DRUKOWANIE WYPUKŁE Drukowanie wypukłe charakteryzuje się reliefową formą drukową. Elementy drukujące są umieszczone powyżej elementów niedrukujących. W trakcie nanoszenia farby drukarskiej na formę drukową farba zostaje nałożona tylko na powierzchnię elementów wypukłych, drukujących. Bezpośredni kontakt pokrytej farbą farmy z papierem przy równoczesnym działaniu nacisku powoduje przeniesienie farby. Drukowanie wypukłe wykorzystywane jest przemysłowo jako typografia i fleksografia. Fleksografia jest bardzo podobna do drukowania typograficznego; różnica polega na tym, że forma drukowa jest elastyczna a używane farby drukarskie są ciekłe. Fleksografia do technika wykorzystywana przede wszystkim do zadrukowywania opakowań. Fleksografia We fleksografii obszary drukujące położone są wyżej na formie niż obszary niedrukujące, jest to wypukła technika druku, w której znajdują zastosowanie formy fotopolimerowe, gumowe lub z tworzywa sztucznego, które w obu wersjach mogą być wytwarzane w systemach CtP lub techniką konwencjonalną. Farba jest nadawana na formę poprzez cylinder Anilox - rastrowy. Wałek farbowy zanurzony jest częściowo w farbie i rotując, zbiera ją. Styka się on z aniloxem, którego powierzchnia cechuje się jednakowymi zagłębieniami. Rakiel służy do ściągania nadmiaru farby z aniloxa, który dotyka bezpośrednio do formy drukowej. Następnie farba z formy trafia na podłoże, co jest wspomagane dociskiem wywołanym przez cylinder dociskowy.
Maszyny fieksograficzne mają najczęściej konstrukcje przystosowane do podłoża podawanego ze zwoju. Wśród maszyn można wyszczególnić podział: ze względu na kształt podłoża drukowego zwojowe (ze zwoju na zwój, ze zwoju na arkusz) arkuszowe ze względu na lokalizację cylindra dociskowego wielocylindrowe (szeregowe, wieżowe) z cylindrem centralnym ze względu na rodzaj farby fleksografia wodna fleksografia UV fleksografia rozpuszczalnikowa Zastosowanie druku fleksograficznego Fleksografia znajduje zastosowanie przede wszystkim w druku opakowań na podłożach z folii o dowolnej grubości, plastiku i aluminium, stosowana jest
również do drukowania prasy, książek, ubrań, etykiet i kartonów składanych, papierach z przeznaczeniem na torby, odzież specjalną, proporce, koszulki, karty kredytowe oraz drukowanie na papierach z klejem etykiet, itp. Zwykle zadrukowywane są zwoje papieru lub folii, a nie arkusze, fleksografia drukuje na każdym podłożu, które przechodzi przez maszynę zwojową. Typografia Znaczenie typografii jako najstarszej techniki drukowania znacznie zmalało na rzecz offsetu. Maszyny typograficzne są urządzeniami arkuszowymi. Formaty maszyn są od 380x530 mm do 1320x1840 mm. Forma drukowa typograficzna jest najczęściej płaska, metalowa, umieszczana w maszynach płaskich i dociskowych na tzw. płytach formowych, a elementy drukujące wystają nad powierzchnią formy. W przypadku form wieloelementowych stosowane są ramy formowe, które następnie zostają przytwierdzane do płyt formowych. Poprzez nacisk na podłoże obszary drukujące formy dotykają do niego, powodując przeniesienie obrazu, z tego względu typografia jest techniką drukowania bezpośredniego. Typy maszyn typograficznych mogą występować z płaskim dociskiem papieru i formy, dociskiem papieru owiniętego łukowo na cylindrze drukującym oraz formą drukową zamocowaną wokół cylindra formowego z cylindrem drukującym, dociskającym papier. Typografia wymaga zastosowania miękkiego obciągu wielowarstwowego na cylindrze dociskowym, który musi być tak miękki, jak bardzo nierówna jest forma drukowa i papier.
