Viktor Pyrkov Regulacja hydrauliczna systemów ogrzewania i chłodzenia Teoria i praktyka
Książka powstała w wyniku współpracy podjętej przez SYSTHERM D. Gazińska s.j. z DANFOSS Sp. z o.o. Grodzisk Mazowiecki 2007 Poznań
ISBN 978-83-921745-8-5 Tytuł oryginału: V. V. Pyrkov: Gidrawliczeskoje regulirowanije sistem otoplenija i ochłażdjenija. Teorija i praktika. Kijew, Danfoss 2005, ISBN 966-7208-29-X Tłumaczenie: mgr inż. Nina Władimirska W książce są analizowane idealne i robocze charakterystyki przepływowe zaworów o różnej konstrukcji. Ponadto omówiono metody doboru zaworów równoważących w oparciu o ich autorytety. Analizuje się wpływ odbiorników na współpracę z termoregulatorem. Przeanalizowano także wpływ odbiorników, rurociągów i pomp na pracę termoregulatorów, jak również zaworów ręcznej i automatycznej regulacji. Podano ogólny opis aktualnie stosowanych wodnych systemów grzewczych i systemów klimatyzacyjnych. Omówiono podstawowe aspekty projektowania takich systemów, ich równoważenia i ekonomicznej oceny efektów automatyzacji. Książka adresowana jest do projektantów, pracowników nadzoru technicznego, pracowników naukowych i studentów uczelni technicznych. Szczególne podziękowania dla profesora Władysława Szaflika za ogromną pomoc przy wyprowadzeniu teoretycznych zależności, Mariuszowi Jędrzejewskiemu za doświadczalne potwierdzenie zawartej w niniejszej książce teorii i Annie Łazarczyk za pomoc w redagowaniu polskiej wersji książki. Autor: dr inż. Viktor Vasilyevich PYRKOV JESTEŚMY GOTOWI CI POMÓC: Potrzebujesz pomocy? Jeśli masz jakieś pytania, problemy lub uwagi dotyczące tej książki proszę skontaktować się z Panem V. V. Pyrkovem: е-mail: pirkov@danfoss.com Jeśli masz jakieś pytania, problemy lub uwagi dotyczące urządzeń i ich zastosowania proszę skontaktować się z firmą DANFOSS: www.danfoss.pl Drukowanie i kopiowanie bez wcześniejszej zgody firmy Danfoss JEST ZABRONIONE! Wszystkie prawa zastrzeżone. Wykorzystanie informacji zawartych w tej książce bez odpowiednich odnośników JEST ZABRONIONE! Skład, łamanie i opracowanie graficzne: Grzegorz Barciszewski Redakcja i koordynacja wydania: Lidia Domagała, Stanisław Ozdowski Wydawca: SYSTHERM D. Gazińska s.j. Poznań, ul. św. Wincentego 7, tel. 061 850 75 98 Druk i oprawa: Drukarnia Świętego Wojciecha Sp. z o.o., ul. Chartowo 5, Poznań
SPIS TREŚCI Wprowadzenie.............................................................. 5 Oznaczenia literowe......................................................... 6 Oznaczenia graficzne....................................................... 10 Podstawowa terminologia i definicje.......................................... 11 1. Komfort cieplny.......................................................... 13 2. Czynniki grzewcze i czynniki chłodzące..................................... 19 3. Straty hydrauliczne....................................................... 24 3.1. Informacje ogólne.................................................... 24 3.2. Współczynnik przepływu zaworu....................................... 25 3.3. Autorytet zewnętrzny zaworu.......................................... 29 3.4. Charakterystyka przepływowa zaworu.................................. 37 3.4.1. Liniowa robocza charakterystyka przepływowa zaworu.............. 40 3.4.2. Stałoprocentowa robocza charakterystyka przepływowa zaworu...... 52 3.4.3. Paraboliczna robocza charakterystyka przepływowa zaworu.......... 60 3.4.4. Wykładniczo-liniowa robocza charakterystyka przepływowa zaworu.. 62 3.4.5. Liniowo-liniowa robocza charakterystyka przepływowa zaworu....... 68 3.4.6. Robocze charakterystyki przepływowe zaworów trójdrogowych...... 70 3.4.7. Oddziaływanie wzajemne zaworów równoważących................ 75 3.5. Zawory odcinające.................................................... 78 4. Termoregulatory......................................................... 81 4.1. Konstrukcja.......................................................... 81 4.1.1. Regulatory...................................................... 85 4.1.2. Zawory grzejnikowe............................................. 91 4.2. Charakterystyki termoregulatorów..................................... 96 4.2.1. Charakterystyki mechaniczne..................................... 96 4.2.2. Charakterystyki robocze......................................... 97 4.2.3. Parametry techniczne.......................................... 104 4.2.4. Autorytety termoregulatora..................................... 105 4.2.4.1. Autorytet zewnętrzny termoregulatora..................... 107 4.2.4.2. Wewnętrzny autorytet termoregulatora.................... 112 4.2.4.3. Ogólny autorytet termoregulatora......................... 116 4.2.4.5. Wpływ obejścia (bypassu) na autorytety termoregulatora.... 130 4.3. Napędy elektryczne................................................. 133 5. Automatyczne zawory równoważące...................................... 135 5.1. Zawory nadmiarowo-upustowe....................................... 137 5.2. Automatyczne zawory równoważące................................... 143 6. Odbiorniki końcowe..................................................... 155 6.1. Dane ogólne........................................................ 155 6.2. Regulacja mocy cieplnej.............................................. 157
