logistyczny OCHRONA W WOJSKU ŚRODOWISKA str. 15

Transkrypt

1 przegląd logistyczny ISSN KWARTALNIK GRUDZIEŃ 2009 NR 4 (008) str. 15 OCHRONA ŚRODOWISKA W WOJSKU PERSPEKTYWY ROZWOJU TRANSPORTU SAMOCHODOWEGO str. 30 WYKORZYSTANIE LOTNICTWA TRANSPORTOWEGO SIŁ POWIETRZNYCH str. 36

2 TRENDY str. 9 Ochrona środowiska w wojsku Systemy zabezpieczenia logistycznego Procedury planowania wyprzedzającego transportu strategicznego PKW str. 15 Systemy zabezpieczenia logistycznego Wykorzystanie lotnictwa transportowego Sił Powietrznych Wsparcie logistyczne obozu dla uchodźców Zabezpieczenie transportowe str. 23 Zabezpieczenie transportowe str. 36 Ubezpieczenia komunikacyjne pojazdów wojskowych str. 45

3 TRENDY Oddział Logistyki CWDO SZRP w zabezpieczeniu logistycznym PKW płk Wiesław Pawłucki, ppłk dr inż. Tomasz Jałowiec... 4 Procedury planowania wyprzedzającego transportu strategicznego PKW płk Mirosław Dobrosielski...9 SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Ochrona środowiska w wojsku płk dr Andrzej Labuda, płk Eugeniusz Trzciński...15 Rola inspektora do spraw ochrony środowiska w jednostce wojskowej ppłk Jarosław Rokicki...20 Wsparcie logistyczne obozu dla uchodźców kpt. Janusz Wdowski...23 ZABEZPIECZENIE TRANSPORTOWE Perspektywy rozwoju transportu samochodowego płk Zbigniew Ciekot...30 Z ŻYCIA JEDNOSTEK...26 Wykorzystanie lotnictwa transportowego Sił Powietrznych mjr pil. Robert Kasprzycki Systemy telematyczne w wojskowym transporcie samochodowym kmdr ppor. Tadeusz Kusiakiewicz...40 Ubezpieczenia komunikacyjne pojazdów wojskowych kpt. Maciej Paczosa...45 Zespół redakcyjny Dyrektor Redakcji Wojskowej Skład i łamanie: Jolanta Muszyńska redaktor naczelny: Marek Sarjusz-Wolski Kolportaż i reklamacje: Bellona SA tel.: CA MON , ; faks: (0-22) , , CA MON Zastępca dyrektora: ppłk Lech Mleczko Informacje o kolportażu: Elżbieta Toczek tel.: CA MON , tel.: CA MON , (022) lech.mleczko@redakcjawojskowa.pl Zastępca dyrektora, sekretarz redakcji Redaktor prowadzący: dr Zdzisław Burawski Polski Zbrojnej : Wojciech Kiss-Orski tel.: CA MON , tel.: CA MON , (0-22) ; przeglad-sz@redakcjawojskowa.pl wko@redakcjawojskowa.pl Redaktor merytoryczny: mjr Grzegorz Predel Reklama: reklama@redakcjawojskowa.pl dr Jan Brzozowski tel.: CA MON Zdjęcie na okładce: Karolina Prymlewicz Opracowanie stylistyczne: Katarzyna Kocoń, Urszula Zdunek, Druk: Zespół Wydawniczy Sił Powietrznych Teresa Wieszczeczyńska ul. Żwirki i Wigury 1c, Warszawa Przegląd Logistyczny ukazuje się od marca 2008 r. Aleje Jerozolimskie 97, Warszawa, tel.: CA MON , , , sekretariat@redakcjawojskowa.pl, Treści numeru są dostępne na stronie internetowej Od 1 września 2009 r. korespondencję do Gazety Internetowej Redakcji Wojskowej prosimy kierować na adres: portal@redakcjawojskowa.pl przegląd logistyczny GRUDZIEŃ 2009 NR 4 (008) Szanowni Czytelnicy! Najnowszy numer Przeglądu Logistycznego otwiera artykuł na temat wysiłku zabezpieczenia logistycznego PKW ponoszonego przez Oddział Logistyki Centrum Wsparcia Dowództwa Operacyjnego SZRP. Autorzy uznali za celowe przybliżenie czytelnikom struktury, realizowanych zadań oraz rolę wspomnianego oddziału w procesie zabezpieczenia logistycznego PKW. Polecam Państwa uwadze także artykuły poświęcone ochronie środowiska. Oficerowie Inspektoratu Wsparcia SZ przybliżają czytelnikowi czynniki powodujące zagrożenia środowiska oraz nakreślają kierunki działań proekologicznych i niedopuszczających do degradacji środowiska naturalnego w zakresie działalności Sił Zbrojnych. Ppłk Jarosław Rokicki przybliża nam zagadnienia związane z rolą inspektora do spraw ochrony środowiska w jednostce wojskowej. Autor opisuje, jakie zadania spoczywają na dowódcach jednostek wojskowych będących użytkownikami nieruchomości. Trafnie zauważa, że jakość realizacji tych zadań proekologicznych zależy w dużej mierze od decyzji i świadomości ekologicznej samego dowódcy. Należy również zgodzić się ze stwierdzeniem, że wyznaczona przez dowódcę osoba funkcyjna powinna zajmować się przedmiotową problematyką w pełnym zakresie, a nie jedynie jako czymś dodatkowym, realizowanym tylko w przypadku wypełnienia innych obowiązków. Zachęcam do zapoznania się z innymi artykułami oraz dzielenia się swoimi przemyśleniami na łamach naszego kwartalnika. ppłk rez. dr inż. Zdzisław Burawski redaktor prowadzący 2009/04 przegląd logistyczny

4 TRENDY Zaspokoić potrzeby płk WIESŁAW PAWŁUCKI Dowództwo Operacyjne SZRP Absolwent WAT oraz studiów podyplomowych w AON i Akademii Dyplomatycznej. Obecnie pełni obowiązki szefa Oddziału Logistyki Centrum Wsparcia Dowództwa Operacyjnego SZRP. ppłk dr inż. TOMASZ JAŁOWIEC Akademia Obrony Narodowej Absolwent WAT oraz studiów doktoranckich w AON. Adiunkt Instytutu Logistyki Wydziału Zarządzania i Dowodzenia AON. Specjalizuje się w tematyce współpracy sił zbrojnych z gospodarką narodową oraz nowoczesnych metodach i koncepcjach zarządzania w obszarze logistyki. Oddział logistyki CWDO SZRP w zabezpieczeniu logistycznym PKW Najlepszym miernikiem wykonywania obowiązków przez Oddział Logistyki Centrum Wsparcia Dowództwa Operacyjnego SZRP jest stopień zabezpieczenia logistycznego polskich żołnierzy służących poza granicami kraju podczas codziennej, trudnej realizacji zadań. Na przestrzeni ostatnich lat doszło do znacznego zwiększenia udziału żołnierzy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w misjach i operacjach poza granicami kraju. Obecnie pododdziały Wojska Polskiego uczestniczą w szeregu operacji ONZ i NATO (rys. 1). Zabezpieczenie logistyczne jest jednym z głównych czynników determinujących prawidłową realizację zadań przez PKW. W procesie tym bez wątpienia dużą rolę odgrywa Oddział Logistyki funkcjonujący w strukturach Centrum Wsparcia Dowództwa Operacyjnego SZRP (CWDO). Struktura i zadania Dowództwo Operacyjne od 1 lipca 2005 roku przejęło dowodzenie siłami biorącymi udział w operacjach wspierania pokoju i stabilizujących, między in- archiwum autora przegląd logistyczny 2009/04

