THE JOURNAL OF POLISH SOCIETY FOR GEOMETRY AND ENGINEERING GRAPHICS VOLUME 30

THE JOURNAL OF POLISH SOCIETY FOR GEOMETRY AND ENGINEERING GRAPHICS VOLUME 30 Gliwice, December 2017

Editorial Board International Scientific Committee Anna BŁACH, Ted BRANOFF (USA), Modris DOBELIS (Latvia), Bogusław JANUSZEWSKI, Natalia KAYGORODTSEVA (Russia), Cornelie LEOPOLD (Germany), Vsevolod Y. MIKHAILENKO (Ukraine), Jarosław MIRSKI, Vidmantas NENORTA (Lithuania), Pavel PECH (Czech Republic), Stefan PRZEWŁOCKI, Leonid SHABEKA (Belarus), Daniela VELICHOVÁ (Slovakia), Krzysztof WITCZYŃSKI Editor-in-Chief Edwin KOŹNIEWSKI Associate Editors Renata GÓRSKA, Maciej PIEKARSKI, Krzysztof T. TYTKOWSKI Secretary Monika SROKA-BIZOŃ Executive Editors Danuta BOMBIK (vol. 1-18), Krzysztof T. TYTKOWSKI (vol. 19-30) English Language Editor Barbara SKARKA Marian PALEJ PTGiGI founder, initiator and the Editor-in-Chief of BIULETYN between 1996-2001 All the papers in this journal have been reviewed Editorial office address: 44-100 Gliwice, ul. Krzywoustego 7, POLAND phone: (+48 32) 237 26 58 Bank account of PTGiGI : Lukas Bank 94 1940 1076 3058 1799 0000 0000 ISSN 1644-9363 Publication date: December 2017 Circulation: 100 issues. Retail price: 15 PLN (4 EU)

The Journal of Polish Society for Geometry and Engineering Graphics CONTENTS 1 PART I: THEORY (TEORIA) 1 E. Koźniewski, A. Żaba, P. Dudzik: Geometrical Aspects of Attic Management 3 PART II: GRAPHICS EDUCATION (DYDAKTYKA) 1 B. Babály, A. Bölcskei: Analysis and Comparison of Some Spatial Ability Tests 9 2 B. Kotarska-Lewandowska: From a Point Cloud to a 3D Model an Exercise for Users of AutoCAD and Revit 17 3 C. Leopold: Discovering Geometric Structures of Built Architecture 23 4 C. Łapińska, A. Ogorzałek: Planes Tangent Simultaneously to Three Spheres 33 5 M. Sinitsky: Pre-service Teachers (Mis)-understanding of the Constructions of Dynamic Geometry Objects 41 6 M. Sroka-Bizoń, J. Tofil: Graphics Courses Discussion on a Modern Syllabus Development and Implementation 47 PART III: APPLICATIONS (ZASTOSOWANIA) 1 D. Velichova: Analysis of 3D Photogrammetric Reconstruction 59 PART IV: HISTORY OF DESCRIPTIVE GEOMETRY (HISTORIA GEOMETRII WYKREŚLNEJ) 1 T. Wieja: Influence of Spatial Form of Underground Galleries on Geometry and Structural Design of Old Mine Support Constructions 63 PART V: INFORMATION AND NEWS (WYDARZENIA I INFORMACJE) 1 24 th Conference Geometry Graphics Computer Lódź 3-6 VII 2017 16 2 Slovak - Czech Conference on Geometry and Graphics, 11-14 September 2017, Vršatec 22 3 Geometrias 17 V International Conference Thinking, Drawing, Modelling. Coimbra 16-18 June 2017 40 4 Reviewers 2017 46 5 A. Błach, M. Sroka-Bizoń: Professor Zbigniew Kączkowski - the Honorary Member of the Polish Society for Geometry and Engineering Graphics 73 ISSN 1644-9363 / PLN 15.00 2017 PTGiGI

The Journal of Polish Society for Geometry and Engineering Graphics Volume 30 (2017), 73-83 73 PROFESSOR ZBIGNIEW KĄCZKOWSKI - THE HONORARY MEMBER OF THE POLISH SOCIETY FOR GEOMETRY AND ENGINEERING GRAPHICS Anna BŁACH, Monika SROKA-BIZOŃ 1/ 1/ Silesian University of Technology, Geometry and Engineering Graphics ul. Krzywoustego 7, 44-100 Gliwice, POLAND 1/ e-mail: monika.sroka-bizon@polsl.pl, 1 Professor Zbigniew Kączkowski - the Honorary Member of the Polish Society for Geometry and Engineering Graphics The 96 th birthday of professor Zbigniew Kączkowski is an excellent occasion for reminding that this brilliant Polish scientist has been the Honorary Member of the Polish Society for Geometry and Engineering Graphics for six years. The status of the Honorary Member of the Polish Society for Geometry and Engineering Graphics was granted to prof. Zbigniew Kączkowski by the Resolution of the Polish Society for Geometry and Engineering Graphics of 30 March 2011. Photo 1: 10 May 2011, the Hall of the Senate of the Warsaw University of Technology The 90 th Jubilee of professor Zbigniew Kączkowski. The Professor is presenting the history of his family 10 maja 2011 r. Sala Senatu Politechniki Warszawskiej Jubileusz 90-lecia Profesora Zbigniewa Kączkowskiego. Profesor przedstawia historię swojej rodziny During the celebrations of the 90 th Jubilee of the Professor, on 10 May 2011, in the Hall of the Senate of the Warsaw University of Technology, the then Secretary of the Main Board, Monika Sroka-Bizoń, Ph.D., acting on behalf of the President, Anna