Zielona infrastruktura w Województwie Podlaskim: plany, zapotrzebowanie i wyzwania. dr inż. Lech Magrel Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Białymstoku Osowiec - Twierdza 04.11.2014r.
Europie w znacznie większym stopniu niż innym kontynentom grozi utrata i rozczłonkowanie siedlisk. Stanowi to główne zagrożenie dla różnorodności biologicznej.
Rozbudowa infrastruktury transportowej, niekontrolowane rozprzestrzenianie się zabudowy, intensywne użytkowanie zasobów naturalnych to niektóre z negatywnych konsekwencji rozwoju gospodarczego.
Na skutek fragmentacji krajobrazu, polegającej na ciągłym dzieleniu płatów przyrodniczych barierami ekologicznymi na coraz to mniejsze części, zmniejsza się także przestrzeń do życia dla wielu gatunków fauny i flory. Zanik i izolacja obszarów siedliskowych powoduje ograniczenie dyspersji, migracji i swobodnej wymiany genów wielu gatunków, co stanowi poważne zagrożenie dla bioróżnorodności.
Zielona infrastruktura przyczyni się do utrzymania ekosystemów w dobrym stanie, tak by nadal pełniły ważne funkcje dla społeczeństwa. Najlepsze efekty w tworzeniu zielonej infrastruktury przynosi zintegrowane podejście do gospodarowania gruntami oraz staranne strategiczne planowanie przestrzenne.
Do najczęściej wymienianych potencjalnych elementów zielonej infrastruktury będących we władaniu RDOŚ w Białymstoku zaliczane są: obszary chronione, takie jak obszary sieci Natura 2000 oraz bardzo ważne obszary chronionego krajobrazu (obejmujące naturalne cechy krajobrazu, takie jak małe cieki wodne, kępy drzew, żywopłoty, które mogą służyć jako korytarze ekologiczne lub ostoje dla dziko żyjących gatunków). Uzupełnia je sieć korytarzy ekologicznych.
Najważniejsze obszary przyrodnicze obecnie podlegają ochronie w ramach sieci Natura 2000, jednak aby gatunki mogły przetrwać w dalszej perspektywie, muszą mieć możliwość poruszania się między tymi obszarami. Łącznie około 31,6% powierzchni województwa podlaskiego stanowią obszary Natura 2000.
Sieć Natura 2000 obejmuje 21,76 % powierzchni Polski. W województwie podlaskim: - Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków 28,7% - Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk 27,5 %
Obszary chronionego krajobrazu.
Na Obszarach Chronionego Krajobrazu obowiązują m.in. zakazy: - likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, - wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu; - wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, - dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka; - likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych; - lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych,
Sieć korytarzy ekologicznych na terenie Polski.
Wszystkie wskazane wcześniej potencjalne elementy zielonej infrastruktury są uwzględniane przy prowadzonych postępowaniach administracyjnych w Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Białymstoku.
Przy postępowaniach związanych z przebudową istniejących lub budową nowych dróg (krajowych wojewódzkich, powiatowych i gminnych) szczególna uwaga jest zwracana na drożność korytarzy ekologicznych. Przy nowych drogach na stwierdzonych trasach migracji zwierząt w decyzjach środowiskowych nakładane są warunki budowy przejść górnych dla dużych zwierząt, przejść dolnych dla średnich i małych zwierząt, przepusty dla płazów itp. (np. obwodnice: Łomży, Augustowa, Zambrowa, Stawisk, Szczuczyna). Uzgodnienia rdoś zawierają informacje gdzie i jakie przejścia dla płazów i ssaków powinny być zlokalizowane (wraz z podaniem kilometraża i ich parametrów) w taki sposób aby nie zakłócić drożności korytarzy ekologicznych.
Również przy modernizacjach istniejących dróg staramy się aby zapisy decyzji lub postanowień zawierały warunki związane ze zwiększeniem jej dostępności dla płazów i małych ssaków.
Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska jako organ odpowiedzialny za uzgadnianie projektów decyzji o warunkach zabudowy oraz studiów i plany zagospodarowania przestrzennego na obszarach objętych formami ochrony przyrody ma pośrednio wpływ na kształtowanie drożność korytarzy ekologicznych na terenie gmin.