5 UNIFIL EUFOR GRUZJA KFOR ISAF CZAD UNDOF Źródło: materiały Dowództwa Operacyjnego SZRP. Rys. 1. Zaangażowanie SZRP w operacjach poza granicami kraju nymi w Iraku i Afganistanie, kieruje udziałem wydzielonych jednostek wojskowych w sytuacjach kryzysowych i klęsk żywiołowych na terenie kraju oraz prowadzi ćwiczenia zgrywające wydzielone komponenty Wojsk Lądowych, Sił Powietrznych i Marynarki Wojennej w operacjach połączonych. Dowództwo Operacyjne stanowi organ wykonawczy szefa Sztabu Generalnego WP, odpowiedzialny za przygotowywanie dokumentów normatywnych, ekspertyz, opinii i koncepcji w zakresie planowania, przygotowania i dowodzenia Polskimi Kontyngentami Wojskowymi i wydzielonymi jednostkami realizującymi zadania poza granicami kraju w ramach misji pokojowych, operacji ratowniczych, humanitarnych i zapobiegania aktom terroru i ich skutkom. Instytucjami podległymi Dowództwu Operacyjnemu są: Centrum Planowania; Centrum Dowodzenia; Centrum Wsparcia; Oddział Kadr/Oddział Organizacyjno-Ewidencyjny Kontyngentów; Oddział Służby Zdrowia; Pion Głównego Księgowego; Pion Ochrony Informacji Niejawnych; radca prawny; Wydział Prasowy. Oddział Logistyki jest komórką wewnętrzną Centrum Wsparcia (rys. 2) przeznaczoną do przygotowania niezbędnych danych dla szefa Centrum Wsparcia umożliwiających dowodzenie podporządkowanymi siłami realizującymi zadania na misjach oraz podczas operacji, a także monitorowanie przygotowania sił wyznaczonych do misji pokojowych oraz przygotowywania meldunków dotyczących działalności polskich kontyngentów wojskowych i polskich jednostek wojskowych (PKW/PJW) w misjach pokojowych organizacji międzynarodowych i operacjach humanitarnych. Do głównych zadań Oddziału Logistyki należy: koordynowanie realizacji zabezpieczenia logistycznego na misji lub podczas operacji; przygotowywanie ocen, gromadzenie doświadczeń i wypracowywanie propozycji zmian w systemie zabezpieczenia logistycznego PKW/PJW; uczestniczenie w opracowywaniu i negocjowaniu projektów porozumień międzynarodowych 2009/04 przegląd logistyczny 5

6 TRENDY Zaspokoić potrzeby Centrum wsparcia Dowództwa Operacyjnego SZRP Źródło: opracowanie własne. Oddział zabezpieczenia kontyngentów wojskowych Oddział logistyki Oddział łączności i informatyki Wydział transportu i ruchu wojsk Wydział administracji ogólnej Rys. 2. Umiejscowienie Oddziału Logistyki w CWDO na wsparcie logistyczne jednostek wojskowych wchodzących w skład PKW/PJW; uczestniczenie w planowaniu i określaniu potrzeb etatowych oraz tabel należności PKW/PJW; generowanie potrzeb i zbieranie danych dotyczących możliwości państwa gospodarza (HNS); analizowanie i monitorowanie organizacji ochrony i obrony elementów logistycznych PKW/PJW; współudział w opracowaniu planu działania i planu zabezpieczenia logistycznego PKW/PJW w ramach operacji prowadzonych przez NATO i UE oraz w misjach pokojowych i stabilizacyjnych organizacji międzynarodowych, a także w czasie sytuacji kryzysowych na terenie kraju; pełnienie funkcji Centralnego Punktu Kontaktowego do Porozumienia nabycia i wzajemnych usług (Acquisition and Cross Servicing Agreement ACSA) między Departamentem Obrony USA i Ministerstwem Obrony Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie obrotu dokumentów materiałowo-finansowych; monitorowanie i analizowanie funkcjonowania systemu logistycznego, wykorzystania i utrzymywania infrastruktury, stanu zapasów i sprzętu zasadniczego PKW/PJW w ramach operacji prowadzonych przez NATO i UE oraz w misjach pokojowych i stabilizacyjnych organizacji międzynarodowych, a także w czasie kryzysu militarnego w rejonie wykonywania zadania; prowadzenie analiz w zakresie stanu zabezpieczenia logistycznego PKW oraz przedstawianie gestorom wniosków i propozycji w tym zakresie. Komórkami funkcjonalnymi Oddziału Logistyki (rys. 3) są: Wydział Materiałowy; Wydział Techniczny; Wydział Wsparcia Logistycznego PKW; Wydział Planowania i Infrastruktury. Komórki organizacyjne Oddziału Logistyki zapewniają realizację zadań zabezpieczenia logistycznego PKW poprzez reagowanie na szybkie zmiany, które zachodzą współcześnie w tym obszarze. Do zasadniczych zadań poszczególnych wydziałów należy: a) Wydział Materiałowy: współuczestniczenie w opracowywaniu, w części dotyczącej zabezpieczenia materiałowego, projektu koncepcji zabezpieczenia logistycznego PKW/PJW wydzielanych ze składu Sił Zbrojnych do operacji prowadzonych przez NATO i UE oraz w misjach pokojowych i stabilizacyjnych organizacji międzynarodowych, a także do działań na terenie kraju; współuczestniczenie w opracowywaniu projektów porozumień międzynarodowych w zakresie zabezpieczenia materiałowego jedno- Źródło: opracowanie własne. Oddział logistyki Wydział materiałowy Wydział techniczny Wydział wsparcia logistycznego PKW Wydział planowania i infrastruktury Rys. 3. Struktura organizacyjna Oddziału Logistyki CWDO przegląd logistyczny 2009/04

