, Warszawa
Zatrudnianie członków zarządu spółek kapitałowych Aleksandra Minkowicz-Flanek Radca prawny Counsel PwC Legal
Dostępne formy zatrudnienia Uchwała (może być uzupełniona umową o zachowaniu poufności lub umową o zakazie konkurencji) Umowa o pracę (może być uzupełniona umową o zakazie konkurencji) Kontrakt menedżerski Umowa o świadczenie usług specjalistycznych Samozatrudnienie Strona 3
Uchwała Członek zarządu w spółce z o.o. jest powoływany lub może być odwoływany w każdym czasie na podstawie uchwały wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej [art. 201 i art. 203 Kodeksu spółek handlowych ( KSH )] Członek zarządu w spółce akcyjnej jest powoływany lub odwoływany przez radę nadzorczą, chyba że statut spółki stanowi inaczej. Członek zarządu może być odwołany lub zawieszony w czynnościach także przez walne zgromadzenie [art. 368 KSH] Odrębność stosunku organizacyjnego spółki od stosunku pracy / stosunku cywilnoprawnego Strona 4
Reprezentacja spółki przy zawieraniu umów z członkami zarządu W umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników / walnego zgromadzenia (odpowiednio: art. 210 1 KSH / art. 379 1 KSH) Reprezentacja spółki przez radę nadzorczą wymaga działania rady kolegialnie (jako organ) Rada może upoważnić jednego ze swoich członków do podpisania umowy z członkiem zarządu, uprzednio zaakceptowanej przez radę w formie uchwały (tekst umowy stanowic powinien załącznik) Strona 5
Niezachowanie wymogów reprezentacji Nawiązanie umowy o pracę z członkiem zarządu bez zachowania wskazanych wymogów co do reprezentacji sankcja: bezwzględna nieważność umowy (wyrok SN z dnia 23 stycznia 1998 r., I PKN 489/97) Jeśli jednak umowa o pracę okazała się z tego powodu nieważna, a zatem nie stworzyła zobowiązań stron w momencie jej zawarcia, zobowiązania takie powstają wraz z dopuszczeniem pracownika do pracy na warunkach tej umowy (wyrok SN z dnia 5 listopada 2003 r., I PK 633/02) Powyższy wniosek nie dotyczy umowy o zakazie konkurencji, jako zawieranej w formie pisemnej pod rygorem nieważności Strona 6
Umowa o pracę Art. 22 Kodeksu pracy (KP): Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Najwyższy koszt zatrudnienia (PIT stawką progresywną 18% i 32% i pełny ZUS) Ochrona przed rozwiązaniem stosunku pracy przez spółkę Konieczność złożenia odrębnego oświadczenia o rozwiązaniu umowy w razie odwołania z funkcji (okres wypowiedzenia) Strona 7
Umowa o zakazie konkurencji Umowa o zakazie konkurencji pod rygorem nieważności wymaga zachowania formy pisemnej Nieprawidłowe klauzule stosowane w praktyce: - - - Za powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej Pracownik otrzyma odszkodowanie w wysokości 25% jego ostatniego wynagrodzenia zasadniczego przed rozwiązaniem stosunku pracy W przypadku jeżeli Pracodawca uzna, że odpadły przyczyny dla jakich został zawarty zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy, umowa o zakazie konkurencji zostanie rozwiązana za 3 miesięcznym wypowiedzeniem Strony ustalają, iż Pracodawcy przysługiwać będzie prawo odstąpienia od umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy Strona 8
Umowa o zakazie konkurencji orzecznictwo (1) Wyrok SN 4 listopada 2008 r. (I PK 82/08): ( ) Nie jest tu dopuszczalna sanacja czy poprawienie pierwotnej umowy o zakazie konkurencji w przypadku, gdy przed jej podpisaniem rada nadzorcza nie wyraziła jeszcze kolegialnie woli o zawarciu takiej umowy (art. 101[3] KP związku z art. 379, 388 i 390 KSH). Wyrok SN 12 września 2008 r. (I PK 27/08): Obowiązkom wynikającym z umowy o zakazie konkurencji (art. 101[1] i art. 101[2] KP) uchybia jedynie taka działalność pracownika, która jest przez niego rzeczywiście prowadzona, adresowana jest do tego samego kręgu odbiorców, choćby częściowo pokrywa się z działalnością pracodawcy i realnie zagraża jego interesom. Wyrok SA 17 stycznia 2008 r. (III Apa 118/07): Zawarcie umowy o zakazie konkurencji po jej wprowadzeniu do kodeksu pracy winno nastąpić na podstawie odrębnej umowy, niż umowa o pracę, chociaż umowa o zakazie konkurencji związana jest z istniejącym stosunkiem pracy. Strona 9