Błach, Ph.D., DSc., handed over the membership card and the badge of the Honorary Member of the Association to professor Zbigniew Kączkowski. The 90 th Jubilee of the Professor was attended by more than 100 eminent guests from Poland and from abroad, including the Rector of the Warsaw University of Technology, prof. Włodzimierz Kurnik, the Vice-Rector of the Warsaw University of Technology, prof. Roman Gawroński, as well as the President of the Polish Academy of Sciences, prof. Michał Kleiber. The laudation for the Celebrant entitled The Child of Happiness was delivered by prof. Grzegorz Jemielita, from the Warsaw University of Technology. In the course of the celebrations, the honourable Celebrant received countless wishes and congratulations and a particularly beautiful form of honouring of the scientific work ISSN 1644-9363 / PLN 15.00 2017 PTGiGI

74 A. Błach, M. Sroka-Bizoń Professor Zbigniew Kączkowski... of the Professor was publishing of the Memorial Book containing the doctoral thesis of the Professor from 1953, developed in Polish and in English, by the Polish Theoretical and Applied Mechanics Association. In his speech illustrated abundantly with slides, entitled XC, professor Zbigniew Kączkowski presented the extremely interesting and moving history of his family. 2 Martydrom Professor Zbigniew Szczepan Kączkowski was born on 10 April 1921 in Cracow in the family of Leszek and Zofia Kączkowski. Zbigniew s father was a mechanical engineer while his mother, Zofia, maiden name Kraeutler, was a medical doctor. In 1939, Zbigniew Kączkowski passed the school leaving examination in the mathematical & physical secondary school of the Secondary School Association in Gdynia, obtaining only very good grades from the examination subjects. In autumn 1939, the Kączkowski family was forced to leave Gdynia. Zbigniew Kączkowski, being a scout since his childhood, after moving to live in Warsaw was the section leader of the Gray Ranks (the underground scout association). At the same time, he was working in the Office for Food-Ration Cards Distribution and - on behalf of the Central Welfare Council - was performing the functions of a social worker. Being wanted by Gestapo for his underground activity, he left Warsaw in June 1941. Being a member of a unit of the Union of Armed Struggle in Marynki manor belonging to Lechanice on Pilica River property, he was teaching underground in the near villages on the level of the primary and secondary school. From the Legalisation Department of the Union of Armed Struggle, he obtained through official channels a false document (Kennkarte) for the surname: Kaczanowski. Under this surname, in February 1942 he married Irena Giedyk in Warsaw. From April to June 1943, he was together with his mother a prisoner of Gestapo in Radom, from where they were transported to Auschwitz concentration camp. Zofia Kączkowska as prisoner No. 46442 died on 13 January 1944 in KL Auschwitz II-Birkenau while Zbigniew was prisoner No. 125727 of KL Auchwitz till August 1944. In this period, at the end of July 1944, together with the cavalry captain, Jerzy Sokołowski, a cichociemny paratrooper, he made an unsuccessful attempt to escape from the camp but fortunately the escapers were punished only with 10 days of lock-up in the bunkers of block No. 11 and not with death penalty. The punishment imposed on the escapers consisted in fact of three parts: I. 25 hits with a cowhide (whip) on the horse that may be seen in Auschwitz-Birkenau Museum, II. 10 days in the bunker in block No. 11, III. punitive transport to another camp - Buchenwald. The last part of the punishment constituted a serious threat of death. In the new place, the would-be escapers were to be put in the punitive squad, in which sadistic SS men and Kapos were using various methods of shortening of the life of the prisoners. But fortunately, on the date of their arrival in Buchenwald, as a result of the air raid of the allied planes, a fire broke out in the main office of the camp, in which probably also the documents brought with them from Auschwitz burned. This is how the fact that tills the end of their stay in the concentration camps they were treated not worse than thousands of other prisoners may be explained. From August 1944 to May 1945, Zbigniew Kączkowski was subsequently the prisoner of concentration camps in Buchenwald, Dora and Ravensbruck.

