Wstęp... 9 ROZDZIAŁ I Geneza sygnalizacji w polskim prawie karnym... 17 1. Problematyka zapobiegania przestępczości w k.p.k. z 1928 r.... 18 2. Profilaktyka w sferze prawnokarnej działalności organów ścigania w latach 1945 1969... 19 2.1. Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym... 20 2.2. Profilaktyka w działaniach Prokuratury i Milicji Obywatelskiej w latach 1945 1966... 23 2.3. Profilaktyka w świetle ustawy o Prokuraturze PRL z 14 kwietnia 1967 r.... 29 3. Funkcja zapobiegawcza w praktyce sądowej w latach 1945 1969... 35 3.1. Sygnalizacja w postępowaniu arbitrażowym, cywilnym oraz w nadzorze nad działalnością sądów jako pierwowzór sądowej sygnalizacji karnoprocesowej... 36 3.2. Początki kształtowania się sądowej sygnalizacji karnoprocesowej... 45 4. Profilaktyka i sygnalizacja w Kodeksie postępowania karnego z 1969 r. oraz w praktyce organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości... 49 4.1. Regulacja sygnalizacji w Kodeksie postępowania karnego z 1969 r.... 49 4.2. Czynnik polityczny jako bodziec rozwoju instytucji sygnalizacji... 53 4.3. Sygnalizacja w praktyce organów postępowania karnego w okresie obowiązywania k.p.k. z 1969 r.... 55 5. Sygnalizacja w Kodeksie postępowania karnego z 1997 r. oraz w ustawie o Prokuraturze z 1985 r.... 60 ROZDZIAŁ II Pojęcie sygnalizacji, jej istota i charakter prawny... 65 1. Zagadnienia wprowadzające... 65
4 Spis treści 2. Pojęcie sygnalizacji i jej zakres w świetle poglądów doktryny prawa karnego procesowego... 66 3. Pojęcie sygnalizacji sensu stricto i sensu largo... 72 4. Sygnalizacja jako stosunek karnoprocesowy... 75 5. Charakter prawny sygnalizacji... 80 6. Postępowanie sygnalizacyjne... 88 ROZDZIAŁ III Funkcja profilaktyczna sygnalizacji... 94 1. Zagadnienia wprowadzające... 94 2. Pojęcie i zakres profilaktyki... 95 3. Koncepcja profilaktyki karnoprocesowej... 97 4. Sygnalizacja jako instrument zapobiegania przestępczości... 100 4.1. Pojęcie zapobiegania przestępczości... 100 4.2. Prawo karne jako element systemu zapobiegania przestępczości... 103 4.3. Sygnalizacja jako środek karnoprocesowej profilaktyki przestępczości... 110 5. Sygnalizacja jako instrument przeciwdziałania niesprawiedliwości procesu karnego... 115 5.1. Wymiar sprawiedliwości karnej... 116 5.2. Rola sygnalizacji w realizacji sprawiedliwości materialnej... 120 5.2.1. Sprawiedliwość materialna jako cel postępowania karnego... 120 5.2.2. Rodzaje sygnalizacji mającej wpływ na realizację sprawiedliwości materialnej... 127 5.3. Rola sygnalizacji w realizacji sprawiedliwości proceduralnej... 138 5.3.1. Sprawiedliwość proceduralna jako cel postępowania karnego... 138 5.3.2. Rodzaje sygnalizacji realizującej cel w postaci sprawiedliwości proceduralnej... 146 ROZDZIAŁ IV Powstanie karnoprocesowego stosunku sygnalizacji... 162 1. Przesłanki materialne sygnalizacji... 162 1.1. Przewinienie dyscyplinarne, naruszenie obowiązków służbowych lub zasad współżycia społecznego art. 18 2 k.p.k.... 166
5 1.2. Poważne uchybienie w działaniu instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej art. 19 k.p.k.... 176 1.3. Wszczęcie postępowania karnego przeciwko funkcjonariuszowi publicznemu oraz innym osobom art. 21 2 k.p.k.... 181 1.4. Popełnienie przestępstwa na szkodę małoletniego, we współdziałaniu z małoletnim lub w okolicznościach, które mogą świadczyć o demoralizacji małoletniego albo o gorszącym wpływie na niego art. 23 k.p.k.... 182 1.5. Rażące naruszenie obowiązków procesowych... 186 1.5.1. Rażące naruszenie obowiązków procesowych przez obrońcę i pełnomocnika... 191 1.5.2. Rażące naruszenie obowiązków procesowych przez prowadzącego postępowanie przygotowawcze (art. 20 2 k.p.k., art. 326 4 k.p.k.)... 