Umowa o zakazie konkurencji - orzecznictwo (2) Wyrok SN 4 stycznia 2008 r. (I PK 183/07): Dopuszczalne jest zastrzeżenie w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy kary umownej na rzecz byłego pracodawcy w razie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku powstrzymania się od działalności konkurencyjnej (art. 483 KC w zw. z art. 300 KP). Wyrok SN 2 września 2009 r. (II PK 206/08): Dopuszczalne jest wcześniejsze ustanie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy na skutek umówienia się stron w sprawie odstąpienia od umowy lub warunku rozwiązującego. Wyrok SN 12 wrzesień 2008 r. (I PK 25/08): Pracownik powinien liczyć się z możliwością skorzystania przez pracodawcę z uzgodnionego prawa odstąpienia od umowy o zakazie konkurencji do upływu terminu zastrzeżonego na wykonanie tego uprawnienia także wtedy, gdy w okresie wypowiedzenia umowy o pracę był zwolniony z obowiązku świadczenia pracy. Strona 10
Rozwiązanie umowy o pracę (1) Wypowiedzenie umowy o pracę reprezentowanie spółki zgodnie z art. 210 KSH lub 379 KSH, przy zachowaniu wymogów z art. 32 KP Skuteczne po upływie okresu wypowiedzenia (nie: z momentem odwołania z funkcji) Stosunek pracy jest odrębnym stosunkiem prawnym od członkostwa w zarządzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w którego zakresie członek zarządu jest osobą trzecią względem spółki i o treści jego praw pracowniczych decyduje treść stosunku pracy. Rada Nadzorcza jest uprawniona do rozwiązania umowy o pracę tylko w razie jednoczesnego odwołania z funkcji członka zarządu i rozwiązania umowy o pracę (wyrok SN z18.12.2002, I PK 296/02). Strona 11
Rozwiązanie umowy o pracę (2) Odwołanie z funkcji członka zarządu może stanowić podstawę do rozwiązania umowy o pracę, jeżeli: - umowa o pracę to przewiduje lub pracownik zatrudniony jest na stanowisku członek zarządu lub Prezes Zarządu lub Wiceprezes Zarządu Porozumienie stron jest często optymalną formą rozwiązania umowy Odprawa uregulowana w porozumieniu rozwiązującym umowę jest zwolniona z ZUS Potrącenie należności pracodawcy z odprawy wynikającej z umowy o pracę podlega takim samym zasadom jak potrącenie z wynagrodzenia Strona 12
Umowa zlecenie, kontrakt menedżerski Uwaga na wymogi reprezentacji! Możliwość skorelowania okresu kadencji i długości obowiązywania umowy Możliwość dowolnego kształtowania stosunków między spółką a członkiem zarządu Umowa zlecenie jest umową starannego działania, z kolei kontrakt menedżerski może zobligować członka zarządu do osiągnięcia określonych rezultatów (np. osiągnięcia danego poziomu zysków etc.) Rozwiązanie umowy: zgodnie z wymogami 210 KSH lub 379 KSH, przy zachowaniu wymogów wynikających z Kodeksu cywilnego Strona 13
Umowa zlecenie, kontrakt menedżerski PIT oraz ZUS porównywalne z umową o pracę, z zastrzeżeniem ubezpieczenia chorobowego, które jest ubezpieczeniem dobrowolnym oraz opłacania zaliczek na PIT (18% co miesiąc, wyrównanie roczne wg skali progresywnej 18% i 32%) Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe osób, które ubezpieczeniu chorobowemu podlegają dobrowolnie, nie może przekraczać miesięcznie 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale (art. 20 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obecnie 7.994,83 złotych) Przy wysokich uposażeniach członków zarządu rozwiązanie niekorzystne finansowo (w trakcie choroby członek zarządu otrzymuje odpowiednio niższe świadczenie z ubezpieczenia społecznego) Strona 14
Samozatrudnienie Uwaga na wymogi reprezentacyjne! Własna działalność gospodarcza Obciążenie po stronie spółki kwota faktury plus VAT Niekorzystne dla członka zarządu co do zasady: konieczność skorzystania ze stawki progresywnej w podatku dochodowym od osób fizycznych Optymalizacja (1) zawiązanie spółki osobowej (najczęściej: jawnej), która będzie świadczyła usługi zarządcze lub (2) podział wynagrodzenia na usługi zarządcze i usługi specjalistyczne. Strona 15
Dziękuję za uwagę! Aleksandra Minkowicz-Flanek Radca prawny Counsel PricewaterhouseCoopers Legal Szurmińska-Jaworska Sp. k. tel. (22) 746 7325 e-mail: aleksandra.minkowicz-flanek@pl.pwc.com Strona 16
Forum Rad Nadzorczych www.forumradnadzorczych.pl