CZĘŚĆ TRZECIA. Postępowanie wykonawcze w sprawach opiekuńczych

Transkrypt

1 PROJEKT UNORMOWANIA OBOWIĄZKÓW KURATORÓW SĄDOWYCH W POSTĘPOWANIU WYKONAWCZYM W SPRAWACH OPIEKUŃCZYCH CZĘŚĆ TRZECIA Postępowanie wykonawcze w sprawach opiekuńczych TYTUŁ I. PRZEPISY OGÓLNE DZIAŁ I. Organy wykonawcze i ich właściwość Art. 1. Wykonywanie orzeczeń sądu opiekuńczego odbywa się według przepisów niniejszego tytułu (części kodeksu / działu?). Art. 2. Organami postępowania wykonawczego w sprawach opiekuńczych są: 1) sąd opiekuńczy, 2) sędzia rodzinny, 3) sądowy kurator zawodowy, 4) kierownik rodzinnego ośrodka diagnostyczno - konsultacyjnego 5) dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej 6) odpowiedni terenowy organ administracji rządowej lub samorządu terytorialnego. Art Do wykonania orzeczenia właściwy jest ten sąd opiekuńczy, w którego okręgu zamieszkuje osoba podlegająca władzy rodzicielskiej lub opiece, chyba że ustawa stanowi inaczej. 2. Do wykonania orzeczenia należącego do zakresu obowiązków kuratorów sądowych właściwy jest ten zawodowy kurator sądowy, w którego rejonie zamieszkuje osoba, której dotyczy postępowanie. 3. Do wykonania orzeczeń dotyczących umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo-wychowawczej oraz osoby ubezwłasnowolnionej w domu pomocy społecznej właściwy jest odpowiedni organ samorządu terytorialnego oraz dyrektor placówki, w której przebywa osoba objęta postępowaniem. Art Osoba, której dotyczy postępowanie wykonawcze jest podmiotem określonych w niniejszym kodeksie praw i obowiązków. 2. Osoba, której dotyczy postępowanie wykonawcze ma obowiązek stosować się do wydanych przez właściwe organy poleceń zmierzających do wykonania orzeczenia. Strona 1 z 25

2 3. Osoba, której dotyczy postępowanie może składać wnioski o wszczęcie postępowania w sprawie modyfikacji orzeczenia oraz wnosić zażalenia na postanowienia wydane w postępowaniu wykonawczym, o ile posiada zdolność do czynności prawnych. 4. W przypadku barku zdolności do czynności prawnych wnioski i zażalenia opisane w 3 może składać w imieniu tej osoby jej przedstawiciel ustawowy. Art Organ wykonujący orzeczenie może żądać od uczestników postępowania złożenia wyjaśnień oraz zasięgać od organów administracji publicznej, organów wykonujących zadania z zakresu administracji publicznej, samorządu, instytucji i organizacji społecznych, które statutowo zajmują się opieką, wychowaniem, resocjalizacją, leczeniem i świadczeniem pomocy społecznej w środowisku otwartym, jak również innych instytucji i osób nieuczestniczących w postępowaniu informacji niezbędnych do prowadzenia postępowania wykonawczego. 2. Od wykonania takiego żądania można uchylić się w takim zakresie, w jakim według przepisów części pierwszej Kodeksu można odmówić przedstawienia dokumentu lub złożenia zeznań w charakterze świadka albo odpowiedzi na zadane pytanie, 3. Uczestnik postępowania, który został zawiadomiony o wszczęciu postępowania wykonawczego, obowiązany jest do powiadomienia organu wykonującego orzeczenie w terminie 7 dni o każdej zmianie miejsca swego pobytu, trwającej dłużej niż jeden miesiąc. O obowiązku tym oraz o skutkach jego zaniedbania poucza się uczestnika postępowania przy zawiadomieniu go o wszczęciu postępowania wykonawczego. 4. W przypadku nieuzasadnionej odmowy udzielenia kuratorowi sądowemu wyjaśnień lub informacji przewidzianych w artykule poprzedzającym albo świadomego udzielenia informacji fałszywych lub wyjaśnień sąd na wniosek kuratora może ukarać osobę odpowiedzialną grzywną do pięciuset złotych. Grzywną taką może być również ukarany uczestnik postępowania, który zaniedba obowiązku powiadomienia o zmianie miejsca swego pobytu. Art Jeżeli żądanie udzielenia wyjaśnień lub informacji skierowane było do osoby prawnej lub innej organizacji, ukaraniu grzywną podlega jej pracownik odpowiedzialny za udzielenie wyjaśnień lub informacji, a gdyby ustalenie takiego pracownika było utrudnione, ukaraniu podlega jej kierownik. Przed wydaniem postanowienia sąd wysłucha osobę ukaraną. 1) odpis postanowienia o ukaraniu grzywną sąd doręcza osobie ukaranej, 2) prawomocne postanowienie o ukaraniu grzywną podlega wykonaniu w drodze egzekucji sądowej bez zaopatrywania go klauzulą wykonalności, 3) ukaranie przez sąd grzywną nie zwalnia osób ukaranych od odpowiedzialności karnej za niedopełnienie lub przekroczenie obowiązków służbowych. Art Kurator sądowy może udzielić upomnienia osobie objętej postępowaniem, która przeszkadza lub uniemożliwia wykonywanie przez niego czynności służbowych zmierzających do osiągnięcia celu postępowania. 2. W wypadku niezastosowania się do upomnienia, sąd na wniosek kuratora zawodowego może ukarać osoby grzywną w wysokości do pięciuset złotych. Strona 2 z 25

