UCHWAŁA NR VII/53/2015 RADY GMINY SOKOŁY. z dnia 13 października 2015 r. w sprawie uchwalenia Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Sokoły

Transkrypt

1 UCHWAŁA NR VII/53/2015 RADY GMINY SOKOŁY z dnia 13 października 2015 r. w sprawie uchwalenia Planu gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Sokoły Na podstawie art. 18 ust. 1 w związku z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594, poz. 645, poz. 1318, z 2014 r. poz. 379, poz. 1072) uchwala się, co następuje: 1. Uchwala się Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Sokoły stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Sokoły. 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Przewodniczący Rady Hanna Maria Kurzyna Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 1

2 ZAŁĄCZNIK DO UCHWAŁY NR VII/53/2015 RADY GMINY SOKOŁY Z DNIA 13 PAŹDZIERNIKA 2015 R. PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY SOKOŁY Gmina Sokoły, lipiec 2015 r. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 1

3 2 Opracowanie: Centrum Doradztwa Energetycznego Sp. z o.o. Biuro: ul. Krakowska Mikołów Tel/fax: biuro@ekocde.pl Zespół autorów: Martyna Gajda Agnieszka Kopańska Klaudia Moroń Michał Mroskowiak Wojciech Płachetka Ewelina Tabor Kierownik projektu: Agnieszka Skrabut Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 2

4 3 Spis treści Streszczenie w języku niespecjalistycznym... 5 I. Ogólna strategia Cele strategiczne Cele szczegółowe Źródła prawa Prawo międzynarodowe Prawo krajowe Zgodność dokumentu z przepisami o Strategicznej Ocenie Oddziaływania na Środowisko Cele i strategie Wymiar krajowy Wymiar regionalny Wymiar lokalny Charakterystyka stanu istniejącego Charakterystyka gminy Warunki klimatyczne Użytkowanie terenu Demografia Identyfikacja obszarów problemowych na terenie gminy Sokoły Aspekty organizacyjne i finansowe Źródło 1: Unijna perspektywa budżetowa Źródło 2: Środki Narodowego Funduszu Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) Źródło 3: Środki WFOŚiGW Źródło 4: Bank Ochrony Środowiska Źródło 5: Bank Gospodarstwa Krajowego Źródło 6: ESCO II. Wyniki bazowej inwentaryzacji dwutlenku węgla Metodologia Czynniki wpływające na emisję Transport Ruch lokalny Tranzyt Podsumowanie Zużycie energii elektrycznej Zużycie gazu Oświetlenie uliczne Budynki użyteczności publicznej Podsumowanie inwentaryzacji emisji CO III. Działania/zadania i środki zaplanowane na cały okres objęty planem Opis poszczególnych metod redukcji emisji Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 3

5 Energetyka wiatrowa Energetyka słoneczna Energia z biomasy Pompy ciepła Domy pasywne Metodologia doboru planu działań Długoterminowa strategia, cele i zobowiązania Krótko/średnioterminowe zadania Harmonogram rzeczowo/finansowy realizacji działań IV. Wskaźniki monitorowania Poziom redukcji CO 2 w stosunku do lat poprzednich Monitoring i ewaluacja działań Interesariusze Uwarunkowania realizacji działań Podsumowanie V. Spis rysunków VI. Wykaz tabel VII. Załącznik I Baza emisji VIII. Załącznik II Harmonogram i zestawienie działań Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 4

6 5 Streszczenie w języku niespecjalistycznym Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Sokoły do 2020 r. jest dokumentem strategicznym, opisującym kierunki działań zmierzających do osiągnięcia celów pakietu klimatycznoenergetycznego tj. redukcji gazów cieplarnianych, zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, zwiększenia efektywności energetycznej, poprawy jakości powietrza oraz zmiany postaw konsumpcyjnych użytkowników energii. Na realizację projektu gmina Sokoły otrzymało dofinansowanie z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko priorytet IX, działanie 9.3. w wysokości 85%. Wdrożenie zapisów Planu Gospodarki Niskoemisyjnej wpłynie na poprawę stanu środowiska i jakości życia mieszkańców gminy poprzez kontynuację rozpoczętych wiele lat temu działań w zakresie m.in. ograniczenia emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych, termomodernizacji budynków mieszkalnych, użyteczności publicznej, modernizacji i rozbudowy infrastruktury drogowej, zmniejszenia energochłonności oświetlenia ulicznego oraz innych dziedzin funkcjonowania gminy. We wstępnej części opracowania dokonano charakterystyki gminy Sokoły z perspektywy aspektów wpływających na emisję dwutlenku węgla do atmosfery w szczególności przeanalizowano zmiany ilości mieszkańców gminy, ilości pojazdów, ilości obiektów mieszkalnych i przedsiębiorstw działających na terenie gminy. Ocenie poddano również zgodność opracowania z przepisami krajowymi, dokumentami strategicznymi oraz wytycznym Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W drugiej części opracowania przedstawiono wyniki bazowej inwentaryzacji dwutlenku węgla. W trzeciej części wskazano działania, które mogą stanowić remedium, na rosnącą emisję CO2 na terenie gminy. W działaniach tych można odnaleźć obszary adresowane zarówno do mieszkańców i przedsiębiorców, jak i bezpośrednio do włodarzy gminy. Wraz z działaniami wskazano potencjalne źródła ich finansowania, które powinny sprzyjać realizacji założonych celów. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 5

7 6 I. Ogólna strategia Na szczeblu prawa międzynarodowego i unijnego Polska podjęła zobowiązania zmierzające do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w ramach tzw. pakietu klimatyczno-energetycznego UE 1 oraz strategii Europa Są to: zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w porównaniu z poziomem z roku 1990, zwiększenie do 20% udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii, zmniejszenia zużycia energii o 20% w stosunku do tzw. scenariusz Business As Usual 3. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gmin Sokoły wyznacza główne cele strategiczne rozwoju gminy, które są następujące: GMINA SOKOŁY STANIE SIĘ GMINĄ O WYSOKIM POZIOMIE REDUKCJI EMISJI GAZÓW CIEPLARNIANYCH, RACJONALNEGO WYKORZYSTANIA ENERGII ORAZ WZROSTU UDZIAŁU WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII Jako rok bazowy przyjęto rok 2000 (wybór roku bazowego wynika z faktu możliwości pozyskania wiarygodnych danych dotyczących zużycia energii w tym okresie). Rokiem docelowym, dla którego zostały opracowane prognozy zarówno w scenariuszu nie zakładającym działań niskoemisyjnych jak i scenariuszu niskoemisyjnym jest rok Realizacja ww. celów wymagać będzie podjęcia szeregu różnorodnych i szeroko zakrojonych działań, nie tylko bezpośrednio sprzyjających ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń, ale również tych, które wpływają na redukcję w sposób pośredni sprzyjając zmniejszeniu zużyciu paliw i energii. Jak wynika z opublikowanego 24 lutego 2011 r. raportu Banku Światowego Transformacja w kierunku gospodarki niskoemisyjnej w Polsce, krajowy potencjał redukcji emisji gazów cieplarnianych wynosi około 30% do roku 2030 w porównaniu do roku Realizacja tego 1 Pakiet klimatyczno energetyczny jest próbą zintegrowania polityki klimatycznej i energetycznej całej Unii Europejskiej. W skład pakietu wchodzi szereg aktów pranych i założeń dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie efektywności energetycznej, promocji energii ze źródeł odnawialnych m.in.: Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r., zmieniona dyrektywą 2009/29/WE, Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2009/406/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. 2 Europa 2020 jest strategią rozwoju społeczno gospodarczego Unii Europejskiej obejmującą okres 10 lat do 2020 roku. Jest to dokument przedstawiający cele rozwoju Unii Europejskiej pod względem społeczno gospodarczym, przy uwzględnieniu założeń zrównoważonego rozwoju. Przez rozwój zrównoważony należy rozumieć taki wzrost gospodarczy w którym zachowana jest wszelka równowaga pomiędzy środowiskiem naturalnym a człowiekiem. Jak podaje serwis internetowy europa.eu, W strategii Europa 2020 ustalono pięć nadrzędnych celów, które UE ma osiągnąć do 2020 roku. Obejmują one zatrudnienie, badania i rozwój, klimat i energię, edukację, integrację społeczną i walkę z ubóstwem 3 Termin Business as Usual określany jest jako scenariusz referencyjny, oznacza on perspektywę rozwoju gospodarczego w dotychczasowym, najbardziej standardowym kształcie bez wpływu zdarzeń nadzwyczajnych, czy wydatków na dedykowane działania inwestycyjne. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 6

8 7 potencjału może jednak nastąpić tylko w sytuacji współdziałania w ramach kluczowych sektorów gospodarczych (energetyka, transport, przemysł) oraz na różnych szczeblach administracyjnych nie tylko krajowym i europejskim, ale także w skali regionalnej i lokalnej (gminy oraz powiatu). W perspektywie krajowej, odpowiedzią na wyzwania w dziedzinie ochrony klimatu, jest opracowanie Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej. Istotą programu jest podjęcie działań zmierzających do przestawienia gospodarki na gospodarkę niskoemisyjną. Zmiana ta powinna skutkować nie tylko korzyściami środowiskowymi, ale przynosić równocześnie korzyści ekonomiczne i społeczne. W przyjętym 16 sierpnia 2011 roku przez Radę Ministrów Założeniach Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, określono cele szczegółowe sprzyjające osiągnięciu wskazanego celu głównego, a są to: rozwój niskoemisyjnych źródeł energii, poprawa efektywności energetycznej, poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami, rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych, zapobieganie powstawaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami, promocja nowych wzorców konsumpcji. Na szczeblu lokalnym, zachętą do realizacji celów wynikających z pakietu klimatycznoenergetycznego, mają być działania Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, pełniącego rolę instytucji zarządzającej i wdrażającej Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) na lata Planuje się bowiem w sposób uprzywilejowany traktować gminy aplikujące o środki z programu krajowego POIiŚ na lata oraz z programów regionalnych na lata , które będą posiadać opracowany Plan Gospodarki Niskoemisyjnej. 1. Cele strategiczne Celem opracowania i uchwalenia Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Sokoły to przede wszystkim realizacja celów zawartych w pakiecie klimatyczno-energetycznym, do których należą: redukcja emisji gazów cieplarnianych, zwiększenia udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, redukcji zużycia energii finalnej poprawa efektywności energetycznej Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 7

9 8 Należy mieć jednakże na uwadze zróżnicowane możliwości zmniejszenia oddziaływania człowieka na środowisko w obszarach miejskich (silnie zurbanizowanych, uprzemysłowionych o dużym ruchu samochodowym) i na obszarach wiejskich, w którym głównym źródłem emisji są lokalne kotły węglowe. Oznacza to, że poszczególne cele pakietu klimatyczno-energetycznego, mogą być w zależności od uwarunkowań lokalnych zrealizowane w różnym stopniu, stąd też wyznaczenie celów dokumentu musi być bardzo głęboko osadzone w specyfice lokalnej. Przyjmując horyzont czasowy do roku 2020 cel strategiczny brzmi następująco: Sokoły gminą stale i dynamicznie rozwijającą się w kierunku gospodarki niskoemisyjnej z zachowaniem zasad zrównoważonego rozwoju. Misją samorządu lokalnego dla gospodarki niskoemisyjnej jest zapewnienie jak najlepszych warunków do długofalowego, zrównoważonego rozwoju, który oparty będzie na wiedzy, nowoczesnych technologiach i partycypacji społeczności lokalnej służących poprawie jakości powietrza oraz stanu środowiska naturalnego, a tym samym także warunków jakości życia mieszkańców poprzez szeroko rozumianą oszczędność energii. 2. Cele szczegółowe Podstawą określenia zadań zmierzających do realizacji celów strategicznych, są obszary wyznaczone przez cele szczegółowe pozwalają one zakreślić priorytetowe sfery, na które może oddziaływać Plan Gospodarki Niskoemisyjnej, które z jednej strony znacząco przyczyniają się do emisji dwutlenku węgla z drugiej cechują się potencjałem do obniżenia tego niekorzystnego oddziaływania. Cele szczegółowe określono jako ramowe dla dalszego podejmowania decyzji oraz funkcjonowania monitoringu realizacji przedsięwzięć PGN. Powinny one być zrealizowane do roku Cele szczegółowe: 1. Wdrożenie wizji gminy Sokoły jako miejsca zarządzanego w sposób zrównoważony i ekologiczny. 2. Ograniczenie emisji CO2 oraz emisji zanieczyszczeń z instalacji wykorzystywanych na terenie gminu, a także emisji pochodzącej z transportu, zużycia energii elektrycznej i paliw opałowych. 3. Zwiększenie energii pochodzącej z źródeł odnawialnych. 4. Poprawa ładu przestrzennego, rozwój zrównoważonej przestrzeni publicznej. 5. Realizacja idei wzorcowej roli sektora publicznego w zakresie oszczędnego gospodarowania energią. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 8

10 9 6. Zwiększenie świadomości mieszkańców dotyczącej ich wpływu na gospodarkę lokalną. 7. Promocja wizji zrównoważonego transportu. 8. Promocja efektywnego energetycznie oświetlenia. Cel szczegółowy 1: Istotnym celem jest pełnienie funkcji koordynującej i wspierającej działania pozytywnie wpływające na rozwój zrównoważonej lokalnej polityki energetycznej. Ponadto ważne jest pełnienie roli wzorca w realizowaniu działań proefektywnościowych i proekologicznych zarówno w przedsięwzięciach inwestycyjnych związanych z efektywnością energetyczną, jak i wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. Celem jest rozwój systemów zarządzania uwzględniających lokalne potrzeby i uwarunkowania, wspierających systemy podejmowania decyzji strategicznych oraz szczegółowych. Cel szczegółowy 2: Jednym z głównych celów realizacji PGN jest ograniczenie emisji CO2 oraz gazów cieplarnianych zgodnie z europejską polityką klimatyczną. Ponadto, istotne jest spełnienie wymogów norm dotyczących jakości powietrza. Transport: Emisja z transportu generowana jest przez transport lokalny (mieszkańców poruszających się na terenie gminy). Niestety możliwości redukcji emisji w tym sektorze są niewielkie. Działania gminy w tym obszarze ograniczają się jedynie do poszukiwania alternatywnych środków transportu, którym sprzyja rozwój ścieżek rowerowych, czy komunikacji lokalnej. Zużycie energii elektrycznej: Redukcja emisji wynikających ze zużycia energii elektrycznej przez odbiorców końcowych, może zostać ograniczona w ramach poprawy efektywności energetycznej obiektów (obniżenie zużycia energii w obiektach mieszkalnych i komercyjnych) oraz wytwarzania energii elektrycznej w rozproszonych mikroinstalacjach wykorzystujących odnawialne źródła energii, które nie generują szkodliwych zanieczyszczeń. W szczególności potencjałem rozwojowym wykazują się instalacje fotowoltaiczne i mikroturbiny wiatrowe, które można zamontować nie tylko na obiektach publicznych, ale także na dachach domów jednorodzinnych. Zużycie paliw opałowych: Szczególną szkodliwością charakteryzują się lokalne kotły węglowe generujące tzw. niską emisję, gdzie oprócz dwutlenku węgla do atmosfery emitowane są szkodliwe i uciążliwe pyły. W obszarze tym szczególnie istotne jest wspieranie działań związanych z wymianą źródeł ciepła na bardziej ekologiczne (gazowe, biomasowe) oraz Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 9

11 10 promowanie energooszczędnego budownictwa w szczególności domów pasywnych o bardzo niskich stratach cieplnych. Wzór dla mieszkańców może stanowić również termomodernizacja obiektów publicznych, która sprzyja redukcji zapotrzebowania na energię elektryczną. Cel szczegółowy 3: Jednym z najważniejszych celów szczegółowych jest zwiększenie produkcji energii pochodzącej źródeł odnawialnych. Coraz większa ekonomiczna opłacalność wykorzystywania tego typu technologii może mieć kluczowe znaczenie dla promocji technologii związanych z energią słoneczną. Dlatego też głównym celem będzie wsparcie wykorzystania OZE zarówno poprzez pilotażowe działania inwestycyjne jak również promocję i edukację mieszkańców/inwestorów, oraz w efekcie zwiększenie udziału wykorzystywanej energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. Bilans energetyczny gminy oparty m.in. o wykorzystanie OZE zwiększa bezpieczeństwo energetyczne gminy wpływając na niezależność lokalnych użytkowników energii od sytuacji występującej na rynku nośników sieciowych. Cel szczegółowy 4: Osiągnięcie ładu przestrzennego stanowi jedno z największych wyzwań współczesnych gminy i ma ogromny wpływ na atrakcyjność migracyjną ludności. Celem jest osiągnięcie statusu gminy, w której wysoki poziom życia powoduje dodatni przyrost migracji, oraz wysoki stopień zadowolenia mieszkańców. Ład przestrzenny bezpośrednio wpływa na atrakcyjność korzystania ze struktur urbanistycznych, przestrzeń wykorzystywana publicznie powinna zachęcać do przebywania i inwestowania w obrębie gminy. Cel szczegółowy 5: Idea wzorcowej roli sektora publicznego znajduje się w krajowych dokumentach strategicznych. Celem jest aby zarówno działania, jak i przedsięwzięcia, które będą realizowane przez jednostkę samorządu terytorialnego w przyszłości pełniły rolę wzorca dla mieszkańców i inwestorów. Można to osiągnąć zarówno poprzez działania inwestycyjne, jak i systemowe (np. poprzez prowadzenie systemu zielonych zamówień publicznych), a następnie poprzez dotarcie z opisem realizowanych przedsięwzięć do zainteresowanych grup (np. poprzez informacje na stronie internetowej). Cel szczegółowy 6: Zwiększenie partycypacji społecznej w działaniach na rzecz zrównoważonego rozwoju gminy ma podstawowe znaczenie w kontekście realizacji poszczególnych celów planu. Działania edukacyjne i informacyjne pozwolą na podejmowanie świadomych decyzji inwestycyjnych oraz Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 10

12 11 eksploatacyjnych związanych z wykorzystywaniem energii i paliw. Przewiduje się, że realizacja tego celu wpłynie korzystnie na podniesienie świadomości ekologicznej i kompetencji nie tylko użytkowników obiektów, lecz także na wykonawców, w tym architektów i projektantów. Istotne jest zaangażowanie dzieci i młodzieży w ramach kształtowania odpowiednich postaw proekologicznych. Ważne aby jak największa grupa mieszkańców gminy brała czynny udział w proekologicznych działaniach władz samorządowych. Cel szczegółowy 7: Wpływ gminy na uczestników transportu jest dość ograniczony. Mimo to istnieje duży wachlarz działań promocyjnych, które mogą bezpośrednio wpływać na zachowania i decyzje podejmowane przez mieszkańców/kierowców. Promocja transportu ekologicznego może przebiegać np. w oparciu o pełnienie roli wzorca, wykorzystującego nowoczesne i ekologiczne rozwiązania. Cel szczegółowy 8: Wykorzystywanie zaawansowanych technologii na obszarze gminy powinno być nieustannie promowane. Energooszczędne rozwiązania w dziedzinie oświetlenia miejskiego stają się coraz bardziej popularne oraz coraz mniej kosztowne. Rynek oświetlenia typu LED staje się coraz bardziej prężny dopasowując się do wymagań klientów. Realizacja inwestycji w tym zakresie zmniejszy zużycie energii w systemie oświetlenia ulicznego, mając jednocześnie na celu popularyzację energooszczędnego oświetlenia wśród mieszkańców. 3. Źródła prawa 3.1. Prawo międzynarodowe Przekształcenie w kierunku gospodarki niskoemisyjnej stanowi jedno z najważniejszych wyzwań gospodarczych i środowiskowych stojących przed Unią Europejską i państwami członkowskimi. Gmina Sokoły dostrzega korzyści, jakie niesie ze sobą przestawianie gospodarki na tory niskoemisyjne. Rozwój gospodarczy odbywa się w głównej mierze na poziomie lokalnym, a więc chcąc transformować gospodarkę właśnie tam powinno się planować określone działania. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Sokoły będzie spójny z celami pakietu klimatycznoenergetycznego, realizując ponadto wytyczne nowej strategii zrównoważonego rozwoju gospodarczego i społecznego Unii Europa Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 11

