Wymagania edukacyjne do klasy 4 Szkoły Podstawowej w Mysiadle Zagadnienia Poziom podstawowy Wymagania na poszczególne poziomy Poziom ponadpodstawowy ROZDZIAŁ I HISTORIA Z HISTORIĄ NA TY 1. Czym zajmuje się historia? 2. Historycy detektywami przeszłości. 3. Pamiątki rodzinne. 4. Badanie więzi rodzinnych. 5. Duża i mała ojczyzna. 6. Poznajemy małą ojczyznę. 7. Czym jest patriotyzm? 8. Polacy jako naród. 9. Symbole narodowe Polaków. 10. Chronologia co to takiego? 11. Czym jest oś czasu? 12. Podstawowe jednostki czasu. 13. Od starożytności do współczesności. 14. Obliczanie upływu czasu. 15. Który to wiek? - wie, czym zajmuje się historia jako nauka, - wyjaśnia, kim jest historyk - zna sposoby badania wydarzeń z przeszłości przez historyków - zna podstawy myślenia przyczynowoskutkowego dotyczącego wydarzeń historycznych - podaje przykłady efektów pracy historyków - wie, czym są źródła historyczne, i podaje ich przykłady - wyjaśnia znaczenie terminów: zabytek, muzeum, ród, archeolog, pamiątka rodzinna, genealogia, drzewo genealogiczne - wie, gdzie gromadzi się źródła historyczne - odróżnia postacie historyczne od bohaterów baśniowych i legendarnych - kwalifikuje różne źródła historyczne zgodnie z podziałem na źródła materialne (pisane, niepisane) i niematerialne - przedstawia pamiątki rodzinne i określa ich znaczenie - odczytuje informacje o przodkach na podstawie poszczególnych pamiątek rodzinnych - prezentuje swoją opinię na temat podtrzymywania tradycji rodzinnych - rozumie znaczenie terminów: chronologia, data, era, rok, wiek, tysiąclecie, epoka historyczna, - wymienia główne zadania historii - wymienia przykłady postaci historycznych oraz bohaterów baśniowych i legendarnych - wskazuje przebieg, przyczyny i skutki wybranych wydarzeń historycznych - objaśnia znaczenie powiedzenia: Historia jest nauczycielką życia - dokonuje podziału źródeł historycznych na materialne i niematerialne oraz wyróżnia wśród źródeł materialnych pisane i niepisane - wymienia informacje, jakie można zdobyć na podstawie poszczególnych źródeł historycznych - określa, czym zajmuje się archeologia - zna sposoby badania wiarygodności źródeł historycznych - potrafi na wybranych przykładach zaprezentować myślenie przyczynowoskutkowe - przedstawia na przykładzie przenikanie się faktów historycznych z legendą - ocenia, jakie znaczenie dla współczesnej nauki mają odkrycia archeologiczne - wyjaśnia, w jaki sposób podtrzymywanie tradycji rodzinnych umacnia poczucie wspólnoty w rodzinie - dociera do rodzinnych źródeł, które pozwalają mu sporządzić drzewo genealogiczne - przygotowuje drzewo genealogiczne najbliższej rodziny - podaje przykłady postaw patriotycznych i wyjaśnia czym jest patriotyzm lokalny - potrafi wyjaśnić czym jest region i podaje przykłady regionów Polski - wskazuje wydarzenia, które oznaczają początek i koniec poszczególnych epok historycznych