W druku typograficznym stosowane są maziste farby, które muszą być dobrze roztarte w celu uzyskania cienkiej, równej ich warstwy. Charakterystyczną cechą wydruków typograficznych są wgłębienia pozostawione na odbitce w miejscach zadruku. Typograficzna technika druku była powszechna w latach 70. i 80. Aktualnie typografia jest coraz bardziej wypierana przez offset, ale nadal drukuje się tą techniką niektóre nieskomplikowane użytki, przy czym głównie jednokolorowe. Zastosowanie typografii Proces przygotowania form oraz drukowania w tej technice nie jest drogi i realizowany może być na podłożach niższej klasy, dlatego typografia funkcjonuje do tej pory, znajduje również zastosowanie w procesie wytłaczania znaków, ornamentów np. na okładkach. Wykorzystywana jest w druku na dobrych i gorszych papierach kopert, akcydensów, papierów firmowych, gazet, książek głównie jednokolorowych lub farbami specjalnymi. Zalety Wady niski koszt form drukowych stosunkowo długi czas drukowania drukowanie na gorszych papierach konieczna płaskość podłoża niski koszt procesu Typooffset Technika druku wypukłego, nazywana też polimerową; stanowiła etap przejściowy, jako próba połączenia pewnych cech druku offsetowego i typografii; pozwalała w procesie składu na zastąpienie składu gorącego (linotypów) - fotoskładem; farba nakładana jest na powierzchnie elementów
drukujących najpierw na cylindrze pośrednim, a dopiero potem na papier; stosowana do druku jedno- i wielobarwnego (gazety, akcydensy, plakaty, opakowania), na papierze, tkaninach, folii itp. DRUK PŁASKI Przy drukowaniu płaskim, elementy drukujące i niedrukujące farmy znajdują się pozornie na jednej płaszczyźnie. Selektywne przenoszenie farby drukarskiej zapewniają odmienne właściwości fizyczno-chemiczne elementów drukujących i niedrukujących. Te drugie w wyniku istnienia małej adhezji powierzchniowej nie przenoszą farby drukarskiej Współcześnie drukowanie płaskie istnieje przede wszystkim jako drukowanie offsetowe (z nawilżaniem lub bez), tj. drukowanie z pośrednim przenoszeniem farby z formy drukowej na papier za pomocą cylindra pośredniego (offsetowego). Korzystanie z cylindra pośredniego z elastycznym obciągiem gumowym przedłużą żywotność formy i umożliwia reprodukowanie drobnych elementów rysunku nawet na powierzchniach chropowatych oraz umożliwia drukowanie wykorzystując stosunkowo mały nacisk. Druk offsetowy jest stosunkowo tanią i szybką metodą uzyskania dużej ilości odbitek. Lekka aluminiowa matryca założona na bębnie drukującym przekazuje obraz na bęben pośredni pokryty gumą a ten z kolei przenosi obraz na papier. Stąd drugie istotne określenie tej techniki - druk pośredni. Taki zespół drukujący zdolny jest do obracania się z dużą prędkością.
Powszechność stosowania barwnego druku offsetowego oprócz prędkości, wynika także z niskich kosztów uzyskania matrycy a także różnorodności możliwych nośników od papierów powlekanych, przez gazetowe do kartonu. Nowoczesne systemy bezpośredniego naświetlania obrazu na matrycy - naświetlarki CTP (Computer to Plate), bez konieczności wykonania klisz fotograficznych i ręcznego montażu arkusza drukarskiego jeszcze przyspieszyły technologię uzyskania wydruku i obniżyły jego koszty. DRUKOWANIE WKLĘSŁE Forma drukowa używana w drukowaniu wklęsłym charakteryzuje się tym, że elementy drukujące znajdują się poniżej elementów niedrukujących. Po nałożeniu farby do druku na formę drukową jest ona zgarniana za pomocą rekla z elementów niedrukujących. Farba przemieszcza się bezpośrednio z formy drukowej na papier podczas nacisku i tak powstaje odbitka. Istnieją trzy
odmiany drukowania wklęsłego: rotograwiura (wklęsłodruk), stalodruk, tampondruk. Wklęsłodruk to technika, która umożliwia osiągnięcie wysokiej jakości druku z ilustracjami barwnymi. Z powodu wysokich kosztów wytwarzania formy wklęsłodruk przeznaczony jest do produkcji o dużym nakładzie. Wykorzystywany jest głównie do drukowania barwnych, ilustrowanych czasopism, katalogów. Innym jego zastosowaniem jest zadruk opakowań i wyrobów dekoracyjnych. Stalodruk jest odmianą, w której uzyskuje się druk jednotonalny z grawerowanych płyt stalowych. Jest on niezastąpiony przy drukowaniu papierów wartościowych, znaczków banknotów. Wariantem drukowania wklęsłego jest drukowanie tamponowe. Można je scharakteryzować jako pośrednie drukowanie wklęsłe z form. Dzięki elastycznemu tamponowi przenoszącemu farbę drukarską możliwe jest zadrukowanie różnych przedmiotów.