13 12 Dokument ten jest ważnym krokiem w kierunku wypełnienia zobowiązania Polski w zakresie udziału energii odnawialnej w końcowym zużyciu energii do 2020 r., w podziale na: elektroenergetykę, ciepło i chłód oraz transport. Wymagania te wynikają z dyrektywy 2009/28/WE z 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Celem dla Polski, wynikającym z powyższej dyrektywy jest osiągnięcie w 2020 r. co najmniej 15% udziału energii z odnawialnych źródeł w zużyciu energii finalnej brutto, w tym co najmniej 10% udziału energii odnawialnej zużywanej w transporcie. PGN jest również zgodny z Dyrektywą 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej, w której Komisja Europejska nakłada obowiązek dotyczący oszczędnego gospodarowania energią wobec jednostek sektora publicznego oraz z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków, która zobowiązuje państwa członkowskie UE aby od końca 2018 r. wszystkie nowo powstające budynki użyteczności publicznej były budynkami o niemal zerowym zużyciu energii. Źródła prawa europejskiego: Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej (Dziennik Urzędowy UE L315/1 14 listopada 2012 r.). Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dz. U. UE L ). Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 2009/406/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie wysiłków podjętych przez państwa członkowskie, zmierzających do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w celu realizacji do roku 2020 zobowiązań Wspólnoty dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych Prawo krajowe Regulacje prawne mające wpływ na planowanie energetyczne w Polsce można znaleźć w kilkunastu aktach prawnych. Planowanie energetyczne, zgodne z aktualnie obowiązującymi regulacjami, realizowane jest głównie na szczeblu gminnym. W pewnym zakresie uczestniczy w nim także samorząd województwa. Biorą w nim także udział wojewodowie oraz Minister Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 12

14 13 Gospodarki, jako przedstawiciele administracji rządowej. Na planowanie energetyczne ma również wpływ działalność przedsiębiorstw energetycznych. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej tematycznie zbliżony jest do projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, określonym w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2012 r., poz oraz z 2013 r. poz. 984 i poz. 1238). Jednak jako dokument strategiczny ma bowiem charakter całościowy (dotyczy całej gminy) i długoterminowy, koncentrujący się na podniesieniu efektywności energetycznej, zwiększeniu wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych, nie podlega regulacjom związanym z przyjęciem projektu założeń do planu. Warto podkreślić, iż sporządzenie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej nie jest na dzień jego sporządzania wymagane żadnym przepisem prawa, inaczej niż w przypadku programów ochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych unormowanych ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232). Potrzeba jego opracowania wynika z zachęt proponowanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, w szczególności jest to program operacyjny Infrastruktura i Środowisko perspektywy budżetowej , priorytet 9.3 Plany Gospodarki Niskoemisyjnej. Potrzeba opracowania Planu jest zgodna z polityką Polski i wynika z Założeń Narodowego Programu Rozwoju Gospodarki Niskoemisyjnej, przyjętych przez Radę Ministrów 16 sierpnia 2011 roku. Program ma umożliwić Polsce odegranie czynnej roli w wyznaczaniu europejskich i światowych celów redukcji emisji gazów cieplarnianych, ma też uzasadnienie w realizacji międzynarodowych zobowiązań Polski i realizacji pakietu klimatycznoenergetycznego UE. Dlatego też bardzo ważne jest ukształtowanie postaw ukierunkowanych na rzecz budowania gospodarki niskoemisyjnej oraz patrzenia niskoemisyjnego na zasoby i walory gminy wśród władz gminy, radnych, grup eksperckich. Z założeń programowych NPRGN wynikają również szczegółowe zadania dla gminy: rozwój niskoemisyjnych źródeł energii, poprawa efektywności energetycznej, poprawa efektywności gospodarowania surowcami i materiałami, rozwój i wykorzystanie technologii niskoemisyjnych, zapobieganie powstaniu oraz poprawa efektywności gospodarowania odpadami. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 13

15 14 Plan gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Sokoły pomoże w spełnieniu obowiązków nałożonych na jednostki sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej, określonych w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz. U. Nr 94, poz. 551 z późn. zm.). Powyższa ustawa określa m.in.: zasady określenia końcowego celu w zakresie oszczędnego gospodarowania energią, zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej, zasady uzyskania i umorzenia świadectwa efektywności energetycznej. Pełnienie modelowej roli przez administrację publiczną wykonywane jest na podstawie powyższej ustawy, określającej między innymi zadania jednostek sektora publicznego w zakresie efektywności energetycznej. Na podstawie art. 10 ustawy, jednostka sektora publicznego, realizując swoje zadania powinna stosować co najmniej dwa z pięciu wyszczególnionych w ustawie środków poprawy efektywności energetycznej. Wymogi w zakresie ostatecznego kształtu Planu Gospodarki Niskoemisyjnej zwiera również Załącznik nr 9 do Regulaminu Konkursu nr 2/POIiŚ/9.3/2013, prowadzonego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska. Dokument ten, zatytułowany Szczegółowe zalecenia dotyczące struktury planu gospodarki niskoemisyjnej, zawiera założenia i wymagania dotyczące treści planu przedstawione poniżej. Założenia do przygotowania planu gospodarki niskoemisyjnej: objęcie całości obszaru geograficznego gminy, skoncentrowanie się na działaniach niskoemisyjnych i efektywnie wykorzystujących zasoby, w tym poprawie efektywności energetycznej, wykorzystaniu OZE, czyli wszystkich działań mających na celu zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza w tym pyłów, dwutlenku siarki, tlenków azotu oraz emisji dwutlenku węgla, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów, na których odnotowano przekroczenia dopuszczalnych stężeń w powietrzu, współuczestnictwo podmiotów będących producentami i/lub odbiorcami energii (z wyjątkiem instalacji objętych systemem EU ETS) ze szczególnym uwzględnieniem działań w sektorze publicznym, objęcie planem obszarów, w których władze lokalne mają wpływ na zużycie energii w perspektywie długoterminowej, Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 14

16 15 podjęcie działań mających na celu wspieranie produktów i usług efektywnych energetycznie (np. zamówienia publiczne), podjęcie działań mających wpływ na zmiany postaw konsumpcyjnych użytkowników energii (współpraca z mieszkańcami i zainteresowanymi stronami, działania edukacyjne), spójność z nowotworzonymi bądź aktualizowanymi założeniami do planów zaopatrzenia w ciepło, chłód i energię elektryczną bądź paliwa gazowe (lub założeniami do tych planów) i programami ochrony powietrza. Wymagania wobec planu: przyjęcie do realizacji planu poprzez uchwałę Rady Gminy, wskazanie mierników osiągnięcia celów, określenie źródeł finansowania, plan wdrażania, monitorowania i weryfikacji, spójność z innymi planami/programami (miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, założenia/plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, program ochrony powietrza), zgodność z przepisami prawa w zakresie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, kompleksowość planu, tj.: wskazanie zadań nieinwestycyjnych, takich jak planowanie miejskie, zamówienia publiczne, strategia komunikacyjna, promowanie gospodarki niskoemisyjnej oraz inwestycyjnych, w następujących obszarach: o zużycie energii w budynkach/instalacjach (budynki i urządzenia komunalne, budynki i urządzenia usługowe niekomunalne, budynki mieszkalne, oświetlenie uliczne; zakłady przemysłowe poza EU ETS fakultatywnie), dystrybucja ciepła, o zużycie energii w transporcie (transport publiczny, tabor gminny, transport prywatny i komercyjny, transport szynowy), w tym poprzez wdrażanie systemów organizacji ruchu, o gospodarka odpadami w zakresie emisji nie związanej ze zużyciem energii (CH4 ze składowisk) fakultatywnie, o produkcja energii zakłady/instalacje do produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu, z wyłączeniem instalacji objętej EU ETS. Źródła prawa: Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.U r. poz z późn. zm. ). Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 15

17 16 Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t.j.2012 r. poz.1059 z późn. zm.). Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym Dz.U.2013.r.poz.594 z późn. zm.) Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów (t.j. Dz. U r. poz. 712). Konstytucja RP (Dz. U nr 78 poz. 483 z późn. zm.). 4. Zgodność dokumentu z przepisami o Strategicznej Ocenie Oddziaływania na Środowisko Zgodnie z art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko 4 (ustawa OOŚ), przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymagają projekty: koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, planów zagospodarowania przestrzennego oraz strategii rozwoju regionalnego, polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu, opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji, wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, polityk, strategii, planów lub programów, których realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000 jeżeli nie są one bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony. Dla dokumentów nieujętych w powyższym katalogu (w taką sytuację wpisuje się plan gospodarki niskoemisyjnej) konieczne jest przeprowadzenie uzgodnień stwierdzających konieczność lub brak konieczności przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Zgodnie z art. 57 i 58 ustawy OOŚ, w przypadku planów gospodarki niskoemisyjnej, organami właściwymi do przeprowadzenia uzgodnień są: Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska. 4 Dz. U. z 2013 r., poz ze zm. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 16

18 17 Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny. W przypadku Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Sokoły, wyżej przedstawione organy po zapoznaniu się z projektem dokumentu wyraziły opinie o odstąpieniu od przeprowadzenia Strategicznej Oceny Oddziaływania na Środowisko, argumentując tym, że dokument nie wyznacza ram późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. 5. Cele i strategie 5.1. Wymiar krajowy Gospodarka niskoemisyjna i zwiększenie efektywności energetycznej są przedmiotem planów i strategii na szczeblu gminnym, wojewódzkim i krajowym. Polska czynnie uczestniczy w tworzeniu wspólnotowej polityki energetycznej, a także dokonuje implementacji prawodawstwa z uwzględnieniem warunków krajowych, biorąc pod uwagę ochronę interesów odbiorców, posiadane zasoby energetyczne oraz uwarunkowania technologiczne wytwarzania i przesyłu energii. Kwestia efektywności energetycznej jest traktowana w polityce energetycznej kraju w sposób priorytetowy, a postęp w tej dziedzinie będzie kluczowy dla realizacji wszystkich jej celów. Działania mające na celu ograniczenie emisji w gminie Sokoły są zgodne ze strategiami na szczeblu krajowym. Jednym z dokumentów wyznaczającym działania w tym zakresie jest Strategia rozwoju kraju 2020, który określa cele strategiczne do 2020 roku oraz 9 zintegrowanych strategii, które służą realizacji założonych celów rozwojowych. Jedną z nich jest bezpieczeństwo energetyczne i środowisko, której głównym celem jest poprawa efektywności energetycznej i stanu środowiska. Poprawie efektywności energetycznej służyć mają prace nad innowacyjnymi technologiami w systemach energetycznych, rozwój odnawialnych źródeł energii oraz zastosowanie nowoczesnych, energooszczędnych maszyn i urządzeń. Poprawie jakości powietrza służyć natomiast będą działania na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych oraz pyłów i innych zanieczyszczeń powietrza, zwłaszcza z sektorów najbardziej emisyjnych (energetyka, transport) i ze źródeł emisji rozproszonych (likwidacja lub modernizacja małych kotłowni węglowych). Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 17

19 18 Promowane będzie stosowanie innowacyjnych technologii w przemyśle, paliw alternatywnych oraz rozwiązań zwiększających efektywność zużycia paliw i energii w transporcie, a także stosowanie paliw niskoemisyjnych w mieszkalnictwie. Kolejnym dokumentem krajowym, który wyznacza kierunki działań w celu ograniczenia niskiej emisji jest Polityka energetyczna Polski do Dokument ten, poprzez działania inicjowane na szczeblu krajowym, wpisuje się w realizację celów polityki energetycznej określonych na poziomie wspólnoty. W związku z powyższym, podstawowymi kierunkami polskiej polityki energetycznej są: poprawa efektywności energetycznej, wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii, dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej, rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw, rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii, ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. Wdrożenie proponowanych działań istotnie wpłynie na zmniejszenie energochłonności polskiej gospodarki, a co za tym idzie zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego. Przełoży się to też na mierzalny efekt w postaci redukcji emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń w sektorze energetycznym. Szczegółowe działania w celu poprawy efektywności energetycznej z podziałem na sektory proponuje Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej dla Polski Działania w sektorze mieszkalnictwa: Fundusz Termomodernizacji i Remontów. Działania w sektorze publicznym: System zielonych inwestycji (Część 1) - zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej. System zielonych inwestycji (Część 5) - zarządzanie energią w budynkach wybranych podmiotów sektora finansów publicznych. Program Operacyjny Oszczędność energii i promocja odnawialnych źródeł energii dla wykorzystania środków finansowych w ramach Mechanizmu Finansowego EOG oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego w latach Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 18

20 19 Działania w sektorze przemysłu i MŚP: Efektywne wykorzystanie energii (Część 1) - Dofinansowanie audytów energetycznych i elektroenergetycznych w przedsiębiorstwach. Efektywne wykorzystanie energii (Część 2) - Dofinansowanie zadań inwestycyjnych prowadzących do oszczędności energii lub do wzrostu efektywności energetycznej przedsiębiorstw. Program Priorytetowy Inteligentne sieci energetyczne. System zielonych inwestycji (Część 2) Modernizacja i rozwój ciepłownictwa. Działania w sektorze transportu: Systemy zarządzania ruchem i optymalizacja przewozu towarów. Wymiana floty w zakładach komunikacji gminnej. Środki horyzontalne: System białych certyfikatów. Kampanie informacyjne, szkolenia i edukacja w zakresie poprawy efektywności energetycznej. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Sokoły zakłada działania wpisujące się w wyżej wymienione obszary priorytetowe. Planowane działania dla gminy Sokoły w celu zmniejszenia niskiej emisji pochodzącej z różnych sektorów gospodarki są zgodnie z celem tematycznym Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko zakładającym wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach. Twórcy tego programu przyjmują, że najbardziej oszczędnym sposobem redukcji emisji jest efektywne korzystanie z istniejących zasobów energii. W Polsce obszary, które wykazują największy potencjał poprawy efektywności energetycznej to budownictwo (w tym publiczne i mieszkaniowe), ciepłownictwo oraz transport. Ważne jest zatem podejmowanie działań związanych m.in. z modernizacją energetyczną budynków. Cel tematyczny podzielony jest na następujące priorytety inwestycyjne: wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach, Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 19

21 20 wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych i w sektorze mieszkaniowym, rozwijanie i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji działających na niskich i średnich poziomach napięcia, promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu, promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe. Istotną rolę w poprawie efektywności energetycznej Polski pełni Strategia rozwoju energetyki odnawialnej z 2001 roku. Dokument ten zakłada, że wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE) ułatwi m.in. osiągnięcie założonych w polityce ekologicznej celów w zakresie obniżenia emisji zanieczyszczeń odpowiedzialnych za zmiany klimatyczne oraz zanieczyszczeń powietrza. Wszystkie z wyżej wymienionych dokumentów stawiają sobie wspólny cel poprawa efektywności energetycznej i stanu środowiska. Proponują szereg strategii umożliwiających osiągnięcie zamierzonego celu, tym samym Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Sokoły wpisuje się w treść tych dokumentów Wymiar regionalny Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata Działanie 5.1 Energetyka oparta na odnawialnych źródłach energii Celem działania jest zwiększenie udziału rozproszonej produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Realizacja działania ma przyczynić się do zwiększenia udziału energii odnawialnej w produkcji energii ogółem, ale też w zużyciu końcowym energii brutto. Efektem podjętych działań będzie redukcja emisji CO2 i poprawa stanu środowiska, ale także wzrost potencjału ekonomicznego słabych strukturalnie obszarów wiejskich. Produkcja energii ze źródeł odnawianych może odbywać się w modelu rozproszonym w małych zdecentralizowanych wytwórniach, które jednocześnie mogą być dodatkowym źródłem dochodów lokalnych społeczności (co jest możliwe w przypadku wytwórni zarządzanych przez osoby fizyczne lub podmioty prawne tworzone przez mieszkańców gminy i samorząd). Przy takich założeniach produkcja energii Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 20

22 21 odnawialnej będzie przyczyniać się dodatkowo do wzrostu potencjału ekonomicznego regionów wiejskich. Beneficjenci: mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa producenci rolni, grupy producenckie, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe, jednostki samorządu terytorialnego, ich związki, porozumienia i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne JST posiadające osobowość prawną, jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną (nie wymienione wyżej), podmioty działające w ramach partnerstw publiczno-prywatnych. operatorzy systemu dystrybucyjnego (OSD). Formy i warunki dofinansowania: Maksymalny poziom dofinansowania wydatków kwalifkowalnych dla projektów objętych pomocą publiczną ustalony jest na poziomie zgodnym z obowiązującymi w tym zakresie zasadami. Ostateczny poziom dofinansowania dla pozostałych projektów podany zostanie w ogłoszeniu o konkursie. Rodzaje przedsięwzięć: Podstawowym typem przedsięwzięć realizowanych w ramach dofinansowania są inwestycje z zakresu budowy nowych lub zwiększenia mocy jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła z OZE (biomasy, biogazu, energii wiatru, słońca, wody oraz Ziemi) wraz z podłączeniem do sieci dystrybucyjnej lub przesyłowej. Nieprzekraczalna moc instalacji kwalifikowalnych do otrzymania wsparcia: energia wodna do 5 MWe, energia wiatru do 5 MWe, energia słoneczna do 2 MWe/MWth energia geotermalna do 2 MWth, energia biogazu do 1 MWe, energia biomasy do 5 MWth/MWe. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 21