16. Kiedy zaczyna się i kończy wiek? 17. Czym są mapy i plany? 18. Mapy historyczne okres przed naszą erą i naszej ery - wyjaśnia, dlaczego mierzenie czasu jest ważne w pracy historyka - wskazuje narodziny Jezusa z Nazaretu jako początek naszej ery - tłumaczy zasadę tworzenia osi czasu i sposób umieszczania na niej dat - posługuje się cyframi rzymskimi i arabskimi w celu oznaczania jednostek czasu - wymienia epoki historyczne oraz podaje ich daty graniczne - umie narysować linię chronologiczną i zaznaczyć na niej daty - porządkuje daty na linii chronologicznej - oblicza upływ czasu między poszczególnymi wydarzeniami - ustala wiek, w którym miało miejsce dane wydarzenie - zapisuje cyframi rzymskimi liczby arabskie i na odwrót - wyjaśnia znaczenie terminów: mapa, plan, legenda mapy - wymienia elementy, z jakich składa się mapa historyczna - odczytuje z mapy podstawowe informacje - rozumie, że daty graniczne poszczególnych epok mają charakter umowny - krótko charakteryzuje poszczególne epoki historyczne - wie, czym zajmuje się kartografia - tłumaczy, czym są legenda i skala mapy - odróżnia mapę od planu - opisuje, jak dawniej wyglądały mapy, i na tej podstawie określa, jakie wyobrażenie o świecie mieli ludzie w przeszłości - wyjaśnia różnice w określaniu dat za pomocą kalendarzy juliańskiego i gregoriańskiego ROZDZIAŁ II OD PIASTÓW DO JAGIELLONÓW 1. Początki Polski. 2. Chrzest Polski i jego skutki. 3. Książę Bolesław i biskup Wojciech. 4. Zjazd gnieźnieński. - zna legendy o Lechu, Czechu i Rusie, o Popielu oraz o Piaście - zna daty chrztu Polski, zjazdu gnieźnieńskiego i koronacji Bolesława Chrobrego - wyjaśnia znaczenie terminów: plemię, gród, - wymienia narzędzia rolnicze używane przez Słowian - wie, na czym polegał słowiański obrzęd postrzyżyn - opowiada o powstaniu i początkach państwa polskiego - wie, kiedy Orzeł Biały stał się symbolem państwa polskiego - podaje lata panowania Mieszka I
5. Czas wojen i koronacja. 6. Od Bolesława Chrobrego do Kazimierza Wielkiego. 7. Panowanie Kazimierza Wielkiego. 8. Akademia Krakowska. 9. Jadwiga na polskim tronie. 10. Jagiełło i krzyżackie zagrożenie. 11. Sprowadzenie Krzyżaków do Polski. 12. Unia polsko litewska w Krewie. 13. Kim byli rycerze? 14. Zawisza Czarny ideał rycerza. 15. Bitwa pod Grunwaldem. 16. Gruntowne wykształcenie. 17. Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię. 18. Ucieczka przed represjami 19. Wszechstronny uczony. drużyna, książę - wymienia zajęcia mieszkańców średniowiecznego Gniezna - opisuje budowę średniowiecznego grodu na przykładzie Gniezna - wskazuje na mapie Gniezno i obszar państwa Mieszka I - omawia okoliczności, w jakich doszło do ślubu Mieszka I z Dobrawą - zna podstawowe fakty z życia świętego Wojciecha - przedstawia historię zjazdu gnieźnieńskiego, uwzględniając postacie świętego Wojciecha, Bolesława Chrobrego i Ottona III - rozumie szczególne znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego w dziejach państwa polskiego - wymienia najważniejsze osiągnięcia Kazimierza Wielkiego, w tym założenie Akademii Krakowskiej - tłumaczy, w jakich okolicznościach doszło do ślubu Jadwigi i Jagiełły - zna datę bitwy pod Grunwaldem - podaje przyczyny i skutki wielkiej wojny z zakonem krzyżackim - wskazuje na mapie: Pomorze Gdańskie, Małopolskę, Wielkopolskę, Kujawy, Mazowsze, Śląsk - umieszcza na linii chronologicznej daty: koronacji Kazimierza Wielkiego, założenia Akademii Krakowskiej, wygaśnięcia dynastii