3 Art W przypadku utrudniania lub uniemożliwiania wykonania orzeczenia, sąd na wniosek organu wykonującego orzeczenie może nałożyć na tę osobę sankcję w postaci aresztu od 7 dni do 6 m-cy i kary pieniężnej w wysokości od 500 zł do 5000 zł, kary ograniczenia wolności w postaci nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społecznie użyteczne od 40 do 150 godzin i kary pieniężnej w wysokości od 500 zł do 5000 zł, albo jednej z tych kar. 2. Sankcja ta może zostać przez sąd uchylona częściowo lub w całości w przypadku przystąpienia przez zobowiązanego do wykonania obowiązków wynikających z orzeczenia. 3. Odpis postanowienia o ukaraniu grzywną sąd doręcza osobie ukaranej, 4. Prawomocne postanowienie o ukaraniu grzywną podlega wykonaniu w drodze egzekucji sądowej bez zaopatrywania go klauzulą wykonalności. Art Organ wykonujący orzeczenie oraz osoba, której orzeczenie bezpośrednio dotyczy, może zwrócić się do sądu, który je wydał, o rozstrzygnięcie wątpliwości co do wykonania orzeczenia. 2. Na postanowienie w przedmiocie określonym w 1 przysługuje zażalenie organom wymienionym w art. 2 pkt 3 6 oraz każdemu, kogo orzeczenie bezpośrednio dotyczy. Art W postępowaniu wykonawczym sąd i sędzia wykonujący orzeczenie może zarządzić zebranie przez kuratora sądowego w drodze wywiadu środowiskowego, informacji na temat osób, których dotyczy postępowanie. 2. Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem do spraw wewnętrznych i ministrem właściwym do sprawa zabezpieczenia społecznego zakres i tryb przeprowadzania tego wywiadu. Art. 11. Sprawy w postępowaniu wykonawczym sąd rozpoznaje na posiedzeniu niejawnym. DZIAŁ II. Nadzór. Art Osoba oddana pod nadzór, a także osoba, na którą nałożono obowiązki, obowiązana jest przestrzegać obowiązków ustanowionych przez sąd lub związanych z nadzorem. 2. Osoba oddana pod nadzór obowiązana jest bezzwłocznie zgłosić się do kuratora sądowego tego sądu rejonowego, w okręgu którego nadzór ma być wykonywany. 3. Osoba oddana pod nadzór obowiązana jest stawić się na wezwanie sądu lub kuratora sądowego i udzielać wyjaśnień, co do przebiegu nadzoru i wykonywania nałożonych na nią obowiązków, umożliwić kuratorowi wejście do mieszkania oraz informować go o zmianie miejsca zatrudnienia, zamieszkania lub pobytu. Art Sprawowanie nadzoru powierza się kuratorowi sądowemu tego sądu rejonowego, w okręgu, którego ma być wykonywany, według miejsca zamieszkania lub pobytu podopiecznego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Strona 3 z 25

4 2. Zadaniem kuratora sądowego wykonującego nadzór jest oddziaływanie wychowawcze oraz pomoc rodzinie i dziecku, w usunięciu trudności życiowych, w szczególności zagrażających dobru dziecka i rodziny 3. Kurator sądowy, któremu powierzono nadzór, powinien niezwłocznie nawiązać kontakt z osobą oddaną pod nadzór i poinformować ją o zasadach prowadzenia nadzoru, w szczególności o jego prawach i obowiązkach. 4. Kurator sądowy obowiązany jest do składania sądowi okresowych sprawozdań z przebiegu nadzoru, powiadomienia sądu o sytuacjach wymagających niezwłocznego podjęcia decyzji przez sąd lub sędziego, w szczególności o zagrożeniu dobra dziecka, naruszeniu przez podopiecznego porządku prawnego, zasad współżycia społecznego, w szczególności popełnieniu przestępstwa. 5. Kurator sądowy organizuje i prowadzi działania mające na celu pomoc rodzinie w wypełnianiu jej podstawowych funkcji, w szczególności zapewnieniu dzieciom należytej opieki i wychowania oraz pomoc osobom oddanym pod nadzór w społecznej readaptacji. Art. 14. Do zakresu działania kuratora sądowego należy w szczególności: 1) przeglądanie akt sądowych i sporządzanie z nich odpisów w związku z wykonywaniem czynności zleconych przez sąd, 2) odwiedzanie osób, których dotyczy postępowanie, w miejscu ich zamieszkania lub pobytu, w tym również na terenie placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz leczniczo-rehabilitacyjnych oraz kontaktowanie się z ich rodziną, 3) podejmowanie działań o charakterze wychowawczym, udzielenie osobom podlegającym nadzorowi odpowiedniej ochrony prawnej, kontrolowanie sytuacji opiekuńczo-wychowawczej rodziny i zachowania podopiecznego, 4) żądanie niezbędnych informacji i wyjaśnień od osób objętych postępowaniem wykonawczym, w szczególności objętych nadzorem lub tych, na które nałożono obowiązki, 5) współdziałanie z właściwymi stowarzyszeniami, organizacjami i instytucjami w zakresie poprawy warunków bytowych i zdrowotnych, zatrudnienia i szkolenia osób, których dotyczy postępowanie wykonawcze, 6) przeprowadzanie wywiadów środowiskowych i zbieranie niezbędnych informacji od organów administracji rządowej, samorządu terytorialnego, zakładów pracy, stowarzyszeń, organizacji i instytucji. Art. 15. Do zakresu działania sądowego kuratora zawodowego należy w ponadto: 1) składanie wniosków o wszczęcie postępowania opiekuńczego i o demoralizację, umieszczenie małoletniego i nieletniego w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regulację z zakresie wykonywania władzy rodzicielskiej, w szczególności zmiany zarządzeń opiekuńczych i ustanowienia rodziny zastępczej, zmianę i uchylenie Strona 4 z 25

5 środka wychowawczego, wszczęcie postępowania o leczenie odwykowe i zmianę sposobu leczenia. 2) składanie wniosków o ustanowienie, rozszerzenie lub zmianę obowiązków w okresie nadzoru, o zwolnienie od wykonania tych obowiązków albo o oddanie pod nadzór lub zwolnienie od nadzoru, 3) udział w posiedzeniach sądu w przedmiocie spraw, w których niezbędne jest zajęcie stanowiska przez sąd lub sędziego, w szczególności, będących pod nadzorem kuratora i w sprawach złożonych przez kuratora wniosków. DZIAŁ III. Nadzór nad sprawowaniem opieki Art Sąd opiekuńczy sprawuje nadzór nad sprawowaniem opieki, zaznajamiając się na bieżąco z działalnością opiekuna oraz udzielając mu wskazówek i poleceń. 2 Sąd opiekuńczy może żądać od opiekuna wyjaśnień we wszelkich sprawach należących do zakresu opieki oraz przedstawiania dokumentów związanych z jej sprawowaniem. Art W czasie trwania opieki sąd opiekuńczy bada nie rzadziej niż raz na 12 miesięcy warunki życiowe osób poddanych opiece. 2. W przypadku osób poddanych opiece przebywających w środowisku rodzinnym, sąd bada warunki życiowe tych osób przy współudziale kuratora sądowego, Art Kurator sądowy badając warunki życiowe osób poddanych opiece w razie potrzeby udziela opiekunowi wskazówek i poleceń, w szczególności udziela mu instruktażu mającego na celu prawidłowe wywiązywanie się opiekuna z obowiązków. 2. Kurator sądowy uprawniony jest do występowania z wnioskami o udzielenie informacji dotyczącej osoby poddanej opiece lub opiekuna prawnego do administracji publicznej, samorządu, instytucji i organizacji społecznych, które statutowo zajmują się opieką, wychowaniem, resocjalizacją, leczeniem i świadczeniem pomocy społecznej w środowisku otwartym, jak również innych instytucji i osób uczestniczących w postępowaniu informacji niezbędnych do prowadzenia postępowania wykonawczego.. Art. 19. Kurator sądowy może żądać od opiekuna informacji i wyjaśnień dotyczących osoby oddanej pod opiekę, a w szczególności żądać dokumentów związanych z jej sprawowaniem oraz wykonania innych czynności niezbędnych dla zapewnienia prawidłowej opieki, w tym celu może wzywać opiekuna do osobistego stawiennictwa. Art. 20. W przypadku stwierdzenia uchybień w zakresie sprawowanej opieki lub niezdolności do sprawowania opieki, kurator sądowy wnioskuje do sądu o wydanie odpowiednich zarządzeń, a w szczególności o wezwanie opiekuna na posiedzenie wykonawcze sądu lub o zwolnienie opiekuna ze sprawowanej opieki. Art. 21. Opiekun obowiązany jest do współpracy z kuratorem sądowym, udzielania kuratorowi sądowemu wszelkich informacji i wyjaśnień oraz wykonywania jego poleceń mających na celu zapewnienie prawidłowego sprawowania opieki. Strona 5 z 25