23 22 Warunki szczegółowe otrzymania dofinansowania: w przypadku energii cieplnej (np. pompy ciepła, geotermia) możliwe wsparcie efektywnej dystrybucji ciepła z OZE, inwestycje w zakresie biogazowni łącznie z zagospodarowaniem ciepła. Wytworzona energia cieplna może być wykorzystana na potrzeby własne. Pozyskanie lub produkcja biomasy nie może prowadzić do konkurowania o rolniczą przestrzeń produkcyjną oraz oddziaływać negatywnie na różnorodność biologiczną, inwestycje powinny zmierzać do zagospodarowania odpadów pochodzących z rolnictwa i hodowli, istotnym aspektem w instalacjach, wytwarzających energię elektryczną i cieplną w kogeneracji z OZE, jest kompleksowość koncepcji zagospodarowania ciepła, inwestycje muszą być realizowane zgodnie z programami ochrony powietrza, z poszanowaniem wymogów dyrektywy w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy oraz celem dotyczącym zmniejszenia emisji, projekty małych elektrowni wodnych muszą być zgodne z dyrektywą 2000/60/WE ustanawiającą ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej oraz dokumentami strategicznymi; inwestycje mogą być prowadzone wyłącznie na już istniejących budowlach piętrzących, wyposażonych w hydroelektrownie, przy jednoczesnym zapewnieniu pełnej drożności budowli dla przemieszczeń fauny wodnej, projekty muszą przyczyniać się do realizacji krajowego celu dotyczącego 15% udziału OZE w konsumpcji energii ogółem w 2020, oraz muszą zapewniać poszanowanie środowiska i ochronę krajobrazu (co jest możliwe zwłaszcza w przypadku zastosowania mikroinstalacji). Lokalizacja inwestycji OZE musi uwzględniać ograniczenia wynikające z planowania przestrzennego na poziomie krajowym, wojewódzkim i lokalnym oraz potencjalny wpływ projektów na środowisko (np. oddziaływanie na tereny cenne przyrodniczo i gatunki chronione), projekty powinny kumulować efekty środowiskowe (bilans energetyczny, bilans CO2, różnorodność biologiczna, krajobraz oraz emisję zanieczyszczeń powietrza/emisję PM) oraz efekty społeczno-gospodarcze (wzrost zatrudnienia, zwiększenie dostępnych zasobów kapitału w celu powiększenia produkcji i wydajności pracy w regionie), preferowane będą mikroinstalacje służące do produkcji energii z biogazu oraz instalacje wykorzystujące energię słoneczną. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 22

24 23 Ponadto realizowane będą przedsięwzięcia z zakresu rozwoju infrastruktury wytwórczej biokomponentów i biopaliw produkowanych w dużej mierze z surowców odpadowych i pozostałości z produkcji rolniczej oraz przemysłu rolno-spożywczego. Wytworzone biopaliwa muszą być wykorzystywane na własne potrzeby (produkcja rolna) w gospodarstwach rolnych. Powstała infrastruktura nie może służyć do produkcji biopaliw z roślin spożywczych. Możliwe wsparcie produkcji biopaliw wytwarzanych m.in. z roślin oleistych uprawianych współrzędnie, pod warunkiem, że nie będzie prowadzić do konkurencji o rolniczą przestrzeń produkcyjną oraz przyczyni się istotnie do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, poprawy bezpieczeństwa energetycznego i polepszenia warunków ekonomicznych w regionie. Ostatnią grupę projektów mogących ubiegać się o wsparcie stanowią przedsięwzięcia dotyczące budowy oraz modernizacji sieci umożliwiających przyłączenie jednostek wytwarzania energii elektrycznej przy pomocy OZE do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, w tym również przebudowę lub rozbudowę sieci w zakresie prawidłowego funkcjonowania przyłącza. W toku wyboru realizowanych projektów dla całego działania priorytetowo traktowane będzie wdrażanie nowatorskich rozwiązań (np. technologicznych, organizacyjnych) z zastosowaniem OZE realizowanych przez samorządy i lokalne społeczności. Działanie 5.2. Efektywność energetyczna w przedsiębiorstwach PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.2 PROMOWANIE EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ I KORZYSTANIA Z ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W PRZEDSIĘBIORSTWACH Cel szczegółowy: Poprawa gospodarowania energią i zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych w sektorze MŚP W celu podniesienia efektywności energetycznej sektora podlaskich MŚP promowane będą działania na rzecz zmniejszenia strat energii, ciepła i wody. Zastosowanie konkretnych rozwiązań będzie efektem oceny ich opłacalności, a także wkładu na rzecz realizacji celów gospodarki niskoemisyjnej. Elementem każdego z projektów będą audyty energetyczne (przemysłowe), które pozwolą na określenie możliwości oszczędności energii, przeliczalnej na zmniejszenie zużycia energii pierwotnej oraz wdrożenie najbardziej efektywnych energetycznie technologii. Audytom będą podlegać m.in. budynki, źródła energii elektrycznej, ciepła, i chłodu, wewnętrzne sieci ciepłownicze wewnętrzne sieci przemysłowe, procesy technologiczne, układy skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 23

25 24 Kierunek interwencji nie będzie ograniczać się jedynie do termomodernizacji. Planowana jest realizacja przedsięwzięć w zakresie inwestycji, modernizacji i ulepszeń wprowadzających do zakładów nowe obiekty, systemy sterowania, instalacje i urządzenia techniczne, mające na celu poprawę efektywności energetycznej, a także zmierzające ku temu zmiany technologiczne w istniejących obiektach, instalacjach i urządzeniach technicznych. Wspierane projekty mogą przyczynić się do stworzenia systemu produkcji w przedsiębiorstwie uwzględniającego zasady zrównoważonego wykorzystywania zasobów. Promowane będzie wsparcie budowy urządzeń do produkcji energii na własne potrzeby w oparciu o OZE. Wsparciem może zostać objęta budowa własnych instalacji OZE, jak również zmiana systemu wytwarzania lub wykorzystania paliw i energii. Instalacje OZE będą kwalifikowane wyłącznie wtedy, kiedy będą stanowiły integralną część systemu produkcji czy funkcjonowania przedsiębiorstwa. Umiejscowienie infrastruktury OZE w przedsiębiorstwach w modelu rozproszonym pozwoli na odciążenie istniejących sieci przesyłowych i ograniczenie strat związanych z przesyłem energii ze względu na minimalizację odległości od jej źródła do miejsca zużycia. Tym samy realizowane będzie pożądane we współczesnej gospodarce podejście prosumenckie do energetyki, które zakłada, że energia jest produkowana w tym samym miejscu, w którym jest użytkowana. Zastosowanie urządzeń i technologii energooszczędnych oraz wdrażanie systemów zarządzania energią i jej jakością w sposób znaczący podniesie efektywność energetyczną MŚP. Dla wzmocnienia efektu podejmowanej interwencji planowane jest wsparcie działań upowszechniających efektywność energetyczną oraz jej wkładu w zielony rozwój, przeciwdziałanie zmianom klimatu oraz szeroko pojęta promocja usług energetycznych. Działania w tym zakresie adresowane będą do przedsiębiorców, a ich realizacja powierzona zostanie podmiotom dysponującym doświadczeniem w powyższym zakresie. Budowanie świadomości, przekonanie do pozytywnych także ekonomicznych i wizerunkowych efektów będzie w przyszłości owocowało większą otwartością na finansowanie tego typu działań w oparciu o środki własne. Działanie 5.3 Efektywność energetyczna w sektorze mieszkaniowym i budynkach użyteczności publicznej Działanie 5.3 zostało podzielone na: Poddziałanie Efektywność energetyczna w budynkach publicznych w tym budownictwo komunalne Poddziałanie Efektywność energetyczna w sektorze mieszkaniowym Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 24

26 25 W 2015 roku planowane jest uruchomienie naboru wniosków o dofinansowanie związanych z poddziałaniem Celem poddziałania jest poprawienie efektywności energetycznej w sektorze publicznym w celu podniesienia efektywności energetycznej niezbędna jest kompleksowa modernizacja energetyczna budynków użyteczności publicznej wraz z wymianą wyposażenia tych obiektów na energooszczędne. Redukcja kosztów ogrzewania pozwoli na obniżenie kosztów funkcjonowania instytucji publicznych. Efektem interwencji będzie podniesienie świadomości pracowników sektora publicznego w zakresie oszczędności gospodarowania energią oraz realizacja funkcji pełnienia przez samorządy wzorcowej roli w zakresie zarządzania energią. Zmniejszenie nadmiernego zużycia energii w budownictwie komunalnym wzmocni spójność społeczną i pozwoli na ograniczenie ryzyka występowania ubóstwa energetycznego. Beneficjenci: Podmioty sprawujące zarząd nieruchomościami, których właścicielem jest samorząd terytorialny oraz podległe mu organy i jednostki organizacyjne, Jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, Jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego posiadające osobowość prawną, Podmioty, w których większość udziałów lub akcji posiadają jednostki samorządu terytorialnego lub ich związki i stowarzyszenia, Towarzystwa budownictwa społecznego, Podmioty działające w ramach partnerstw publiczno-prywatnych, Jednostki naukowe, szkoły wyższe, Kościoły i związki wyznaniowe. Formy i warunki dofinansowania: Maksymalny poziom dofinansowania wydatków kwalifikowalnych dla projektów objętych pomocą publiczną ustalony jest na poziomie zgodnym z obowiązującymi w tym zakresie zasadami. Dla projektów nie objętych pomocą publiczną wynosi 85%. Rodzaje przedsięwzięć: Wsparciem objęte będą przedsięwzięcia polegające na kompleksowej (tzw. głęboka modernizacji wykraczającej poza minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej oparta o system monitorowania i zarządzania energią) modernizacji energetycznej budynków użyteczności publicznej w tym: Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 25

27 26 modernizacji przegród zewnętrznych budynków (izolacja cieplna obiektu polegająca głownie na: izolacji ścian, podłóg i dachów, zastosowanie podwójnych lub potrójnych szyb, zapewnienie szczelności), wymianie wyposażenia na energooszczędne m.in. wymianie okien, drzwi zewnętrznych oraz oświetlenia, przebudowie systemów grzewczych wraz z wymianą i podłączeniem do źródła ciepła (z wyłączeniem źródeł ciepła opalanych węglem), systemów wentylacji i klimatyzacji, systemów wodno-kanalizacyjnych. Wsparte projekty dotyczące wymiany źródeł ciepła muszą skutkować znaczną redukcją CO2 w odniesieniu do istniejących instalacji (o co najmniej 30% w przypadku zamiany spalanego paliwa) oraz wykazać długotrwały charakter. Wspierane urządzenia powinny charakteryzować się obowiązującym od końca 2020 r. minimalnym poziomem efektywności energetycznej i normami emisji zanieczyszczeń określonymi w środkach wykonawczych do dyrektywy 2009/125/WE. Inwestycje w kotły spalające biomasę lub paliwa gazowe, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, gdy osiągnięte zostanie znaczne zwiększenie efektywności energetycznej oraz gdy istnieją szczególnie pilne potrzeby (nie jest uzasadnione ekonomicznie podłączenie do sieci ciepłowniczej). Budowa instalacji OZE lub chłodzących w modernizowanych energetycznie budynkach musi być uzasadniona potrzebami energetycznymi obiektu, a jedynie niewykorzystana część energii elektrycznej może być oddawana do sieci dystrybucyjnej. Projekty wykorzystujące OZE będą wspierano priorytetowo. Warunkiem wsparcia projektów dotyczących kompleksowej (głębokiej) modernizacji energetycznej budynków jest konieczność zastosowania indywidualnych liczników ciepła, ciepłej wody oraz chłodu. Dodatkowo istnieje obowiązek instalacji termostatów i zaworów podpionowych, jeżeli będzie to wynikać z przeprowadzonego audytu energetycznego. Projekty z zakresu głębokiej, kompleksowej modernizacji energetycznej zwiększające efektywność energetyczną poniżej 25% nie będą kwalifikowały się do dofinansowania. Inwestycje powinny zwiększać efektywność energetyczną (preferowane powyżej 60%) oraz być uzasadnione ekonomicznie i społecznie a także przeciwdziałać ubóstwu energetycznemu. W obszarze ochrony zdrowia projekty z zakresu termomodernizacji mogą dotyczyć tylko obiektów, których funkcjonowanie będzie uzasadnione w kontekście map potrzeb zdrowotnych opracowanych przez Ministerstwo Zdrowia. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 26

28 27 Wszelkie inwestycje powinny być zgodne z unijnymi standardami i przepisami w zakresie ochrony środowiska. Kolejnym typem projektów kwalifikujących się do objęcia pomocą jest opracowanie audytów energetycznych dla sektora publicznego jako obowiązkowy element wszystkich typów projektów inwestycyjnych, które pozwolą m.in. na określeniu możliwości oszczędności energii, przeliczalnej na zmniejszenie zużycia energii pierwotnej. O wsparcie mogą starć się również działania upowszechniające efektywność energetyczną oraz jej wkład w zielony rozwój i przeciwdziałanie zmianom klimatu, które będą realizowane w koordynacji z programami krajowymi. Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020 Cel strategiczny 1. Konkurencyjna Gospodarka Cel operacyjny 1.5 Efektywne korzystanie z zasobów naturalnych Szczególną rolę odgrywać będą przedsięwzięcia dotyczące produkcji energii w oparciu o źródła odnawialne (OZE). Rozwój OZE to także kwestia bezpieczeństwa energetycznego regionu i ochrony klimatu. Szansą regionu jest w tym zakresie wykorzystanie przyjaznego środowisku modelu zdecentralizowanego wytwarzania energii. Główne kierunki interwencji: Promowanie postaw i działań sprzyjających efektywności wykorzystania zasobów naturalnych, Ograniczanie energo- i materiałochłonności, Produkcja energii ze źródeł odnawialnych. Cel strategiczny 3. Jakość życia Cel operacyjny 3.4 Ochrona środowiska i racjonalne gospodarowanie jego zasobami W województwie podlaskim głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń powietrza są: ciepłownie miejskie, przemysłowe, rozproszone źródła emisji z sektora komunalno-bytowego, a także zanieczyszczenia komunikacyjne. Działania prorozwojowe koncentrować się będą wokół ograniczenia emisji zanieczyszczeń powietrza z energetyki i transportu drogowego, w tym gazów cieplarnianych i pyłów oraz rozpowszechnienia technologii zwiększających efektywność produkcji i wykorzystania energii. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 27

29 28 Istotnym kierunkiem działań będzie wspieranie efektywności energetycznej, m.in. poprzez wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w budynkach publicznych i w sektorze mieszkaniowym oraz zwiększanie efektywności energetycznej w odniesieniu do infrastruktury publicznej, takiej jak np. oświetlenie. Główne kierunki interwencji: Ochrona powietrza, gleb, wody i innych zasobów, Gospodarka niskoemisyjna (w tym efektywność energetyczna). Program Ochrony Środowiska Powiatu Wysokomazowieckiego na lata z perspektywą Celem programu ochrony środowiska jest pomoc w rozwiązywaniu istniejących problemów, a także przeciwdziałanie zagrożeniom, które mogą wystąpić w przyszłości. Program przedstawia wytyczne dla formułowania polityki ochrony środowiska w powiecie i w gminach mu podległych. Zawarte w nim zadania pozwolą zapewnić odpowiednie warunki życia mieszkańców przy zakładanym rozwoju gospodarczym. Cel długoterminowy nr 1: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego. Cel krótkoterminowy nr 1.1.: Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza. o Będzie on realizowany poprzez działania, takie jak: ograniczenie emisji niskiej; modernizacja kotłowni w kierunku wykorzystania odnawialnych źródeł energii; termomodernizacja budynków; przebudowa, modernizacja stanu technicznego dróg; prowadzenie działalności zmierzających do redukcji prekursorów ozonu; zidentyfikowanie barier ograniczających wykorzystanie potencjału odnawialnych źródeł energii w regionie; Cele długoterminowy nr 6: Odnawialne źródła energii Cel krótkoterminowy nr 6.1. Zwiększeni wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii. Będzie on realizowany poprzez: określenie potencjału możliwości rozwoju energetyki odnawialnej w powiecie; zidentyfikowanie barier ograniczających wykorzystanie potencjału odnawialnych źródeł Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 28

30 29 energii w powiecie; określenie działań wspierających rozwój energii odnawialnej w powiecie; 5.3. Wymiar lokalny Niniejszy dokument jest spójny z dokumentami strategicznymi obowiązującymi na terenie gminy Sokoły: Program Ochrony Środowiska Gminy Sokoły na lata z perspektywą na lata Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Sokoły, Strategia rozwoju turystyki w Gminie Sokoły na lata , Plan rozwoju lokalnego Gminy Sokoły na lata , Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Sokoły. Program Ochrony Środowiska Gminy Sokoły na lata z perspektywą na lata Głównym celem Program Ochrony Środowiska Gminy Sokoły na lata z perspektywą na lata jest określenie polityki zrównoważonego rozwoju gminy, która jest jedną z form realizacji polityki ochrony środowiska państwa, województwa i powiatu. Cel długoterminowy nr 1: Kontynuacja działań związanych z ochroną powietrza atmosferycznego realizowany przez cele krótkoterminowe: ograniczenie emisji niskiej m.in. poprzez opracowanie i aktualizacje Programu gospodarki niskoemisyjnej, Planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe; modernizacja kotłowni m.in. w kierunku wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biomasy; termomodernizacja budynków; przebudowa, modernizacja oraz poprawa stanu technicznego dróg; Cel długoterminowy nr 4: Promocja odnawialnych źródeł energii realizowany przez cele krótkoterminowe: określenie potencjału możliwości rozwoju energetyki odnawialnej w gminie; zidentyfikowanie barier ograniczających wykorzystanie potencjału energii OZE w gminie; Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 29

31 30 promocja innowacyjnych technologii w zakresie zielonej energii ; Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Sokoły Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla gminy Sokoły spełnia wymagania określone Ustawą Prawo Energetyczne, tj. obejmuje następujące zagadnienia: ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliw gazowych, przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych, możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych, zakres współpracy z innymi gminami. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Sokoły Cel nadrzędny: Poprawa jakości życia mieszkańców poprzez proekologiczny (zrównoważony) rozwój gminy, przy racjonalnym wykorzystaniu walorów przyrodniczych, istniejącego majątku trwałego, potencjału infrastrukturalnego i produkcyjnego. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 30

32 31 6. Charakterystyka stanu istniejącego 6.1. Charakterystyka gminy Gmina Sokoły położna jest w południowo-zachodniej części województwa podlaskiego, w północnej-wschodniej części powiatu wysokomazowieckiego. Gmina sąsiaduje z gminami: od północnego-wschodu Choroszcz, od wschodu Łapy, od południa Poświętne i Nowe Piekuty, od zachodu - Wysokie Mazowieckie i Kulesze Kościelne, od północnego-zachodu Kobylin Borzymy. Powierzchnia Gminy Sokoły wynosi 156 km 2 i obejmuje ona 49 sołectw. Siedzibą Urzędu Gminy jest miejscowość Sokoły, która utraciła prawa miejskie w 1950 roku. Powierzchnia gminy wynosi 12,77% powierzchni powiatu wysokomazowieckiego, a także 0,77% powierzchni województwa podlaskiego. Rysunek 1 Położenie gminy na tle powiatu Źródło: Plan Odnowy Miejscowości Sokoły na lata Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 31