Piastów w państwie polskim - tłumaczy, dlaczego królowi Kazimierzowi nadano przydomek Wielki - wyjaśnia sens powiedzenia: Kazimierz Wielki - tłumaczy, jakie były przyczyny i skutki chrztu Polski - omawia znaczenie przyjęcia chrztu przez Polskę - omawia następstwa misji i męczeńskiej śmierci biskupa Wojciecha - wymienia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego - przekazuje relację z pobytu Ottona III w Gnieźnie w 1000 roku na podstawie fragmentów kroniki Galla Anonima - charakteryzuje politykę zewnętrzną i wewnętrzną Bolesława Chrobrego - wyjaśnia znaczenie terminów: relikwie, koronacja - opowiada, kim był Mikołaj Wierzynek - omawia politykę wewnętrzną i zewnętrzną Kazimierza Wielkiego - pokazuje na mapie ziemie zamieszkiwane przez Prusów - wyjaśnia znaczenie terminów: Prusy, zakon krzyżacki, wielki mistrz, unia - tłumaczy, w jakich okolicznościach powstał zakon krzyżacki - wie, dlaczego Konrad Mazowiecki sprowadził Krzyżaków do Polski - wymienia przyczyny konfliktu polsko-krzyżackiego - omawia skutki sprowadzenia Krzyżaków do Polski - pokazuje na mapie terytorium państwa zakonu krzyżackiego oraz Malbork - podaje przyczyny i skutki zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie - omawia przebieg bitwy pod Grunwaldem - wyjaśnia na czym polegała przełomowość znaczenia odkrycia Kopernika
zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną - wskazuje na mapie Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie - wymienia zasługi Jadwigi dla kultury polskiej - przedstawia okoliczności objęcia polskiego tronu przez Jadwigę - wie kim był Mikołaj Kopernik i dlaczego jest znany po dziś na całym świecie ROZDZIAŁ III WOJNY I UPADEK RZECZYPOSPOLITEJ 1. Zdolny młodzieniec. 2. Polityk i wódź. 3. Założenie Zamościa. 4. Wojny ze Szwecją. 5. Potop szwedzki. 6. Wojny z Turcją. 7. Skutki wojen w XVII wieku. 8. Niebezpieczne sąsiedztwo. 9. Tadeusz Kościuszko na czele powstania. 10. Przebieg powstania kościuszkowskiego. 11. Skutki klęski powstania. 12. Polacy po utracie niepodległości. 13. Powstanie Legionów Polskich we Włoszech. 14. W szeregach - wie kim byli: Jan Zamoyski, Jan III Sobieski, Tadeusz Kościuszko, Józef Wybicki, Romuald Traugutt, Maria Skłodowska Curie - zna daty: potopu szwedzkiego i bitwy pod Wiedniem - tłumaczy, dlaczego rycerstwo przekształciło się w szlachtę - zna przyczyny i skutki wojen Rzeczypospolitej w XVII wieku - rozumie znaczenie terminu potop szwedzki - wyjaśnia, jakie znaczenie miała obrona klasztoru na Jasnej Górze dla Polaków walczących z najeźdźcą podczas potopu szwedzkiego - zna daty: I rozbioru Rzeczypospolitej, uchwalenia Konstytucji 3 maja, powstania kościuszkowskiego i upadku Rzeczypospolitej, powstania Legionów Polskich we Włoszech oraz wybuchu powstania styczniowego - wyjaśnia znaczenie terminu konstytucja - zna przyczyny i skutki uchwalenia Konstytucji 3 maja - wymienia cechy stylu renesansowego na przykładzie Zamościa - wymienia władców Polski rządzących w czasach Jana Zamoyskiego - opowiada o wyprawie wiedeńskiej Jana III Sobieskiego, używając wyrazów: oblężenie, odsiecz, sułtan, husaria - opisuje uzbrojenie husarza na podstawie ilustracji - wymienia przyczyny, bitwy i skutki powstania kościuszkowskiego - porównuje tekst Pieśni Legionów Polskich we Włoszech ze słowami Mazurka Dąbrowskiego - wyjaśnia jaki charakter miało powstanie styczniowe i jak w jego trakcie zorganizowano państwo podziemne na terenach dawnej Rzeczypospolitej - potrafi wyjaśnić dlaczego Maria Skłodowska Curie jest uważana za najwybitniejszą kobietę-naukowca w dziejach świata - wymienia polskich laureatów Nagrody Nobla