Rotograwiura W rotograwiurze formy drukowe, mające najczęściej postać miedziowanego cylindra, posiadają obszary drukujące umieszczone poniżej obszarów niedrukujących - jest to więc wklęsła technika druku, zaliczana do metod druku bezpośredniego. Rotograwiura wykorzystuje formy drukowe w kształcie cylindrów. Cylinder formowy jest umieszczony częściowo w zbiorniku z farbą. Farba jest nakładana na formę drukową poprzez obracający się cylinder w zbiorniku farbowym. Rakiel znajdujący się nad zbiornikiem powoduje usunięcie nadmiaru farby i pozostawienie jej tylko w obszarach wgłębionych - kałamarzykach. Z cylindra formowego farba przenoszona zostaje na podłoże poprzez dociśnięcie cylindrem dociskowym, którego siła musi być stosunkowo duża aby docisnąć do podłoża farbę z obszarów zagłębionych. Do rotograwiury najczęściej używa się maszyn zwojowych, chociaż spotykane są także arkuszowe, przeważnie wielokolorowe z układami suszenia wstęgi pomiędzy poszczególnymi zespołami drukującymi. Maszyny arkuszowe mają formaty do B l, zaś zwojowe - szerokości zwojów do 3080 mm.
Rotograwiura wymaga farb ciekłych. Technika ta dobrze sprawdza się przy reprodukcji obrazów rastrowych, ale już gorzej przy reprodukcji publikacji, gdzie występuje sam tekst i grafika czarno-biała, ze względu konieczność rastrowania także obszarów kreskowych i wiążącym się z tym ich postrzępieniem. Zastosowanie rotograwiury W tej technice drukuje się wysokonakładowe czasopisma, albumy, książki, opakowania (m.in. na tworzywach sztucznych), i reprodukcje dzieł sztuki, zwłaszcza jeśli występują w nich liczne elementy ilustracyjne wymagające reprodukcji w wysokiej jakości. Zalety Wady druk na podłożach niewsiąkliwych trudność wykonania form drukowych duże nakłady druków z jednego wysoka cena form kompletu cylindrów szeroka gama odwzorowywanych barw Stalodruk Stalodruk jest odmianą, w której uzyskuje się druk jednotonalny z grawerowanych płyt stalowych. Jest on niezastąpiony przy drukowaniu papierów wartościowych, znaczków i banknotów (drukowanie giloszy). Tampondruk Tampondruk technika druku pośredniego, zaliczana do pochodnych druku wklęsłego, polegająca na nakładaniu farby drukarskiej za pomocą miękkiego gładkiego stempla zwanego tamponem. Za pomocą tamponu o odpowiednim kształcie wykonywany jest nadruk na nierównych i nieregularnych
powierzchniach. Przez dobranie odpowiedniej farby możliwe jest drukowanie na podłożach takich jak tworzywa sztuczne, guma, szkło, metal itp. Tampondruk stosuje się do wykonywania napisów na powierzchniach bardzo zróżnicowanych, od długopisów, przez kolekcjonerskie numizmaty, części samochodowe aż po panele czołowe różnego sprzętu AGD i RTV. Do nadruku tą techniką potrzebne są: tamponiarka, matryca (metalowa szlifowana, lub polimerowa płytka z wyrytym lub wytrawionym wzorem), tampon i farba. Tampondruk przebiega według schematu: 1. Pokrycie matrycy farbą. 2. Usunięcie nadmiaru farby za pomocą rakli (metalowy lub rzadziej gumowy lub z tworzywa sztucznego elastyczny zgarniacz) tak, by pozostała jedynie w szczelinach wzorca. 3. Dociśnięcie tamponu do płytki wzorcowej farba zostaje przeniesiona na tampon. 4. Dociśnięcie tamponu do zadrukowywanego przedmiotu farba zostaje ostatecznie osadzona.
SITODRUK Zasadą sitodruku jest przeciskanie farby drukarskiej reklem przez niezakryte oczka siatki - formy drukowej, tj. przez otwory utworzone metodami manualnymi lub fotomechanicznymi. Sitodruk wykorzystywany jest w różnych odmianach: jako artystyczny, graficzny, techniczny, tekstylny oraz sitodruk specjalny. Sitodruk graficzny w poligrafii ma znaczenie marginalne i używany jest za technikę uzupełniającą. Nośnikiem elementów drukujących i niedrukujących formy jest siatka utworzona z włókien polimerowych lub metalowych. W miejscach niedrukujących oczka siatki są zakrywane. Szablon wytwarzany jest ręcznie, za pomocą plotera lub fotochemicznie. Zaletą sitodruku jest prostota maszyny drukującej, łatwość przygotowania formy, możliwość zadrukowania płaskich i
zaokrąglonych powierzchni oraz dowolnego podłoża, przy czym można uzyskać grube warstwy farby.