33 32 Gmina Sokoły jest położona na obszarze mezoregionu Wysoczyzny Wysokomazowieckiej oraz częściowo na obszarze Doliny Górnej Narwi. Stanowi ona obszar nizinny, wchodzący w skład północnej części Niziny Podlaskiej. W granicach gminy Sokoły znajduje się 730 hektarów Narwiańskiego Parku Narodowego, co stanowi 4,69% powierzchni ogólnej całej gminy. Rysunek 2 Położenie gminy Sokoły Źródło: Przez gminę Sokoły przebiega droga wojewódzka nr 671 i droga wojewódzka nr 678. Niedaleko gminy przebiega droga krajowa nr 8 łącząca Kudowę-Zdrój z Wrocławiem, Warszawą, Białymstokiem, Suwałkami i z Budziskiem Warunki klimatyczne Pod względem klimatu gmina Sokoły zaliczana jest do dzielnicy podlaskiej, której obszar charakteryzuje się średnią roczną temperaturą 6,5 C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec z temperaturą 17,3ºC, natomiast najzimniejszym luty, ze średnią temperaturą -6,2ºC. Około 65 dni w roku jest mroźnych, gdzie temperatura spada poniżej 0 C, natomiast w ciągu około 26 dni temperatura przekracza 25 C. Wielkość opadów atmosferycznych na analizowanym obszarze wynosi średnio 573 mm w skali roku. Początek okresu wegetacyjnego przypada od 1-5.IV, zaś Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 32

34 33 koniec na 1-5.XI. Pokrywa śnieżna zalega przeciętnie przez 94 dni, od listopada do kwietnia. Na terenie gminy przeważają wiatry zachodnie, południowo-zachodnie i południowe. Średnia prędkość wiatru wynosi 3,2 m/s Użytkowanie terenu Gleby gminy Sokoły odznaczają się dobrą jakością. Na analizowanym obszarze dominują gleby IV klasy bonitacyjnej, które zajmują ponad 63% powierzchni gruntów ornych. Podobnie przedstawia się sytuacja w przypadku użytków zielonych, gdzie prawie 50% powierzchni użytków stanowią gleby IV klasy bonitacyjnej. Rolnictwo w gminie Sokoły jest głównym źródłem utrzymania dużej części mieszkańców. Użytki rolne zajmują 8448 ha, co stanowi prawie 70% powierzchni gminy. Największą ich część stanowią grunty orne 54,30%. Na gruntach tych przeważają gleby klasy średniej jakości, które wykorzystywane są głownie do uprawy zbóż pszenicy, jęczmienia, owsa, przenżyta. W ostatnim czasie zwiększyła się powierzchnia upraw kukurydzy, pszenżyta kosztem ziemniaków i żyta. Łąki i pastwiska zajmują 749 ha, gospodarstwa sadownicze stanowią niewielki odsetek użytków rolnych - 0,37%. Na terenie gminy jest ponad 3000 ha lasów (19,55% gruntów), w których dominuje siedlisko boru mieszanego świeżego z sosną oraz domieszką dębu i brzozy. Tabela 1 Użytkowanie gruntów na terenie gminy Sokoły Użytkownicy gruntów Ogółem powierzchnia gminy Ogólna powierzchnia gruntów [ha] Razem Grunty orne Sady Użytki rolne [ha] Łąki Pastwis ka Lasy i grunty leśne [ha] Pozostałe grunty [ha] Źródło: Plan Odnowy Miejscowości Sokoły na lata Stan powietrza na obszarze gminy Sokoły Na stan powietrza w obszarze gminy Sokoły, mają wpływ różnorodne źródła emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych. Źródła te można podzielić na: punktowe - są to głównie emisje przemysłowe, powstające w trakcie procesów technologicznych, odprowadzane emitorami o średniej i dużej wysokości. Emisja z tego typu źródeł ma najszerszy zasięg oddziaływania, obszarowe - są to głównie emisje ze spalania na cele ciepłownicze w lokalnych oraz indywidualnych kotłowniach. Skupiska domków z indywidualnym ogrzewaniem tworzą Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 33

35 34 obszary będące źródłem tzw. niskiej emisji. Innymi źródłami obszarowymi są np. składowiska odpadów ze względu na możliwą emisję metanu lub pylenie, liniowe - przede wszystkim transport drogowy. Na jakość powietrza atmosferycznego gminy Sokoły, bardzo duży wpływ mają źródła obszarowe, czyli tzw. emisja niska, która pochodzi z lokalnych kotłowni oraz gospodarstw indywidualnych. Jest to emisja, którą trudno jest kontrolować, gdyż często dochodzi do spalania odpadów, podczas którego powstają toksyczne zanieczyszczenia. Głównym emitorem zanieczyszczeń na terenie gminy są kotłownie grzewcze oraz przemysłowe, które zanieczyszczają powietrze poprzez spalanie węgla, paliw płynnych ora gazu. Na jakość powietrza wpływa również przeważający kierunek wiatrów na danym terenie, w przypadku gminy Sokoły są to wiatry zachodnie, które przenoszą zanieczyszczenia z bardziej uprzemysłowionych terenów. Dodatkowym źródłem zanieczyszczeń jest są trasy komunikacyjne, czyli tzw. źródła liniowe. Największe znaczenie mają tu drogi wojewódzkie nr 671 i 678. Jakość powietrza na terenie gminy Sokoły można zaliczyć do dobrych, ponieważ na terenie gminy nie ma większych źródeł emisji. Emisja pyłów zawieszonych PM10 i PM2,5 występuje głównie przy niepełnym spalaniu paliw stałych (węgla i drewna). W województwie podlaskim ponadnormatywne stężenia pyłów związane są z tzw. niską emisją, pochodzącą z ogrzewania indywidualnego. Podstawowym paliwem używanym na opisywanym terenie są paliwa stałe takie jak węgiel. Tabela 2 Bilans emisji pyłu zawieszonego PM10 z obszaru strefy podlaskiej w 2012 r. Typ emisji Pył zawieszony PM10 [Mg/rok] punktowa 797,00 powierzchniowa 17890,00 liniowa 5420,20 rolnictwo 2145,20 SUMA 26252,40 Źródło: Program ochrony powietrza dla strefy podlaskiej Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 34

36 35 Rysunek 3 Emisja punktowa dla pyłów zawieszonych PM10 w strefie podlaskiej w 2012 r. Źródło: Program ochrony powietrza dla strefy podlaskiej Rysunek 4 Emisja powierzchniowa dla pyłów zawieszonych PM10 w strefie podlaskiej w 2012 r. Źródło: Program ochrony powietrza dla strefy podlaskiej Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 35

37 36 Tabela 3 Bilans emisji pyłu zawieszonego PM2,5 z obszaru strefy podlaskiej w 2012 r. Typ emisji Pył zawieszony PM2,5 [Mg/rok] punktowa 361,00 powierzchniowa 12614,00 liniowa 1296,00 rolnictwo 447,40 SUMA 14718,40 Źródło: Program ochrony powietrza dla strefy podlaskiej Rysunek 5 Emisja punktowa pyłów zawieszonych PM2,5 w strefie podlaskiej w 2012 r. Źródło: Program ochrony powietrza dla strefy podlaskiej Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 36

38 37 Rysunek 6 Emisja powierzchniowa pyłów zawieszonych PM2,5 w strefie podlaskiej w 2012 r. Źródło: Program ochrony powietrza dla strefy podlaskiej 6.5. Demografia W 2000 roku gminę Sokoły zamieszkiwało osób, w tym mężczyzn oraz kobiet osób było w wieku przedprodukcyjnym, 3286 w wieku produkcyjnym, a w wieku poprodukcyjnym. Liczba ludności gminy Sokoły w 2013 roku spadła, wyniosła osób, wśród których było mężczyzn oraz kobiet. W porównaniu do roku spadła liczba osób w wieku przedprodukcyjnym (w 2013 roku było ich 1 081), wzrosła liczba osób w wieku produkcyjnym (3639), natomiast liczba osób w wieku poprodukcyjnym spadła do Średnia gęstość zaludnienia wynosi 238 osób na 1 km 2 (stan na 2013 r.). Tendencję zmian w liczbie ludności w latach przedstawia poniższy wykres. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 37

39 38 Wykres 1 Liczba mieszkańców gminy Sokoły w latach Źródło: Bank Danych Lokalnych Na terenie całego powiatu wysokomazowieckiego odnotowuje się ujemny przyrost naturalny. Prognoza liczby ludności do roku 2020 wskazuje na dalszy spadek ludności. Tendencję zmian do roku 2020 przedstawia poniższy wykres. Wykres 2. Prognoza liczby mieszkańców gminy Sokoły do roku Struktura mieszkaniowa Źródło: Opracowanie własne. W latach można była zaobserwować na terenie gminy Sokoły, spadek liczby mieszkań oraz pomieszczeń. Natomiast od roku 2003 do roku 2013 odnotowuje się stały wzrost Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 38

40 39 ilości mieszkań. W ciągu ostatniej dekady liczba mieszkań na terenie gminy wzrosła o 77. Tendencję zmian ilości mieszkań na terenie gminy przedstawia poniższy wykres. Wykres 3. Liczba mieszkań na terenie gminy Sokoły w latach Źródło: Bank Danych Lokalnych. Na wykresie 4 została przedstawiona prognozowana liczba mieszkań do roku 2020, która będzie wzrastać. Wykres 4. Prognoza liczby mieszkań do roku 2020 dla gminy Sokoły. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z BDL. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 39

41 40 Liczba budynków mieszkalnych oddanych do użytku w poszczególnych latach została przedstawiona na wykresie 5. W roku 2013 liczba nowych mieszkań na terenie gminy wynosiła 10. Wtedy też została oddana największa liczba mieszkań do użytku. Wykres 5. Liczba nowych mieszkań oddanych do użytku na terenie gminy Sokoły. Źródło: Bank Danych Lokalnych Podobnie jak w przypadku wskaźnika liczby mieszkań na terenie gminy, również ogólna, sumaryczna powierzchnia mieszkań odnotowała wzrost. W 2000 roku wynosiła ona ogółem m 2, a w roku 2013 powierzchnia wyniosła m 2. Ogólna powierzchnia mieszkań na terenie gminy Sokoły została przedstawiona na wykresie 6. Wykres 6. Ogólna powierzchnia mieszkań na terenie gminy Sokoły. Źródło: Bank Danych Lokalnych. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 40

42 41 Biorąc pod uwagę trend zmian na przestrzeni lat prognozowany jest wzrost powierzchni użytkowych mieszkań [m 2 ] na terenie gminy do 2020 r. Zgodnie z założoną prognozą przyjmuje się, że w 2020 r. powierzchnia mieszkań ogółem będzie wynosiła m 2. Prognozowana sumaryczna powierzchnia mieszkań została przedstawiona na wykresie 7. Wykres 7. Prognoza ogólnej powierzchni budynków mieszkalnych na terenie gminy do roku Źródło: Opracowanie własne. Wskaźnik średniej powierzchni jednego mieszkania na terenie gminy Sokoły wykazuje niewielki, lecz ciągły trend wzrostu. Od roku 2002 do roku 2013 średnia powierzchnia jednego mieszkania wzrosła o 2,1 m 2. Wykres 8 przedstawia zestawienie średniej powierzchni mieszkań dla gminy. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 41

43 42 Wykres 8. Średnia powierzchnia mieszkań na terenie gminy Sokoły. Źródło: Bank Danych Lokalnych. Prognoza średniej powierzchni mieszkań na terenie gminy również wskazuje na stały, niewielki wzrost. W 2020 roku średnia powierzchnia mieszkania ma wynosić około 101,7 m 2. Prognozę zmian na podstawie tendencji wzrostu w latach przedstawia poniższy wykres. Wykres 9 Prognoza średniej powierzchni mieszkań na terenie gminy Sokoły. Źródło: Opracowanie własne Działalność gospodarcza Około 94 % podmiotów gospodarczych na terenie gminy Sokoły działa w sektorze prywatnym, natomiast jedynie 4 % w sektorze publicznym. Liczba podmiotów gospodarczych na terenie gminy Sokoły od roku 2007 stale wzrasta. W 2000 roku na terenie gminy działało 230 Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 42

44 43 podmiotów gospodarczych, natomiast w 2013 roku 325. Tendencję zmian w latach przedstawia poniższy wykres. Wykres 10 Ilość podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie gminy w latach Źródło: Bank danych lokalnych. Mieszkańcy gminy Sokoły znajdują zatrudnienie głównie w handlu hurtowym oraz detalicznym. Oprócz tego rozwiniętym sektorem gospodarczym jest również budownictwo, rolnictwo, działalność usługowa oraz przetwórstwo przemysłowe. Największymi podmiotami gospodarczymi na terenie gminy są m.in.: Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska, Sokoły, ul. Sikorskiego 8 SEGROMET Sp. z o.o. Oddział Kruszewo, Sokoły, Kruszewo Brodowo 81 AG CHEMIA, Sokoły, ul. Kolejowa 33 B P.H.U. ZIEMPOL, Sokoły, Kruszewo Brodowo 79 P.H.U. Rolteks-Sokoły, Sokoły, ul. Kolejowa 33 HR-SPiB Trans-Rol, Sokoły,, Kruszewo Wypychy 29 Spółdzielnia Kółek Rolniczych, Sokoły, ul. Kolejowa 31 Bank Spółdzielczy w Sokołach, Sokoły, ul. Sikorskiego 12 Tartak Julian Letko & Syn, Sokoły, ul. Tykocińska 29 Gospodarstwo Rolne Ryszard Piekarski, Sokoły, Waniewo 44 Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 43

45 44 Tabela 4 Podmioty gospodarcze na terenie gminy Sokoły wg sekcji PKD w roku Sekcja PKD Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS. Największy procent wśród wszystkich podmiotów gospodarczych na terenie gminy zajmuje sektor G handel hurtowy oraz detaliczny 26 % wszystkich podmiotów gospodarczych. 18 % wszystkich podmiotów gospodarczych znajduje się w sektorze F, natomiast 11 % to sektor A rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Gmina Sokoły A Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 35 B Górnictwo i wydobywanie 1 C Przetwórstwo przemysłowe 23 D - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych E - Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją F Budownictwo 57 G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych H Transport i gospodarka magazynowa 18 I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J Informacja i komunikacja 0 K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 10 L Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 2 M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 13 N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne P Edukacja 18 Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 7 R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 9 S - Pozostała działalność usługowa i T - Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby U Organizacje i zespoły eksterytorialne 0 Na podstawie tendencji z lat , prognozowany jest dalszy wzrost ilość podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy. Prognozę przedstawia poniższy wykres Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 44

46 45 Wykres 11. Prognoza ilości podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie gminy do roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z BDL. 7. Identyfikacja obszarów problemowych na terenie gminy Sokoły Do obszarów problemowych na terenie gminy należą: Niewielkie wykorzystanie środków unijnych na terenie gminy Sokoły Według danych zebranych na temat gminy ustalono, iż korzysta ona w niewielkim stopniu ze wsparcia Unii Europejskiej. Dążenie do rozwiązania tego problemu stanowi zachęcenie jednostek samorządu terytorialnego oraz mieszkańców do edukacji na temat możliwości otrzymania wparcia unijnego oraz aktywna postawa w sprawie otrzymania dotacji unijnych. Niewielkie wykorzystanie OZE na terenie gminy Obecnie procent wykorzystania OZE w ogólnym bilansie energetycznym gminy jest niewielki. Nie przyczynia się to do realizacji celów wyznaczonych w pakiecie klimatyczno energetycznym do roku Dążenie do rozwiązania problemu powinno być realizowane nie tylko za pomocą programów krajowych ale również za pomocą programów i działań lokalnych. Niedostateczna świadomość ekologiczna społeczeństwa Jest to pewnego rodzaju przeszkoda przy wprowadzaniu różnego rodzaju programów środowiskowych np. związanych z wymianą pieców węglowych na gazowe dla indywidualnych Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 45

47 46 odbiorców. W tym konkretnym przypadku barierą często jest czynnik ekonomiczny, który wiąże się z niechęcią do większych kosztów ogrzewania nawet jeżeli mają one swoje przełożenie na większy komfort. Czynniki takie jak zwiększona efektywność energetyczna czy mniejsze emisje substancji zanieczyszczających do powietrza często nie są brane pod uwagę. Ograniczone środki finansowe na ochronę powietrza Gmina posiada w swoim budżecie ograniczone środki na inwestycje w zakresie ochrony powietrza. Do przeprowadzenia bardziej kompleksowych zadań i wsparcia finansowego na takie działania dla mieszkańców potrzebne są duże nakłady finansowe. Pomocne w tym wypadku mogą okazać się dofinansowania zarówno ze środków krajowych jak i unijnych. 8. Aspekty organizacyjne i finansowe Przedsięwzięcia związane z redukcją emisji dwutlenku węgla, zwiększaniem udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, redukcją zużycia energii finalnej i podnoszeniem efektywności energetycznej są z reguły zadaniami bardzo kosztownymi. Z uwagi na to mechanizm finansowania inwestycji realizowanych w gminie Sokoły będzie uwzględniał montaż środków finansowych pochodzących z różnych źródeł. Działania przewidziane w Planie będą finansowane ze środków własnych gminy oraz ze źródeł zewnętrznych. Zarządzanie środkami własnymi w mieście opiera się na Wieloletniej Prognozie Finansowej gminy Sokoły na lata Wieloletnia Prognoza Finansowa obejmuje informacje o dochodach bieżących i majątkowych oraz określa nakłady finansowe, limity zobowiązań i wydatków majątkowych na wieloletnie zadania inwestycyjne. Bieżące finansowanie odbywać się będzie natomiast poprzez uwzględnianie nakładów inwestycyjnych w budżecie gminy na dany rok. W ramach corocznego planowania budżetu gminy, wszystkie jednostki wskazane w PGN jako odpowiedzialne za realizację działań powinny zabezpieczyć w budżecie środki na realizację odpowiedniej części przewidzianych zadań. Pozostałe działania, dla których finansowanie nie zostanie zabezpieczone w budżecie, powinny być brane pod uwagę w ramach pozyskiwania środków z dostępnych funduszy zewnętrznych. W ramach źródeł zewnętrznych gminy będzie korzystać ze środków krajowych i zagranicznych w formie dotacji, pożyczek, kredytów, wsparcia kapitałowego dla prowadzonych inicjatyw. Operatorami procesu pozyskania dofinansowania, oprócz samej gminy, będą również: gminne jednostki organizacyjne, Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 46

48 47 podmioty komercyjne i indywidualni mieszkańcy, podejmujący decyzje o korzystaniu z instrumentów dedykowanych do inwestycji związanych z efektywnością energetyczną. Poniżej przedstawiono źródła możliwości pozyskania środków finansowych na realizację celów Źródło 1: Unijna perspektywa budżetowa Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Program kierowany jest na inwestycje takie jak: a) Oś priorytetowa I (FS) - Zmniejszenie emisyjności gospodarki: (4.i.) wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, beneficjenci: przedsiębiorcy, zadania: 1. budowa, przebudowa instalacji skutkująca zwiększeniem mocy zainstalowanej lądowych farm wiatrowych; 2. budowa, przebudowa instalacji skutkująca zwiększeniem mocy zainstalowanej jednostek wykorzystujących biomasę; 3. budowa, przebudowa instalacji skutkująca zwiększeniem mocy zainstalowanej jednostek wykorzystujących biogaz; 4. budowa, przebudowa instalacji skutkująca zwiększeniem mocy zainstalowanej jednostek wykorzystujących wodę lub energię promieniowania słonecznego lub energię geotermalną. Planowany wkład unijny: 300 mln euro (4iii.) wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, beneficjenci: JST, zadania: o ocieplenie obiektu, wymiana okien, drzwi zewnętrznych oraz oświetlenia na energooszczędne; o przebudowa systemów grzewczych (wraz z wymianą i przyłączeniem źródła ciepła), systemów wentylacji i klimatyzacji, zastosowaniem automatyki pogodowej i systemów zarządzania budynkiem; Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 47