legionistów. 15. Branka i wybuch powstania styczniowego. 16. Podziemne państwo. 17. Początki kariery naukowej. 18. Odkrycia i nagrody. 19. Poświęcenie dla nauki. 20. Polscy nobliści. - wie dlaczego powstały Legiony Polskie we Włoszech - zna historię polskiego hymnu narodowego - podaje przyczyny i skutki powstania styczniowego - wyjaśnia pojęcie Nagroda Nobla - wie, w jakich dziedzinach dostała Nagrodę Nobla Maria Skłodowska-Curie ROZDZIAŁ IV KU WSPÓŁCZESNEJ POLSCE 1. Początki walki. 2. Piłsudski podczas I wojny światowej. 3. Polska odzyskuje niepodległość. 4. Żołnierz i naukowiec. 5. Polskie okno na świat. 6. Wybuch II wojny światowej. 7. Armia Krajowa i Szare Szeregi. 8. Polska pod okupacją. 9. Akcja pod Arsenałem. 10. Na ochotnika do Auschwitz. 11. Polska pod rządami komunistów. 12. Aresztowanie przez - wie kim był Józef Piłsudski, Eugeniusz Kwiatkowski, Zośka, Alek i Rudy, Witold Pilecki, Inka, Jan Paweł II, Lech Wałęsa, Wojciech Jaruzelski - podaje datę odzyskania przez Polskę niepodległości - wyjaśnia dlaczego zbudowano port w Gdyni - omawia okoliczności powstania portu w Gdyni - podaje datę wybuchu II wojny światowej - wyjaśnia pojęcia: okupacja, Związek Radziecki, Armia Krajowa, Szare Szeregi, obóz koncentracyjny, UB, żołnierze niezłomni - opisuje życie Polaków pod okupacją niemiecką i radziecką - wie, kiedy wybrano Jana Pawła II na papieża - wyjaśnia pojęcie pontyfikat i papież pielgrzym - umie wyjaśnić dlaczego komuniści przejęli władzę w Polsce - wie kiedy i w jakich okolicznościach powstała - omawia okoliczności i cele powstania Legionów Piłsudskiego - wyjaśnia z kim i o jakie ziemie walczyła Polska po odzyskaniu niepodległości - pokazuje na mapie ziemie przyłączone i utracone przez Polskę po I wojnie światowej - opisuje gospodarkę II Rzeczpospolitej na podstawie mapy z podręcznika - wyjaśnia w jakim celu zorganizowano akcję pod Arsenałem i jakie miała skutki - omawia powstanie warszawskie - wyjaśnia dlaczego Alek, Rudy i Zośka mogą być wzorem dla mlodzieży - na podstawie tekstu źródłowego z podręcznika wyjaśnia dlaczego i o co walczyli żołnierze niezłomni - wyjaśnia jaka była rola Jana Pawła II i Stefana Wyszyńskiego w walce z komunizmem w Polsce - omawia okoliczności zamachu na Jana Pawła II i jego śmierci - podaje przyczyny wybuchu strajków w Polsce w czasach komunizmu - wymienia bohaterów Solidarności
komunistów. 13. Inka bohaterska sanitariuszka. 14. Droga do kapłaństwa. 15. Duchowny pełen pasji. 16. Papież z dalekiego kraju. 17. Jan Paweł II na czele Kościoła. 18. Komuniści zmieniają Polskę. 19. Narodzenie Solidarności. 20. Stan wojenny. 21. Obrady Okrągłego Stołu. Solidarność - wyjaśnia pojęcia: stan wojenny i okrągły stół - wyjaśnia pojęcie demokracja