Temat: Świat po II wojnie światowej. Rywalizacja USA i ZSRR
1. Powstanie Chińskiej Republiki Ludowej. Przed II wojną duża część terenów w Azji należało do Wielkiej Brytanii, Francji, Holandii W trakcie wojny zostały one zajęte przez Japonię Po wojnie postanowiły uzyskać niepodległość Chiny (na czele stał Czang Kaj-shek) ważnym sojusznikiem podczas wojny
Po wojnie na tym terenie wojna domowa: a) Siły narodowe (Czang Kaj-shek) b) Oddziały komunistyczne (Mao Zedung) 1949r., zdobycie Pekinu przez Mao Zedunga i proklamowanie Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL) Chiny stopniowo odzyskiwali utracone tereny; w 1951r. zajęli Tybet Czang Kaj-shek schronił się w Tajwanie i stworzył tam Republikę Chińską (bardzo dobrze rozwijającą się) Na początku współpraca z ZSRR, ale od lat 50-tych spory Chiny wprowadzają swój własny model komunizmu Wzrost roli Mao Zedunga
a) komunistyczne Chiny Reformy: nacjonalizacja przemysłu, reforma rolna (utworzenie komun ludowych, gdzie zlikwidowano władność, a mieszkańcom kazano wykonywać określone prace). 1958r., tzw. Wielki Skok; plan mający przekształcić Chiny z państwa rolniczego w przemysłowe; w każdej wsi miał być piec do wytopu rudy żelaza, a chłopi mięli się na tym skoncentrować. Skutek katastrofa ekonomiczna i demograficzna (śmierć z głodu kilkunastu milionów ludzi)
1966., tzw. Rewolucja kulturalna utworzenie Czerwonej Gwardii (organizacji młodzieżowej), która rozprawiała się brutalnie z przeciwnikami politycznymi. Celem rewolucji kulturalnej było zniszczeni dorobku kulturalnego Chin i stworzenie nowego komunistycznego społeczeństwa; niszczenie zabytków kultury, śmierć inteligencji (ok. miliona osbób), liczne zakazy (np. tradycyjne puszczenie latawców)
Czerwona książeczka Wydawana od 1964r., Każdy Chińczyk był zobowiązany do jej studiowania, zachęcano do uczenia się jej na pamięć. Cytaty pełniły rolę pozdrowienia na ulicy, w pracy, czy podczas rozmowy telefonicznej, wypisywano je także na transparentach, fasadach domów, noszonych na piersiach znaczkach, a nawet na ramach rowerów.
2. Wojna koreańska (1950-1953) W 1945., Korea została wyzwolona; północna cześć przez ZSRR, południowa przez USA Linia podziału na 38. równoleżniku Miało dojść do wspólnych wyborów
1949., wycofanie z Półwyspu wojska sprzymierzonych 25.06. 1950., atak wojsk Korei Płn. na Południową 27.06.1950., rezolucja ONZ o wysłaniu wojsk 09.1950., początek ofensywy, propozycja użycia bomby atomowej (odrzucona przez prezydenta USA), odbicie terenów Korei Płd., cz. Korei Płn. 10.1950., chińskie wojka zajmują dużą część terenów, zdobywają Seul (Korea Płd.) 11.1951.; porozumienie o przerwaniu ognia 07.1953., rozejm na 38. równoleżniku
3. Powstanie niepodległych Indii i Pakistanu Indie to perła w koronie brytyjskiej 1942., Mahatma Ghandi skierował do Brytyjczyków apel o opuszczenie Indii Taktyka biernego oporu ; zamiast brutalnych walk bojkotowano towary brytyjskie, organizowano demonstracje, pikiety, pisano petycje
1947., powstanie dwóch państw 1) Indie (hinduskie) 2) Pakistan (muzułmański) Migracje ludności (ok. 10 milionów) Rywalizacja o Kaszmir (1947-1948, 1965-1966, 1971)
4. Kryzys kubański
a) Rewolucja kubańska 1898r., Kuba jest niepodległym państwem (wcześniej podległa Hiszpanii), ale bardzo zależnym od USA 26 lipca 1953., Fidel Castro próbuje dokonać zamachu stanu (nieudane) 1959r., skuteczne obalenie władzy i wprowadzenie dyktatury przez Castro
b) Inwazja w Zatoce Świń Jesień 1959., umowa Kuby z ZSRR na dostawy broni Kwiecień 1961., nieudana próba obalenia Castro przez agentów CIA
Kryzys rakietowy 1962r. 04.1962., obietnica dana Kubie ze strony ZSRR o zamontowaniu 36 rakiet atomowych SS-4 i 24 rakiet SS-5 mogących dotrzeć do USA Wcześniej (1961r., ) Amerykanie zamontowali podobne rakiety we Włoszech i Turcji mogące dotrzeć do ZSRR
14.10.1962r., amerykański samolot szpiegowski dostarczył dowodów na potwierdzenie teorii o planach radzieckich 20.10.1962r., decyzja, że należy siłą zmusić Rosjan do uległości 22.10.1962r., amerykańskie siły bojowe w stanie gotowości; samoloty B-47, B-52 (z ładunkami nuklearnymi) zaczęły pełnić całodobowe dyżury w powietrzu; ogłoszenie wprowadzenie z dniem 24.10. blokady Kuby; przygotowanie się do interwencji na wyspie
Chruszczow zgadza się na demontaż rakiet pod warunkami, że: a) USA zaniecha w przyszłości inwazji na Kubę b) USA usunie rakiety Jupiter z Turcji przy granicy z ZSRR Gorąca linia między ZSRR a USA
5. Wojna w Indochinach Indochiny do II wojny były francuską kolonią Wojna domowa wewnątrz kraju i podziała państwa na 17. równoleżniku 1945r., powstaje Demokratyczna Republika Wietnamu z Ho Chi Minem na czele Wybuch wojny francusko-wietnamskiej (tzw. I wojna indochińska 1946-1954) Klęska wojsk francuskich pod Dien Bien Phu w 1954r.; podział kraju wg 17. równoleżnika
Francja wycofuje swoje wojska z Wietnamu (zgoda na niepodległość Laosu i Kambodży) Zapowiedź demokratycznych wyborów na 1956 nie odbyły się Inwazja komunistycznej partyzantki (Vietcongu) na południe; Duże wsparcie ze strony ZSRR i Chin USA wspiera siły Wietnamu Południowego
a) Wojna w Wietnamie 08.1964r.,- atak okrętów północnowietnamskich na wojska USA ; początek konfliktu 1968r., początek ofensywy Tet, mającej na celu przejęcie władzy przez komunistów (nieudana) 01.1973r., decyzja o zawieszeniu broni 03.1973r., wycofanie wojsk amerykańskich 1975r., zajęcie Sajgonu przez wojska Wietnamu Płn.