49 48 o budowa lub modernizacja wewnętrznych instalacji odbiorczych oraz likwidacja dotychczasowych źródeł ciepła; o instalacją mikrogeneracji lub mikrotrigeneracji na potrzeby własne, - instalacja OZE w modernizowanych energetycznie budynkach (o ile wynika to z audytu energetycznego); o instalacja systemów chłodzących, w tym również z OZE. Planowany wkład unijny: Euro Tryb naboru: konkursowy i pozakonkursowy. Nabór w ramach priorytetu planowany jest na grudzień Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Program będzie realizował wszystkie sześć priorytetów wyznaczonych dla unijnej polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata , a mianowicie: 1. Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich. 2. Poprawa konkurencyjności wszystkich rodzajów gospodarki rolnej i zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych. 3. Poprawa organizacji łańcucha żywnościowego i promowanie zarządzania ryzykiem w rolnictwie. 4. Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zależnych od rolnictwa i leśnictwa. 5. Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorach: rolnym, spożywczym i leśnym. 6. Zwiększanie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich. Planuje się, że łączne środki publiczne przeznaczone na realizację PROW wyniosą euro, w tym: z budżetu UE (EFRROW) i euro wkładu krajowego. Nowym działaniem będzie rolnictwo ekologiczne, którego celem jest wzrost rynkowej produkcji ekologicznej. Przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska (w tym wody, gleb, krajobrazu) i zachowania bioróżnorodności będą finansowane w ramach działań rolno-środowiskowoklimatycznych i zalesień. Kontynuowane będą płatności na rzecz obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania. Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne będzie realizowało następujące cele szczegółowe: Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 48

50 49 Priorytet 4. Odtwarzanie, ochrona i wzbogacanie ekosystemów powiązanych z rolnictwem i leśnictwem, ze szczególnym naciskiem na następujące cele: odtwarzanie, ochrona i wzbogacanie różnorodności biologicznej, w tym na obszarach Natura 2000 i obszarach z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami, oraz rolnictwa o wysokiej wartości przyrodniczej, a także stanu europejskich krajobrazów (4a); poprawa gospodarki wodnej, w tym nawożenia i stosowania pestycydów (4b);zapobieganie erozji gleby i poprawa gospodarowania glebą (4c). Ponadto, działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne będzie przyczyniało się także do realizacji priorytetu 5. Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorach rolnym, spożywczym i leśnym, poprzez następujące cele szczegółowe: redukcja emisji gazów cieplarnianych i amoniaku z rolnictwa (5d); promowanie ochrony pochłaniaczy dwutlenku węgla oraz pochłaniania dwutlenku węgla w rolnictwie i leśnictwie (5e) Źródło 2: Środki Narodowego Funduszu Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) System Zielonych Inwestycji program priorytetowy BOCIAN rozproszone odnawialne źródła energii Celem programu jest ograniczenie lub uniknięcie emisji dwutlenku węgla poprzez zwiększenie produkcji energii z instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii. Dofinansowanie dla poszczególnych rodzajów przedsięwzięć wynosi: Elektrownie wiatrowe do 30%. Systemy fotowoltaiczne do 75%. Pozyskiwanie energii z wód geotermalnych do 50%. Małe elektrownie wodne do 50%. Źródła ciepła opalane biomasą do 30%. Biogazownie jako obiekty wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła z wykorzystaniem biogazu rolniczego oraz instalacji wytwarzania biogazu rolniczego celem wprowadzenia go do sieci gazowej dystrybucyjnej i bezpośredniej do 75%. Wytwarzanie energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji na biomasę do 75% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia w formie pożyczki zwrotnej. Kwota pożyczki może wynieść od 2 mln zł do 40 mln zł. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 49

51 50 Beneficjentami programu są przedsiębiorcy w rozumieniu art. 43 (1) Kodeksu cywilnego podejmujący realizację przedsięwzięć z zakresu odnawialnych źródeł energii na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Ogłoszenia naborów z podaniem terminów składania wniosków będą zamieszczone na stronie System Zielonych Inwestycji program priorytetowy LEMUR Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej Celem programu jest uniknięcie emisji dwutlenku węgla w związku z projektowaniem i budową nowych energooszczędnych budynków użyteczności publicznej oraz zamieszkania zbiorowego. Wsparciem finansowym objęte są inwestycje polegające na projektowaniu i budowie lub tylko budowie, nowych budynków użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego. Finansowanie będzie odbywać się w formie pożyczek zwrotnych i bezzwrotnych. Wypłaty środków dla bezzwrotnych form dofinansowania wynoszą 30 mln zł, dla zwrotnych 270 mln zł. Minimalny koszt planowanego przedsięwzięcia musi wynosić 1 mln złotych. Beneficjenci: Podmioty sektora finansów publicznych, z wyłączeniem państwowych jednostek budżetowych. Samorządowe osoby prawne, spółki prawa handlowego. Organizację pozarządowe, w tym fundacje i stowarzyszenia, kościoły. Dofinansowanie w formie dotacji wynosi do 30%, 50% albo 70% kosztów wykonania dokumentacji projektowej, w zależności od klasy energooszczędności projektowanego budynku Program PROSUMENT - dofinansowanie mikroinstalacji OZE Celem programu jest promowanie technologii OZE, podnoszenie świadomości ekologicznej i inwestorskiej, rozwój rynku dostawców oraz zwiększenie ilości miejsc pracy w sektorze odnawialnych źródeł energii. W ramach programu będzie można sfinansować instalacje do produkcji energii elektrycznej lub ciepła wykorzystujące: Źródła ciepła opalane biomasą, pompy ciepła oraz kolektory słoneczne o zainstalowanej mocy cieplnej do 300 kwt. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 50

52 51 Systemy fotowoltaiczne, małe elektrownie wiatrowe oraz układy mikrokogeneracyjne o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kwt. Pożyczkę/kredyt można uzyskać wraz z dotację do 100% kosztów kwalifikowanych. Wysokość dotacji wynosić będzie od 15% lub 30%. Maksymalna wartość kosztów kwalifikowanych wynosi od 100 tyś. zł. do 450 tys. zł., w zależności od rodzaju przedsięwzięcia i beneficjenta. Maksymalny okres finansowania wynosi 15 lat. Budżet programu wynosi 600 min złotych na lata z możliwością zawierania umów kredytu do 2018 r. Program wdrażany będzie na 3 sposoby, w zależności od rodzaju beneficjenta: Dla jednostek samorządu terytorialnego nabór wniosków w trybie ciągłym prowadzony przez NFOŚiGW, ogłoszenie naboru wniosków od bieżącego roku, w ramach programu w latach środki przeznaczone na finansowanie wyniosą 100 mln zł, maksymalna kwota pożyczki z dotacją do 1 mln złotych. Za pośrednictwem banku środki udostępnione bankowi wybranemu w przetargu, z przeznaczeniem na dotacje i udzielania kredytów bankowych. Nabór wniosków dla banków po ogłoszeniu przez NFOŚiGW na podstawie obowiązujących przepisów. W ramach programu w latach środki przeznaczone na finansowanie wyniosą 100 mln złotych. Za pośrednictwem WFOŚiGW z przeznaczeniem na udzielenie pożyczek wraz z dotacjami. Nabór wniosków w trybie ciągłym prowadzony przez WFOŚiGW, ogłoszenie naboru wniosków w II kwartale 2014 r. W ramach programu w latach środki przeznaczone na finansowanie wyniosą 100 mln złotych Dopłaty na budowę domów energooszczędnych Istnieje możliwość sfinansowania kosztów budowy albo zakupu domu jednorodzinnego albo zakupu lokalu mieszkalnego w nowym budynku wielorodzinnym wraz z kosztem projektu budowlanego i potwierdzenia osiągnięcia standardu energetycznego. Celem programu jest wspieranie realizacji przedsięwzięć ograniczających emisję dwutlenku węgla: zakup i montaż elementów konstrukcyjnych bryły budynku, w tym materiałów: Izolacja ścian, stropów, dachów, posadzek, stolarki okiennej i drzwiowej. Zakup i montaż układów wentylacji mechanicznej z rekuperacją. Zakup i montaż instalacji ogrzewania. Zakup i montaż instalacji przygotowania ciepłej wody użytkowej. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 51

53 52 Budżet programu wynosi 300 mln zł w postaci bezzwrotnych pożyczek, alokacja środków 100 mln zł w latach , 200 mln zł w latach Skorzystać z dofinansowania mogą osoby fizyczne posiadające prawomocne pozwolenie na budowę lub prawo do dysponowania nieruchomością, na której będzie stał budynek. Nabór odbywa się w trybie ciągłym. Wnioski są składane w bankach, które mają umowę z NFOŚiGW, program jest wdrażany w latach , konkursy są ogłaszane od roku 2013 do 2020 włącznie Źródło 3: Środki WFOŚiGW Zadania z zakresu OCHRONY ATMOSFERY obejmują inwestycje mające na celu poprawę jakości powietrza, wzrost efektywności energetycznej oraz zwiększenie wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Zakres ten obejmuje głównie: termomodernizację budynków, budowę lub zmianę systemów ogrzewania na bardziej efektywne ekologicznie i ekonomicznie, instalacje do produkcji energii z zastosowaniem odnawialnych źródeł energii. Kto może uzyskać dofinansowanie? osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, jednostki organizacyjne administracji publicznej nieposiadające osobowości prawnej, którym właściwy organ administracji udzielił pełnomocnictw, osoby fizyczne w ramach umów zawartych z bankami oraz na podstawie odrębnych programów. Forma i poziom dofinansowania: Pożyczka do 80% kosztów rzeczywistych zadania, oprocentowanie pożyczki na zadania związane z termomodernizacją i modernizacją oświetlenia ulicznego wynosi 5 %, na zadania związane likwidacją niskiej emisji z wykorzystaniem źródeł odnawialnych 3%, na pozostałe zadania oprocentowanie wynosi 4% w stosunku rocznym, okres spłaty pożyczki, bez okresu karencji, nie może przekraczać 7 lat, okres karencji może wynosić najwyżej do 1,5 roku i liczy się od daty podpisania umowy. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 52

54 53 Pożyczka udzielana na zadania dofinansowywane ze środków Unii Europejskiej do 90 % różnicy wartości nakładów ogółem danego zadania i wartości pomocy ze środków Unii Europejskiej, oprocentowanie wynosi 0,5 stopy redyskonta weksli, jednak nie mniej niż 3% w stosunku rocznym, może być udzielona maksymalnie do 15 lat, licząc od daty podpisania umowy, okres karencji maksymalnie może trwać do 1 roku po ukończeniu realizacji zadania. W celu zapewnienia ciągłości finansowania zadań, które korzystają z finansowania ze środków Unii Europejskiej może być udzielona pożyczka płatnicza (pomostowa) na okresowe sfinansowanie kosztów do czasu refundacji środków przy oprocentowaniu równym stopie redyskonta weksli, jednak nie mniej niż 3% w stosunku rocznym. Dotacja Może być udzielona do 60 % kosztów rzeczywistych zadania, nie więcej niż 0,5 % przychodów uzyskanych przez Fundusz w roku poprzednim na zadania w zakresie: wspomagania wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej, ograniczenia niskiej emisji oraz ochrony wód, realizowane w obiektach: opieki zdrowotnej i sanatoryjnej, domach opieki społecznej i placówkach opiekuńczo-wychowawczych, hospicjach, szkołach, obiektach kultury, obiektach kościołów i związków wyznaniowych i obiektach administracji publicznej Źródło 4: Bank Ochrony Środowiska Bank oferuje następujące kredyty: Kredyt z Dobrą Energią - na realizację przedsięwzięć z zakresu wykorzystania odnawialnych źródeł energii, z przeznaczeniem na finansowanie projektów polegających na budowie: biogazowni, elektrowni wiatrowych, elektrowni fotowoltaicznych, instalacji energetycznego wykorzystania biomasy, innych projektów z zakresu energetyki odnawialnej. Dla JST, spółek komunalnych, dużych, średnich i małych przedsiębiorstw. Kredyt EkoOszczędny - na inwestycje prowadzące do oszczędności z tytułu: zużycia (energii elektrycznej, energii cieplnej, wody, surowców wykorzystywanych do produkcji), zmniejszenia opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska, zmniejszenia kosztów produkcji ponoszonych w związku z: składowaniem i zagospodarowaniem odpadów, oczyszczaniem ścieków, uzdatnianiem wody, inne przedsięwzięcia ekologiczne przynoszące oszczędności. Dla samorządów, przedsiębiorców (w tym wspólnot mieszkaniowych). Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 53

55 54 Kredyt z Klimatem - to długoterminowe finansowanie przeznaczone na realizowane przez Klienta przedsięwzięcia dotyczące: 1) Efektywności energetycznej, polegające na zmniejszeniu zapotrzebowania na energię (cieplną i elektryczną): modernizacja indywidualnych systemów grzewczych w budynkach mieszkalnych i obiektach wielkopowierzchniowych oraz lokalnych ciepłowni, modernizacja małych sieci ciepłowniczych, prace modernizacyjne budynków, polegające na ich dociepleniu (np. docieplenie elewacji zewnętrznej, dachu, wymiana okien), wymianie oświetlenia bądź instalacji efektywnego systemu wentylacji lub chłodzenia, montaż instalacji odnawialnej energii w istniejących budynkach lub obiektach przemysłowych (piece biomasowe, kolektory słoneczne, pompy ciepła, panele fotowoltaiczne, dopuszcza się integrację OZE z istniejącym źródłem ciepła lub jego zamianę na OZE), likwidacja indywidualnego źródła ciepła i podłączenie budynku do sieci miejskiej, wymiana nieefektywnego oświetlenia ulicznego, instalacja urządzeń zwiększających efektywność energetyczną, instalacja małych jednostek kogeneracyjnych lub trigeneracji. 2)Budowy systemów OZE dla JST, wspólnot i spółdzielni mieszkaniowych, mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw, fundacji, przedsiębiorstw komunalnych, dużych przedsiębiorstw. Maksymalna kwota kredytu 85% kosztów zadania. Kredyty z linii kredytowej NIB - na projekty związane z gospodarką wodno-ściekową, których celem jest redukcja oddziaływania na środowisko, projekty, których celem jest zmniejszenie oddziaływania rolnictwa na środowisko, projekty dotyczące gospodarki stałymi odpadami komunalnymi, wytwarzanie energii elektrycznej za pomocą turbin wiatrowych, termomodernizacja, remont istniejących budynków, o ile przyczyni się do redukcji emisji do powietrza i poprawiają efektywność energetyczną budynku bądź polegają na zamianie paliw kopalnych na energię ze źródeł odnawialnych. Dla MŚP, dużych przedsiębiorstw, spółdzielni mieszkaniowych, JST, przedsiębiorstw komunalnych Źródło 5: Bank Gospodarstwa Krajowego. Fundusz Termomodernizacji i Remontów Warunki kredytowania: kredyt do 100% nakładów inwestycyjnych, Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 54

56 55 możliwość otrzymania premii bezzwrotnej: termomodernizacyjnej, remontowej (budynki wielorodzinne, użytkowane przed dniem 14 sierpnia 1961), kompensacyjnej, o wysokości premii termomodernizacyjnej stanowiącej 20% wykorzystanej kwoty kredytu, jednak nie więcej niż 16% kosztów poniesionych na realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego i dwukrotność przewidywanych rocznych oszczędności kosztów energii, ustalonych na podstawie audytu energetycznego; o wysokość premii remontowej stanowi 20% wykorzystanej kwoty kredytu, nie więcej jednak niż 15% kosztów przedsięwzięcia remontowego Źródło 6: ESCO Finansowanie przedsięwzięć zmniejszających zużycie i koszty energii to podstawa działania przedsięwzięcia typu ESCO (Energy Service Company). Jest to formuła realizowania projektów, których efektem jest znaczne poprawienie efektywności energetycznej modernizowanych instalacji. Formuła ta dotyczyć może szerokiego zakresu projektów, ale najłatwiej przedstawić ją na przykładzie modernizacji oświetlenia ulicznego. Gmina realizując narzucony jej obowiązek oświetlania ulic ponosi pewne koszty związane z utrzymaniem sieci oświetleniowej oraz koszty energii elektrycznej służącej do oświetlenia. Aby zmniejszyć te koszty, gmina podpisuje porozumienia z firmą zewnętrzną typu ESCO, która to realizuje projekt modernizacji sieci oświetleniowej. Podczas trwania projektu gmina płaci jej comiesięczne opłaty w wysokości nie większej niż dotychczasowe opłaty związane z oświetleniem ulic. Firma ESCO organizuje finansowanie modernizacji sieci oświetleniowej, które to sukcesywnie spłaca dzięki oszczędnościom uzyskiwanym z modernizacji, opłaca też koszty energii elektrycznej i obsługi sieci oświetleniowej. Dzięki połączeniu wiedzy praktycznej i możliwościom finansowania projektu firma ESCO jest zainteresowana w osiągnięciu jak największych oszczędności w ramach umowy partnerskiej z gminą. Aby taki kontrakt zawrzeć firma ESCO dokonuje we własnym zakresie oceny stanu użytkowania energii w obiekcie i proponuje zakres działań, które jej zdaniem są korzystne i opłacalne. Jest w tym miejscu pole do negocjacji odnośnie rozszerzenia zakresu, jak również współudziału klienta w finansowaniu inwestycji. Kluczowym elementem jest jednak to, że po przeprowadzeniu oceny i zaakceptowaniu zakresu firma ESCO gwarantuje uzyskanie rzeczywistych oszczędności energii. Jest rzeczą oczywistą, że nikt nie robi tego za darmo, więc firma musi zarobić, ale są co najmniej dwa aspekty, które przemawiają na korzyść tego modelu finansowania: Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 55

57 56 1. Zaangażowanie środków klienta jest dobrowolne (jeśli chce dokłada się do zakresu inwestycji, ale wówczas efekty są dzielone pomiędzy firmę i klienta). 2. Pewność uzyskania efektów oszczędności energii gwarantowane przez firmę. Ze względu na zbyt małą szczegółowość danych oraz analityczne szacowanie wielu wielkości pośrednich opisujących obiekty (cechy geometryczne, sposób i czas użytkowania, itp.) wykonanie wiarygodnej symulacji finansowej dla tego modelu nie jest możliwe. Konieczna byłaby szczegółowa analiza obiektu za obiektem, zarówno od strony technicznej jak i ekonomiczno-finansowej. Model ten powinien być jednak rozważony, gdyż finalnie może się okazać, że ze względu na zagwarantowanie oszczędności w kontrakcie, firma będzie skrupulatnie nadzorowała obiekty i w rzeczywistości uzyska więcej niż zagwarantowała. W takim przypadku nie jest wykluczone, że pomimo wyższych kosztów realizacji przedsięwzięć, koszt uzyskania efektu będzie niższy niż w przypadku realizacji bez angażowania firmy ESCO. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 56