6.3. Autorytet cieplny pomieszczenia..................................... 161 7. Rurociągi............................................................. 167 8. Pompy................................................................ 173 8.1. Emisja hałasu w systemie zapewnienia mikroklimatu.................... 173 8.2. Przetwornice częstotliwości.......................................... 180 8.3. Ciśnienie obiegowe pompy........................................... 182 8.4. Dobór pomp....................................................... 184 9. Systemy zapewnienia mikroklimatu....................................... 186 9.1. Warunki hydrauliczne.............................................. 186 9.2. Projektowanie systemów chłodzenia wodnego......................... 188 9.3. Projektowanie systemów ogrzewania wodnego......................... 197 9.3.1. Prowadzenie rurociągów....................................... 197 9.3.2. Połączenie gałęzi i pionów...................................... 203 9.3.3. Połączenie odbiorników końcowych............................. 212 9.4. Stateczność hydrauliczna............................................ 220 10. Hydrauliczne równoważenie systemów................................... 227 10.1. Dane ogólne...................................................... 227 10.2. Metoda spadku temperatury........................................ 229 10.3. Metoda wstępnej nastawy zaworów.................................. 231 10.4. Metoda proporcjonalna............................................ 232 10.5. Metoda kompensacyjna............................................ 235 10.6. Metoda komputerowa.............................................. 237 11. Automatyczne równoważenie systemów za pomocą zaworów wielofunkcyjnych...................................................... 242 12. Oszczędności energii automatycznych systemów zapewnienia mikroklimatu.......................................................... 252 Literatura................................................................. 257
WPROWADZENIE Opracowanie, które trzymacie Państwo w ręku jest pokaźnym źródłem wiedzy zarówno dla studentów, jak i czynnych zawodowo inżynierów, którzy spotykają się w praktyce z projektowaniem i eksploatacją instalacji centralnego ogrzewania i klimatyzacji. Książka adresowana jest do studentów inżynierii środowiska, projektantów i badaczy zainteresowanych wprowadzaniem na praktyczny grunt teorii hydraulicznej równoważenia instalacji. Książka dostarczy im niezbędnej wiedzy w nowoczesnym wydaniu, a omawiane w niej rozwiązania zilustrowane są wieloma przykładami z dziedziny projektowania i eksploatacji instalacji. Taki sposób prezentowania zagadnień kształtuje w studentach umiejętność praktycznego i kreatywnego spojrzenia na tezy i założenia przedstawione w części teoretycznej, a doświadczonym inżynierom umożliwia zweryfikowanie stosowanych do tej pory metod. Podręcznik ma przejrzysty układ: na końcu każdego rozdziału powtórzone zostały wnioski i wymienione najważniejsze informacje omawiane w danym rozdziale, co ma ułatwić studentom przyswojenie materiału. Wyróżniającą cechą książki jest fakt, że Autor wykorzystuje produkty Danfoss do zilustrowania przykładowych instalacji. Dzięki temu, materiał w jeszcze większym stopniu nabiera cech praktycznego podręcznika. Przykłady oparte na produktach Danfoss są pouczające i zasługują na uwagę, ponieważ pomagają studentom w nauce metod doboru urządzeń, jak i w zrozumieniu praktycznych zastosowań omawianych tez. Pomimo tego, że materiał ogranicza się do urządzeń jednego producenta, studenci nie powinni mieć problemu w zastosowaniu przedstawionych metod w projektowaniu instalacji opartych na urządzeniach innego producenta. Podsumowując, książka stanowi cenne źródło informacji dla studentów, jak i pragnących rozszerzyć swoje kompetencje, doświadczonych inżynierów. Prof. dr hab. inż. Edward SZCZECHOWIAK Politechnika Poznańska Dr hab. inż. Janusz WOJTKOWIAK, prof. P.P. Politechnika Poznańska Zakład Ogrzewnictwa, Klimatyzacji i Ochrony Powietrza na Wydziale Budownictwa i Inżynierii Środowiska Poznań Politechnika Poznańska Systherm D. Gazińska s.j. 5