Raport roczny z wizytacji schronisk dla zwierząt za rok 2011. Przedmiotowa analiza została sporządzona na podstawie raportów z wizytacji schronisk dla zwierząt przeprowadzonych przez powiatowych lekarzy weterynarii i obejmuje sto pięćdziesiąt (150) schronisk dla zwierząt, spośród których sześćdziesiąt (60) utrzymywało wyłącznie psy, osiemdziesiąt dziewięć (89) utrzymywało zarówno psy i koty, jedno (1) utrzymywało konie. I. Dane ogólne: a) liczba przyjętych zwierząt W 2011 roku w schroniskach dla zwierząt przebywało 100 265 psów oraz 20 470 kotów. Odsetek psów utrzymywanych w schroniskach dla zwierząt wzrósł o 1,6 %, natomiast odsetek kotów, które przebywały w schroniskach dla zwierząt zmniejszył się o 4,6 % w porównaniu z danymi za 2010 rok. Liczba zwierząt przebywających w schroniskach w latach 2005 2011. b) adopcje zwierząt Największym problemem wciąŝ pozostaje niedostateczna liczba miejsc w schroniskach dla zwierząt w stosunku do potrzeb. Liczba zwierząt porzucanych 1
105000 95000 90000 wzrasta w znacznie większym tempie niŝ liczba adopcji. Ogromną szansą dla zwierząt bezdomnych jest z pewnością propagowanie idei adopcji. Konieczne jest jednak budowanie większej świadomości i wraŝliwości społeczeństwa w zakresie ochrony zwierząt oraz podejmowanie działań skierowanych na zwrócenie większej uwagi na zobowiązania płynące z decyzji o posiadaniu zwierzęcia. Aby naświetlić bliŝej problematykę adopcji, poniŝej przedstawiono zestawienia obrazujące zmiany w zakresie liczby zwierząt przebywających w schroniskach dla zwierząt oraz zmiany w liczbie adopcji. Liczba psów oddanych do adopcji w stosunku do liczby zwierząt przebywających w schroniskach dla zwierząt w latach 2005 2011. 88897 91715 93798 96122 98671 100265 100000 90000 80000 70000 85000 83897 60000 80000 44334 48228 48446 51209 53309 54574 54665 50000 40000 75000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 201 1 30000 Liczba przyjętych psów Liczba psów oddanych do adopcji W 2011 r. w schroniskach dla zwierząt przebywało o 1 594 więcej psów niŝ w poprzednim okresie referencyjnym (2010). Nastąpił spadek adopcji psów o 0,8 % w stosunku do poprzedniego roku. Spośród zwierząt, które znalazły się w domach, 500 stanowiły zwierzęta, które wróciły do swoich właścicieli. 2
Liczba kotów oddanych do adopcji w stosunku do liczby zwierząt przebywających w schroniskach dla zwierząt w latach 2005 2011. 25000 20000 18470 17583 17232 18120 19587 21419 20470 20000 18000 16000 15000 14000 12000 10000 5000 7102 7921 9000 9815 11122 11798 1181310000 8000 6000 4000 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2000 Liczba przyjętych kotów Liczba kotów oddanych do adopcji W 2011 r. schroniskach dla zwierząt przebywało 20 470 kotów. Nastąpił wzrost liczby adopcji kotów o 2,6 % w stosunku do poprzedniego roku. c) eutanazje oraz upadki zwierząt W okresie referencyjnym zostało poddanych eutanazji 5 137 psów, 1 769 kotów oraz 3 konie. W odniesieniu do danych za 2010 rok, w przypadku psów nastąpił spadek liczby eutanazji o 1,3 %, a w przypadku kotów o 1,2 %. Jednocześnie, odnotowano 6 787 upadków psów, 2 763 kotów oraz 7 upadków koni. Liczba psów, które padły w 2011 r. zmniejszyła się nieznacznie w stosunku do poziomu z 2010 roku, natomiast odsetek upadków kotów zmniejszył się o 1,6 %. 3