58 57 II. Wyniki bazowej inwentaryzacji dwutlenku węgla 1. Metodologia Celem inwentaryzacji jest określenie wielkości emisji z obszaru gminy Sokoły, tak aby umożliwić dobór działań służących jej ograniczeniu. Podstawą oszacowania wielkości emisji jest zużycie energii finalnej. Poprzez zużycie energii finalnej rozumie się zużycie: paliw opałowych (na potrzeby gospodarczo-bytowe i ogrzewanie budynków), paliw transportowych, energii elektrycznej, Inwentaryzacja obejmuje pełny obszar administracyjny gminy Sokoły. Rokiem w którym zebrano dane niezbędne do przeprowadzenia inwentaryzacji jest rok 2014, przy czym większość zebranych danych jest aktualna na koniec roku 2013, stąd też przyjęto, iż dla dalszej części dokumentu rokiem, na którym ustalono aktualność inwentaryzacji jest rok Rokiem dla którego prognozowana jest wielkość emisji jest rok W dalszej części dokumentu rok ten określany będzie jako rok docelowy. Rok ten stanowi również horyzont czasowy dla założonego planu działań. Rok w odniesieniu, do którego porównywana jest wielkość emisji jest rok W dalszej części dokumentu rok ten określany będzie jako rok bazowy. Wybór roku 2000 jako roku bazowego dla dokonanych obliczeń wynika z faktu możliwości pozyskania wiarygodnych danych na temat emisji w tym okresie. Odwoływanie się do dalszych okresów czasowych z uwagi na brak możliwości pozyskania kompleksowych danych jest co prawda możliwe, ale skutkowałoby koniecznością uzupełniania braków szacunkami i analogiami, co w negatywny sposób wpływałoby na wiarygodność i rzetelność całego dokumentu Czynniki wpływające na emisję Pierwszym etapem inwentaryzacji emisji na terenie gminy jest identyfikacja okoliczności i cech charakterystycznych gminy mający wpływ na wielkość emisji. Na płaszczyźnie teoretycznej wyróżnić można okoliczności: 1) Determinujące aktualny poziom emisji. 2) Determinujące wzrost emisyjności. 3) Determinujące spadek emisyjności. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 57

59 58 Do czynników determinujących aktualny poziom emisji należą: 1) Gęstość zaludnienia. 2) Ilość gospodarstw domowych. 3) Ilość podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy. 4) Stopień urbanizacji. 5) Obecność zakładów przemysłowych, centrów usługowych oraz stref przemysłowych. 6) Ilość pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy. 8) Ilość i stan techniczny obiektów publicznych. Wskazane wyżej czynniki wpływają na aktualne zużycie energii finalnej, a tym samym całkowitą wielkość emisji CO2 z obszaru gminy. Do czynników determinujących wzrost emisyjności należą: wzrost liczby mieszkańców, wzrost liczby gospodarstw domowych, wzrost liczby podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy, budowa nowych szlaków drogowych, wzrost liczby pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy. Do czynników determinujących spadek emisyjności należą: spadek liczby mieszkańców, spadek liczby gospodarstw domowych, spadek liczby podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy, spadek liczby pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy, termomodernizacja i poprawa stanu technicznego obiektów publicznych, poprawa efektywności energetycznej obiektów prywatnych, wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. W praktyce konieczne jest zatem dokonanie charakterystyki gminy w oparciu o wymienione wyżej kryteria co pozwoli oszacować aktualny poziom emisji gazów cieplarnianych oraz prognozowany trend zmian emisji do roku Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 58

60 59 2. Transport Transport jest poważnym źródłem zanieczyszczenia środowiska. W ostatnich latach w Polsce nastąpił rozwój transportu drogowego i pojawiły się nowe zagrożenia środowiska. Prawie dwukrotnie wzrosła liczba prywatnych samochodów, ale nie nadążył za tym rozwój sieci dróg. Brakuje szybkich dróg omijających tereny zamieszkałe co powoduje większą emisję substancji i hałasu do środowiska. Spaliny i hałas komunikacyjny stwarzają duże zagrożenia dla środowiska, a więc i dla zdrowia ludzi. Wzrastająca liczba samochodów, często wyeksploatowanych, jest także źródłem dużej ilości odpadów. Na terenie gminy znajduje się 17,659 km dróg wojewódzkich: Droga nr 678 Białystok Sokoły Wysokie Mazowieckie (długość drogi w gminie to 9,201 km); Droga nr 671 Sokoły Jażewo Stare Tykocin Knyszyn Korycin (długość drogi w gminie to 8,458 km). Ponadto poprzez gminę przebiega 75,86 km dróg powiatowych, 68 km dróg gminnych (w tym 52 km dróg utwardzonych) oraz 591 km dróg dojazdowych do gruntów rolnych oraz leśnych. Tabela 5 Struktura dróg na terenie gminy Sokoły Wyszczególnienie Stan ogółem (km) W tym utwardzone (km) Drogi wojewódzkie 17,66 17,66 Drogi powiatowe 75,86 73,64 Drogi gminne Drogi dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych RAZEM 752,52 143,3 Źródło: Plan Odnowy Miejscowości Sokoły na lata W całej gminie chodniki dla pieszych znajdują się wyłącznie w Sokołach. Łączna ich powierzchnia wynosi m 2. Przez teren gminy przebiegają dwie linie kolejowe: Białystok - Ostrołęka (obecnie pociągi na tej trasie nie kursują), Białystok - Warszawa (linia dwutorowa, kursują pociągi osobowe, towarowe i pośpieszne. Na terenie gminy na tym szlaku zlokalizowany jest tylko jeden przystanek w Raciborach Nowych). Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 59

61 60 W 2007 roku została uruchomiona linia kolejowa Sokoły - Łapy dla transportu towarowego, ze stacją w miejscowości Kruszewo Brodowo Ruch lokalny Dane dotyczące ilości pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy Sokoły w roku 2000 i 2014, otrzymano z Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców oraz z Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem. W roku 2000 liczba zarejestrowanych pojazdów wynosiła 2034 sztuk. W 2013 r. liczba pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy znacznie wzrosła i wyniosła 5742, w tym samochodów osobowych, co stanowiło ponad 78% wszystkich pojazdów. Z uzyskanych danych wynika także, że dominującym paliwem był diesel 47%. Drugim pod względem wykorzystania paliwem była benzyna 43%, natomiast LPG było wykorzystywane prze 10% kierowców. Podział paliw pod względem wykorzystania przedstawia poniższy wykres. Wykres 12. Struktura paliw wykorzystywanych w transporcie w roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z CEPiK. Liczbę pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy Sokoły z podziałem na stosowany rodzaj paliwa w roku 2000 i 2014 wraz z emisją CO2 zestawiono w tabeli 6. Emisję CO2 wyliczono w oparciu o wskaźniki KOBiZE (Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami: wskaźniki emisji CO2 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do emisji za rok 2014). Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 60

62 61 Tabela 6 Liczba pojazdów oraz emisja CO2 z ruchu lokalnego w roku Emisja z ruchu lokalnego rok 2000 Liczba pojazdów Rodzaj Paliwa Emisja [Mg CO2] Motocykle 112 Sam. Osobowe Sam. Ciężarowe 5 Autobusy 1 Samochody specjalne do 3,5 t 0 Samochody sanitarne 0 Ciągniki samochodowe 0 Ciągniki rolnicze 762 SUMA Benzyna 0 Diesel 0 LPG Benzyna 63 Diesel 43 LPG 0 Benzyna 5 Diesel 0 LPG 1 Benzyna 0 Diesel 0 LPG 0 Benzyna 0 Diesel 0 LPG 0 Benzyna 0 Diesel 0 LPG 0 Benzyna 0 Diesel 0 LPG 0 Benzyna 762 Diesel 0 LPG Benzyna 830 Diesel 43 LPG 92, ,85 66,47 0,73 0,00 0,00 0, , ,84 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem. W związku ze zwiększeniem ilość pojazdów, zwiększyła się również emisja z tytułu transportu. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 61

63 62 Tabela 7 Liczba pojazdów oraz emisja CO2 z ruchu lokalnego w roku Emisja z ruchu lokalnego rok 2013 Liczba pojazdów Rodzaj Paliwa Emisja [Mg CO2] Motocykle 448 Sam. Osobowe Sam. Ciężarowe 389 Autobusy 13 Samochody specjalne do 3,5 t 12 Samochody sanitarne 0 Ciągniki samochodowe 49 Ciągniki rolnicze SUMA Benzyna 2 Diesel 0 LPG Benzyna 902 Diesel 535 LPG 98 Benzyna 274 Diesel 17 LPG 1 Benzyna 12 Diesel 0 LPG 2 Benzyna 10 Diesel 0 LPG 0 Benzyna 0 Diesel 0 LPG 1 Benzyna 48 Diesel 0 LPG 6 Benzyna Diesel 0 LPG Benzyna Diesel 552 LPG 366, , ,64 160,26 51,98 0,00 638, , ,72 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Starostwa Powiatowego w Wysokiem Mazowieckiem. W prognozie liczby pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy Sokoły oraz emisji CO2 z tego sektora w 2020 r. wykorzystano dane statystyczne dotyczące ilości pojazdów na 1000 mieszkańców. Biorąc pod uwagę, że w prognozach liczby mieszkańców do 2020 r. zakłada się ich spadek, również w prognozie liczby pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy założono ich zmniejszenie Tranzyt Przez gminę Sokoły przebiegają dwie drogi wojewódzkie: Droga nr 678 Białystok Sokoły Wysokie Mazowieckie; Droga nr 671 Sokoły Jażewo Stare Tykocin Knyszyn Korycin. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 62

64 63 Przebieg dróg tranzytowych przez teren gminy Sokoły przedstawia rysunek 7. Rysunek 7. Przebieg dróg tranzytowych przez teren gminy Sokoły. Źródło: Google Maps W odniesieniu do drogi krajowej oraz dróg wojewódzkich stanowiących element sieci aglomeracyjnych dróg tranzytowych, należy stwierdzić, że praktycznie wydzielają one ruch tranzytowy. Drogi te prowadzone są w terenach mocno zainwestowanych, co niekorzystnie wpływa na możliwość prawidłowego kształtowania struktury przestrzennej tych jednostek. Wpływa to również na nowo realizowane zainwestowanie, które musi być lokalizowane z uwzględnieniem parametrów technicznych dróg odpowiadających ich klasie. W celu oszacowania natężenia ruchu oraz emisji CO2 z tytułu ruchu tranzytowego do 2020 roku przyjęto metodykę GDDKiA opisaną w publikacji: Zasady prognozowania wskaźników wzrostu ruchu wewnętrznego na okres na sieci drogowej do celów planistycznoprojektowych. Dobowa liczba pojazdów poruszająca się na drogach tranzytowych przebiegających przez teren gminy przedstawiono w tabeli 8. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 63

65 64 Tabela 8 Dobowa liczba pojazdów na terenie dróg tranzytowych przebiegających przez teren gminy Sokoły. Numer drogi Dobowa liczba pojazdów DW , , ,00 DW , , ,00 SUMA 5638, , ,00 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Generalnego Pomiaru Ruchu w roku Na podstawie uzyskanych i opracowanych danych wyliczono emisję dwutlenku węgla generowaną przez tranzyt w analizowanych latach tabela 9. Tabela 9 Emisja dwutlenku węgla generowana przez drogi tranzytowe na terenie gminy Sokoły. Numer drogi Emisja CO2 - tranzyt [Mg CO2] DW , , ,86 DW , , ,01 SUMA 4200, , ,87 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Generalnego Pomiaru Ruchu w roku Podsumowanie Na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji stwierdzono iż: W roku 2000 emisja z transportu stanowiła 40% całkowitej emisji na terenie gminy. W roku 2013 emisja z transportu stanowiła 58% całkowitej emisji na terenie gminy (znaczne zwiększenie ilości pojazdów na terenie gminy Sokoły). W tabeli 10 przedstawiono sumaryczne zestawienie emisji pochodzącej z transportu. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 64

66 65 Tabela 10 Podsumowanie emisji z transportu na terenie gminy Sokoły Emisja w transporcie Emisja CO2 [Mg CO2] w 2000 roku Emisja CO2 [Mg CO2] w 2013 roku Emisja CO2 [Mg CO2] w 2020 roku - prognoza Tranzyt 4 200, , ,87 Transport lokalny 8977, , ,43 SUMA , , ,30 Źródło: Opracowanie własne. 3. Zużycie energii elektrycznej Wszystkie obiekty w gminie są zaopatrzone w elektryczność. Dystrybucją energii elektrycznej na terenie Gminy Sokoły zajmuje się PGE Dystrybucja S.A. Oddział Białystok, która pełni funkcję Operatora Systemu Dystrybucyjnego, odpowiada więc za przesył energii elektrycznej oraz za utrzymanie i rozwój infrastruktury sieciowej. Odbiorcy z terenu gminy Sokoły zasilani są dwiema liniami SN 15 kv Ruś 1 i Ruś 2 wyprowadzonymi ze stacji 110/15 kv Wysokie Mazowieckie zlokalizowanej poza terenem gminy. Sieć elektroenergetyczna SN i nn na terenie Gminy Sokoły jest w dobrym stanie technicznym. Linie 15 kv posiadają dwustronne zasilanie, natomiast niektóre stacje 15/0,4 kv pracujące w odgałęzieniach linii 15 kv zasilane są jednostronnie. We wszystkich liniach występują rezerwy przesyłowe. Na terenie gminy zlokalizowanych jest ponad 70 stacji transformatorowych SN/nn. Są to w przeważającej ilości stacje niewielkie około 21 % stacji ma moc 100 kva, zaś ponad 35 % moc 63 kva. Na terenie gminy przeważa sieć rozdzielcza oparta na liniach napowietrznych, jedynie 3 % sieci niskiego napięcia jest kablowa. Ma to wpływ na pracę systemu, gdyż linie napowietrzne charakteryzują się dużą wrażliwością na warunki atmosferyczne. Podmiotem pełniącym rolę Sprzedawcy z Urzędu na terenie działania PGE Dystrybucja S.A. Oddział Białystok - PGE Obrót S.A. Oddział z siedzibą w Białymstoku. Na ternie Gminy Sokoły jest około 2500 indywidualnych odbiorców energii elektrycznej oraz około 300 odbiorców przemysłowych. Odbiorcy indywidualni pobierają energię elektryczną na własne potrzeby i są rozliczani w taryfie G. Natomiast odbiorcy przemysłowi są rozliczani w taryfach A, B i C. Z przedstawionych poniżej danych wynika, że wzrasta ilość energii elektrycznej dostarczonej do odbiorców wśród wszystkich grup taryfowych. Powodem wzrastającego zużycia energii jest stały rozwój gminy pod względem gospodarczym. Szczegółowe zużycie energii elektrycznej dla gminy Sokołów dla roku 2000 przedstawiono w tabeli 11. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 65

67 66 Tabela 11 Zużycie oraz emisja CO2 z tytułu zużycia energii elektrycznej w roku rok 2000 Grupa taryfowa Zużycie MWh Wskaźnik emisji [Mg CO2/MWh] Emisja [Mg CO2] A 0,00 0,89 0,00 B 136,61 0,89 121,59 C 1566,27 0, ,98 G 5258,10 0, ,71 SUMA 6960, ,28 Źródło: Opracowanie własne. Zużycie energii elektrycznej oraz emisję [Mg CO2] w roku 2013 przedstawiono w tabeli 12. Tabela 12 Zużycie oraz emisja CO2 z tytułu zużycia energii elektrycznej w roku rok 2013 Grupa taryfowa Zużycie MWh Wskaźnik emisji [Mg CO2/MWh] Emisja [Mg CO2] A 0,00 0,89 0,00 B 214,96 0,89 191,31 C 2109,62 0, ,56 G 6274,41 0, , , ,10 Źródło: Opracowanie własne. W tabeli 13 przedstawiono prognozę zużycia energii elektrycznej do roku 2020, która zakłada wzrost zużycia energii elektrycznej, a co za tym idzie zwiększenie emisji CO2. Przyczynami prognozowanego wzrostu zapotrzebowania na energię elektryczną do roku 2020 są między innymi: dalszy rozwój gospodarki na terenie gminy, zwiększająca się powierzchnia budynków mieszkalnych, stosowanie w gospodarstwach domowych coraz większej ilości urządzeń elektrycznych. Tabela 13 Prognozowane zużycie oraz emisja CO2 z tytułu zużycia energii elektrycznej w roku rok prognoza Grupa taryfowa Zużycie MWh wskaźnik emisji [Mg CO 2/MWh] Emisja [Mg CO 2] A 0,00 0,89 0,00 B 274,38 0,89 244,20 C 2476,55 0, ,13 G 6900,75 0, , , ,99 Źródło: Opracowanie własne na Podstawie Polityki Energetycznej Polski do roku Poniższy wykres przedstawia emisję CO2 z tytułu wykorzystania energii elektrycznej na terenie gminy z podziałem na grupy taryfowe w latach 2007,2013 oraz prognozę na rok Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 66

68 67 Wykres 13 Emisja CO2 z tytułu zużycia energii elektrycznej na terenie gminy w latach 2000, 2013 oraz prognozę na rok Źródło: opracowanie własne na podstawie otrzymanych danych 4. Zużycie gazu Dystrybucją gazu ziemnego na terenie Gminy Sokoły zajmuje się Mazowiecka Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. Oddział Zakład Gazowniczy Białystok. Gaz ziemny wysokometanowy dostarczany jest dla celów komunalno bytowych i ogrzewania mieszkań oraz na potrzeby usług jedynie w okolicach miejscowości Dworaki Staśki. Do sieci gazowej podłączonych jest 9 przyłączy gazowych, w tym 7 budynków mieszkalnych. Na terenie Gminy Sokoły znajduje się jedna stacja redukcyjno pomiarowa wysokiego ciśnienia zlokalizowana w miejscowości Dworaki Staśki. Zasila ona sieć gazową średniego ciśnienia. Instalacja ta została wybudowana w 1994 roku i jej stan techniczny, według oceny dystrybutora, jest dobry. Sieć gazową na terenie Gminy Sokoły można uznać za słabo rozwiniętą. Jedynymi odbiorcami są odbiorcy zlokalizowani w pobliżu stacji redukcyjno pomiarowej. Przedsiębiorstwem świadczącym usługi obrotu gazem jest PGNiG S.A. Mazowiecki Oddział Obrotu Gazem w Warszawie Gazownia Białostocka, które obsługuje na terenie Gminy Sokoły 10 odbiorców. Stopień gazyfikacji Gminy Sokoły jest słaby. Z ogólnej liczby 1324 mieszkań posiadających dostęp do gazu, aż 99,4 % mieszkań korzysta z gazu z butli. 5. Zużycie paliw opałowych Na terenie gminy brak centralnej sieci ciepłowniczej pracującej na potrzeby zasobów mieszkalnych Gminy Sokoły, istnieją natomiast lokalne kotłownie. Największa z nich Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 67