7 stek wojskowych wchodzących w skład PKW oraz ich negocjowanie; utrzymywanie kontaktów roboczych z przedstawicielstwami logistyki innych państw i dowództwami rodzajów SZ w sprawach dotyczących realizacji zadań zabezpieczenia materiałowego PKW/PJW; przygotowywanie projektów dokumentów związanych z gospodarką materiałową PKW/PJW; b) Wydział Techniczny: współuczestniczenie w opracowywaniu, w części dotyczącej zabezpieczenia technicznego, projektu koncepcji zabezpieczenia logistycznego PKW/PJW wydzielanych ze składu Sił Zbrojnych do operacji prowadzonych przez NATO i UE oraz w misjach pokojowych i stabilizacyjnych organizacji międzynarodowych, a także do działań na terenie kraju; współuczestniczenie w opracowywaniu projektów porozumień międzynarodowych związanych z zabezpieczeniem technicznym jednostek wojskowych wchodzących w skład PKW oraz ich negocjowanie; utrzymywanie kontaktów roboczych z przedstawicielstwami logistyki innych państw i dowództwami rodzajów SZ w sprawach dotyczących realizacji zadań zabezpieczenia technicznego PKW/PJW; przygotowywanie projektów dokumentów związanych z zabezpieczeniem technicznym PKW/PJW; c) Wydział Wsparcia Logistycznego PKW: współuczestniczenie w opracowywaniu projektów porozumień międzynarodowych w zakresie zabezpieczenia logistycznego jednostek wojskowych wchodzących w skład PKW oraz ich negocjowanie; utrzymywanie stałych, roboczych kontaktów z przedstawicielstwami logistyki innych państw, dowództw Sojuszu, dowództwami rodzajów SZ w sprawach dotyczących realizacji zadań wsparcia logistycznego PKW/PJW; d) Wydział Planowania i Infrastruktury: współpraca z komórkami Oddziału Logistyki w zakresie planowania systemu logistycznego, infrastruktury oraz zabezpieczenia ppoż. i ochrony środowiska dla potrzeb realizacji zadań i misji realizowanych przez Dowództwo Operacyjne oraz opiniowanie etatów logistycznych PKW/PJW; prowadzenie analiz zgodności zapotrzebowanych i otrzymanych środków materiałowych i usług logistycznych na podstawie otrzymanych dokumentów; dokonywanie analiz i możliwości zastosowania rozwiązań sojuszniczych w ramach kreowania systemu wsparcia logistycznego kompatybilnego z siłami zbrojnymi innych państw; koordynowanie kontaktów zagranicznych oddziału oraz bezpośrednie uczestnictwo w pracach zespołów logistycznych i grup dowództw NATO, UE i ONZ oraz konferencjach generowania sił dla potrzeb operacji prowadzonych przez NATO, UE i ONZ w ramach misji pokojowych, stabilizacyjnych i przeciwdziałania kryzysom. Z powyższych informacji wynika, że zadania poszczególnych wydziałów i ich funkcjonowanie związane jest z szerokim spektrum funkcjonowania zabezpieczenia logistycznego PKW. Współpraca między wydziałami jest gwarantem właściwego i terminowego zaspokojenia wszystkich potrzeb zgłaszanych przez PKW. Miejsce Oddziału Logistyki w procesie zabezpieczenia logistycznego PKW W procesie zabezpieczenia logistycznego PKW uczestniczy szereg podmiotów, instytucji i jednostek. W procesie tym pomiędzy partycypantami zachodzą specyficzne relacje funkcjonalne (rys. 4). Szczególna rola przypada Oddziałowi Logistyki Dowództwa Operacyjnego. Zabezpieczenie logistycznych potrzeb PKW realizowane jest z następujących źródeł: 1) z kraju; 2) zakupy na rynku lokalnym; 3) logistyka międzynarodowa (w ramach umowy nabycia i usług wzajemnych ACSA). W procesie zabezpieczenia potrzeb logistycznych PKW z potencjału krajowego Oddział Logistyki DOSZ monitoruje i koordynuje, we współdziałaniu z Inspektoratem Wsparcia Sił Zbrojnych RP (IWspSZ), zadania realizowane bezpośrednio przez brygady logistyczne (BLog) z wykorzystaniem rejonowych baz materiałowych (RBM). Monitorowanie i koordynacja polegają na bezpośred- 2009/04 przegląd logistyczny

8 Dowództwo Operacyjne Inspektorat Wsparcia RBM Brygada logistyczna Rynek lokalny Rynek lokalny NSE PKW Logistyka międzynarodowa Zamówienia Dostawy Koordynacja Źródło: materiały Dowództwa Operacyjnego SZRP. Rys. 4. Relacje funkcjonalne w systemie zabezpieczenia logistycznego PKW nim reagowaniu na potrzeby zgłaszane z kontyngentów oraz przeciwdziałaniu sytuacjom kryzysowym w obszarze logistyki, które mogłyby zagrażać realizacji zdań. Zabezpieczenie potrzeb logistycznych PKW przez zakup towarów i usług na rynkach lokalnych wymaga obecnie uzyskania zgody oddziału gospodarczego wyznaczonego dla konkretnego kontyngentu. Zgodnie z Zasadami prowadzenia gospodarki materiałowej i finansowej w polskich kontyngentach wojskowych realizujących zadania poza granicami państwa 1 Oddział Logistyki współuczestniczy w tym procesie, analizując faktyczną konieczność dokonania zakupu, a realizatorem tego przedsięwzięcia jest Narodowy Element Wsparcia (National Support Element NSE). W podejmowaniu decyzji o zakupach towarów i usług na rynkach lokalnych decydują, poza czynnikami ekonomicznymi, względy operacyjne i czasowe. W odniesieniu do realizacji zadań zabezpieczenia logistycznego w ramach umowy ACSA Oddział Logistyki DOSZ odgrywa priorytetową rolę. Pełni on funkcję centralnego punktu kontaktowego pomiędzy Departamentem Obrony Sta- nów Zjednoczonych Ameryki Północnej a Ministerstwem Obrony Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie obrotu dokumentów materiałowo-finansowych. Biorąc pod uwagę, że pozyskanie towarów i usług w ramach umowy ACSA stanowi obecnie bardzo istotny czynnik dla pokrycia potrzeb logistycznych PKW w Afganistanie, to zadania związane z jej realizacją traktowane są priorytetowo. Podsumowanie Oddział Logistyki Dowództwa Operacyjnego Sił Zbrojnych odgrywa istotną rolę w zabezpieczeniu logistycznym PKW. Pełni on w tym procesie zarówno funkcję planistyczną, koordynacyjną, kontaktową, jak i informacyjną. Doświadczenia związane z realizacją zabezpieczenia logistycznego PKW potwierdzają konieczność szerokiej współpracy pomiędzy Dowództwem Operacyjnym, Inspektoratem Wsparcia oraz Siłami Sojuszniczymi, która ma miejsce w codziennej działalności służbowej oficerów i pracowników wojska Oddziału Logistyki. g 1 Logistyka nr 1/2008. przegląd logistyczny 2009/04

9 SYSTEMY Sprawność ZABEZPIECZENIA przemieszczania LOGISTYCZNEGO TRENDY płk Mirosław Dobrosielski Szefostwo Transportu i Ruchu Wojsk Absolwent WSOWInż na kierunku komunikacyjnym oraz WAT na kierunku budownictwa lądowego. Służył jako specjalista ds. przewozów w Szefostwie Przewozów Wojskowych, w dowództwie WOW w Oddziale Transportu i SGWP w Zarządzie Transportu i Ruchu Wojsk. Obecnie pełni obowiązki zastępcy szefa Szefostwa Transportu i Ruchu Wojsk Centrum Koordynacji Ruchu Wojsk. Procedury planowania wyprzedzającego transportu strategicznego PKW Misje i operacje reagowania kryzysowego wymuszają zdolność przerzutu i posiadanie sił wsparcia poza terytorium NATO. Potrzeba strategicznej mobilności, wynikająca z zadań operacyjnych, logistycznych lub szkolenia, dotyczy także ruchu i transportu niezbędnego do zapewnienia możliwości prowadzenia operacji. archiwum autora Prowadzenie misji i operacji pokojowej poza granicami kraju będzie zawsze wymagało przemieszczenia. Powodzenie tego przedsięwzięcia w dużej części jest uzależnione od zdolności kontyngentów narodowych do szybkiego przemieszczenia z miejsc stacjonowania do rejonów operacyjnego przeznaczenia, a także terminowego transportu zaopatrzenia, ewakuacji rannych i uszkodzonego sprzętu z teatru działań. Sprawne i terminowe przemieszczenie będzie możliwe pod warunkiem wcześniejszego przygotowania i wdrożenia w siłach zbrojnych procedur wykorzystania wszystkich 2009/04 przegląd logistyczny