Wietnamizcja wojny Zdjęcie, które zmieniło losy wojny s.282 Ruch pacyfistyczny, demonstracje, Syndrom Wietnamu (niechęć angażowania się w konflikty międzynarodowe) Ok.. 58 tyś. żołnierzy zabitych, 313 tysięcy rannych Narkomania
Rządy Czerwonych Khmerów w Kambodży (1975-1979) Na czele państwa Pol Pot, którego reżim przewyższał wszystkie dotychczasowe reżimy izolacja Kambodży od świata zewnętrznego likwidacja miast jako ognisk zła i cywilizacyjnego zepsucia; skolektywizowane społeczeństwo rolnicze; ludność osadzono w komunach wymordowanie ok. 2 milionów obywateli (1/5 ludności kraju; w tym inteligencji i mniejszości narodowych); spośród 80 tys. mnichów buddyjskich przy życiu pozostał niecały tysiąc walka wydana instytucji rodziny dzieci odbierano rodzicom i szkolono w specjalnych obozach, indoktrynując je i ucząc okrucieństwa powszechne stosowanie kary śmierci nawet za drobne przewinienia (na śmierć skazywano tych, którzy umieli czytać, pisać, nosili okulary, posługiwali się zegarkami)
6. Dekolonizacja Afryki
Przyczyny 1. Utrata mocarstwowej pozycji Francji, Wielkiej Brytanii, 2. Wzrost nastrojów niepodległościowych 3. Kryzys finansowy metropolii 4. Wspieranie idei dekolonizacji przez ZSRR i USA
Problemy związane z niepodległością 1. Sztucznie wytyczone granice 2. Metropolie wycofując się z kolonii zabierają wykształcone kadry, pieniądze 3. Metropolie mają prawo własności do bogactw naturalnych (powoduje to m.in. przejmowanie władzy przez dyktatorów)
7. Konflikty na Bliskim Wschodzie Po I wojnie na tym terenie rządzą Anglicy i Francuzi Obietnice brytyjskie, dane syjonistom, utworzenia państwa żydowskiego Propozycje podziału Palestyny Po wojnie W. Brytania wycofuje swoje oddziały z Palestyny 15 maja 1948r., proklamacja powstania Izraela
Konflikty żydowsko-arabskie 1948 - walki z Arabami masowo uciekającymi z zajmowanych przez Izrael ziem 1956 wojna sueska z Egiptem; nacjonalizacja przemysłu przez prezydenta Nasera z Egiptu powoduje interwencję Francji, Wielkiej Brytanii i Izraela; zajęcie półwyspu Synaj przez wojska Izraela; nacisk opinii światowej powoduje wycofanie się koalicji z planów zajęcia Egiptu 1967 ( wojna sześciodniowa ) przygotowania Egiptu, Syrii i Jordanii do wojny z Izraelem; uprzedzenie ataku 5 czerwca 1967r nagłym atakiem na pozycje arabskie i rozbicie ich armii; Izrael zajął półwysep Synaj, Zachodni Brzeg Jordanu z Jerozolimą, wzgórze Golan (całość jest 6 razy większa niż Izrael)
1973 ( wojna Jom Kippur ) armie Egiptu i Syrii atakują Izrael; zajęcie płw. Synaj i wzgórza Golan; kontrofensywa Izraela i odzyskanie terenów 1978 w Camp David porozumienie Izraela z Egiptem, które uznało państwo Izrael (jako pierwszy kraj arabski)
8. Wyścig zbrojeń 1957 r. wysłanie Sputnika (pierwszego sztucznego satelity) w kosmos (ZSRR) 1961r. Jurij Gagarin jako pierwszy człowiek poleciał w kosmos (ZSRR) 1969r. załoga statku Apollo 11 z Neilem Armstrongiem wylądowała na Księżycu (USA) 1972r. na pokładzie Voyagera 10 umieszczono tabliczkę z informacjami dla kosmitów z uproszczonym wizerunkiem człowieka i wskazówkami dotyczącymi położenia Ziemi (USA) 1974r. - połączenie na orbicie pojazdów USA i ZSRR; początek współpracy w kosmosie
Lata 80-te to czas prac nad bronią antyrakietową W 1983 roku prezydent Reagan rozpoczął program Strategicznej Inicjatywy Obronnej zwany potocznie gwiezdnymi wojnami