkowników oraz dostawców usług płatniczych. 2.4. Przepisy dotyczące swobody przedsiębiorczości uregulowano w art. 49-55 TfUE. Zgodnie z art. 49 TfUE obejmuje ona podejmowanie i wykonywanie działalności prowadzonej na własny rachunek, jak również zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami (w tym spółkami) na warunkach określonych przez ustawodawstwo państwa przyjmującego dla własnych obywateli (zasada traktowania narodowego). Zakazane są ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państw członkowskich. Zakazem tym objęte są również ograniczenia w tworzeniu agencji, oddziałów lub filii przez obywateli danego państwa członkowskiego na terytorium innych państw. Wyłączenia od zakazu dyskryminacji zawarto w art. 51 i 52 TfUE. Zgodnie z pierwszym z wymienionych przepisów, wskazane regulacje nie mają zastosowania do działalności, która w jednym z państw członkowskich jest związana, choćby przejściowo, z wykonywaniem władzy publicznej. Drugie wyłączenie, zawarte w art. 52 TfUE, przewiduje iż postanowienia art. 49-55 TfUE i środki podjęte na ich podstawie nie mogą przesądzać o zastosowaniu przepisów ustawowych, wykonawczych lub administracyjnych przewidujących szczególne traktowanie osób fizycznych i osób prawnych pochodzących z innych państw członkowskich, uzasadnione względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego. W ramach swobody przedsiębiorczości, oprócz zakazu dyskryminacji ze względu na pochodzenie, niedopuszczalne są również ograniczenia o charakterze niedyskryminującym. W wyroku TSUE w sprawie C-55/94 Gebhard 3, stwierdzono, iż wszelkie przepisy krajowe mogące ograniczyć lub czynić mniej atrakcyjnym korzystanie z fundamentalnych swobód gwarantowanych traktatem, w tym swobody przedsiębiorczości, muszą łącznie spełnić cztery warunki: a) należy je stosować w sposób niedyskryminujacy; b) muszą być usprawiedliwione wymogami imperatywnymi w interesie publicznym (ogólnym); c) muszą być odpowiednie do realizacji zamierzonego celu; d) nie mogą wykraczać poza to co jest niezbędne do osiągnięcia celu. Należy podkreślić, iż wskazane wymogi w zakresie dopuszczalności nakładanych ograniczeń, należy stosować wobec wszystkich swobód. 2.5. Przepisy dotyczące swobody świadczenia usług, uregulowano w art. 56-62 TfUE. Zgodnie art. 56 TfUE zakazane są ograniczenia dotyczące 3 Wyrok TSUE z dnia 30 listopada 1995 r. w sprawie C-55/94 w sprawie Reinhard Gebhard przeciwko Consiglio dell'ordine degli Avvocati e Procuratori di Milano; podobnie w: Wyrok TSUE z dnia 31 marca 1993 r. w sprawie C-19/92 w sprawie Dieter Kraus przeciwko Land Baden-Württemberg;; Wyrok TSUE z dnia 9 marca 1999 r. w sprawie C-212/97 Centros Ltd przeciwko Erhvervs- og Selskabsstyrelsen. 4
swobodnego świadczenia usług w odniesieniu do obywateli państw członkowskich mających swe przedsiębiorstwo w państwie członkowskim innym niż państwo odbiorcy świadczenia. Na podstawie art. 62 TfUE powyższy zakaz znajduje zastosowanie również wobec osób prawnych. Norma wynikająca z art. 56 TfUE nakłada na państwo obowiązki w zakresie niepodejmowania działań faktycznych jak i prawnych, które mogłyby utrudnić usługodawcom pochodzącym z innych państw członkowskich świadczenie usług na terytorium państwa, w którym usługa jest świadczona. W zakresie wyłączeń od zakazu dyskryminacji ze względu na pochodzenie, zgodnie z art. 62 TfUE, należy stosować przepisy art. 51 i 52 TfUE. Zostały one już omówione w części opinii dotyczącej swobody przedsiębiorczości. Zakazane są ponadto wszelkie ograniczenia swobody świadczenia usług o charakterze niedyskryminacyjnym. W sprawie C-76/90 Manfred Säger przeciwko Dennemeyer & Co. Ltd 