10 TRENDY Sprawność przemieszczania rodzajów transportu w komunikacji krajowej i międzynarodowej. Procedury planowania i organizacji przemieszczenia oraz zaopatrywania PKW/PJW przez Polskę na misjach i podczas operacji pokojowych dostosowane są do standardów Sojuszu Północnoatlantyckiego. Decydowanie o przyszłości Dotychczasowe doświadczenia z przerzutów PKW/PJW poza granice kraju potwierdzają założenia teoretyczne i pokazują, że planowanie przemieszczenia odbywa się przeważnie równolegle z planowaniem operacji oraz skupia się na określeniu możliwości zabezpieczenia przemieszczenia sił dla kolejnych wariantów operacji. Definicja Przemieszczenie jest to zmiana lokalizacji całych jednostek wojskowych, grup lub pojedynczych żołnierzy, a także uzbrojenia i sprzętu wojskowego oraz środków zaopatrzenia. Zmiana lokalizacji realizowana jest przy użyciu środków transportu lotniczego, wodnego (morskiego i śródlądowego) oraz lądowego (kolejowego i drogowego) lub za pomocą własnego napędu. Misje i operacje pokojowe prowadzone przez polskie kontyngenty wojskowe/polskie jednostki wojskowe (PKW/PJW) poza granicami kraju będą zwykle prowadzone w układzie sojuszniczym lub wielonarodowym (koalicyjnym). Stwarza to konieczność stosowania jednolitych i wspólnych standardów działania. Na szczeblu Sojuszu Północnoatlantyckiego oraz sztabu obrony Unii Europejskiej wypracowano dokumenty standaryzujące proces transportu i ruchu wojsk. Szefostwo Transportu i Ruchu Wojsk Centrum Koordynacji Ruchu Wojsk (STiRW CKRW) w celu osiągnięcia interoperacyjności w operacjach sojuszniczych opracowało i wdrożyło, stosownymi rozkazami szefa Sztabu Generalnego WP, narodową doktrynę oraz instrukcje określające spójne z NATO procedury przemieszczania Sił Zbrojnych RP za pomocą poszczególnych rodzajów transportu. Rozważając przemieszczenie PKW/PJW poza granice kraju należy uwzględniać możliwość użycia transportu lądowego, powietrznego i morskiego. Wybór będzie uzależniony od rejonu operacyjnego przeznaczenia, możliwości pozyskania środków transportu i kosztów ich użycia oraz dostępu do infrastruktury transportowej. Według procedur NATO można założyć, że jednostki o kluczowym znaczeniu dla misji lub operacji oraz stan osobowy sił głównych przemieszcza się transportem powietrznym, natomiast zasadniczy sprzęt i uzbrojenie sił głównych oraz zapasy transportem morskim lub lądowym. Przemieszczenie z miejsc stałej dyslokacji na lotniska i do portów załadowania oraz z lotnisk i portów wyładowania do rejonów operacyjnego przeznaczenia realizowane jest transportem drogowym i kolejowym. Planowanie przemieszczenia jest częścią Procesu Planowania Operacyjnego, realizowanego zwykle jako proces wariantowy i powtarzający się, tj. dla kolejnych wariantów planu operacyjnego opracowuje się stosowne plany przemieszczenia. Planowanie może rozpocząć się w warunkach ograniczonych wytycznych politycznych i danych operacyjnych, niemniej powinno się uwzględniać wszystkie siły potrzebne do spełnienia wymagań operacyjnych, które zostały ujęte w koncepcji operacji. Plan przemieszczenia powinien przedstawiać organizację przybycia całości sił do obszaru misji lub operacji, zgodnie z priorytetami i harmonogramem dowódcy. Końcowym produktem planowania przemieszczenia będzie wielonarodowy szczegółowy plan przemieszczenia (Multinational Detailed Deployment Plan MNDDP), skoordynowany i uzgodniony przez Sojusznicze Centrum Koordynacji Ruchu Wojsk (Allied Movement Co-ordination Centre AMCC). Podstawowym narzędziem planowania przemieszczenia w operacjach prowadzonych przez NATO jest Sojuszniczy System Planowania Przemieszczenia i Ruchu Wojsk (Allied Deployment And Movement System ADAMS). System ADAMS służy ponadto do wymiany informacji pomiędzy narodowymi centrami koordynacji ruchu wojsk (National Movement Co-ordination Centres NMCCs) a AMCC. Jest 10 przegląd logistyczny 2009/04

11 to o tyle ważne, że po wypracowaniu koncepcji operacji i podaniu przez dowódcę szczegółowych wymagań operacyjnych, przez ustalenie listy priorytetów przemieszczania, lotnisk i portów wyładunku oraz rejonów operacyjnego przeznaczenia dla każdej jednostki państwa opracowują szczegółowe plany przemieszczenia (Detailed Deployment Plans DDPs) i przesyłają do AMCC. Centrum sojusznicze dokonuje analizy planów narodowych w zakresie spełniania założonych priorytetów operacyjnych oraz nakładania się lub możliwości przepustowych dostępnych portów wyładunku i infrastruktury transportowej, a także możliwości dalszego transportu do rejonów operacyjnego przeznaczenia. Z tego powodu w trakcie procesu planowania państwa muszą w sposób ciągły dostarczać do AMCC swoje uaktualniane DDPs. W Siłach Zbrojnych RP plan DDP w formacie ADAMS, określający przemieszczenie PKW/ PJW poza granice kraju powstaje w STiRW-CKRW. Proces ten przebiega we współdziałaniu ze Sztabem Generalnym WP, Dowództwem Operacyjnym SZ, Inspektoratem Wsparcia SZ oraz rodzajami sił zbrojnych. Po uzgodnieniu z AMCC oraz zatwierdzeniu przez Szefa Sztabu Generalnego WP plan przemieszczenia PKW/ PJW przekazywany jest do wszystkich zaangażowanych komórek organizacyjnych Sił Zbrojnych RP celem wykonania lub zapewnienia jego wykonania Dla jednostek wysyłających stanowi on podstawę opracowania planów przemieszczenia komponentów PKW/PJW z miejsc stałej dyslokacji (MSD) na lotniska i do portów morskich lub kolejowych stacji załadowania. Pozyskiwanie środków transportu Integralnym elementem planowania przemieszczenia PKW/PKW poza granice kraju jest zabezpieczenie środków transportu (zgodnie z zasadą przyjętą w dokumentach normatywnych NATO), które jest w swej istocie zadaniem narodowym. Istnieje wiele możliwości zabezpieczenia środków transportu, a najbardziej pewnym sposobem jest wyposażenie sił zbrojnych w odpowiednią liczbę samolotów i statków transportowych. Ze względu na duże koszty zakupu praktycznie żaden kraj nie może sobie jednak na to pozwolić. Stopień samowystarczalności jest zróżnicowany w poszczególnych krajach i zależy od wielkości środków budżetowych przeznaczanych na ten cel. Kraje o mniejszych możliwościach budżetowych szukają rozwiązań oszczędniejszych, które są jednocześnie mniej pewne. W celu zwiększania możliwości transportu strategicznego Polska jako członek programów wielonarodowych korzysta z: SALIS (Strategic Air Lift Interim Solution) 1 z siedzibą Lipsku. Krajem wiodącym są Niemcy. Istotą programu jest wielonarodowy czarter cywilnych samolotów transportowych AN-124 Rusłan, w celu zagwarantowania dostępu do strategicznego transportu powietrznego, głównie ładunków ponadwymiarowych. Każdy kraj członkowski opłaca i wykorzystuje zadeklarowaną na dany rok liczbę godzin lotu; NOTATKA Proces planowania przemieszczenia PKW/PJW poza granice kraju powinien być ściśle skoordynowany z planowaniem sojuszniczym, gdyż jest on częścią wielonarodowego szczegółowego planu przemieszczania (ang. Multinational Detailed Deployment Plans MNDDP). SAC C-17 (Strategic Airlift Capability) 2 z siedzibą w Papie na Węgrzech. Krajem wiodącym jest USA. Program jest zbliżony w działaniu do SALIS, z tym że używane samoloty C-17 Globemaster są pozyskane w ramach wielonarodowego zakupu ze składek uczestników. Ponadto samoloty są zarejestrowane jako wojskowe oraz pilotowane i obsługiwane przez personel wojskowy. Zwiększa to możliwość wykonywania lotów w rejony objęte prowadzeniem operacji wojskowych. Program jest w fazie osiągania zdolności operacyjnej; MCCE (Movement Coordination Centre Europe) 3 w Eindhoven. Organizacja nie dysponuje środkami transportowymi na zasadzie stałej dyspozycji, ale stwarza możliwość wspólnego ich 1 Tymczasowe rozwiązanie strategicznego transportu lotniczego. 2 Porozumienie dotyczące pozyskania zdolności strategicznego transportu lotniczego. 3 Europejskie Centrum Koordynacji Ruchu Wojsk. 2009/04 przegląd logistyczny 11