6 Art. 22. Sędzia, prokurator i kurator sądowy nie mogą pełnić funkcji opiekuna prawnego i kuratora (w rozumieniu art K.r.o), za wyjątkiem sytuacji, kiedy opieka i kuratela odnosi się do osoby najbliższej lub spokrewnionej. Art. 23. Jeżeli osoba pozostająca pod opieką przebywa w zakładach będących jednostkami pomocy społecznej (dom pomocy społecznej, zakład opiekuńczo-leczniczy, rodzinny dom pomocy) sąd opiekuńczy zwraca się do kierownika tej instytucji o przesłanie informacji o osobie oddanej opiece, a w szczególności o stanie zdrowia i warunkach opieki. Kurator sądowy nie przeprowadza wywiadów w tych jednostkach DZIAŁ IV. Uczestnictwo kuratora w kontaktach rodziców z dzieckiem. Art Kurator sądowy uczestnicząc w kontaktach z dzieckiem podejmuje działania mające na celu prawidłowy przebieg kontaktu, a w szczególności ochronę dobra dziecka. 2. Kurator sądowy uczestniczy w ustalonych przez sąd kontaktach rodzica lub innej osoby uprawnionej z dzieckiem w zakresie ustalonym przez sąd (w momencie rozpoczęcia i/lub zakończenia kontaktu trwa nie dłużej niż 4 godziny), udziela niezbędnych porad rodzicom i małoletniemu, jeżeli są one potrzebne do należytego wykonywania kontaktu, w szczególności udziela instruktażu mającego na celu zapewnienie prawidłowego przebiegu kontaktu. 3. Kurator sądowy niezwłocznie przerwie kontakt z dzieckiem, jeżeli kontakt zagraża dobru dziecka lub je narusza, a w razie oporu ze strony osoby zagrażającej dobru dziecka, wezwie pomocy Policji, która na żądanie kuratora usunie tę osobę z miejsca wykonywania czynności. O powyższych okolicznościach niezwłocznie zawiadamia sąd. Art. 25. W przypadku łamania przez strony warunków kontaktu z dzieckiem zawartych w orzeczeniu sądu, kurator sądowy wnioskuje do sądu o wydanie odpowiednich zarządzeń, w szczególności: 1) zobowiązania rodziców do określonego postępowania, w tym skierować ich do placówek lub specjalistów zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc, 2) zmiany miejsca spotkań, terminu, częstotliwości, czasu trwania kontaktu. 3) zakazu zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu, 4) zakazu spotykania się z dzieckiem, 5) ograniczenia kontaktów do określonych sposobów porozumiewania się na odległość, 6) zakazu porozumiewania się na odległość, Art Kurator sądowy może żądać od rodziców oraz innych osób wszelkich informacji i wyjaśnień związanych z kontaktem. 2. Rodzice obowiązani są do współpracy z kuratorem sądowym w zakresie prawidłowego przebiegu kontaktu, udzielania wszelkich informacji i wyjaśnień oraz wykonywania jego poleceń w powyższym zakresie. Strona 6 z 25

7 DZIAŁ V. Odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką Art Jeżeli zobowiązany do oddania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką nie zastosuje się do postanowienia, o którym mowa w art , sąd, na wniosek uprawnionego, zleci kuratorowi sądowemu przymusowe odebranie tej osoby. Art W razie potrzeby sąd zwraca się o przymusowe odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką przez kuratora sądowego działającego w sądzie, w którego okręgu osoba ta faktycznie przebywa. Art Kurator sądowy jest uprawniony do odebrania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką od każdej osoby i instytucji, u której ona się znajduje. Art Przymusowe odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką i oddanie jej uprawnionemu może nastąpić tylko w obecności uprawnionego albo osoby lub przedstawiciela instytucji przez niego upoważnionej. Jeżeli żadna z tych osób nie stawi się w terminie wyznaczonym przez kuratora sądowego, czynność nie będzie dokonana. 2. W przypadku orzeczeń o umieszczeniu małoletniego w placówce opiekuńczowychowawczej lub rodzinie zastępczej osobą uprawnioną, o której mowa w 1, jest upoważniony przedstawiciel placówki albo rodziny zastępczej i organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. Art Na żądanie kuratora sądowego Policja jest zobowiązana do udzielenia mu pomocy przy czynnościach związanych z przymusowym odebraniem osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką. Art Jeżeli przymusowe odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką napotyka przeszkody na skutek ukrycia tej osoby lub na skutek innej czynności przedsięwziętej w celu udaremnienia wykonania orzeczenia, kurator sądowy zawiadomi prokuratora o podejrzeniu art. 244 kk (o ile oczywiście zostanie on odpowiednio zmodyfikowany) 2. Jeżeli zobowiązany nie ujawnia miejsca pobytu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, która ma być odebrana, sąd na wniosek kuratora sądowego zarządzi jego przymusowe sprowadzenie celem złożenia oświadczenia o miejscu pobytu tej osoby. Pod względem skutków karnych oświadczenie jest równoznaczne ze złożeniem zeznań pod przyrzeczeniem, o czym sędzia powinien uprzedzić składającego oświadczenie. 3. Jeżeli zobowiązany lub inne osoby przeszkadzają w wykonaniu orzeczenia w miejscu pobytu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, na żądanie kuratora sądowego Policja usunie te osoby z miejsca wykonywania orzeczenia. Art Przy odbieraniu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką kurator sądowy powinien zachować szczególną ostrożność i uczynić wszystko, aby dobro tej osoby nie zostało naruszone, a zwłaszcza aby nie doznała ona krzywdy Strona 7 z 25