Dane w odniesieniu do odsetka upadków i eutanazji psów w latach 2005 2011. 10,50% 9,50% 9,06% 7,49% 7,18% 6,01% 6,39% 6,82% 5,12% 6,77% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Odsetek psów poddanych eutanazji Odsetek upadków psów Dane w odniesieniu do odsetka upadków i eutanazji kotów w latach 2005 2011. 13,56% 10,85% 10,48% 10,23% 9,33% 13,82% 9,87% 15,13% 8,64% 13,50% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Odsetek kotów poddanych eutanazji Odsetek upadków kotów 4
II. Immunoprofilaktyka w schroniskach dla zwierząt Zgodnie z obowiązującymi regulacjami, psy i koty przebywające w schronisku dla zwierząt, powinny zostać obowiązkowo zaszczepione przeciwko wściekliźnie. Profilaktyka pozostałych chorób zakaźnych nie jest obligatoryjna, aczkolwiek z punktu widzenia epizootycznego bardzo poŝądana. W roku 2011 prowadzono profilaktykę przeciwko wściekliźnie w 143 schroniskach utrzymujących psy oraz w 70 schroniskach (na 89), w których przebywały koty. W całym okresie referencyjnym zaszczepiono 54 101 psów oraz 5 621 kotów. W odniesieniu do pozostałych chorób zakaźnych, aŝ w 125 schroniskach utrzymujących psy, przeprowadzono sczepienia dodatkowe (m.in. przeciwko nosówce, parwowirozie, leptospirozie, chorobie Rubartha), a w odniesieniu do kotów, profilaktykę chorób zakaźnych innych niŝ wścieklizna (m.in. białaczki, panleukopenii) odnotowano w 58 schroniskach. III.Kontrole i stwierdzane nieprawidłowości W roku 2011 przeprowadzono 279 kontroli planowych i około 30 kontroli doraźnych schronisk dla zwierząt, z których blisko 40 % zakończyło się stwierdzeniem nieprawidłowości. Zrealizowano 106 kontroli sprawdzających, które w 79% zakończyły się wynikiem pozytywnym, w 7% wynikiem negatywnym oraz w 14% częściowo usunięto nieprawidłowości. Niezmiennie głównym problemem podczas kontroli pozostaje niedostateczna dbałość schronisk o zapewnienie podstawowych potrzeb zwierząt, zarówno w zakresie opieki, jak i ochrony zdrowia. Czynnikiem odpowiedzialnym za taki stan rzeczy jest w znaczącej mierze przepełnienie schronisk. Dane dotyczące liczby zwierząt przebywających w schroniskach w roku 2011 w stosunku do liczby miejsc przewidzianych w schroniskach (psy - 34098, koty 4329) są wysoce niepokojące. Efektem utrzymującej się od lat nieproporcjonalnej liczby przyjęć do liczby miejsc w schroniskach są stwierdzane liczne nieprawidłowości. W części schronisk zwierzętom nie tylko nie zapewniano odpowiednich miejsc odpoczynku, ale zdarzały się równieŝ przypadki, w których zwierzętom nie zapewniano ochrony przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Nie wszystkie schroniska zagwarantowały kaŝdemu zwierzęciu dostęp do wybiegów umoŝliwiających realizację zachowań właściwych dla gatunku. Niekiedy, zwierzęta nie otrzymywały karmy dostosowanej do potrzeb fizjologicznych oraz wieku. Ponadto, moŝliwość prześledzenia losu zwierząt i dokonania oceny zobowiązań podmiotów, komplikowały nierzetelnie prowadzone wykazy zwierząt przebywających w schronisku, w szczególności w zakresie opisu zwierzęcia, gatunku, wieku, płci, umaszczenia, oznakowania, kwarantanny, szczepień 5