12 TRENDY Sprawność przemieszczania Realia Siły Zbrojne RP nie dysponują odpowiednią liczbą wojskowych środków transportu i korzystają w dużej mierze ze współpracy międzynarodowej oraz komercyjnego transportu cywilnego. pozyskiwania oraz wykorzystywania wolnych przestrzeni ładunkowych w ramach państw zrzeszonych, a także koordynowania tankowania w powietrzu. Ponadto zapewnia dostęp do bazy danych o wojskowych i cywilnych środkach transportowych; AMSCC (Athens Multinational Strategiclift Coordination Centre) 4 w Atenach. Krajem wiodącym jest Grecja. Podobnie jak MCCE program nie posiada środków transportu w stałej dyspozycji, ale stwarza możliwość pozyskania cywilnych środków transportowych przez rozpisanie przetargu zgodnie z przepisami UE. Postępowanie przetargowe w imieniu zamawiającego prowadzi biuro AMSCC. Udział w programie nie powoduje stałych obciążeń finansowych. Zobowiązania płatnicze powstają po podpisaniu umowy na wykorzystanie środków transportowych do wykonania określonego przewozu; w końcowej fazie uzgodnień jest przystąpienie Polski do programu ATARES (Air to Air Refuelling and other Exchange of Services) 5 w Eindhoven. Istotą programu jest porozumienie o bezgotówkowym wzajemnym świadczeniu usług transportu lotniczego i tankowania w powietrzu z zastosowaniem godziny lotu samolotu C-130, jako jednostki rozliczeniowej. Członkowie nie wnoszą opłat w gotówce, lecz wymieniają usługi według ekwiwalentu jednostki rozliczeniowej. Okres rozliczenia obejmuje 60 miesięcy i dopuszcza długotrwałe zadłużenie uczestników do poziomu 500 jednostek. Zadłużenie nie musi być spłacane bezpośrednio państwu wykonującemu usługę, lecz każdemu innemu członkowi programu. Koszty udziału w programach SALIS i SAC-C17 są dość wysokie i składają się ze stałej składki na obsługę administracyjną programu oraz utrzymywanie samolotów w gotowości do przewozu, a każdy zrealizowany przelot opłacany jest osobno według ustalonych stawek. Z drugiej strony trzeba brać pod uwagę, że na cywilnym rynku komercyjnym znajduje się niewiele tego typu środków. W sytuacji zwiększonego popytu środki transportu mogą być niedostępne do wyczarterowania w planowanym terminie a rynek komercyjny może zareagować trudną do przewidzenia zwyżką cen. Dlatego, aby uniknąć nieprzewidzianych sytuacji, udział w programach wielonarodowych i umowy wyprzedzające są konieczne oraz podkreślają wiarygodność Sił Zbrojnych RP w zakresie zdolności do przemieszczenia PKW/PJW. Kolejnym sposobem pozyskania jest czarter statków i samolotów na rynku komercyjnym, na zasadzie kontraktów uśpionych lub umów ramowych. Bezpieczeństwo żołnierzy i transport ładunków niebezpiecznych Na potrzeby przemieszczenia PKW/PJW poza obszar kraju niezbędne jest właściwe przygotowanie do przewozu żołnierzy, towarzyszącego personelu cywilnego, uzbrojenia i sprzętu wojskowego oraz środków zaopatrzenia, a także zabezpieczenie załadunku na lotniskach i w portach. Szczególnie ważnym elementem jest transport ładunków niebezpiecznych, który jest regulowany przepisami międzynarodowymi 6. Przepisy te określają zasady przygotowania i postępowania z materiałami niebezpiecznymi przy przewozie poszczególnymi rodzajami transportu. Podstawą do tego, jak postępować z danym towarem niebezpiecznym jest opis klasyfikacji materiałów niebezpiecznych Organizacji Narodów Zjednoczonych, tj. określenie klasy ładunku niebezpiecznego i numeru UN. Rutynowo stosowaną procedurą w transporcie międzynarodowym przy próbie przewozu ładunków niebezpiecznych w sposób niezgodny z obowiązującymi przepisami jest 4 Ateńskie Wielonarodowe Centrum Koordynacji Transportu Strategicznego. 5 Transport powietrzny, uzupełnianie paliwa w powietrzu oraz wymiana innych usług. 6 RID w transporcie kolejowym; ADR drogowym; DGR lotniczym; IMDGC morskim. 12 przegląd logistyczny 2009/04

13 archiwum autora Fot. 1. Grupa kontrolna po zakończeniu sprawdzania przygotowania ładunków do transportu powietrznego odmowa wstępu na teren danego państwa czy też karanie przewoźników (włącznie z zatrzymaniem samolotu na lotnisku lub statku w porcie). Proces przygotowania ładunków do przewozu oraz ich załadunek na statki i do samolotów jest realizowany przez jednostki wydzielające PKW/PJW oraz wspierany i nadzorowany przez wojskowe komendy transportu, które na okres dużych przemieszczeń mogą doraźnie formować grupy kontroli ruchu na lotniskach i w portach załadowania, a także komórki ds. transportu i ruchu wojsk w bazach lotniczych (fot. 1). Przemieszczaniem PKW/PJW z miejsc stacjonowania na lotniska i do portów załadowania kierują okręgi wojskowe przy wsparciu Żandarmerii Wojskowej i zabezpieczają je. W tym celu na drogach przejazdów rozwijane są kompanie regulacji ruchu i formowane okręgowe grupy kierowania ruchem wojsk. Całość powyższych przedsięwzięć koordynuje STiRW- -CKRW. Zgody dyplomatyczne Kolejnym ważnym elementem przemieszczenia strategicznego jest uzyskanie zgód dyplomatycznych państw tranzytowych na wejście środków transportowych z PKW/PJW na pokładzie w ich przestrzeń powietrzną, obszar lądowy lub na wody terytorialne. Przykładowo, żaden samolot nie może wykonać lotu lub lądować na terytorium innego państwa bez jego zgody. Oznacza to, że zmiany planowanej trasy wymuszają brak zgód dyplomatycznych na wejście samolotu w przestrzeń powietrzną danego państwa lub całkowicie uniemożliwiają wykonanie lotu. Biorąc powyższe pod uwagę w czasie planowania przemieszczenia PKW/PJW poza granice kraju należy odpowiednio wcześnie podjąć działania na drodze dyplomatycznej w celu uzyskania zgód dyplomatycznych na tranzyt planowanymi szlakami komunikacyjnymi. Proces RSOM Ostatnim etapem w procesie przemieszczenia PKW/PJW poza granice kraju jest zabezpieczenie RSOM 7, obejmujące przyjęcie sił przybywających na lotniska i do portów wyładunku, proces łączenia komponentów, formowania pododdziałów i zgrywania jednostek wielonarodowych oraz dalsze ich przemieszczenie do rejonów przeznaczenia operacyjnego. Na tym etapie do przemieszczenia zwykle wykorzystywany jest transport drogowy i kolejowy, a transport powietrzny używany jest tylko do przewozu pododdziałów o kluczowym znaczeniu dla misji 7 Przyjęcie, ześrodkowanie i dalszy ruch wojsk (ang. Reception, Staging and Onward Movement). 2009/04 przegląd logistyczny 13