The Journal of Polish Society for Geometry and Engineering Graphics Volume 30 (2017), 73-83 75 Upon completion of military actions, he regained freedom and came back to Poland already as Zbigniew Kączkowski. Fortunately, he found his wife alive and saw his two-year old daughter for the first time here. 3 Work and education In July 1945, he started work in the Port Reconstruction Office in Gdynia and in October - studies at the Faculty of Architecture of the Gdansk University of Technology. After completion of the first semester of the studies at the Faculty of Architecture, he moved to the Faculty of Civil and Water Engineering. At the same time, in February 1946, he became a junior assistant lecturer in the Descriptive Geometry Department managed by professor Franciszek Otto. Zbigniew Kączkowski, a junior assistant lecturer, was conducting exercises in painting perspective at the Faculty of Architecture. Further didactic work of the junior assistant was connected from 1948 with the Department of Structural Mechanics managed by professor Witold Nowacki. In 1950, after less than a year after obtaining of the diploma of the Civil Engineering Master of Science, Engineer, with very good grade, Zbigniew Kączkowski became the manager of the collective Department of Material Testing and Structural Mechanics in the Engineering School in Szczecin, at the same time performing the duties of the manager of the Construction Department in the Synthetic Fibre Industry Design Office in Szczecin. From 1952, he was working for 10 years on an independent position in the Department of Continuous Media Mechanics of the Institute of Fundamental Technological Research of the Polish Academy of Sciences. In 1954, after defence of the doctoral thesis (then, the candidate thesis) entitled Calculation of anisotropic plates according to the method of putting of folded diffractions, (supervisor: professor Stanisław Błaszkowiak) at the Gdansk University of Technology, he started work in the Department of Structural Mechanics at the Faculty of Industrial Construction of the Warsaw University of Technology, managed by professor Witold Nowacki. In 1955, professor Witold Nowacki moved to work at the University of Warsaw and Zbigniew Kączkowski was appointed to the position vacated by him. After reorganisation of the University, in 1962, he also took over the management of the Department after professor Witold Wierzbicki and thus became - as it was then being said at the Warsaw University of Technology - the successor or two great Witolds. In years 1962-1970, the Professor was managing simultaneously the Department of Structural Mechanics at the Faculty of Civil Engineering of the Warsaw University of Technology and in years 1961-1963, the Department of Structural Mechanics of the Lodz University of Technology. Zbigniew Kączkowski became the Associate Professor at the age of 36 and as a 51- year old scientist, he obtained the title of the Full Professor. In 1970, at the Faculty of Civil Engineering of the Warsaw University of Technology, the Institute of Engineering Construction Mechanics was created, within which the Structural Mechanics Team was managed by professor Kączkowski. Changes of organisational structures, performed at that time at the majority of universities, did not improve their functioning but often led to unnecessary tensions, resulting in unfavourable personnel decisions. It was the beginning of the conflicts that made the Professor, enjoying good health, decide to take up early retirement, being in his full creative ability, at the age of 62! The Professor, maintaining full activeness, all the time remains professionally active, publishes original studies, writes monographs, reviews publications, doctoral and habilitation theses as well as participates actively in scientific conferences. Zbigniew Kączkowski is ISSN 1644-9363 / PLN 15.00 2017 PTGiGI

76 A. Błach, M. Sroka-Bizoń Professor Zbigniew Kączkowski... the supervisor of 24 Ph.D. programmes. He supervised the first doctoral student in 1959 and the last one - in 1991. The Professor is the author of 17 handbooks and monographs, 121 articles, scientific dissertations and papers, 147 reviews of doctoral theses of scientific output upon habilitation and professor s promotions as well as 795 (!) reviews of scientific studies. 4 Geometry The Professor is an excellent lecturer. He presents the most difficult issues of the theory of rods, plates or coatings in a very intelligible way, putting particular attention to the physical side of the issue, illustrating almost every lecture with great drawings, which are also the result of the skills acquired during work in the Descriptive Geometry Department. Famous as a genius design engineer, he was starting his scientific career at the Gdansk University of Technology, in the Descriptive Geometry Department. The years spent there have left a large footprint in the memory of the Professor who has lasting and loyal affection for geometry. The proof for that is acceptance of the proposal to review the habilitation dissertation of Anna Błach Selected issues of geometry of constructional rotational structure, addressed to him in 2001 by the Council of the Faculty of Civil Engineering of the Silesian University of Technology. Development of the review of a scientific study relating to geometry was somehow a comeback of the Professor to the past, to the beginning of his own scientific work. This meeting has resulted in long-term cordial correspondence, the example of which may be the New Year s wishes received by the Polish Society for Geometry and Engineering Graphics from the Professor in 2011. (Picture 1) [4]. 