4, TSUE wyraził pogląd, iż zgodnie z art. 56 TfUE nie można wprowadzać dyskryminujących regulacji ze względu na obywatelstwo bądź przynależność usługodawcy do określonego państwa. W orzeczeniu tym stwierdzono również, iż powyższy przepis nakłada na państwo obowiązek zniesienia ograniczeń uniemożliwiających lub utrudniających działalność osoby świadczącej usługi na terytorium innego państwa członkowskiego. W wyroku C-279/80 Webb 5, TSUE stwierdził, iż zakazane są wszelkie ograniczenia w zakresie swobody świadczenia usług, chyba że mają na celu ochronę interesu ogólnego, są proporcjonalne do zamierzonego celu oraz respektują kontrolę sprawowaną nad usługodawcą w państwie pochodzenia. W oparciu o utrwalone orzecznictwo TSUE można sformułować wymogi, których spełnienie pozwala na wprowadzenie ograniczenia zgodnego z prawem UE. 6 Charakterystyka wyłączeń jest analogiczna wobec tych, wskazanych dla swobody przedsiębiorczości. 3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa Unii Europejskiej 3.1. Na wstępie należy podnieść, że projekt ustawy nie jest objęty zakresem normowania dyrektywy 2006/123/WE. Artykuł 2 dyrektywy 2006/123/WE wyłącza z zakresu jej stosowania m.in. usługi wymienione w załączniku I do dyrektywy 2006/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe (Dz. Urz. UE L 177 z 30.6.2006, s. 1, ze zm.), w tym usługi płatnicze objęte definicją art. 4 ust. 3 ww. dyrektywy w sprawie usług 4 Wyrok TSUE z dnia 25 lipca 1991 r. w sprawie C-76/90 Manfred Säger przeciwko Dennemeyer & Co. Ltd. 5 Wyrok TSUE z dnia 17 gudnia 1981 r. w sprawie C-279/80 postępowanie karne przeciwko Alfred John Webb. 6 Wyrok TSUE z dnia 25 lipca 1991 r., op.cit.; Wyrok TSUE z dnia 5 czerwca 1997 r. w sprawie C-398/95 SETTG; wyrok TSUE z dnia 5 grudnia 2006 r. w sprawach połączonych C-94/04 Cipolla i C-202/04 Macrino i Capodarte. 5
płatniczych. W konsekwencji, do projektu ustawy nie ma zastosowania zawarte w art. 15 ust. 2 lit. g dyrektywy 2006/123/WE ograniczenie co do określania minimalnej lub maksymalnej taryfy, do których usługodawca musi się stosować. 3.2. Dyrektywa 2007/64/WE nie reguluje problematyki ustalania opłat będących przedmiotem analizowanego projektu ustawy. 3.3. Odnosząc się do regulacji zawartych w art. 49 oraz 56 TfUE, należy stwierdzić, że rozpatrywane przepisy projektu ustawy nie różnicują sytuacji prawnej przedsiębiorców albo usługodawców w zależności od kraju pochodzenia. Nie naruszają zatem zakazu dyskryminacji bezpośredniej w zakresie swobody przedsiębiorczości, bądź swobody świadczenia usług. Nie ma również podstaw do wskazania wystąpienia dyskryminacji pośredniej. 3.4. Wprowadzenie omawianych przepisów należy jednak rozpatrywać w odniesieniu do zawartego w swobodach przedsiębiorczości oraz świadczenia usług zakazu ograniczeń o charakterze niedyskryminacyjnym. Należy w pierwszej kolejności rozstrzygnąć czy w omawianym przypadku wystąpi ograniczenie wskazanych swobód. Istotną kwestią z punku widzenia tej oceny jest możliwość wyłączenia zastosowania wprowadzanych przepisów przez strony umowy o usługę płatniczą. W wyroku TSUE z dnia 29 marca 2011 r. w sprawie C-565/08 7 stwierdzono, iż pod pojęciem ograniczenia należy rozumieć przepisy przyjmowane przez państwo członkowskie, które choć jednakowo stosowane, mają wpływ na dostęp przedsiębiorstw z innych państw członkowskich do rynku. W omawianym rozstrzygnięciu Trybunał oceniał zgodność z prawem UE przepisów regulujących wysokość maksymalnych stawek adwokackich we Włoszech. Przedmiotowe regulacje były wiążące dla stron, o ile wcześniej nie uzgodniły one wynagrodzenia adwokata w drodze porozumienia. Ponadto, w pewnych