8 fizycznej lub moralnej. W razie potrzeby kurator sądowy może zażądać pomocy organu opieki społecznej lub innej powołanej do tego instytucji. 2. Jeżeli wskutek wykonania orzeczenia miałoby doznać poważnego uszczerbku dobro osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, kurator sądowy wstrzyma się z wykonaniem orzeczenia do czasu ustania zagrożenia, chyba że wstrzymanie wykonania orzeczenia stwarza poważniejsze zagrożenie dla tej osoby. Art a. Postępowanie określone w art może być podjęte na nowo na podstawie tego samego postanowienia, o którym mowa w art , jeżeli zobowiązany w okresie trzech miesięcy od wydania tego postanowienia postąpił sprzecznie z treścią postanowienia dotyczącego władzy rodzicielskiej, miejsca zamieszkania, opieki z dzieckiem, a okoliczności uzasadniające jego wydanie nie uległy zmianie. Art Przepisy art stosuje się odpowiednio do wykonania orzeczeń wydanych na zasadzie art , dotyczących odebrania osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, a także orzeczeń o umieszczeniu małoletniego w placówce opiekuńczo-wychowawczej lub w rodzinie zastępczej. Art Dla przymusowego odebrania, zgodnie z art , osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, na podstawie orzeczenia sądu albo innego organu państwa obcego, niezbędne jest stwierdzenie wykonalności tego orzeczenia. Przepisy art i stosuje się odpowiednio. 2. Wniosek, o którym mowa w art , uprawniony składa do sądu opiekuńczego, który byłby właściwy w sprawie o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką. Oddział 6 Sprawy dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem Art Jeżeli osoba, pod której pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku. 2. Jeżeli osoba uprawniona do kontaktu z dzieckiem albo osoba, której tego kontaktu zakazano, narusza obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy zagrozi tej osobie nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz osoby, pod której pieczą dziecko pozostaje, stosując odpowiednio przepis Na postanowienia sądu, o których mowa w 1 i 2, przysługuje zażalenie. Art Jeżeli osoba, której sąd opiekuńczy zagroził nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, nie wypełnia nadal swego obowiązku, sąd opiekuńczy nakazuje jej zapłatę należnej sumy pieniężnej, ustalając jej wysokość stosownie do liczby naruszeń. Sąd może w wyjątkowych wypadkach zmienić wysokość sumy pieniężnej, o której mowa w art , ze względu na zmianę okoliczności. Strona 8 z 25

9 2. Przepis 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli osoba, której sąd zagroził nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej zgodnie z art , dopuściła się naruszenia obowiązku wynikającego z orzeczenia o kontaktach. 3. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. 4. Prawomocne postanowienie sądu, w którym nakazano zapłatę należnej sumy pieniężnej, jest tytułem wykonawczym bez potrzeby nadawania mu klauzuli wykonalności. Art Jeżeli do kontaktu nie doszło wskutek niewykonania lub niewłaściwego wykonania przez osobę, pod której pieczą dziecko pozostaje, obowiązków wynikających z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy przyzna od tej osoby uprawnionemu do kontaktu zwrot jego uzasadnionych wydatków poniesionych w związku z przygotowaniem kontaktu, w tym kosztów, o których mowa w art pkt Przepis 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli uprawniony do kontaktu z dzieckiem narusza obowiązki dotyczące kontaktu wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem. 3. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. 4. Prawomocne postanowienie sądu jest tytułem wykonawczym bez potrzeby nadawania mu klauzuli wykonalności. Art W sprawach wykonywania kontaktów z dzieckiem art. 570 nie stosuje się. Wniosku wymaga także wydanie każdego kolejnego postanowienia, o którym mowa w poprzedzających przepisach niniejszego oddziału. 2. Przed wydaniem postanowień, o których mowa w oddziale niniejszym, sąd wysłucha uczestników postępowania. Art Do wniosku o wszczęcie postępowania uregulowanego w niniejszym oddziale należy dołączyć odpis wykonalnego orzeczenia albo wykonalnej ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem. 2. Jeżeli postępowanie ma się toczyć na podstawie orzeczenia sądu albo innego organu państwa obcego albo ugody zawartej przed sądem lub innym organem państwa obcego lub przez niego zatwierdzonej, niezbędne jest stwierdzenie wykonalności tego orzeczenia albo ugody. Przepisy art , i 1152 stosuje się odpowiednio. Art Sąd umarza postępowanie, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od uprawomocnienia ostatniego postanowienia nie wpłynął kolejny wniosek w sprawach wykonywania kontaktów z dzieckiem. Art Do spraw uregulowanych w niniejszym oddziale art. 577 i nie stosuje się. DZIAŁ VI. Postępowanie w stosunku do osób nadużywających alkoholu Art Członkowie rodziny osoby uzależnionej od alkoholu, dotknięci następstwami nadużywania alkoholu przez osobę uzależnioną, uzyskują w podmiotach określonych w art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1356) świadczenia zdrowotne w zakresie terapii i Strona 9 z 25

10 rehabilitacji współuzależnienia oraz profilaktyki. Za świadczenia te od wymienionych osób nie pobiera się opłat. 2. Dzieci osób uzależnionych od alkoholu, dotknięte następstwami nadużywania alkoholu przez rodziców, uzyskują bezpłatnie pomoc psychologiczną i socjoterapeutyczną w podmiotach określonych w art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1356) i poradniach specjalistycznych oraz placówkach opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych. 3. Pomoc niesiona dzieciom przez osoby lub instytucje może być udzielona wbrew woli rodziców lub opiekunów będących w stanie nietrzeźwym. Art. 28. Osoby, które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują rozkład życia rodzinnego, demoralizację małoletnich albo systematycznie zakłócają porządek publiczny, kieruje się na badanie przez biegłego w celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od alkoholu i wskazania rodzaju zakładu leczniczego. Art. 29. Na badanie, o którym mowa w art. 24, kieruje gminna komisja rozwiązywania problemów alkoholowych, o której mowa w art. 4 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1356) właściwa według miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której postępowanie dotyczy, na jej wniosek lub z własnej inicjatywy. Art Osoby, o których mowa w art. 24, jeżeli uzależnione są od alkoholu, zobowiązać można do poddania się leczeniu w stacjonarnym lub niestacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego. 2. O zastosowaniu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego orzeka sąd rejonowy właściwy według miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której postępowanie dotyczy, w postępowaniu nieprocesowym. 3. Sąd wszczyna postępowanie na wniosek gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych lub prokuratora. Do wniosku dołącza się zebraną dokumentację wraz z opinią biegłego, jeżeli badanie przez biegłego zostało przeprowadzone. Art W razie gdy w stosunku do osoby, której postępowanie dotyczy, brak jest opinii biegłego w przedmiocie uzależnienia od alkoholu, sąd zarządza poddanie tej osoby odpowiednim badaniom. 2. Sąd może, jeżeli na podstawie opinii biegłego uzna to za niezbędne, zarządzić oddanie badanej osoby pod obserwację w zakładzie leczniczym na czas nie dłuższy niż 2 tygodnie. W wyjątkowych wypadkach, na wniosek zakładu, sąd może termin ten przedłużyć do 6 tygodni. 3. Przed wydaniem postanowienia sąd wysłuchuje osobę, której postępowanie dotyczy. 4. Na postanowienie zarządzające oddanie pod obserwację do zakładu przysługuje zażalenie. Art. 32. W razie zarządzenia przez sąd badania przez biegłego lub oddania pod obserwację w zakładzie leczniczym osoba, której postępowanie dotyczy, obowiązana jest poddać Strona 10 z 25