5 Reviewer Professor Kączkowski is known in the scientific world as rigorous, strict but extremely fair reviewer and obtaining of a positive review of a scientific study is treated as a true quality certificate. His opinions are very deep, indicating in a detailed way not only substantive deficiencies but at the same time including remedy proposals. As an active participant of a lot of scientific conferences or a member of scientific committees, the Professor is a particularly witty and clever interlocutor. Each scientific session in the presence of the Professor becomes attractive for the auditors, which results in exceptional attendance. His passion for correct Polish language is reflected in uncompromising pointing out of mistakes included in the texts presented to him for proofreading or in the remarks raised after listening to the lecture. In every review, there are some remarks relating to linguistic correctness, provided in a witty but also a bit malicious manner. A couple of examples from the wide range of such remarks show their scope: The verbs: to have and to possess may be considered as non-symmetrical synonyms; each to possess may be replaced with to have but not each to have may be replaced with to possess (I have a runny nose but I do not possess it). Only a natural or legal person, being a possessor (owner) of something, may possess something. On the other hand, the objects of possession may only be tangible goods, the possession of which is acquired by means of purchase, inheritance or theft; talking about possession of some minor objects sounds pompous (e.g. one has an umbrella and does not possess it). Mathematicians often abuse the word to possess, replacing the expression like the function has the minimum with the statement that the function possesses the minimum. It is similarly with the journalists; instead of admitting simply that they do not know something, they declare pompously that they do not possess any knowledge on that ;

The Journal of Polish Society for Geometry and Engineering Graphics Volume 30 (2017), 73-83 77 - both curves possess the same character- is a doubly incorrect expression since the curve is not a natural or legal person and the character is not a tangible asset, so it is not possible to possess it but to have it ; -the words - but and because - should not be at the beginning of a sentence ; - a mistake in relation- is a problem for a sexologist, since a mistake is a difference between two values, out of which one is correct. ; The reviews contain not only substantive remarks but also indicate the places and the frequency of occurrence of the incorrect expression in the text. 6 Educationist As an educationist, the Professor is famous for punctuality, he is always perfectly prepared for the lecture and he also requires great engagement in conducting of classes by the assistant lecturers. He personally supervises the development of the schedule of the exercises, specifying the contents of the lectures and exercises, always properly selected in substantive and time terms, therein. He says to his students: Do not believe authorities. Authorities are also humans and may be wrong. and he adds with his inborn sense of humour: nevertheless, the last sentence does not apply to me since - as we know - there is no rule without an exception. 7 Human One of excellent and rarely seen features is the ability to admit the made mistakes. Only largeformat people, including surely Professor Kączkowski, have such feature. This exceptional human, scientist, teacher, social worker, was honoured with the Home Army Cross, the Oświęcim Cross, the Knight's Cross of the Order of Polonia Restituta and the Army Medal (four times). The Professor also received a lot of awards and distinctions for his scientific and professional work, including honorary gold badge of Meritorious Person for Construction and Construction Materials Industry. The Polish Theoretical and Applied Mechanics Association, the Polish Association for Computational Mechanics and the Polish Society for Geometry and Engineering Graphics awarded him with the Honorary Membership. His family, which he established 75 years ago and which he is proud of, plays a special role in the life of professor Kączkowski. It consists of: his wife (whom he devotes the majority of his poems), four children and seven grandchildren. PROFESSOR KĄCZKOWSKI IS ADMIRED NOT ONLY FOR HIS ENORMOUS, WIDE AND COMPREHENSIVE KNOWLEDGE EXPRESSED IN HIS SCIENTIFIC OUTPUT AND HIGH POSITION IN THE ENVIRONMENT BUT IT IS MAINLY HIS LIFE ATTITUDE, DEMONSTRATED IN MINOR EVERYDAY ACTIONS AND BEHAVIOURS, THAT IS VALUED. HE IS EXACTLY SUCH A PERSON - PROFESSOR, EDUCATIONIST, PEDAGOGUE AND FRIEND, ONE OF FEW HONORARY MEMBERS OF THE POLISH SOCIETY FOR GEOMETRY AND ENGINEERING GRAPHICS. ISSN 1644-9363 / PLN 15.00 2017 PTGiGI

78 A. Błach, M. Sroka-Bizoń Professor Zbigniew Kączkowski... Picture 1: New Year s & geometrical wishes of professor Zbigniew Kączkowski for the Polish Society for Geometry and Engineering Graphics, January 2011 Noworoczno-geometryczne życzenia profesora Zbigniewa Kączkowskiego dla Polskiego Towarzystwa Geometrii i Grafiki Inżynierskiej, styczeń 2011 r. 8 Bibliography [1] Informational bulletin of the Polish Theoretical and Applied Mechanics Association, 2011. [2] 85 th jubilee of professor Zbigniew Kączkowski, Faculty of Civil Engineering of the Warsaw University of Technology, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej (Publishing House of the Warsaw University of Technology), Warsaw 2006.