205 1.5.3. Rażące naruszenie obowiązków procesowych przez oskarżyciela publicznego... 214 1.6. Bezzasadność, nielegalność, nieprawidłowość zatrzymania osoby (art. 246 4 k.p.k.)... 223 2. Czynności organów procesowych zmierzające do ujawnienia przesłanek materialnych sygnalizacji... 228 3. Zawiązanie karnoprocesowego stosunku sygnalizacji... 232 ROZDZIAŁ V Struktura podmiotowa karnoprocesowego stosunku sygnalizacji... 239 1. Podmiot występujący z zawiadomieniem jako strona stosunku sygnalizacji... 239 1.1. Sąd... 240 1.2. Prokurator... 243 1.3. Rola nieprokuratorskich organów ścigania w powstaniu stosunku sygnalizacji... 245 1.4. Inicjatywa stron i innych podmiotów zmierzająca do wykreowania stosunku sygnalizacji... 247 2. Adresat zawiadomienia jako druga strona stosunku sygnalizacji... 250 2.1. Organ powołany do nadzoru nad instytucją państwową, samorządową lub społeczną, a także organ kontroli nad ww. instytucjami... 251
6 Spis treści 2.2. Sąd rodzinny... 255 2.3. Okręgowa rada adwokacka... 256 2.4. Rada okręgowej izby radców prawnych... 260 2.5. Bezpośredni przełożony (oskarżyciela publicznego, prowadzącego postępowanie przygotowawcze)... 262 2.6. Przełożony funkcjonariusza nieprokuratorskiego organu postępowania przygotowawczego (art. 326 4 k.p.k.)... 266 2.7. Prokurator oraz organ przełożony nad organem, który dokonał zatrzymania osoby (art. 246 4 k.p.k.)... 267 2.8. Inni adresaci sygnalizacji... 268 3. Podmioty, których zachowania dotyczy sygnalizacja... 268 3.1. Osoba podejrzana lub podejrzany... 270 3.2. Instytucja państwowa, samorządowa lub społeczna... 271 3.3. Funkcjonariusz publiczny i inne osoby wskazane w art. 21 1 k.p.k.... 273 3.4. Małoletni... 276 3.5. Obrońca i pełnomocnik... 277 3.6. Oskarżyciel publiczny... 285 3.7. Prowadzący postępowanie przygotowawcze... 290 3.8. Funkcjonariusz dokonujący zatrzymania osoby... 295 ROZDZIAŁ VI Treść karnoprocesowego stosunku sygnalizacji... 297 1. Wewnętrzny charakter stosunku sygnalizacji... 297 2. Pozaprawne obowiązki adresata zawiadomienia i pozaprocesowe konsekwencje sygnalizacji... 299 2.1. Zakres pozaprawnych obowiązków adresata sygnalizacji... 299 2.2. Możliwe konsekwencje sygnalizacji w sferze pozaprocesowej... 301 2.2.1. Konsekwencje w sferze prawa pracy... 302 2.2.2. Konsekwencje w sferze funkcjonowania instytucji państwowych, samorządowych i społecznych... 306 2.2.3. Konsekwencje sygnalizacji dotyczącej rażącego naruszenia obowiązków procesowych przez obrońców i pełnomocników... 316 2.2.4. Odpowiedzialność indywidualna prokuratora oraz działania ogólnoprofilaktyczne w Prokuraturze... 321
7 2.2.5. Konsekwencje sygnalizacji określone w prawie policyjnym... 327 2.2.6. Działania podejmowane przez sąd rodzinny w wyniku otrzymania sygnalizacji... 334 3. Prawny obowiązek dostarczenia informacji o działaniach podjętych na skutek zawiadomienia sygnalizacyjnego... 339 ROZDZIAŁ VII Sygnalizacja w innych przepisach prawa polskiego... 350 1. Sygnalizacje w postępowaniach karnych sensu largo... 350 1.1. Sygnalizacja w postępowaniu w sprawach o wykroczenia... 350 1.2. Sygnalizacja w postępowaniu karnym skarbowym... 352 1.3. Sygnalizacja w postępowaniu karnym wykonawczym... 355 2. Sygnalizacje instytucji rzecznikowskich... 357 2.1. Sygnalizacje Rzecznika Praw Obywatelskich... 357 2.2. Sygnalizacje Rzecznika Praw Pacjenta... 361 2.3. Sygnalizacje Rzecznika Praw Dziecka... 363 2.4. Sygnalizacje Rzecznika Ubezpieczonych... 366 2.5. Sygnalizacje rzeczników konsumentów... 368 3. Sygnalizacje innych organów państwa... 372 3.1. Sygnalizacje Trybunału Konstytucyjnego... 372 3.2. Sygnalizacje Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych... 375 3.3. Sygnalizacje Najwyższej Izby Kontroli... 379 Uwagi końcowe... 386 Bibliografia... 400