11 się badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz zabiegom niezbędnym do wykonania podstawowych badań laboratoryjnych pod warunkiem, że dokonywane są przez uprawnionych do tego pracowników służby zdrowia z zachowaniem wskazań wiedzy lekarskiej i nie zagrażają zdrowiu tej osoby. Art. 33. Orzeczenie o obowiązku poddania się leczeniu zapada po przeprowadzeniu rozprawy, która powinna odbyć się w terminie jednego miesiąca od dnia wpływu wniosku. Art W razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa na rozprawę lub uchylania się od zarządzonego poddania się badaniu przez biegłego albo obserwacji w zakładzie leczniczym sąd może zarządzić przymusowe doprowadzenie przez organ Policji. 2. Jeżeli zarządzenie przymusowego doprowadzenia dotyczy żołnierza, wykonuje je Żandarmeria Wojskowa lub wojskowy organ porządkowy. Art Orzekając o obowiązku poddania się leczeniu sąd, w uzasadnionych przypadkach, w szczególności wynikających z braku woli leczenia osoby zobowiązanej, może ustanowić na czas trwania tego obowiązku nadzór kuratora. 2. Osoba, wobec której ustanowiony został nadzór, ma obowiązek stawiania się na wezwanie sądu lub kuratora i wykonywania ich poleceń, dotyczących takiego postępowania w okresie nadzoru, które może się przyczynić do skrócenia czasu trwania obowiązku poddania się leczeniu. 3. Osoba, wobec której ustanowiony został nadzór, ma obowiązek umożliwić kuratorowi wejście do mieszkania oraz informować go o zmianie miejsca zamieszkania. 4. Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia, w drodze rozporządzenia, określają szczegółowe zasady i tryb wykonywania nadzoru, o którym mowa w ust. 1. Art Sąd wzywa osobę, w stosunku do której orzeczony został prawomocnie obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu, do stawienia się dobrowolnie w oznaczonym dniu we wskazanym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu poddania się leczeniu, z zagrożeniem zastosowania przymusu w wypadku uchylania się od wykonania tego obowiązku. 2. Osoba, w stosunku do której orzeczony został obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu, związanemu z pobytem w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego, nie może opuszczać terenu tego zakładu bez zezwolenia kierownika zakładu. 3. Sąd zarządza przymusowe doprowadzenie do zakładu leczniczego osoby uchylającej się od wykonania obowiązków, o których mowa w ust. 1 i 2, przez organ Policji. 4. Jeżeli zarządzenie przymusowego doprowadzenia dotyczy żołnierza, wykonuje je Żandarmeria Wojskowa lub wojskowy organ porządkowy. Art Policja, Żandarmeria Wojskowa i wojskowy organ porządkowy, wykonując zarządzenie przymusowego doprowadzenia osób, o których mowa w art. 30 oraz art. 32 ust. 3 i 4, ma prawo ich zatrzymania tylko w niezbędnych wypadkach i na czas konieczny do wykonania tego zarządzenia. Strona 11 z 25

12 2. Minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości i ministrem właściwym do spraw zdrowia, w drodze rozporządzenia, określa zasady i tryb doprowadzania osób, o których mowa w art. 30 ust. 1 i art. 32 ust. 3. Art Obowiązek poddania się leczeniu trwa tak długo, jak tego wymaga cel leczenia, nie dłużej jednak niż 2 lata od chwili uprawomocnienia się postanowienia. 2. W czasie trwania obowiązku poddania się leczeniu sąd może na wniosek kuratora, po zasięgnięciu opinii zakładu leczącego, bądź na wniosek zakładu leczącego zmieniać postanowienia w zakresie rodzaju zakładu leczenia odwykowego. 3. W czasie trwania obowiązku poddania się leczeniu stacjonarny zakład leczący może ze względów leczniczych skierować osobę zobowiązaną do innego zakładu w celu kontynuowania leczenia odwykowego, powiadamiając o tym sąd. 4. O ustaniu obowiązku poddania się leczeniu przed upływem okresu wskazanego w ust. 1 decyduje sąd na wniosek osoby zobowiązanej, zakładu leczącego, kuratora, prokuratora lub z urzędu, po zasięgnięciu opinii zakładu, w którym osoba leczona przebywa. 5. W wypadku ustania obowiązku poddania się leczeniu ponowne zastosowanie tego obowiązku wobec tej samej osoby nie może nastąpić przed upływem 3 miesięcy od jego ustania. Art Sąd, który nałożył na osobę uzależnioną od alkoholu obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu, jeśli uzna, że na skutek takiego uzależnienia zachodzi potrzeba ubezwłasnowolnienia tej osoby - zawiadamia o tym właściwego prokuratora. 2. W razie orzeczenia ubezwłasnowolnienia sąd opiekuńczy, określając sposób wykonywania opieki, orzeka o umieszczeniu tej osoby w domu pomocy społecznej dla osób uzależnionych od alkoholu, chyba że zachodzi możliwość objęcia tej osoby inną stałą opieką. 3. Do obowiązków opiekuna osoby ubezwłasnowolnionej stosuje się odpowiednio również przepisy dotyczące obowiązków kuratora, o którym mowa w art. 31. Art Do stacjonarnego zakładu leczniczego i domu pomocy społecznej ma prawo wstępu o każdej porze sędzia w celu kontroli legalności skierowania i przebywania w takim zakładzie lub domu osób, na które został nałożony obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu, oraz warunków, w jakich osoby te przebywają. 2. Minister Sprawiedliwości, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb sprawowania kontroli, o której mowa w ust. 1, określając szczegółowy zakres zagadnień podlegających kontroli, formy wykonywania kontroli, sposób dokumentowania jej przebiegu i wyników oraz postępowanie pokontrolne, w tym tryb przekazywania rezultatów kontroli zainteresowanym podmiotom, a zwłaszcza kontrolowanym jednostkom organizacyjnym i ich jednostkom nadrzędnym. 3. Przepisy 1 i 2 nie naruszają w tym zakresie ustawowych uprawnień prokuratora. Art Osoby umieszczone w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich, uzależnione od alkoholu, mają obowiązek poddania się zarządzonemu leczeniu odwykowemu. 2. Leczenie odwykowe zarządza administracja zakładu lub schroniska w stosunku do małoletniego za zgodą przedstawiciela ustawowego, a w razie jej braku, jak również w stosunku Strona 12 z 25