The Journal of Polish Society for Geometry and Engineering Graphics Volume 30 (2017), 73-83 79 [3] http://www.auschwitzmemento.pl/79-niezwykle-spotkanie-w-muzeum-auschwitzbirkenau.html [4] New Year s & geometrical wishes of professor Zbigniew Kączkowski for the Polish Society for Geometry and Engineering Graphics, January 2011. PROFESOR ZBIGNIEW KĄCZKOWSKI HONOROWYM CZŁONKIEM POLSKIEGO TOWARZYSTWA GEOMETRII I GRAFIKI INŻYNIERSKIEJ 1 Profesor Zbigniew Kączkowski Honorowym Członkiem Polskiego Towarzystwa Geometrii i Grafiki Inżynierskiej 96. urodziny profesora Zbigniewa Kączkowskiego są znakomitą okazją do przypomnienia, iż ten wybitny polski naukowiec jest od sześciu lat Honorowym Członkiem Polskiego Towarzystwa Geometrii i Grafiki Inżynierskiej. Godność Honorowego członka PTGiGI została nadana prof. Zbigniewowi Kączkowskiemu Uchwałą Walnego Zgromadzenia Polskiego Towarzystwa Geometrii i Grafiki Inżynierskiej z dnia 30 marca 2011 r. Podczas uroczystości Jubileuszu 90-lecia Profesora, 10 maja 2011 r, w Sali Senatu Politechniki Warszawskiej, ówczesna Sekretarz Zarządu Głównego dr inż. arch. Monika Sroka-Bizoń, występująca w imieniu pani Prezes dr hab. inż. Anny Błach, wręczyła Profesorowi Zbigniewowi Kączkowskiemu legitymację i Odznakę Honorowego Członka Towarzystwa. Na Jubileusz 90-lecia Profesora przybyło ponad 100 znamienitych gości z Polski i z zagranicy, w tym JM Rektor Politechniki Warszawskiej prof. dr hab. inż. Włodzimierz Kurnik, Prorektor PW prof. dr hab. inż. Roman Gawroński oraz Prezes Polskiej Akademii Nauk prof. dr hab. inż. Michał Kleiber. Laudację na cześć Jubilata pt. Dziecko Szczęścia wygłosił prof. dr hab. inż. Grzegorz Jemielita z Politechniki Warszawskiej. 2 Martyrologia Profesor Zbigniew Szczepan Kączkowski urodził się 10 kwietnia 1921 roku w Krakowie w rodzinie Leszka i Zofii Kączkowskich. Ojciec Zbigniewa był inżynierem mechanikiem, matka zaś, Zofia z Kraeutlerow, była doktorem medycyny. W 1939 roku Zbigniew Kączkowski zdał egzamin maturalny w liceum matematyczno-fizycznym Towarzystwa Szkoły Średniej w Gdyni, uzyskując z przedmiotów egzaminacyjnych same oceny bardzo dobre. Jesienią 1939 roku rodzina Kączkowskich została zmuszona do opuszczenia Gdyni. Zbigniew Kączkowski, będący od dzieciństwa harcerzem, zamieszkawszy w Warszawie był drużynowym Szarych Szeregów (tajnego harcerstwa). Jednocześnie pracował w Biurze Rozdziału Kart Aprowizacyjnych oraz z ramienia Rady Głównej Opiekuńczej sprawował funkcje opiekuna społecznego. Poszukiwany przez Gestapo za działalność konspiracyjną, w czerwcu 1941 roku opuścił Warszawę. Będąc członkiem oddziału Związku Walki Zbrojnej na folwarku Marynki, należącym do majątku Lechanice nad Pilicą, prowadził w okolicznych wsiach tajne nauczanie na poziomie szkoły podstawowej i średniej. Z Wydziału Legalizacji ZWZ, drogą służbową, otrzymał fałszywy dokument (Kennkarte) na nazwisko Kaczanowski. Pod tym nazwiskiem w lutym 1942 roku wziął w Warszawie ślub z Ireną Giedyk. ISSN 1644-9363 / PLN 15.00 2017 PTGiGI

80 A. Błach, M. Sroka-Bizoń Professor Zbigniew Kączkowski... Od kwietnia do czerwca 1943 roku, był wraz z Matką, więźniem Gestapo w Radomiu, skąd zostali przewiezieni do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Zofia Kączkowska jako więzień nr 46442 zginęła 13 stycznia 1944 roku w KL Auschwitz II-Birkenau, Zbigniew zaś do sierpnia 1944 roku był więźniem nr 125727 KL Auchwitz. W tym czasie, pod koniec lipca 1944 r. wraz z rotmistrzem Jerzym Sokołowskim, skoczkiem spadochronowymcichociemnym, podjęli próbę ucieczki z obozu zakończoną niepowodzeniem, ale szczęśliwie uciekinierzy zostali ukarani jedynie 