69 68 zlokalizowana jest na terenie Zespołu Szkół Rolniczych im. Stefanii Karpowicz w Krzyżewie, która oprócz budynków szkoły zasila ciepłem ok. 10 okolicznych mieszkań. Druga z nich zlokalizowana jest w Sokołach zasilając ok. 20 mieszkań. Tabela 14 Zapotrzebowanie na energię cieplną na terenie gminy Sokołów w analizowanych latach. Zapotrzebowanie na energię cieplną zapotrzebowanie na energię [GJ/m2] 0,821 Ogólne zapotrzebowanie na energię w roku 2000 r. [GJ] ,68 Ogólne zapotrzebowanie na energię w roku 2013 r. [GJ] ,27 Ogólne zapotrzebowanie na energię w roku 2020 r. [GJ] ,26 Źródło: Opracowanie własne. Obecnie wykorzystywane źródła energii cieplnej stanowią: węgiel kamienny, olej opałowy i drewno. Bardzo częstym połączeniem paliw na terenie gminy jest zużycie węgla kamiennego wraz z drewnem. Strukturę paliw wykorzystywanych na potrzeby cieplne sporządzono w oparciu o ankietyzację przeprowadzoną na terenie gminy Sokoły. Procentowy rozkład paliw wykorzystywanych na terenie gminy z podziałem na zużycie wśród mieszkańców przedstawiono na wykresie 14. Wynika z niego, iż ponad 40 % potrzeb na ciepło jest pokrywane przez zużycie paliw stałych takich jak węgiel oraz drewno. Wykres 14 Podział paliw wykorzystanych do ogrzewania na terenie gminy Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankietyzacji Potrzeby cieplne wykorzystywane do zaspokajania mieszkańców gminy Sokoły oraz emisje CO2 [Mg CO2] w roku 2000 przedstawia tabela 15. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 68

70 69 Tabela 15 Potrzeby cieplne zaspokajane z danego rodzaju paliwa [GJ] oraz emisja [Mg CO2] w roku Potrzeby cieplne zaspokajane z danego rodzaju paliwa [GJ] Wskaźnik emisji [MG CO2/GJ] Emisja [Mg CO2] węgiel 42718,81 0, ,44 węgiel + drewno 50819,36 0, ,31 węgiel + olej opałowy 5145,79 0, ,29 olej opałowy 1473,62 0, ,00 drewno 25040,34 0, ,40 SUMA , ,43 Źródło: opracowanie własne na podstawie ankietyzacji Potrzeby cieplne zaspokajane z danego rodzaju paliwa [GJ] w roku 2013 przedstawia tabela 16. W porównaniu do roku 2000 zapotrzebowanie na ciepło wzrosło o ,59 GJ. Łączne zapotrzebowanie mieszkańców wynosiło ,27 [GJ], natomiast emisja wyniosła ,47 Mg CO2. Tabela 16 Potrzeby cieplne zaspokajane z danego rodzaju paliwa [GJ] oraz emisja [Mg CO2] w roku Potrzeby cieplne zaspokajane z danego rodzaju paliwa [GJ] wskaźnik emisji [MG CO2/GJ] Emisja [Mg CO2] węgiel 48614,61 0, ,23 węgiel + drewno 57833,15 0, ,81 węgiel + olej opałowy 5855,98 0, ,89 olej opałowy 1677,00 0, ,45 drewno 28496,25 0, ,09 SUMA , ,47 Źródło: opracowanie własne na podstawie ankietyzacji W prognozowanym roku 2020 przewidywane zapotrzebowanie na ciepło wzrośnie do ,26 GJ. Prognozowana emisja będzie wynosić ,56 Mg CO2. Podział ze względu na wykorzystywanie poszczególnych paliw na cele grzewcze przedstawia tabela 17. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 69

71 70 Tabela 17 Potrzeby cieplne zaspokajane z danego rodzaju paliwa [GJ] oraz emisja [Mg CO2] w roku % Potrzeby cieplne zaspokajane z danego rodzaju paliwa [GJ] Wskaźnik emisji [MG CO2/GJ] Emisja [Mg CO2] węgiel 34,12% 50791,46 0, ,56 węgiel + drewno węgiel + olej opałowy 40,59% 60422,78 0, ,08 4,11% 6118,20 0, ,58 olej opałowy 1,18% 1752,10 0, ,16 drewno 20,00% 29772,25 0, ,18 SUMA , ,56 Źródło: opracowanie własne na podstawie ankietyzacji Graficzne zestawienie struktury pokrycia zapotrzebowania na energię cieplną [GJ] przedstawiono na wykresie 15. Wykres 15 Struktura pokrycia zapotrzebowania na energię cieplną na terenie gminy Sokoły Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonej ankietyzacji Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 70

72 71 Wykres 16 Emisja generowana przez pokrycie zapotrzebowania na energię cieplną [Mg CO2] terenie gminy Sokołów Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonej ankietyzacji 6. Oświetlenie uliczne Dane dotyczące oświetlenia ulicznego na terenie gminy Sokoły w roku 2013 uzyskano z Urzędu Gminy w Sokołach. Charakterystykę oświetlenia ulicznego przedstawia tabela 18.. Roczny czas świecenia oraz wskaźnik emisji CO2 przyjęto z załącznika nr 2 - Metodyka do Regulaminu i konkursu GIS "SOWA Energooszczędne oświetlenie uliczne". Tabela 18 Charakterystyka systemu oświetleniowego gminy Sokoły. Charakterystyka systemu oświetleniowego Moce opraw [W] Ilość opraw Roczny czas świecenia Zużycie energii [MWh] Wskaźnik emisji [MG CO2/GJ] Emisja [Mg CO2] ,33 0,89 85, ,40 0,89 148,98 SUMA Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z Urzędu Gminy w Sokołach. Średnia moc oprawy systemu oświetleniowego to 86,46 W, natomiast łączna moc systemu oświetleniowego to 65,54 kw. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 71

73 72 7. Budynki użyteczności publicznej Na terenie gminy zinwentaryzowano 5 budynków użyteczności publicznej. Wyniki przeprowadzonej inwentaryzacji przedstawiono w tabeli 19. Łączna powierzchnia inwentaryzowanych budynków to 8 241,1 m 2, natomiast emisja z tytułu zużycia energii elektrycznej to 84,51 Mg CO2, natomiast emisja CO2 z tytułu zużycia ciepła na terenie gminy to 168,56 Mg CO2. Ważnym jest, aby budynki użyteczności publicznej stanowiły wzór dla wszystkich mieszkańców, wykorzystując rozwiązania ekologiczne.. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 72

74 73 Tabela 19 Zestawienie zużycia energii elektrycznej, cieplnej oraz emisja CO2 w budynkach użyteczności publicznej na terenie gminy Sokoły. Lp 1 Podmiot Szkoła Podstawowa - Bruszewo Powierzch nia użytkowa [m 2 ] Zużycie energii elektrycznej [MWh] Wskaźnik emisji [MG CO 2/MWh] 720,00 5,77 0,89 Źródło ciepła kotłownia olejowa Zużycie ciepła [GJ] Wskaźnik emisji [MG CO 2/GJ] Emisja CO2 z energii elektrycz ej [Mg CO2] Emisja CO2 ze zużycia energii na potrz. Cieplnej [Mg CO2] 265,57 0,076 5,14 20,18 2 Zespół Szkół w Sokołach 5560,00 64,74 0,89 kotłownia olejowa 1503,93 0,076 57,62 114,30 3 Ośrodek Zdrowia 361,10 8,38 0,89 4 GOK 1200,00 10,56 0,89 5 Szkoła Podstawowa w Kowaleszczyźnie 400,00 5,50 0,89 kotłownia olejowa kotłownia olejowa kotłownia olejowa 145,04 0,076 7,46 11,02 160,58 0,076 9,40 12,20 142,80 0,076 4,90 10,85 SUMA 8 241,10 94, ,92 84,51 168,56 Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankietyzacji. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 73

75 74 8. Podsumowanie inwentaryzacji emisji CO2 Inwentaryzację emisji CO2 [Mg CO2] dla gminy Sokoły przeprowadzono w oparciu o dane uzyskane od dystrybutorów energii, dokumentów strategicznych, ankietyzacji budynków użyteczności publicznej, ankietyzacji mieszkańców oraz danych statystycznych. Jako rok bazowy przyjęto rok 2000 (wybór roku bazowego wynika z faktu możliwości pozyskania wiarygodnych danych dotyczących zużycia energii w tym okresie). Rokiem oceny stanu obecnego jest rok Rokiem docelowym, dla którego zostały opracowane prognozy zarówno w scenariuszu nie zakładającym działań niskoemisyjnych jak i scenariuszu niskoemisyjnym jest rok Stanowi on horyzont czasowy dla założonego planu działań. Rok 2020 analizowano w dwóch wariantach: prognozy, która nie zakłada wprowadzenia działań mających na celu redukcję emisji CO2, prognozy uwzględniającej scenariusz niskoemisyjny. Wyniki przeprowadzonej inwentaryzacji zestawiono w tabeli 20. Tabela 20 Bilans emisji wg rodzajów paliw. Bilans emisji wg rodzajów paliw prognoza prognoza, scenariusz niskoemisyjny energia elektryczna 6 195, , , ,99 paliwa transportowe , , , ,30 paliwa opałowe , , , ,56 Planowana redukcja emisji -2738,38 SUMA , , , ,48 Źródło: Opracowanie własne. Zgodnie z przeprowadzoną inwentaryzacją, emisja dwutlenku węgla w roku bazowym 2000 wyniosła ,22 Mg CO2, a kluczowym czynnikiem emisji była emisja pochodząca z paliw transportowych i paliw opałowych wykres 17. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 74

76 75 Wykres 17 Bilans emisji CO2 wg rodzajów paliw w roku Źródło: Opracowanie własne. W roku obliczeniowym 2013 największy udział w emisji CO2 58 % całkowitej emisji stanowiła emisja pochodząca z paliw transportowych i 28% emisja z paliw opałowych. Wykres 18 Bilans emisji CO2 wg rodzajów paliw w roku Źródło: Opracowanie własne. W prognozowanym roku 2020 emisja z poszczególnych rodzajów została przedstawiona na wykresie 19. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 75

77 76 Wykres 19 Bilans emisji CO2 wg rodzajów paliw w roku prognozowanym Źródło: Opracowanie własne. Przeprowadzona inwentaryzacja emisji CO2 na terenie gminy Sokoły pozwala oszacować ilość CO2 emitowanego przez 1 mieszkańca w ciągu doby i roku. Zestawiono wyniki dla roku 2000, 2013, prognozowanego 2020 oraz prognozowanego 2020 r. z uwzględnieniem scenariusza niskoemisyjnego. Prognozowana emisja roczna przypadająca na jednego mieszkańca w roku 2020 będzie wynosić 9,96 Mg CO2. Wprowadzenie działań przedstawionych w planie pozwoli na jej obniżenie o 0,84 Mg CO2 wykres 20. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 76

78 77 Wykres 20 Roczna emisja CO2 [Mg CO2] w przeliczeniu na 1 mieszkańca gminy Sokoły. Źródło: Opracowanie własne. Z dobowej emisji CO2 [kg CO2] wynika, że mieszkaniec gminy Sokoły w 2013 r. emitował 25,47 kg CO2. Dla porównania w roku ,25 kg CO2. Natomiast w prognozie na 2020 rok zakłada się wzrost emisji do 27,29 kg CO2. Wprowadzanie działań redukujących emisję dwutlenku węgla spowodowuje jej obniżenie do 24,98 kg CO2 wykres 21. Wykres 21 Emisja dobowa [kg CO2] w przeliczeniu na jednego mieszkańca gminy Sokoły. Źródło: Opracowanie własne. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 77

79 78 III. Działania/zadania i środki zaplanowane na cały okres objęty planem 1. Opis poszczególnych metod redukcji emisji W działaniach związanych z przejściem na gospodarkę niskoemisyjną, największego potencjału upatruje się w odnawialnych źródłach energii, które zastąpić mogą wysokoemisyjne źródła konwencjonalne, działaniach termomodernizacyjnych obiektów oraz przedsięwzięciach poprawy efektywności energetycznej (w szczególności modernizacji oświetlenia) które sprzyjają obniżeniu zapotrzebowania energetycznego budynków i infrastruktury technicznej. Każde działanie rozpatrywać jednak należy nie tylko z perspektywy uzyskanego efektu ekologicznego i przypadającego kosztu inwestycyjnego, ale również korzyści i kosztów społecznych. Inwestycje w odnawialne źródła energii mogą sprzyjać tworzeniu nowych miejsc pracy przy eksploatacji nowopowstałych instalacji, ale jeżeli rozwój gminy skoncentrowany będzie wokół energetyki wiatrowej może to skutkować zaburzeniem naturalnego krajobrazu i tym samym odbić się negatywnie na kondycji sektora turystycznego. Stąd też przed przystąpieniem do działań inwestycyjnych należy przeprowadzić analizę wad i zalet wybranych rozwiązań Energetyka wiatrowa Według danych Urzędu Regulacji Energetyki na koniec września 2013 roku, funkcjonowało w Polsce 795 instalacji wiatrowych o łącznej mocy MW. Większość z nich zlokalizowana jest w północno-zachodniej części kraju. Liderem jest województwo zachodniopomorskie (836,9 MW mocy zamontowanych instalacji wiatrowych), kolejne miejsca zajmują województwa pomorskie (312,2 MW) i kujawsko-pomorskie (296,1 MW). Lokalizowanie dużych farm wiatrowych w obszarze Pomorza związane jest przede wszystkim z dobrą wietrznością tamtych terenów, chociaż jak obrazuje to mapa wietrzności potencjał do lokowania siłowni wiatrowych jest dużo większy Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 78

80 79 Rysunek 8. Mapa wietrzności Polski Źródło: Na terenie powiatu wysokomazowieckiego, do którego należy gmina, funkcjonują cztery elektrownie wiatrowe o łącznej zainstalowanej mocy 5,600 MW Energetyka słoneczna W kraju najlepszymi warunkami do lokowania instalacji fotowoltaicznych charakteryzują się południowo wschodnie województwa określa się je mianem polskim biegunem ciepła. Rysunek 9. Potencjał wykorzystania energii słonecznej na terenie Polski. Źródło: Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 79

81 80 Moc instalacji fotowoltaicznej rekomendowanej dla zasilania domu jednorodzinnego to 4 kw (16 modułów fotowoltaicznych o łącznej powierzchni ok. 25,6 m 2 ). Roczny szacowany uzysk energii to kwh. Koszt budowy wynosi ok zł/kw zainstalowanej mocy. Żywotność modułów fotowoltaicznych deklarowana przez producentów wynosi od 20 do 25 lat, a produkcja energii poza okresowymi przeglądami odbywa się całkowicie bezobsługowo. Energia wytworzona w instalacji wykorzystywana jest w pierwszej kolejności na pokrycie potrzeb obiektu do którego jest przyłączona, a nadwyżki energii mogą zostać odsprzedane do sieci elektroenergetycznej. Jak pokazuje jednakże dobowy wykres pomiaru parametrów pracy małej instalacji fotowoltaicznej i wiatrowej, źródła te charakteryzują się bardzo dużą zmiennością wytwarzanej energii elektrycznej, stąd też mogą być traktowane jedynie jako wspomaganie zasilania sieciowego. Stworzenie sytemu autonomicznego dla zasilania obiektu niepodłączonego do sieci elektroenergetycznego wymagałoby natomiast wykorzystania systemu akumulacji energii może on jednakże zwiększyć koszt budowy systemu nawet o 50%. Oprócz konwersji na energię elektryczną, energia słoneczna może zostać wykorzystana za pośrednictwem instalacji kolektorów słonecznych do podgrzewania ciepłej wody użytkowej oraz wspomagania systemów ogrzewania. Ponieważ w systemach tych brak możliwości odsprzedania nadwyżek wytworzonego ciepła, tak jak ma to miejsce w przypadku energii elektrycznej oddawanej do sieci, stąd też każda inwestycja musi zostać dostosowana do szacunkowego zużycia wody w obiekcie szczególnie ważny jest dobór wielkości zasobnika na podgrzewaną wodę. Szacowana powierzchnia czynna kolektorów dedykowana dla zasilenia domu jednorodzinnego wynosi 5 m 2. Powierzchnia ta pozwoli wygenerować rocznie ok kwh energii cieplnej. Koszt kompleksowej budowy takiej instalacji to ok zł. Najistotniejszym parametrem określającym potencjał wykorzystania energii solarnej jest natężenie promieniowania słonecznego i nasłonecznienie. Uśrednione roczne promieniowanie całkowite w gminie wynosi MJ/m 2. Biorąc pod uwagę powierzchnię gminy, zasoby energii słonecznej kształtują się na poziomie TJ i można je uznać za bardzo wysokie. Wykorzystanie energii słonecznej na terenie gminy powinno mieć miejsce w budownictwie, szczególnie w nowym poprzez odpowiednie usytuowanie i konstrukcję budynków (technologia pasywna), zastosowanie odpowiednich technologii i urządzeń umożliwiających wykorzystanie promieniowania słonecznego do ogrzewania ciepłej wody użytkowej, wody Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 80

82 81 basenowej oraz ogrzewania pomieszczeń (technologia aktywna). Biorąc pod uwagę możliwość wystąpienia okresów pochmurnych, kolektory słoneczne muszą być wtedy dublowane innym sposobem ogrzewania. W tabeli 21 przedstawiono zestawienie mocnych i słabych stron turbin wiatrowych, instalacji fotowoltaicznych i kolektorów słonecznych. Tabela 21 Zestawienie zalet i wad poszczególnych rodzajów odnawialnych źródeł energii. Mocne strony Słabe strony Turbiny wiatrowe Wysoka wydajność produkcji energii. Możliwość odsprzedaży nadwyżek energii do sieci elektroenergetycznej. Konieczność przeprowadzenia badań wietrzności. Kontrowersje społeczne związane z zaburzeniem równowagi krajobrazu. Konieczność uzyskania pozwolenia na budowę. Instalacje fotowoltaiczne Duża żywotność. W zasadzie bezobsługowa eksploatacja. Możliwość odsprzedaży nadwyżek energii do sieci elektroenergetycznej. Duże wahania wytwarzanej energii na przestrzeni roku (bardzo niska wydajność w okresie zimowym) i doby. Uproszczona procedura administracyjna dla mikroinstalacji do 40 kw. Kolektory słoneczne Niski koszt początkowy inwestycji. Dobra wydajność nawet w okresach niskiego nasłonecznienia. Brak konieczności uzyskiwania pozwoleń lokalnych na realizację inwestycji. Niska rentowność. Konieczność konserwacji już po pierwszych kilku latach eksploatacji. Brak możliwości odsprzedaży nadwyżek wytworzonego ciepła. Źródło: Opracowanie własne na podstawie zebranych danych. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 81