13 do osoby pełnoletniej - za zezwoleniem sądu wykonującego orzeczenie, wydanym po zasięgnięciu opinii biegłego. Art. 42 Minister Sprawiedliwości określi w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres praw i obowiązków kuratorów sądowych, którym powierzono wykonywanie środków / zadań określonych w tym tytule. UZASADNIENIE Postępowanie wykonawcze w sprawach opiekuńczych jest postępowaniem mającym na celu wykonanie orzeczenia sądu opiekuńczego wydanego w postępowaniu zabezpieczającym lub rozpoznawczym w celu zapewnienia ochrony prawnej uczestnikom tego postępowania. Nie samo określenie uprawnień i obowiązków uczestników postępowania, ale dopiero ich faktyczne wykonania decydują o realnym udzieleniu opieki prawnej. Nie jest to jednak wyłącznie postępowanie egzekucyjne, mające na celu wykonanie przez państwowe organy egzekucyjne przy użyciu przewidzianych prawem środków przymusu, orzeczeń odnoszących się do urzeczywistnienia tych stosunków cywilnoprawnych, które są związane z wymianą dóbr i usług (H.Haak, Ochrona prawna udzielana przez sąd opiekuńczy, Toruń 2002, s. 332). Wykonaniu podlegają także takie orzeczenia, które są realizowane przez inne niż egzekucyjne organy sądowe (kurator sądowy) i to wykonywane bez użycia środków przymusu, a raczej nastawione na ugodowe wypełnienie orzeczenia sądu. Przedmiotem tych orzeczeń są stosunki cywilnoprawne, które nie są związane z wymianą dóbr i usług (Haak, s. 332). Ich celem jest udzielenie należytej ochrony prawnej określonym podmiotom uprawnionym do takiej ochrony (Haak, s. 337). Ochrona ta dotyczy przede wszystkim sfery relacji międzypodmiotowych, międzyosobowych. Właściwością tych relacji jest ich niewspółmierność. Podmioty relacji, których dotyczy orzeczenie nie mają równych kompetencji prawnych i stąd konieczność ingerencji sądu opiekuńczego w celu ochrony interesów tego podmiotu, który nie jest w pełni kompetentny i wymaga ochrony ze strony sądu. Postępowanie to prowadzone jest w sprawach stosunków między rodzicami i dziećmi, władzy rodzicielskiej (w tym jej zawieszenia, pozbawienia i różnych stopni ograniczenia), pieczy zastępczej, kontaktów rodzica z dzieckiem, opieki i kurateli. Wymienione sprawy odnoszą się do sfery najbardziej fundamentalnej jaką jest poszanowanie godności osobowej człowieka. Z niej to wynika zarówno prawo do ochrony tożsamości osoby, do wychowania w rodzinie, do poszanowania jej ekskluzywności (poza wypadkami łamania praw jej członków) oraz do pieczy zastępczej w przypadkach braku lub Strona 13 z 25

14 wadliwego funkcjonowania rodziny. Zasady ingerencji sądu i jego organów w tę sferę wymaga przynajmniej równie precyzyjnych regulacji jak te, które dotyczą ingerencji sferę prawa własności i stosunków majątkowych czy też w sferę wolności osobistej. W postępowaniu wykonawczym głównym organem wykonawczym jest sąd oraz kurator sądowy w zakresie wykonania orzeczeń o odebraniu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką (Haak, s. 338). Wykonujący orzeczenie sądu w sprawie opiekuńczej organ sądowy, jakim jest kurator, wkracza w tę bardzo delikatną sferę relacji i stosunków wewnątrzrodzinnych, ingeruje w sferę intymną określoną, jako mir domowy. Czyni to na podstawie decyzji władzy sądowniczej, legitymizowany w ten sposób do podjęcia działania. Jednakże istniejące prawo nie reguluje jego praw i obowiązków określających jego postępowanie podczas realizacji orzeczenia sądu. Brak również uregulowań praw i obowiązków osób, w których zakres władzy rodzicielskiej lub innych stosunków rodzinnych, sąd zaingerował. Zarówno prawa i obowiązki organów sądowych, jak i osób, których ingerencja sądu dotyka winny być uregulowane w aktach prawnych najwyższej rangi, czyli w ustawach (rangi kodeksowej?), jako że Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą by ustanawiane tylko w ustawie (art. 31 ust 3. Konstytucji RP). Tak więc w zakresie wykonania orzeczeń sądów w sprawach opiekuńczych podlegających wykonaniu, należy ustawowo unormować warunki i zakres naruszania życia prywatnego (por. art. 48 Konstytucji RP), nienaruszalności mieszkania (por. art. 50 Konstytucji RP) oraz obowiązku udzielania informacji dotyczących własnej osoby (por. art. 51 ust. 1 Konstytucji RP). Reasumując, postępowanie wykonawcze w sprawach opiekuńczych nie jest postępowaniem rozpoznawczym, ani też nie jest postępowaniem egzekucyjnym, pomimo że ma na celu wykonania wykonanie orzeczenia. Organem wykonawczym powinien być w zasadzie Sąd opiekuńczy oraz zawodowy kurator sądowy (tamże, s. 386). Powyższe stwierdzenia wskazują na potrzebę, a nawet konieczność uregulowania postępowania wykonawczego w sprawach opiekuńczych. Można to uczynić w sposób analogiczny do znanych unormowań postępowania egzekucyjnego, karnego wykonawczego czy też projektowanego postępowania z nieletnimi sprawcami czynów karalnych. Konieczne jest zatem określenie: W części ogólnej: - organów postępowania wykonawczego, Strona 14 z 25

15 - uprawnień tych organów (żądanie wyjaśnień od uczestników postępowania, zasięganie informacji w instytucjach państwowych, samorządowych, pozarządowych i wyjątki od tych zasad, obowiązki ciążące na uczestnikach, etc., - sankcji za naruszenie obowiązków uczestników - warunków udzielania organowi sądowemu (kuratorowi) pomocy w wykonywaniu zadań przez policję i żandarmerię, w celu zagwarantowania bezpieczeństwa mu, przy równoczesnym poszanowaniu godności i praw osób uczestniczących - trybu i warunków składania skarg na czynności organu wykonującego orzeczenie - właściwości miejscowej organu wykonawczego. W części szczegółowej: Dot. nadzoru nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej: - celu nadzoru - obowiązków kuratora w związku z wykonywaniem nadzoru (w tym określenie podejmowanych czynności, rodzaje składanych wniosków o modyfikację orzeczenia, warunków uchylenia nadzoru, warunków zawieszenia i umorzenia postępowania etc.); - obowiązków osób poddanych nadzorowi Dot. uczestnictwa kuratora w kontaktach rodziców z dzieckiem: - celu udziału w kontakcie - obowiązków kuratora w związku z realizacją tego zadania - obowiązków rodziców, których dotyczy to postępowanie (który ma prawo do kontaktu, który powinien umożliwić skorzystanie z tego prawa) Dot. uczestnictwa kuratora w wykonywaniu przez sąd opiekuńczy kontroli nad sprawowaniem opieki w sprawach osób małoletnich i ubezwłasnowolnionych: - obowiązków kuratora w związku z realizacją tego zadania - obowiązków opiekunów, których dotyczy to postępowanie Dot. uczestnictwa kuratora w odebraniu osoby podlegającej władzy rodzicielskiej: - określenia wprost (jednoznacznie) uczestników postępowania o którym mowa w art kpc Strona 15 z 25