10 dniami karceru w bunkrach bloku nr 11, a nie karą śmierci. Kara wymierzona uciekinierom tak naprawdę składała się z trzech części: I. 25 razów bykowcem (pejczem) na koziołku, który można obejrzeć w Muzeum Auschwitz-Birkenau, II. 10 dni bunkra na 11 bloku, III. karnego transportu do innego obozu - Buchenwaldu. Ta ostatnia część kary stanowiła poważne niebezpieczeństwo utraty życia. W nowym obozie niedoszli uciekinierzy mieli się znaleźć się w karnym komandzie, w którym sadystyczni esesmani i kapo stosowali najrozmaitsze metody skracania więźniom życia. Ale szczęśliwym trafem, w dniu ich przybycia do Buchenwaldu, wskutek nalotu samolotów alianckich wybuchł pożar głównej obozowej kancelarii, w której zapewne spłonęły też dokumenty przywiezione wraz z nimi z Auschwitz. Tym można wytłumaczyć fakt, że do końca pobytu w obozach koncentracyjnych nie byli oni traktowani gorzej niż tysiące innych więźniów. Od sierpnia 1944 roku do maja 1945 roku Zbigniew Kączkowski był kolejno więźniem obozów koncentracyjnych w Buchenwaldzie, Dorze i Ravensbruck. Wraz z zakończeniem działań wojennych odzyskuje wolność i już jako Zbigniew Kączkowski wraca do Polski. Tu szczęśliwie zastaje przy życiu żonę i po raz pierwszy widzi swoją dwuletnią córeczkę. 3 Praca i nauka W lipcu 1945 roku rozpoczyna pracę w Biurze Odbudowy Portów w Gdyni, a w październiku studia na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej. Po ukończeniu pierwszego semestru studiów na Wydziale Architektury przenosi się na Wydział Inżynierii Lądowej i Wodnej. W tym samym czasie, w lutym 1946 roku, zostaje młodszym asystentem, w Katedrze Geometrii Wykreślnej kierowanej przez profesora Franciszka Otto. Młodszy asystent Zbigniew Kączkowski prowadzi na Wydziale Architektury ćwiczenia z perspektywy malarskiej. Dalsza praca dydaktyczna młodszego asystenta, od 1948 roku, związana jest z Katedrą Mechaniki Budowli, kierowaną przez profesora Witolda Nowackiego. W 1950 roku Zbigniew Kączkowski, niespełna rok po uzyskaniu z wynikiem bardzo dobrym dyplomu magistra inżyniera budownictwa lądowego, obejmuje kierownictwo zespołowej Katedry Wytrzymałości Materiałów i Mechaniki Budowli w Szkole Inżynierskiej w Szczecinie, pełniąc równocześnie obowiązki kierownika działu budowlanego w Biurze Projektów Przemysłu Włókien Sztucznych w Szczecinie. Od 1952 roku przez 10 lat pracuje na samodzielnym stanowisku w Zakładzie Mechaniki Ośrodków Ciągłych Instytutu Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk. W 1954 roku po obronie na Politechnice Gdańskiej pracy doktorskiej (wtedy kandydackiej), pt. Obliczanie płyt anizotropowych metodą nakładania ugięć fałdowych, (promotor profesor Stanisław Błaszkowiak) rozpoczyna pracę w Katedrze Mechaniki Budowli na Wydziale Budownictwa Przemysłowego Politechniki Warszawskiej, kierowanej przez profesora Witolda Nowackiego. W 1955 roku profesor Witold Nowacki przechodzi do pracy na Uniwersytecie Warszawskim, a Zbigniew Kączkowski zostaje powołany

The Journal of Polish Society for Geometry and Engineering Graphics Volume 30 (2017), 73-83 81 na zwolnione przezeń stanowisko. Po reorganizacji Uczelni, w roku 1962 przejmuje też kierownictwo Katedry po profesorze Witoldzie Wierzbickim i tym samym zostaje, jak ówcześnie mówiono na Politechnice Warszawskiej, następcą dwóch wielkich Witoldów. W latach 1962-1970 Profesor kieruje równocześnie Katedrą Mechaniki Budowli na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej oraz w latach 1961-1963 Katedrą Mechaniki Budowli Politechniki Łódzkiej. Zbigniew Kączkowski został profesorem nadzwyczajnym w wieku 36 lat, a jako 51- letni naukowiec uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. W 1970 roku na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej powstaje Instytut Mechaniki Konstrukcji Inżynierskich w ramach którego Zespołem Mechaniki Budowli kieruje profesor Kączkowski. Przeprowadzane w tym czasie w większości uczelni zmiany struktur organizacyjnych nie poprawiały ich funkcjonowania, doprowadzając natomiast często do niepotrzebnych napięć, powodujących przykre w skutkach decyzje personalne. Był to początek konfliktów, które doprowadziły Profesora, cieszącego się dobrym zdrowiem do podjęcia decyzji o odejściu na wcześniejszą emeryturę w pełni sił twórczych, w wieku 62 lat! Profesor zachowując pełną aktywność, cały czas pozostaje czynny zawodowo, publikuje oryginalne prace, pisze monografie, recenzuje publikacje, prace doktorskie i habilitacyjne oraz bierze czynny udział w konferencjach naukowych. Zbigniew Kączkowski jest promotorem 24 przewodów doktorskich. Pierwszego doktoranta wypromował w 1959 roku, ostatniego w 1991. Profesor jest autorem 17 podręczników i monografii, 121 artykułów, rozpraw naukowych i referatów, 147 recenzji rozpraw doktorskich i dorobku naukowego przy awansach habilitacyjnych i profesorskich oraz 795 (!) recenzji prac naukowych. 4 Geometria Profesor jest świetnym wykładowcą. Najtrudniejsze problemy teorii prętów, płyt czy też powłok przedstawia w bardzo przystępny sposób, zwracając szczególną uwagę na fizyczną stronę zagadnienia, ilustrując prawie każdy wykład świetnymi rysunkami, które są także wynikiem umiejętności nabytych w czasie pracy w Katedrze Geometrii Wykreślnej. Znany jako wybitny konstruktor, pierwsze kroki w świecie naukowym stawiał na Politechnice Gdańskiej w Katedrze Geometrii Wykreślnej. Lata tam spędzone pozostawiły wyraźny ślad w pamięci profesora, który darzy geometrię wykreślną trwałym i wiernym uczuciem. Dowodem jest przyjęcie propozycji zrecenzowania rozprawy habilitacyjnej autorstwa Anny Błach Wybrane zagadnienia geometrii budowlanych struktur obrotowych, skierowanej do niego w 2001 roku przez Radę Wydziału Budownictwa Politechniki Śląskiej. Opracowywanie recenzji pracy naukowej o tematyce geometrycznej, było dla profesora niejakim powrotem do przeszłości, do początków jego własnej pracy naukowej. Spotkanie to zaowocowało wieloletnią serdeczną korespondencją, której przykładem mogą być życzenia noworoczne jakie Polskie Towarzystwo Geometrii i Grafiki Inżynierskiej otrzymało od Profesora w 2011 roku. [4]. 5 Recenzent Profesor Kączkowski znany jest w świecie naukowym jako wnikliwy, surowy, ale niezwykle sprawiedliwy recenzent, a otrzymanie pozytywnej recenzji pracy naukowej traktowane jest jako prawdziwy certyfikat jakości. Jego opinie są bardzo dogłębne, szczegółowo wskazujące nie tylko na niedociągnięcia natury merytorycznej, lecz równocześnie zawierające propozycje poprawy. Profesor jako czynny uczestnik wielu konferencji naukowych lub członek komitetów naukowych, jest szczególnie błyskotliwym i dowcipnym dyskutantem. ISSN 1644-9363 / PLN 15.00 2017 PTGiGI

82 A. Błach, M. Sroka-Bizoń Professor Zbigniew Kączkowski... Każda sesja naukowa w obecności Profesora staje się atrakcyjną dla słuchaczy, co owocuje niespotykaną frekwencją. Jego zamiłowanie do poprawnej polszczyzny, objawia się bezkompromisowym wytykaniem błędów zawartych w przedstawianych Mu do korekty tekstach lub uwagach zgłaszanych po wysłuchaniu prelekcji. W każdej recenzji znajdują się, podane w sposób dowcipny, ale również nieco złośliwy, uwagi dotyczące poprawności językowej. Kilka przykładów z bogatej palety takich uwag pokazuje ich zakres: Czasowniki mieć i posiadać można uważać