Większość rzek naszego województwa położona jest w Obszarach Chronionego Krajobrazu, w których obowiązuje zakaz zabudowy w 100m strefie od linii brzegowej rzek. Dzięki temu zamiast budowania infrastruktury przeciwpowodziowej zastosowanie zakazu zabudowy pozwala naturalnym siedliskom podmokłym na wchłonięcie nadmiaru wody z wód roztopowych oraz ulewnych deszczów.
Obecnie na terenie województwa opracowywane są plany zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000. W ramach działań ochronnych dla siedlisk lub gatunków będących przedmiotami ochrony w poszczególnych obszarach planowane są szczegółowe zadania ochronne polegające m.in. na użytkowaniu kośnym, pastwiskowym lub kośnopastwiskowym siedlisk; utrzymaniu terenów żerowiskowych ptaków co bezpośrednio wpływa na zachowanie terenów cennych przyrodniczo. Projektowane działania ochronne są również ukierunkowane na zachowanie ciągłości ekologicznej między cennymi gatunkami fauny i flory.
Nieliczne gminy na terenie naszego województwa posiadają opracowane plany zagospodarowania przestrzennego. Często plany są opracowywane na mały wycinek gminy pod konkretną inwestycję. Najważniejsze na dzień jest przystąpienie gmin do opracowywania planów zagospodarowania przestrzennego dla obszarów całych gmin. Pozwoliło by to na gospodarowanie obszarami w taki sposób aby uwzględniona została zielona infrastruktura co umożliwi utrzymanie ekosystemów w dobrym stanie, tak by nadal pełniły ważne funkcje dla społeczeństwa.
Najlepsze efekty w tworzeniu zielonej infrastruktury przynosi zintegrowane podejście do gospodarowania gruntami oraz staranne strategiczne planowanie przestrzenne.
Najlepsze efekty w tworzeniu zielonej infrastruktury przynosi zintegrowane podejście do gospodarowania gruntami oraz staranne strategiczne planowanie przestrzenne.
Tematyka jest przeróżna np.: - zdrowy styl życia, - czysta produkcja, - energia odnawialna, - woda, gleba, powietrze, - odpady, - prawa zwierząt i inne.
ZIELONA INFRASTRUKTURA TO TAKŻE: STOSOWANIE BIOMATERIAŁÓW STOSOWANIE MATERIAŁÓW Z RECYKLINGU STOSOWANIE MATERIAŁÓW ENERGOOSZCZĘDNYCH ZGODA Z NATURĄ ADAPTACJA BUDYNKÓW WIELKOŚĆ I KSZTAŁT BUDYNKU ORIENTACJA BUDYNKU NA DZIAŁCE WIELKOŚĆ I UMIEJSCOWIENIE OKIEN
UPODOBNIENIE ARCHITEKTURY DO NATURY PRZEZ ZASTOSOWANIE ZIELONEGO DACHU BĘDĄCEGO PARKIEM WYPOCZYNKOWYM. BIBLIOTEKA UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO ZAPOROJEKTOWANA PRZEZ MARKA BUDZYŃSKIEGO, ZBIGNIEWA BADOWSKIEGO 1999ROK
PRZYKŁADÓW ADAPTOWANYCH BUDYNKÓW JEST WIELE WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE. PONIŻEJ PRZEDSTAWIONA JEST GALERIA BIAŁA BIAŁYSTOK.
ADAPTACJA BUDYNKÓW
WOBEC NIEPRZERWANEJ EKSPANSJI NOWYCH BUDOWLI ORAZ UTRATY ZŁUDZEŃ, ŻE SUROWCE SĄ NIEWYCZERPANE, NAJLEPSZYM ROZWIĄZANIEM MOŻE OKAZAĆ SIĘ ADAPTACJA ISTNIEJĄCYCH OBIEKTÓW.
ADAPTACJA WYDOBYWA HISTORIĘ MIASTA I JEGO TOŻSAMOŚĆ.
ul. Dojlidy Fabryczne 23 15 554 Białystok tel. (085) 740 69 81 fax. (085) 740 69 82 e mail: biuro.bialystok@rdos.gov.pl www.rdos.gov.pl Dziękuję za uwagę.