16 - obowiązków i uprawnień kuratora (organu wykonującego orzeczenie) w związku z realizacją tego zadania - obowiązków uczestników postępowania (w tym obowiązek zapewnienia transportu do placówki Dot. przeprowadzania przez kuratora wywiadów w postępowaniu wykonawczym, dla wszystkich rodzajów spraw objętych postępowaniem opiekuńczym - modyfikacja treści art kpc, Strona 16 z 25

17 Projekt z dnia 17 kwietnia 2014 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI z dnia w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania uprawnień i obowiązków kuratorów sądowych wykonujących zarządzenia w postępowaniu wykonawczym w sprawach opiekuńczych Na podstawie art. 41 ustawy z dnia.. kodeks rodziny zarządza się, co następuje: 1. Rozporządzenie określa szczegółowy sposób wykonywania przez kuratorów sądowych uprawnień i obowiązków w sprawach rodzinnych i opiekuńczych Przekazanie zespołowi kuratorskiej służby sądowej nadzoru do wykonania powinno nastąpić bezzwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia albo od dnia zwrotu akt sądowi I instancji lub otrzymania orzeczenia do wykonania. 2. Powierzenie kuratorowi sądowemu nadzoru do sprawowania powinno nastąpić bezzwłocznie, w terminie nie dłuższym niż 7 dni od daty wpływu orzeczenia do zespołu kuratorskiej służby sądowej. 3. Kierownik zespołu kuratorskiej służby sądowej powierza nadzór kuratorowi zawodowemu, uwzględniając przy tym zakres jego obowiązków, jego właściwość terytorialną oraz przepisy o właściwości miejscowej dotyczące poszczególnych kategorii spraw. 4. W razie przyjęcia nadzoru do osobistego sprawowania kierownik zespołu i kurator zawodowy niezwłocznie potwierdza przyjęcie nadzoru. 5. Powierzenia nadzoru kuratorowi społecznemu dokonuje kurator zawodowy Kurator zawodowy nawiązuje kontakt z osobą objętą nadzorem bezzwłocznie, jednak nie później niż w terminie 14 dni od przyjęcia nadzoru do osobistego sprawowania. 2. Kurator społeczny po przyjęciu nadzoru powinien nawiązać pierwszy kontakt z osobą objętą nadzorem nie później niż w ciągu 7 dni od daty otrzymania nadzoru do wykonania. 3. Jeżeli w oznaczonym wyżej terminie nawiązanie kontaktu z osobą objętą nadzorem nie powiodło się z powodu jej nieobecności w miejscu zamieszkania albo z powodu uchylania się od nadzoru, kurator bezzwłocznie poinformuje o tym sąd i wezwie tę osobę do stawiennictwa w sądzie celem objęcia nadzorem. W uzasadnionych wypadkach kurator zawodowy wzywa do stawiennictwa w sądzie również osoby, nad którymi nadzór został powierzony do sprawowania kuratorowi społecznemu. 4. Jeżeli osoba objęta nadzorem nie stawi się na wezwanie do sądu, kurator zawodowy wzywa ich powtórnie do stawiennictwa w terminie 7 dni od daty zawiadomienia o niedoręczeniu wezwania. Strona 17 z 25

18 5. Jeżeli osoba objęta nadzorem bez usprawiedliwienia nie stawią się na wezwanie celem objęcia ich nadzorem, zawodowy kurator rodzinny niezwłocznie w formie pisemnej zawiadamia sąd, informując o potrzebie wezwania podopiecznych na posiedzenie wykonawcze. 6. Kurator zawodowy składa zawiadomienie, o którym mowa w ust.4, jeżeli rodzinny kurator społeczny poinformuje, że objęcie osoby objętej nadzorem nie jest możliwe z powodu jej uchylania się od nadzoru. 7. Czynności kuratora rodzinnego w nadzorze nad osobami zobowiązanymi do leczenia odwykowego, regulują odrębne przepisy. 4. Kurator rodzinny, któremu powierzono lub który przyjął sprawowanie nadzoru oprócz czynności określonych powyżej powinien także: 1) zaznajomić się z aktami sprawy i innymi niezbędnymi źródłami informacji o osobie oddanej pod nadzór, a w szczególności z przebiegiem dotychczasowych nadzorów; 2) pouczyć osoby oddane pod nadzór o prawach i obowiązkach wynikających z orzeczenia sądu oraz omówić sposób i terminy realizacji tych obowiązków; 3) zaplanować wobec osób oddanych pod nadzór oddziaływania profilaktyczne i opiekuńczo-wychowawcze; 5) udzielić osobom oddanym pod nadzór pomocy w organizowaniu nauki, pracy i czasu wolnego oraz w rozwiązaniu trudności życiowych; 6) kontrolować zachowanie osób oddanych pod nadzór w miejscu zamieszkania, pobytu, nauki i pracy; 7) współdziałać z organizacjami, instytucjami, stowarzyszeniami i innymi podmiotami, których celem działania jest pomoc osobom oddanym pod nadzór. 5. W przypadku objęcia nadzoru nad przebiegiem leczenia odwykowego kurator winien także: 1) podejmować niezbędne starania, aby osoba zobowiązana do poddania się leczeniu zastosowała się do orzeczenia sądu, 2) utrzymywać stały kontaktu z osobą zobowiązaną do poddania się leczeniu oraz udzielać jej niezbędnej pomocy w rozwiązywaniu trudności życiowych, a zwłaszcza w rozpoczęciu i kontynuowaniu leczenia, 3) współdziałać w miarę potrzeby z terenowymi organami administracji państwowej oraz organizacjami społecznymi w kierunku zapewnienia osobie poddanej leczeniu lub jej rodzinie odpowiedniej pomocy, polegającej w szczególności na ułatwieniu zatrudnienia, zapewnieniu czasowego zakwaterowania oraz na świadczeniach materialnych, 5) współdziałać z zakładem lecznictwa odwykowego w kierunku osiągnięcia celów leczenia, 6) oddziaływanie w kierunku nawiązania przez osobę poddaną leczeniu kontaktów z odpowiednimi placówkami służby zdrowia oraz organizacjami samopomocy osób uzależnionych od alkoholu, 7) utrzymywać kontakt z rodziną osoby poddanej leczeniu, z którą osoba ta pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym, 8) oddziaływać na środowisko, w którym osoba poddana leczeniu przebywa lub do którego ma powrócić, zwłaszcza kształtowanie właściwego stosunku do niej, Strona 18 z 25