przypadkach, przepisy ustawowe dopuszczały odstępstwa od wspomnianych stawek, pozwalając na podniesienie wysokości honorariów adwokackich do podwójnych albo poczwórnych stawek maksymalnych. Rozstrzygając powyższą sprawę, TSUE stwierdził, iż uregulowania państwa członkowskiego nie stanowią ograniczenia w rozumieniu traktatu tylko z tej przyczyny, że inne państwa członkowskie stosują do podmiotów świadczących podobne usługi, mających swe przedsiębiorstwa na ich terytorium zasady mniej rygorystyczne bądź bardziej interesujące z gospodarczego punktu widzenia. Ograniczeniem nie jest sam fakt, iż celem obliczenia honorariów za usługi, adwokaci z innych państw członkowskich muszą dostosować się do zasad obowiązujących we Włoszech. Przez ograniczenie należałoby rozumieć sytuację, w której adwokaci są pozbawienia możliwości przenikania do rynku 7 Wyrok TSUE z dnia 29 marca 2011 r. w sprawie C-565/08 Komisja Europejska przeciwko Republice Włoskiej. 6
państwa członkowskiego w warunkach skutecznej i normalnej konkurencji. Biorąc pod uwagę wskazane przepisy prawa włoskiego, w opinii TSUE taki system wynagradzania adwokatów charakteryzowała elastyczność. Adwokaci mogli pobierać odpowiednie wynagradzanie w zależności od rodzaju świadczonych usług. Trybunał nie stwierdził w omawianej sprawie ograniczenia swobody przedsiębiorczości ani swobody świadczenia usług. Mając na uwadze powyższe rozstrzygnięcie, należy ocenić, iż omawiany projekt ustawy nie wprowadza wobec podmiotów świadczących usługi płatnicze ograniczeń w ramach swobody przedsiębiorczości oraz swobody świadczenia usług. Analizowane przepisy pozwalają stronom umowy o świadczenie usług płatniczych na wyłączenie regulacji ustawowej w zakresie wprowadzanych opłat. Będą one mogły być ustalane w drodze umowy między dostawcą a użytkownikiem usługi. W związku z powyższym, projektowane przepisy nie mają wpływu na dostęp przedsiębiorstw świadczących usługi płatnicze z innych państw członkowskich do polskiego rynku. 4. Konkluzja Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej. Dyrektor Biura Analiz Sejmowych Zbigniew Wrona 7
BAS-WAPEiM-1902/12 Warszawa, 4 września 2012 r. Pani Ewa Kopacz Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia prawna w sprawie stwierdzenia w trybie art. 95a ust. 3 regulaminu Sejmu czy poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Andrzej Romanek) jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej Projekt przewiduje dodanie art. 32a w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych 1. Zgodnie z projektem, wysokość wszystkich opłat pobieranych od akceptanta przez agentów rozliczeniowych bądź podmioty inne niż agent rozliczeniowy z tytułu akceptacji płatności przy użyciu karty płatniczej lub innego instrumentu płatniczego nie mogłaby przekraczać każdorazowo 0,5% wartości takich transakcji. Powyższe ograniczenie nie dotyczy opłat za dzierżawę terminalu płatniczego oraz za dostęp do systemu obsługi terminalu. Projekt ustawy upoważnia ministra właściwego do spraw instytucji finansowych do wydania rozporządzenia określającego zasady ustalania oraz maksymalną wysokość tego rodzaju opłat. Rozporządzenie powinno zostać wydane w porozumieniu z wydawcami kart płatniczych, po zasięgnięciu opinii Komisji Nadzoru Finansowego. Przedmiot projektu ustawy jest objęty prawem Unii Europejskiej. Projekt nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej. 1 Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. Nr 199, poz. 1175 ze zm.)
Projekt ustawy o zmianie ustawy o usługach płatniczych nie jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej. Dyrektor Biura Analiz Sejmowych Zbigniew Wrona. 2