i zabiegów profilaktycznych oraz, co bardzo istotne, przyczyn eutanazji. Jednocześnie, nowi właściciele nie zawsze uzyskiwali odpowiednie dane na temat adoptowanego zwierzęcia. Niepokojące z tytułu ochrony zdrowia zwierząt, ale równieŝ ludzi (zoonoza), pozostawał brak obligatoryjnej profilaktyki przeciwko wściekliźnie w niektórych schroniskach dla zwierząt (głównie w odniesieniu do kotów). Niemniej waŝny pozostawał brak odpowiedniego przeszkolenia osób obsługujących zwierzęta w zakresie postępowania ze zwierzętami oraz znajomości przepisów o ochronie zwierząt. Nieprawidłowości infrastrukturalne dotyczyły nieodpowiedniego doboru materiałów pokrywających ściany, podłogi i drzwi w pomieszczeniach lub boksach, utrudniających mycie i odkaŝanie, naraŝające zwierzęta na przebywanie w nieodpowiednich warunkach higieniczno-sanitarnych, ale takŝe mogących spowodować urazy lub kontuzje. Nieutwardzony teren schroniska i niepoprawny system odwodnienia skutkował rozmiękaniem podłoŝa w boksach i tworzeniem się kałuŝ, które obniŝały poziom dobrostanu przebywających w nich zwierząt. Ponadto, w części schronisk dla zwierząt nie wyodrębniono pomieszczeń lub boksów przeznaczonych do przeprowadzenia kwarantanny lub zostały przeznaczone do celów innych niŝ kwarantanna. Tego typu praktyki były nagminne, zwłaszcza w odniesieniu do najbardziej przepełnionych schronisk dla zwierząt, co z punktu widzenia ochrony zdrowia zwierząt jest niedopuszczalne. Częstym problemem stwierdzanym w schroniskach była takŝe niedostateczna liczba pomieszczeń (opcjonalnie, gdzie to właściwe, boksów) - nie wyodrębniono pomieszczeń przeznaczonych do utrzymywania zwierząt zdrowych, w tym osobnych dla samców, samic, samic z oseskami, młodych oddzielonych od matek, a takŝe do izolowania zwierząt chorych lub podejrzanych o chorobę oraz pomieszczenia przeznaczonego do wykonywania zabiegów leczniczych i chirurgicznych. Zasadniczo, nieprawidłowości w zapewnieniu odpowiedniej infrastruktury w większym stopniu dotyczyły schronisk utrzymujących koty. PoniŜej przedstawiono zestawienie nieprawidłowości w zakresie infrastruktury w schroniskach. 6
Psy Koty 14 12 10 8 6 4 2 0 Pomieszczenia na kwarantannę Pomieszczenia dla zwierząt chorych lub podejrzanych o chorobę Boksy zapewniające separację zwierząt agresynych Pomieszczenie na karmę/kuchnia Pomieszczenia dla szczeniąt/kociąt Pomieszczenie dla suk/kotek z małymi Wśród pozostałych nieprawidłowości w schroniskach na pierwszy plan wysuwały się problemy związane głównie z przechowywaniem zwłok zwierząt (do czasu ich odbioru przez zakład uprawniony) oraz brak pomieszczeń do wykonywania zabiegów leczniczych i chirurgicznych. PoniŜej przywołano dane dotyczące liczby schronisk nie spełniających określonych wymagań weterynaryjnych. 14 12 10 8 6 4 2 0 Piec do spalania zwłok lub chłodnia Pomieszczenie do zabiegów weterynaryjnych lub eutanazji Systematyczne oczyszczanie Program dezynsekcji i deratyzacji Wykaz zwierząt przebywających w scronisku Dokumentacja leczenia zwierząt KsiąŜka kontroli weterynaryjnej W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami, powiatowi lekarze weterynarii wydali 63 decyzje administracyjne, w pozostałych przypadkach wydano zalecenia pokontrolne. W trzech przypadkach powiatowi lekarze weterynarii wstrzymali działalność schroniska dla zwierząt, w czterech przypadkach schronisko dla zwierząt zostało wykreślone z rejestru podmiotów prowadzących działalność nadzorowaną. 7