14 archiwum autora Fot. 2. Zespół oficerów nadzorujący przewóz pododdziałów w ramach procesu RSOM lub operacji. W przypadku wyładunku PKW/ PJW na obszarze NATO proces RSOM zabezpieczy państwo gospodarz, natomiast w przypadku prowadzenia operacji poza obszarem NATO RSOM będzie zabezpieczane przez jednostki wielonarodowe lub wyznaczane państwo wiodące, które przejmą na siebie zadania państwa gospodarza w tym zakresie. Taka sytuacja wymaga wcześniejszego przerzutu do rejonu wyładowania odpowiednich jednostek przeładunkowych, regulacji ruchu i transportowych. Wkład poszczególnych państw w zabezpieczenie RSOM jest przedmiotem uzgodnień w stosownych porozumieniach technicznych między uczestnikami operacji. Transport środków zaopatrzenia dla PKW/PJW ma zapewnić ciągłość zaopatrywania i zwykle jest realizowany z użyciem tego samego rodzaju transportu do przemieszczenia sił głównych PKW/PJW. Odpowiedzialność za zabezpieczenie środków do transportu zaopatrzenia PKW/PJW ponoszą Siły Zbrojne RP lub państwo (dowództwo sojusznicze), które przejmie na siebie tę odpowiedzialność na podstawie stosownej umowy. Procedury przygotowania i załadunku są podobne i obowiązują na takich zasadach jak przy przemieszczeniu kontyngentu. Podsumowanie Podsumowując poruszone kwestie, należy podkreślić, że przemieszczenie PKW/PKW poza granice kraju w ramach misji i operacji stabilizacyjnych jest procesem skomplikowanym oraz wymaga podjęcia działań w wielu obszarach, nie tylko logistycznych. Jednoczenie należy mieć na uwadze, że nowoczesna logistyka, polegająca na zaopatrywaniu na czas, nie jest możliwa bez sprawnego i wydajnego systemu transportowego. Do zapewnienia powodzenia operacji niezbędne jest fizyczne przemieszczenie sił z miejsc stacjonowania do rejonów operacyjnego przeznaczenia oraz terminowy dowóz środków zaopatrywania i ewakuacja. Stąd planowanie wyprzedzające, mające na celu tworzenie zdolności transportu strategicznego, a także odpowiednie przygotowanie oraz wdrożenie procedur wykonawczych ma kluczowe znaczenie dla pomyślnego realizowania przyszłych przerzutów PKW/PJW w ramach misji i operacji pokojowych. g 14 przegląd logistyczny 2009/04

15 Świadomość ekologiczna SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO płk dr Andrzej LABUDA Inspektorat Wsparcia SZ Absolwent WAT (1981) i Kujawsko- -Pomorskiej Szkoły Wyższej (studia podyplomowe). Uzyskał tytuł doktora w AON w specjalności ekonomika wojskowa. płk Eugeniusz TRZCIŃSKI Inspektorat Wsparcia SZ Absolwent WSOSK w Poznaniu i UMK w Toruniu (specjalność: ekonomika i organizacja budownictwa i inwestycji). Ukończył studia podyplomowe w WAT. Ochrona środowiska w wojsku Zapewnienie życia w czystym środowisku to jedno z praw człowieka, które nie wymaga podkreślania z uwagi na ciągle wzrastającą świadomość ekologiczną społeczeństwa, a także wojska. Doświadczenia Sił Zbrojnych RP w dziedzinie ochrony środowiska mają wieloletnie tradycje. W połowie lat 70. dzięki trendom ogólnoświatowym problematyka ochrony środowiska stała się przedmiotem resortowych regulacji prawnych. W 1975 roku tematyką ochrony środowiska zajęto się w Wojskowej Inspekcji Architektoniczno-Budowlanej. Powstała również Rada Ekologiczna przy wiceministrze obrony, głównym kwatermistrzu WP. Tworzono również cykliczne, pięcioletnie programy ochrony środowiska w wojsku. Pierwszy z nich został opracowany na lata Gdy w latach Polska ulegała transformacji ustrojowej, problematyka ochrony środowiska w sektorze obronnym została zdeprecjonowana. W roku 1992 przedstawiciele polskiego resortu obrony narodowej oraz krajów Europy Środkowej i Wschodniej zostali zaproszeni na organizowaną przez Sojusz Północnoatlantycki konferencję, poświęconą problematyce ochrony środowiska w działaniach sił zbrojnych. Wśród działań przyczyniających się do wzrostu świadomości ekologicznej wśród kadry należy wymienić również sukcesywne kształcenie jej w zakresie ochrony środowiska na studiach ROMAN PRZECISZEWSKI 2009/04 przegląd logistyczny 15