19 9) składać do sądu wnioski w sprawie zmiany postanowienia, co do rodzaju zakładu leczenia odwykowego oraz w sprawie orzeczenia ustania obowiązku poddania się leczeniu, a także zawiadamiać sąd o potrzebie podjęcia innych niezbędnych czynności Kurator rodzinny składa sprawozdanie z objęcia nadzorem sądowi oraz do teczki nadzoru, nie później niż w ciągu 14 dni od dnia nawiązania kontaktu z osobą oddaną pod nadzór, a kolejne sprawozdanie w terminach określonych w orzeczeniu lub na żądanie sądu. 2.Sprawozdania z objęcia nadzorem nie sporządza się, jeżeli nadzór przekazano do sprawowania innemu kuratorowi. Kurator przejmujący nadzór sporządza adnotację o przyjęciu nadzoru uwzględniającą uzupełnienia i zmiany w sytuacji osoby oddanej pod nadzór w stosunku do informacji zawartych w sprawozdaniu z objęcia nadzorem 3. W sprawozdaniu z objęcia nadzorem, zawierającym informacje, o których mowa w 3, kurator rodzinny przedstawia także diagnozę środowiskową, zamierzenia wychowawczo - korekcyjne, metody prowadzenia nadzoru, warunki osobiste i bytowe osoby oddanej pod nadzór, zadania do realizacji. 4. Przebieg nadzoru i podejmowane na bieżąco czynności kurator rodzinny dokumentuje w karcie czynności nadzoru, prowadzonej osobno dla każdej sprawy. W karcie czynności wpisuje datę, miejsce i rodzaj czynności, uzyskane dokumenty i informacje, a także własne uwagi i zamierzenia w zakresie sprawowania nadzoru. 5. Karty czynności nie prowadzi się, jeżeli sąd w orzeczeniu określił częstotliwość składania sprawozdań w terminach poniżej 3 miesięcy. 7. Zawodowy kurator rodzinny wykonując obowiązki i uprawnienia w zakresie nadzoru ponadto: 1) sprawuje nadzory w sprawach trudnych lub wymagających bezzwłocznego podjęcia czynności; 2) kontroluje prawidłowość i efektywność sprawowania nadzorów oraz innych czynności zleconych sądowym kuratorom społecznym, przedstawicielom stowarzyszeń, organizacji i instytucji oraz osobom godnym zaufania, a ponadto, w uzasadnionych przypadkach, zgłasza sądowi potrzebę wystąpienia do organu statutowego stowarzyszenia, organizacji lub instytucji z wnioskiem o zmianę przedstawiciela wyznaczonego do wykonywania czynności związanych z nadzorem; 3) udziela pomocy kuratorom społecznym i innym osobom sprawującym nadzory zwłaszcza poprzez udzielanie instruktażu w zakresie metod i form pracy oraz organizowanie szkoleń dla tych osób; 4) pozyskuje osoby do sprawowania funkcji rodzinnego kuratora społecznego; 5) informuje kierownika zespołu kuratorskiej służby sądowej o nieprawidłowym sprawowaniu funkcji przez rodzinnego kuratora społecznego, 6) sygnalizuje jednostkom nadrzędnym organów i instytucji państwowych, organów samorządu terytorialnego oraz organom statutowym stowarzyszeń i organizacji przypadki bezzasadnej odmowy udzielenia kuratorowi sądowemu żądanej pomocy; 7) przygotowuje i występuje do sądu z odpowiednio uzasadnionymi wnioskami w sprawie zmiany orzeczenia sądu i dołącza do nich akta nadzoru i inne stosowne dokumenty; 8) uczestniczy w posiedzeniach wykonawczych sądu, dotyczących podopiecznych. Strona 19 z 25

20 8. 1. Kurator rodzinny, przeprowadzając wywiad środowiskowy przewidziany w odpowiednich przepisach, ustala okoliczności wskazane w zarządzeniu sądu lub sędziego oraz wynikające z odpowiednich przepisów. 2. Po otrzymaniu zlecenia przeprowadzenia wywiadu środowiskowego kurator rodzinny zapoznaje się z aktami sprawy. 3. Wywiad środowiskowy przeprowadza się w porze dziennej. Za porę dzienną uważa się czas od godziny siódmej do godziny dwudziestej pierwszej. 4. Wywiad środowiskowy przeprowadza się w miejscu zamieszkania lub pobytu osby, której dotyczy wywiad. Wywiad środowiskowy może być także przeprowadzony w miejscu jego nauki lub pracy. 5. Osoba przeprowadzająca wywiad środowiskowy ma obowiązek przedstawić się z imienia i nazwiska oraz poinformować podopiecznego o: 1) pełnej nazwie i adresie instytucji, którą reprezentuje, 2) celu przeprowadzania wywiadu środowiskowego. 6. Osoba przeprowadzająca wywiad środowiskowy może żądać niezbędnych wyjaśnień i informacji. 7. W toku wywiadu środowiskowego ustala się okoliczności objęte zarządzeniem o jego przeprowadzeniu, a w szczególności: 1)podstawowe informacje o osobie, której wywiad dotyczy: jej imię i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania, 2)dodatkowe informacje o osobie, której wywiad dotyczy: jej zachowaniu i warunkach wychowawczych, stanie zdrowia, przebiegu nauki szkolnej, pracy i sposobie spędzania czasu wolnego, kontaktach z rówieśnikami i innymi osobami mogącymi mieć wpływ na jej zachowanie, 3)podstawowe informacje o członkach rodziny osoby, której wywiad dotyczy i stosunku rodziców lub opiekunów do tej osoby, podejmowanych oddziaływaniach wychowawczych, konfliktach istniejących w rodzinie. 8. W toku wywiadu środowiskowego należy uwzględniać również informacje dotyczące sytuacji materialnej rodziców lub opiekunów oraz warunków bytowych rodziny. 9. W szczególnie uzasadnionych przypadkach można zasięgać informacji o przejawach patologii społecznej występujących w środowisku nieletniego. 10. Wywiad środowiskowy przeprowadza się w terminie 14 dni od dnia otrzymania zlecenia, chyba że wyznaczony został inny termin. 11. Osoba przeprowadzająca wywiad środowiskowy jest obowiązana zachować w tajemnicy wszystkie okoliczności, o których dowiedziała się w związku z przeprowadzeniem wywiadu. 12. Sprawozdanie z wywiadu środowiskowego sporządza się w formie pisemnej i składa do akt w jednym egzemplarzu. Sprawozdanie z wywiadu środowiskowego zawiera: 1) imię i nazwisko osoby przeprowadzającej wywiad, 2) okoliczności ustalone w toku wywiadu, Strona 20 z 25