za synonimy niesymetryczne; każde posiadać można zastąpić przez mieć, ale nie każde mieć przez posiadać (np. mam katar, ale go nie posiadam). Posiadać może tylko osoba fizyczna lub prawna, będąca posiadaczem (właścicielem) czegoś. Natomiast obiektami posiadania mogą być tylko wartościowe dobra materialne, w których posiadanie wchodzi się drogą kupna, dziedziczenia lub kradzieży; mówienie o drobnych przedmiotach, że się je posiada, brzmi pretensjonalnie (np. parasol się ma, a nie posiada). Nadużywaniem słowa posiadać grzeszą często matematycy, którzy zwrot typu funkcja ma minimum zastępują stwierdzeniem, że funkcja posiada minimum. Podobnie dziennikarze, zamiast przyznać po prostu, że czegoś nie wiedzą, oświadczają pompatycznie, że na temat owego czegoś nie posiadają wiedzy.; -obie krzywe posiadają taki sam charakter- jest zwrotem błędnym podwójnie, gdyż krzywa nie jest osobą fizyczną lub prawną, a charakter nie jest dobrem materialnym więc nie można go posiadać, a tylko mieć ; -wyrazy -zaś i bowiem- nie powinny stać na początku zdania. ; -oprzeć się- można na wzorze a nie o wzór. ; -błąd w stosunku- to problem dla seksuologa, gdyż błąd to różnica między dwiema wartościami, z których jedna jest poprawna. ; -zadać- można bobu, a nie można mówić o zadanych miarach kątów. Recenzje zawierają nie tylko uwagi merytoryczne, lecz wskazują miejsca i krotność występowania w tekście błędnego sformułowania. 6 Dydaktyk Profesor jako dydaktyk znany z punktualności, zawsze doskonale przygotowany do wykładu, wymaga też dużego zaangażowania w prowadzenie ćwiczeń przez asystentów. Osobiście nadzoruje opracowanie harmonogramu zajęć, wyszczególniając w nim treści wykładów i ćwiczeń zawsze odpowiednio dobranych pod względem merytorycznym i czasowym. Swoim studentom mawia Nie wierzcie autorytetom. Autorytety też ludzie i mogą się mylić. i z wrodzonym sobie poczuciem humoru dodaje to ostatnie zdanie nie odnosi się jednak do mnie, bo jak wiadomo nie ma reguły bez wyjątku. 7 Człowiek Jedną ze wspaniałych i nieczęsto spotykanych cech jest umiejętność przyznawania się do popełnionych błędów lub pomyłek. Taką cechę mają tylko ludzie dużego formatu, do jakich z całą pewnością można zaliczyć Profesora Kączkowskiego. Ten niezwykły człowiek, naukowiec, nauczyciel, społecznik został uhonorowany Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Oświęcimskim, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem Wojska (czterokrotnie). Profesor otrzymał również bardzo wiele odznaczeń i wyróżnień za działalność naukową i zawodową, w tym złotą odznakę honorową Zasłużony dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych. Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej, Polskie Towarzystwo Metod Komputerowych Mechaniki oraz Polskie Towarzystwo Geometrii i Grafiki Inżynierskiej przyznały Mu Honorowe Członkostwo.

The Journal of Polish Society for Geometry and Engineering Graphics Volume 30 (2017), 73-83 83 Szczególna rolę w życiu Profesora Kączkowskiego odgrywa założona przezeń 75 lata temu rodzina, z której jest dumny. W skład jej wchodzą: żona, (której poświęca większość swoich wierszy), czworo dzieci i siedmioro wnucząt. PROFESOR KĄCZKOWSKI JEST OSOBĄ PODZIWIANĄ NIE TYLKO ZA OLBRZYMIĄ SZEROKĄ I GRUNTOWNĄ WIEDZĘ, WYRAŻONĄ W DOROBKU NAUKOWYM I WYSOKĄ POZYCJĄ W ŚRODOWISKU, ALE GŁÓWNIE CENIONA JEST JEGO POSTAWA ŻYCIOWA WYKAZYWANA W DROBNYCH CODZIENNYCH POCZYNANIACH I ZACHOWANIACH. TO WŁAŚNIE TAKI JEST CZŁOWIEK-PROFESOR-DYDAKTYK- WYCHOWAWCA I PRZYJACIEL, JEDEN Z NIEWIELU HONOROWYCH CZŁONKÓW POLSKIEGO TOWARZYSTWA GEOMETRII I GRAFIKI INŻYNIERSKIEJ. ISSN 1644-9363 / PLN 15.00 2017 PTGiGI