16 SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Świadomość ekologiczna Zagrożenia środowiska w wojsku Do zagrożeń środowiska w wojsku, wyszczególnionych w informacji z 2008 roku zalicza są: 1. Nisko sprawne instalacje infrastruktury technicznej, w tym: a) wyeksploatowane kotłownie na paliwa stałe, które nie posiadają urządzeń redukujących zanieczyszczenia emitowane do atmosfery; b) oczyszczalnie ścieków, będące w złym stanie technicznym lub w których stosowane są przestarzałe, nieefektywne technologie oczyszczania ścieków, przez co ścieki odprowadzane do środowiska nie spełniają obowiązujących wymagań; c) myjnie samochodowe i czołgowe, które nie posiadają zamkniętych obiegów wody, skuteczpodyplomowych w Wojskowej Akademii Technicznej oraz w szkole NATO w Oberammergau (Niemcy). W roku 1995 w strukturach resortu obrony narodowej powstało Biuro Ochrony Środowiska. Po zmianach organizacyjnych zostało ono włączone do Departamentu Infrastruktury MON w randze Oddziału (Oddział Ochrony Środowiska i Wojskowych Nieruchomości Zabytkowych). Istotnym przełomem w zakresie organizacyjnym było utworzenie w latach struktur ochrony środowiska na niższych szczeblach resortu obrony narodowej. Od 1 lipca 1998 roku wojskowe rejonowe zarządy kwaterunkowo-budowlane zostały przeformowane na rejonowe zarządy infrastruktury, w których składzie powstały komórki wewnętrzne ochrony środowiska. W dowództwach rodzajów Sił Zbrojnych także zostały powołane wydziały ochrony środowiska, które bezpośrednio podporządkowano szefom logistyki rodzajów Sił Zbrojnych. Właściwy kierunek Rok 2008 był kolejnym, potwierdzającym właściwe traktowanie zagadnień ochrony środowiska w Siłach Zbrojnych. Degradacja środowiska związanego z funkcjonowaniem wojska była minimalizowana zgodnie z założeniami polityki resortu obrony narodowej w tym zakresie. Od tamtego czasu istnieją spójne struktury ochrony środowiska na poszczególnych szczeblach dowodzenia Sił Zbrojnych RP, traktowane jako wyodrębniony podsystem, który określa rozporządzenie ministra obrony narodowej z 16 października 2008 roku w sprawie określenia organów odpowiadających za nadzór nad przestrzeganiem przepisów o ochronie środowiska w komórkach organizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej i jednostkach organizacyjnych podległych ministrowi obrony narodowej lub przez niego nadzorowanych (DzU nr 195 poz. 1203). Rozwój i funkcjonowanie podsystemu ochrony środowiska na poszczególnych szczeblach dowodzenia Sił Zbrojnych RP funkcjonuje na następujących zasadach: ochrona środowiska i jego zasobów jest zadaniem każdego żołnierza i pracownika resortu; organizacja ochrony środowiska jest zadaniem dowódców wszystkich szczebli Sił Zbrojnych oraz kierowników innych jednostek organizacyjnych resortu obrony narodowej; w procesie szkolenia wojsk oraz planowania i realizacji innych zadań stosuje się zasadę minimalizowania negatywnego oddziaływania na środowisko i racjonalnego korzystania z zasobów naturalnych; edukacja ekologiczna jest integralnym elementem każdej formy szkolenia i wychowywania w Siłach Zbrojnych RP, które służą pozytywnym przykładem dla otoczenia w zakresie ochrony środowiska naturalnego. Siły Zbrojne od kilku lat coraz bardziej dbają o stan środowiska. Potencjalne zagrożenia, coraz rzadziej występujące na terenach użytkowanych przez resort obrony narodowej, lecz mogące jeszcze mieć negatywne znaczenie dla równowagi ekologicznej, zostały zidentyfikowane przez Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych a ich usystematyzowany spis przedłożony drogą służbową ministrowi obrony narodowej w ramach składanej corocznie: Informacji o stanie środowiska i działalności proekologicznej w komórkach organizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej i jednostkach organizacyjnych podległych ministrowi obrony narodowej lub przez niego nadzorowanych za dany rok. 16 przegląd logistyczny 2009/04

17 nych separatorów, łapaczy produktów ropopochodnych oraz innych zanieczyszczeń lub są przestarzałe technicznie i technologicznie; d) magazyny i stacje MPS, z których część jest przestarzała i nie spełnia aktualnych wymogów ochrony środowiska, a w niektórych występuje skażenie produktami ropopochodnymi środowiska gruntowo-wodnego; 2. Odpady i PCB (polichlorowane bifenyle), w tym: a) niewłaściwa gospodarka odpadami niebezpiecznymi i innymi niż niebezpieczne w zakresie ich wytwarzania, składowania, transportu oraz przekazywania wyspecjalizowanym podmiotom do utylizacji; b) niebezpieczne substancje chemiczne wykorzystywane lub składowane w jednostkach; 3. Zanieczyszczenia (zniszczenia) środowiska związane ze szkoleniem, w tym: a) zanieczyszczenia powietrza spowodowane eksploatacją uzbrojenia i sprzętu wojskowego (m.in. emisja spalin z pojazdów wojskowych); b) skażenie rzek, jezior lub innych zbiorników wodnych oraz powierzchni ziemi produktami ropopochodnymi, np. w wyniku kolizji drogowych, powodujące zanieczyszczenie środowiska gruntowo-wodnego przekraczające dopuszczalne standardy, a w skrajnych przypadkach powodujące wytworzenie wolnego produktu (benzyna, olej napędowy itp.), którego migracja może grozić degradacją znacznych obszarów, skażeniem wód powierzchniowych, ujęć wód itp.; c) oddziaływanie na środowisko przyrodnicze: w wyniku funkcjonowania poligonów i garnizonowych placów ćwiczeń, na których terenie, przez niewłaściwe postępowanie, niszczona jest szata roślinna i warstwa glebowa; z powodu hałasu oraz wibracji emitowanych z lotnisk, poligonów i strzelnic wojskowych (fot. 1); spowodowane użyciem uzbrojenia i sprzętu wojskowego mającego niekorzystny wpływ na środowisko (np. stacji radiolokacyjnych, radiokomunikacyjnych i radionawigacyjnych emitujących promieniowanie elektromagnetyczne). Emisja fal elektromagnetycznych wytwarzanych przez urządzenia radiolokacyjne eksploatowane przez jednostki wojskowe może wystę- Fot. 1. Zbieranie zużytych środków walki to również element świadomości ekologicznej żołnierzy pować w całym zakresie częstotliwości promieniowania niejonizujacego i wywoływać niekorzystne działanie na organizmy żywe. Przekroczenie granic tolerancji organizmu może wywołać niesprzyjający efekt termiczny i biologiczny; 4. Zanieczyszczenia związane z funkcjonowaniem zaplecza materiałowo-technicznego, niewłaściwym obsługiwaniem pojazdów i samolotów, nieszczelnymi pasami startowymi i powierzchniami, z których spływają zanieczyszczone wody roztopowe, opadowe, jak również z niewłaściwym funkcjonowaniem urządzeń sozotechnicznych; 5. Zanieczyszczenie środowiska morskiego odpadami i ściekami powstającymi na jednostkach pływających Marynarki Wojennej oraz spowodowanymi zmianą linii wybrzeża morskiego (budowa portów morskich, nadbrzeży, pirsów i innych konstrukcji ochronnych). Działania proekologiczne 24 czerwca 2008 roku minister obrony narodowej zaakceptował Informację... Zgodnie z tym dokumentem, w celu utrzymania wysokiego poziomu działań proekologicznych i niedopuszczenia do TALISMAN SABeR 2009/04 przegląd logistyczny 17

18 SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Świadomość ekologiczna 10) prowadzenie działań zmierzających do usunięcia i unieszkodliwienia azbestu zgodnie z Krajowym programem usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski, przyjętym przez Radę Ministrów, które należy zakończyć do 2032 roku. Zadanie to realizowane jest w trakcie remontów i modernizacji poszczególnych obiektów; 11) podejmowanie, wspólnie z jednostkami administracji terenowej, działań mających na celu opracowanie rozwiązań systemowych segregacji odpadów oraz prowadzenie ich pełnej ewidencji; 12) zmotywowanie Agencji Mienia Wojskowego do terminowego odbierania ruchomego mienia niekoncesjonowanego z jednostek wojskowych; 13) dostosowanie baz i stacji paliw do wymogów rozporządzenia ministra gospodarki z 21 listopada 2005 roku w sprawie warunków technicznych, którym powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężdegradacji środowiska naturalnego w zakresie działalności sił zbrojnych, niezbędne jest: 1) kontynuowanie procesu mającego na celu wzrost świadomości ekologicznej na wszystkich szczeblach resortu obrony narodowej; 2) ciągłe realizowanie wymagań, określonych w aktualnie obowiązujących przepisach o ochronie środowiska i obowiązujących w jednostkach organizacyjnych Sił Zbrojnych RP; 3) podejmowanie skutecznych działań prewencyjnych zapobiegających zagrożeniom środowiska przez prowadzenie wzmożonej kontroli i nadzoru oraz prac rozpoznawczych i badawczych w miejscach potencjalnego zagrożenia; 4) planowanie i podejmowanie działań zmierzających do przywracania zdegradowanych elementów środowiska do stanu zgodnego z obowiązującymi przepisami, np. przez podjęcie prac rekultywacyjnych w miejscach zidentyfikowanego zanieczyszczenia; 5) kontynuowanie procesu podłączania kompleksów wojskowych do zewnętrznych sieci kanalizacyjnych, modernizacja i przebudowa pozostałych oczyszczalni ścieków, aby ograniczyć ładunek zanieczyszczeń w ściekach; 6) modernizowanie myjni czołgowych i samochodowych, które należy zabezpieczyć przed możliwością przenikania zanieczyszczeń, zwłaszcza ropopochodnych do wód oraz gruntu; 7) dostosowywanie ujęć i stacji uzdatniania wody do wymogów rozporządzenia ministra zdrowia z 19 listopada 2002 roku w sprawie jakości wód przeznaczonych do spożycia przez ludzi (DzU nr 203, poz. 1718); 8) uzyskiwanie wymaganych prawem pozwoleń i decyzji związanych z oddziaływaniem na środowisko; 9) rozwiązywanie problemu odpadów i substancji niebezpiecznych, polichlorku bifenylu (PCB) oraz zubożających warstwę ozonową (SZWO), jak również materiałów wybuchowych, przez m.in.: a) monitorowanie urządzeń i instalacji, w których są one wykorzystywane, celem zapobiegania potencjalnym zagrożeniom, zgodnie z rozporządzeniem ministra gospodarki z 24 czerwca 2002 roku w sprawie wymagań w zakresie wykorzystania i przemieszczania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska oraz wykorzystania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane takie substancje; b) unieszkodliwienie zbędnych środków zaopatrzenia, przechowywanych w składach materiałowych, w tym nieperspektywicznych środków bojowych oraz środków nienadających się do użytkowania; c) zastępowanie wykorzystywanych w resorcie obrony narodowej SZWO (halonów) substancjami bezpiecznymi dla środowiska; d) urządzenie odpowiedniej liczby magazynów do czasowego gromadzenia odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne zgodnie z zasadami zawartymi w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach oraz wymaganiami określonymi w decyzjach wojewodów w sprawie pozwolenia na wytwarzanie odpadów powstających w danej jednostce, jak również minimalizowanie kosztów składowania odpadów niebezpiecznych przez przekazywanie ich firmom specjalistycznym zajmującym się ich utylizacją; NOTATKA Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie (art. 86 Konstytucji RP). 18 przegląd logistyczny 2009/04

19 Zbigniew jackowski Fot. 2. Minimalizowanie strat powstałych w wyniku pożarów jest jednym z zadań ochrony środowiska ne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie; 14) ujmowanie w planach finansowych zadań dotyczących procesu identyfikacji zanieczyszczeń w środowisku wodno-gruntowym w miejscach potencjalnego zagrożenia; 15) permanentne dążenie do ograniczenia emisji hałasu i promieniowania elektromagnetycznego oraz ustanowienie obszarów ograniczonego użytkowania w obiektach, w których oddziaływanie przekracza dopuszczalne standardy; 16) systematyczne dokonywanie pomiarów kontrolnych wielkości emisji zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza oraz realizacja zadań inwestycyjnych mających na celu jej ograniczenie; 17) zapewnienie stałej obecności przedstawicieli resortu w przedsięwzięciach o charakterze ekologicznym w wymiarze krajowym oraz międzynarodowym; 18) stymulowanie działań na rzecz uzyskania środków spoza budżetu MON na cele związane z ochroną środowiska; 19) wykorzystanie jak największej liczby symulatorów i trenażerów w szkoleniu wojskowym w celu ochrony środowiska na poligonach wojskowych i garnizonowych placach ćwiczeń. Podsumowanie Podsumowując aktualny stan ochrony środowiska za 2008 rok, należy mieć na uwadze zidentyfikowane wyzwania, stojące przed poszcze- gólnymi osobami funkcyjnymi resortu obrony narodowej, ujęte w ww. wnioskach. Podczas realizacji zadań w zakresie ochrony środowiska należy mieć na uwadze ustawową dyrektywę. Zgodnie z przytoczonym rozporządzeniem ministra obrony z 16 października 2008 roku wspomnianą ustawową odpowiedzialnością w szerokim zakresie obciążono pion infrastruktury wojskowej tj. zarządców nieruchomości i osoby funkcyjne będące administratorami, a także użytkownikami nieruchomości wojskowych. Stąd szeroki zakres obowiązków, ciążący na Szefostwie Infrastruktury Inspektoratu Wsparcia SZ, w tym jego wiodąca rola w Siłach Zbrojnych RP w zakresie nadzoru i realizacji przedsięwzięć związanych z przywracaniem do właściwego stanu elementów środowiska zanieczyszczonych, uszkodzonych lub zniszczonych w wyniku działalności komórek i jednostek organizacyjnych MON (fot. 2). Osoby funkcyjne Oddziału Ochrony Środowiska, będącego komórką wewnętrzną Szefostwa Infrastruktury IWspSZ są przekonane, że należy w dalszym ciągu dążyć do zachowania niezbędnej równowagi między wymaganiami środowiska, a kompleksową realizacją wszystkich zagadnień związanych z funkcjonowaniem wojska. O tym, że jest to możliwe i nie budzi wątpliwości, świadczy świadomość ekologiczna i zaangażowanie żołnierzy i pracowników wojska w rozwiązywanie przedmiotowych problemów środowiskowych. g 2009/04 przegląd logistyczny 19

20 SYSTEMY ZABEZPIECZENIA LOGISTYCZNEGO Właściwie realizować ppłk Jarosław ROKICKI Inspektorat Wsparcia SZ Absolwent WSO im. gen. Józefa Bema, Wydziału Prawa i Administracji UMK w Toruniu, WAT (studia podyplomowe) i AON (studia podyplomowe o kierunku strategia i obronność państwa). Karierę zawodową rozpoczął w 12 BPanc, następnie służył w dowództwie Pomorskiego Okręgu Wojskowego, a później w Inspektoracie Wsparcia SZ. Obecnie pełni funkcję starszego specjalisty w Oddziale Ochrony Środowiska Szefostwa Infrastruktury. Rola inspektora do spraw ochrony środowiska w jednostce wojskowej Poligon czy jednostkę wojskową z przeznaczenia należy zaliczyć do terenów o zwiększonym ryzyku zagrożeń ekologicznych. Mimo dążenia do realizmu szkoleniowego tj. stworzenia warunków zbliżonych do współczesnego pola walki udało się w terenie pogodzić cele szkoleniowe z wymogami ochrony środowiska. Rozporządzenie ministra obrony z 16 października 2008 roku w sprawie określenia organów odpowiadających za nadzór nad przestrzeganiem przepisów o ochronie środowiska w komórkach organizacyjnych Ministerstwa Obrony Narodowej i jednostkach organizacyjnych podległych ministrowi obrony lub przez niego nadzorowanych (DzU nr 195 poz. 1203) stanowi podstawę prawną do wyznaczenia w jednostce inspektora do spraw ochrony środowiska, w ramach posiadanych limitów stanowisk etatowych. W większości przypadków dowódcy, jako użytkownicy nieruchomości, realizują zapisy przywołanych dokumentów jedynie przez wydanie rozkazu w sprawie organizacji ochrony środowiska, a obo- JAROSŁAW WIŚNIEWSKI 20 przegląd logistyczny 2009/04