83 Energia z biomasy Biorąc pod uwagę charakter gminy, należy przypuszczać, że jest to obszar sprzyjającym rozwojowi inwestycji związanych z produkcją i wykorzystaniem biomasy i biogazu. Czynnikiem warunkującym powodzenie tego typu inwestycji jest przede wszystkim występowanie gospodarstw rolnych. Ważna jest również wielkość gospodarstwa. Profil gospodarstwa jest tu mniej istotny, ponieważ, zarówno z uprawy roślin, jak również z chowu i hodowli zwierząt, można uzyskać substrat umożliwiający efektywną produkcję biogazu. Do wytwarzania biogazu wykorzystuje się surowce, które najczęściej stanowią produkt uboczny powstający w produkcji rolnej, w tym odchody zwierzęce, słoma, biomasa leśna. Na terenie powiatu wysokomazowieckiego, do którego należy gmina, funkcjonuje jena biogazownia produkująca biogaz z oczyszczalni ścieków o łącznej zainstalowanej mocy 1,60 MW Pompy ciepła Jednym ze skutecznych sposobów ograniczania niskiej emisji oraz zwiększania efektywności energetycznej jest zastosowanie pompy ciepła. W ostatnich latach instalacje tego typu zyskują coraz szersze grono fanów, ponieważ stanowią one ekologiczne, tanie i bezobsługowe źródło ciepła. Pompa ciepła jest urządzeniem, które umożliwia wykorzystanie energii cieplnej nagromadzonej w środowisku naturalnym. Urządzenia te należą do najtańszych w eksploatacji źródeł ciepła stosowanych do ogrzania domu i przygotowania ciepłej wody, gdyż wykorzystują energię odnawialną zgromadzoną w środowisku: w gruncie, wodzie lub w powietrzu. Wady i zalety pomp ciepła Zalety: tania energia cieplna pobierana ze środowiska, nie wymaga instalowania komina, przyłącza gazowego, systemu wentylacji, nie wydziela zapachów, automatyka, nie potrzeba konserwacji ani okresowych przeglądów, pracuje cicho, nie jest dokuczliwa dla otoczenia, jest bezpieczna dla środowiska, nie emituje, sadzy, spalin, nie zanieczyszcza środowiska, pozwala uniezależnić się od wzrostu cen paliw. Wady: Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 82

84 83 sprężarka będąca częścią urządzenia wykorzystuje energię elektryczną, jest droga ponad 30% droższa od tradycyjnego układu kotłowego, zdarzają się problemy wynikające z nieprawidłowego zaprojektowania układu z pompą ciepła, tak aby w pełni zaspokajał potrzeby domowników, istnieje niebezpieczeństwo skażenia środowiska naturalnego freonami, w przypadku pomp sprężarkowych, przy źle dobranym gruntownym wymienniku ciepła, ilość ciepła odbieranego przez płyn grzewczy będzie tak duża, że wokół wymiennika temperatura spadnie poniżej zera; wychładzanie gruntu pogarsza warunki pracy popy ciepła i zwiększa zużycie energii. Stosując pompę ciepła ok. 75% energii otrzymuje się za darmo, natomiast konieczne jest wytworzenie jedynie ok. 25% energii (zużytej do napędu sprężarki). Z 1 kwh energii elektrycznej otrzymuje się ok. 4 kwh energii cieplnej. Zapewnia nie tylko ciepło w domu podczas zimnych dni, ale także chłód podczas gorącego lata Domy pasywne Dom pasywny jest domem, który ma bardzo niskie zużycie energii na potrzeby grzewcze (15 kw/m 2 /rok), a komfort termiczny jest zapewniony za pośrednictwem pasywnych źródeł ciepła. Dom energooszczędny oznacza budynek który zużywa określoną niską energię przy wysokiej sprawności urządzeń i innych instalacji wewnątrz budynku. Energochłonność budynku jest to obliczony stosunek rocznego zużycia do zapotrzebowania - może być odniesiony do kubatury lub powierzchni użytkowej rozpatrywanego budynku. Budynki pasywne i energooszczędne mają bardzo charakterystyczną architekturę: Zwarta bryła na planie kwadratu bądź prostokąta, tak aby zminimalizować powierzchnię ścian zewnętrznych i dachu. Część północna pozbawiona jest okien. Wejście do budynku oraz otwory okienne znajdują się po stronie południowej. Budynek powinien mieć 1,5 lub maksymalnie 2,5 kondygnacji. Okna powinny być niskoemisyjne. Izolacja okna nie zależy tylko od szyby ale i także od ramy, fundamenty powinny być ocieplone i zaizolowane. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 83

85 84 Domy pasywne wymagają nie tylko zastosowania najwyższej jakości materiałów, ale również szczególnego podejścia w procesie projektowania. Dlatego też technologie pasywne możliwe są do zastosowania w zasadzie tylko w nowobudowanych obiektach. 2. Metodologia doboru planu działań Celem doboru działań na rzecz gospodarki niskoemisyjnej jest przedstawienie planu prac i uwarunkowań, sprzyjających redukcji emisji CO2. Działania te mogą zostać pogrupowane w następujące struktury: Pierwszy podział działań na rzecz gospodarki niskoemisyjnej związany jest z wpływem poszczególnych zadań na redukcję emisji dwutlenku węgla. Wyszczególniono tutaj: Działania służące redukcji zużycia energii finalnej na terenie gminy. Redukcja emisji gazów cieplarnianych, ma w tym przypadku charakter pośredni redukując zużycie energii, obniża się zużycie paliw kopalnych (w szczególności węgla), które są głównym źródłem szkodliwych emisji. Przykładem takich działań jest chociażby termomodernizacja obiektów publicznych. Działania bezpośrednio przyczyniające się do redukcji emisji gazów cieplarnianych, w których źródła emisji (takie jak lokalne kotły węglowe) zastępowane są przez nowoczesne rozwiązania wykorzystujące paliwa mniej szkodliwe dla środowiska (np. wymiana kotła węglowego na gazowy) lub odnawialne źródła energii w ramach których, emisje zostają zredukowane do zera (np. kolektory słoneczne wytwarzające ciepło, instalacje fotowoltaiczne generujące energię elektryczną). Drugim podziałem charakteryzującym wybrane działania jest podział z uwagi na podmiot odpowiedzialny za ich realizację. W tej kategorii wyróżnić można: Działania realizowane przez struktury administracyjne. Działania realizowane przez mieszkańców i podmioty gospodarcze działania te nie są uzależnione bezpośrednio od aktywności gminy, aczkolwiek istotna jest rola samorządu w promocji i upowszechnianiu pożądanych z punktu środowiskowego zachowań. Podstawą doboru działań są: uwarunkowania lokalne stanowiące podstawę doboru rodzaju rekomendowanych inwestycji (w szczególności w obszarze odnawialnych źródeł energii), Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 84

86 85 dokumenty strategiczne funkcjonujące na szczeblu krajowym, regionalnym oraz lokalnym, określające działania i obszary priorytetowe, wokół których koncentrować się powinny przedsięwzięcia podejmowane przez władze samorządowe oraz mieszkańców, perspektywy pozyskania zewnętrznych źródeł finansowych, gdzie szczególną uwagę przywiązuje się do zgodności planowanych przedsięwzięć z Projektem Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata oraz Programem Infrastruktura i Środowisko na lata , możliwości budżetowe gminy. Katalog wyszczególnionych działań nie ma jednakże charakteru zamkniętego. Postęp techniczny oraz zmienność warunków otoczenia gospodarczego powoduje, iż rekomendowane działania powinny podlegać bieżącej aktualizacji i ewentualnej korekcie, tak aby pozostawać w zgodzie z obowiązującymi aktualnie strategiami oraz możliwościami inwestycyjnymi. W szczególności baczną uwagę należy zwracać na pojawienie się nowych instrumentów wsparcia finansowego oraz nowych technologii umożliwiających wdrażanie innowacyjnych przedsięwzięć w obszarze ochrony środowiska Długoterminowa strategia, cele i zobowiązania Długoterminowa strategia gminy Sokoły uwzględnia zapisy określone w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 2020, tj.: redukcję emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, redukcję zużycia energii finalnej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej, a także poprawę jakości powietrza zgodnie z Programem ochrony powietrza dla stref województwa podlaskiego, w których stwierdzone zostały ponadnormatywne poziomy substancji w powietrzu Krótko/średnioterminowe zadania Zadania krótko i średnioterminowe zostały przedstawione w dalszej części dokumentu według spójnego wzorca który określa: Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 85

87 86 Nazwę zadania. Adresata działania podmiot który będzie realizował Zadanie i ponosił koszty jego realizacji. Jednostkę odpowiedzialną jednostka organizacyjna Urzędu Gminy odpowiedzialna za monitorowanie realizacji Zadania i wspieranie jego realizacji. Rolę jednostki odpowiedzialnej funkcje jakie zostają powierzone jednostce odpowiedzialnej celem wsparcia realizacji Zadania. Okres realizacji perspektywa czasowa realizacji Zadania. Efekt ekologiczny redukcja zużycia energii w przypadku zadań, których efektem jest zmniejszenie zużycia energii ze źródeł konwencjonalnych, bądź produkcja energii ze źródeł odnawialnych efekt ekologiczny obliczany jest jako ilość MWh energii zaoszczędzonej/wyprodukowanej w przeciągu roku. Efekt ekologiczny redukcja emisji efekt realizacji zadania w postaci zmniejszenia ilości CO2 emitowanego do atmosfery. Interesariusze jednostki, grupy i organizację, na które będzie miało wpływ realizowane działanie. Korzyści społeczne korzyści jakie niesie ze sobą realizacja danego działania. Szacowany koszt działania koszt realizacji działania w zaproponowanym wariancie. Szacunkowy koszt jednostkowy koszt zredukowania emisji w przeliczeniu na 1 Mg CO2. Pozycja umożliwia porównanie efektywności kosztowej poszczególnych działań. Priorytetowo powinny być traktowane przedsięwzięcia o najniższym koszcie jednostkowym. Źródła finansowania możliwość uzyskania środków finansowanych na realizację działań. Zadania krótkoterminowe - nieinwestycyjne DZIAŁANIE I PLANOWANIE PRZESTRZENNE ZORIENTOWANE NA GOSPODARKĘ NISKOEMISYJNĄ Wprowadzanie do dokumentów planistycznych wymogów w zakresie efektywności energetycznej zarówno dla nowobudowanych, jak i remontowanych budynków. Między innymi poprzez takie działania jak: Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 86

88 87 Wyznaczenie w dokumentach planistycznych przestrzeni niezbędnej pod stworzenie infrastruktury rowerowej oaz spacerowej zapewniającej gęstą sieć dobrze utrzymanych tras. Formułowanie w dokumentach nowopowstających oraz aktualizacjach przepisów gminnych w sposób nie hamujący wzrostu efektywności wykorzystania energii oraz odnawialnych źródeł energii poprzez wprowadzenie zapisów zorientowanych na wykorzystanie dostępnych odnawialnych źródeł energii (np. przez przepisy wprowadzające optymalną ekspozycję na światło słoneczne nowopowstających budynków), a także wprowadzenie do procesów planowania kryteriów energetycznych. Wdrażanie prostych i krótkotrwałych procedur wydawania zezwoleń na wykorzystanie instalacji opartych o odnawialne źródła energii. Regulacja prawna określonej liczby miejsc parkingowych dla nowych inwestycji. Zadanie obejmuje zastosowanie przepisów budowlanych, które uzależniają liczbę przyznanych miejsc parkingowych od położenia budynku oraz możliwości dojechania do niego za pomocą środków transportu publicznego. DZIALANIE II DZIAŁANIA PROMOCYJNE DZIAŁANIE II ZIELONE ZAMÓWIENIA PUBLICZNE Zadanie dotyczy zamówień publicznych, które są kreowane w ten sposób aby uwzględniały kryteria środowiskowe podczas nabywania dóbr i usług oraz zlecanie robót, tym samym przyczyniały się do poprawy ogólnej charakterystyki zużycia energii w gminie. Efektywne energetycznie zamówienia publiczne mogą przynieść władzom i społecznościom lokalnym korzyści społeczne, ekonomiczne i środowiskowe. Zielone zamówienia powinny obejmować działania takie jak: zakup energooszczędnych urządzeń AGD, wymiana oświetlenia wewnętrznego na energooszczędne, zakup energooszczędnych i ekologicznych środków transportu, wprowadzenie wymogu dysponowania samochodami spełniającymi normę Euro 4 i Euro 5 przy zamówieniach dotyczących odbioru odpadów, wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych. Gmina Sokoły planuje następujące działania w zakresie zielonych zamówień publicznych: Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 87

89 88 wymiana oświetlenia wewnętrznego na energooszczędne. Działania długoterminowe - inwestycyjne Działanie III Nazwa Działania Adresat Działania Budowa Centrum Energii Odnawialnej Gmina Sokoły Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO 2] 542,34 Szacowany koszt działania [zł] ,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO 2] 8 297,38 Interesariusze Korzyści społeczne Źródło finansowania - - Mieszkańcy gminy Sokoły - Urząd Gminy Sokoły. - Pracownicy sektora publicznego. - Dostawcy energii elektrycznej. - Firmy zewnętrzne. Zwiększenie komfortu energetycznego w budynkach użyteczności publicznej, polepszenie jakości świadczonych usług. Ugruntowanie pozycji sektora publicznego jako lidera w racjonalnym gospodarowaniu energią oraz zasobami finansowymi budżet gminy, środki zewnętrzne Działanie III ma na celu promowanie oraz przybliżenie mieszkańcom Gminy Sokoły tematyki związanej z odnawialnymi źródłami energii. Centrum ma mieć charakter dydaktyczny oraz naukowy. Na terenie ośrodka będzie można prowadzić szkolenia oraz warsztaty związane z tematem OZE. Samo Centrum również może stanowić przykład wykorzystania odnawialnych źródeł poprzez zastosowanie technologii charakterystycznych dla budynków pasywnych. Główna fasada budynku może znajdować się od strony południowo-zachodniej, co dzięki przeszkleniom pozwoliłoby naturalnie oświetlić i dogrzać znajdujące się w tej części budynku Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 88

90 89 pomieszczenia. Można również zastosować szczelne okna i drzwi, spełniające standardy dla budynku pasywnego (o współczynniku przenikania ok. 0,8 W/m 2 K). Dodatkowo na terenie Centrum można wykorzystać kolektory słoneczne, które zamontowane na dachu pozwoliłyby przygotować ciepłą wodę użytkową. Można również przystosować jedno piętro jako zaplecze socjalne, będą znajdowały się pokoje do pracy i wypoczynku, co umożliwi kilkudniowy pobyt w ośrodku. Planowany koszt inwestycji to zł. Działanie IV Nazwa Działania Adresat Działania Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej wraz z audytami energetycznymi Gmina Sokoły Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO 2] 326,03 Szacowany koszt działania [zł] ,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO 2] ,01 Interesariusze Korzyści społeczne Źródło finansowania - - Mieszkańcy gminy Sokoły. - Urząd Gminy Sokoły. - Pracownicy sektora publicznego. - Dostawcy energii elektrycznej. - Firmy zewnętrzne. Zwiększenie komfortu energetycznego w budynkach użyteczności publicznej, polepszenie jakości świadczonych usług. Ugruntowanie pozycji sektora publicznego jako lidera w racjonalnym gospodarowaniu energią oraz zasobami finansowymi. budżet gminy, środki zewnętrzne Działanie IV obejmuje termomodernizację zinwentaryzowanych budynków użyteczności publicznej. W wyniku przeprowadzonej ankietyzacji chęć termomodernizacji wyraziły następujące budynki użyteczności publicznej: Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 89

91 90 Szkoła Podstawowa - Bruszewo Zespół Szkół w Sokołach Ośrodek Zdrowia GOK Szkoła Podstawowa w Kowaleszczyźnie W skład działań termomodernizacyjnych oprócz ocieplania ścian zewnętrznych i wymiany pokrycia dachowego, należy: wymiana okien oraz drzwi zewnętrznych, modernizację systemu grzewczego, modernizację systemu wentylacyjnego, ocieplenie podłóg, zastosowanie odnawialnych źródeł energii, implementacja systemów zarządzania energią, inne działania wynikające z przeprowadzonego audytu. Każda termomodernizacja powinna być poprzedzona audytem energetycznym, dlatego działanie zakłada też przeprowadzenie w budynkach audytów. Na tym etapie planowania brak szczegółowych danych dotyczących zakresu prac termomodernizacyjnych. Na potrzeby niniejszego dokumentu założono, że termomodernizacja zostanie przeprowadzona we wszystkich z ankietyzowanych budynkach użyteczności publicznej (5 obiektów) a zużycie energii cieplnej oraz emisja CO2 zostanie pomniejszone o 30%. Działanie V Nazwa Działania Adresat Działania Montaż OZE na/w budynkach użyteczności publicznej Gmina Sokoły Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] 100,00 Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 90

92 91 Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO 2] 89,00 Szacowany koszt działania [zł] ,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO 2] 7 865,17 Interesariusze Korzyści społeczne Źródło finansowania - Mieszkańcy gminy Sokoły. - Urząd Gminy Sokoły. - Pracownicy sektora publicznego. - Dostawcy energii elektrycznej. - Firmy zewnętrzne. Zwiększenie komfortu energetycznego w budynkach użyteczności publicznej, polepszenie jakości świadczonych usług. Ugruntowanie pozycji sektora publicznego jako lidera w racjonalnym gospodarowaniu energią oraz zasobami finansowymi. budżet gminy, środki zewnętrzne W ramach działania V proponuje się także montaż na wybranych obiektach publicznych instalacji fotowoltaicznych o mocy ok. 20 kw każda (łączna moc instalacji planowana jest na 100 kw). Technologię tą rekomenduje się z uwagi na szczególnie duże korzyści płynące z zastosowania rozwiązań opartych o energię słoneczną w obiektach, które są wykorzystywane w porze dziennej. Czas pracy instalacji fotowoltaicznej w ciągu doby uzależniony jest długości trwania dnia. Stąd też najwyższą wydajność instalacja odnotowuje w godzinach od 8-15, co pokrywa się z czasem pracy szkół i urzędów. Dzięki czemu wytworzona energia w całości będzie mogła zostać wykorzystana na pokrycie potrzeb własnych budynków. Dodatkowo zastosowanie inwestycji OZE na obiektach publicznych pełni funkcję edukacyjną dane dotyczące parametrów pracy instalacji mogą zostać udostępnione publicznie w internecie, co pozwoli na weryfikację jak prezentuje się wydajność pracy instalacji w konkretnej lokalizacji. Szacunkowy koszt realizacji zadania wynosi zł/kw mocy zamontowanej instalacji. Wariantem alternatywnym dla wskazanego w działaniu jest: montaż instalacji kolektorów słonecznych. Zaproponowano montaż instalacji na 5 budynkach użyteczności publicznej. Koszt inwestycji to ,00 zł. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 91

93 92 Działanie VI Nazwa Działania Adresat Działania Inwentaryzacja oświetlenia ulicznego Gmina Sokoły Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] 26,37 Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO 2] 21,42 Szacowany koszt działania [zł] ,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO 2] 707,91 Interesariusze Korzyści społeczne Źródło finansowania - Mieszkańcy gminy Sokoły. - Mieszkańcy gmin sąsiednich. - Urząd Gminy Sokoły. - Dostawcy energii elektrycznej. - Firmy zewnętrzne. Postrzeganie przez mieszkańców systemów miejskich jako przyjazne i ekologiczne. Zwiększenie komfortu wykorzystania przestrzeni publicznej, zwiększenie bezpieczeństwa poruszania się w obrębie gminy. budżet gminy, środki zewnętrzne Działaniem poprzedzającym wymianę i modernizację oświetlenia powinna być szczegółowa inwentaryzacja posiadanych zasobów oświetleniowych. Pozwoli ona na przygotowanie inwestycji na kilku płaszczyznach: Na płaszczyźnie organizacyjnej, umożliwi ustalenie struktury własnościowej punktów oświetleniowych, oraz własność działek na których zlokalizowane są słupy oświetleniowe. Na płaszczyźnie technicznej inwentaryzacja pozwoli określić aktualne zasoby oświetleniowe pod względem mocy i typów opraw, ich stanu technicznego, stanu technicznego słupów i koniecznych prac towarzyszących (np. wymiana uszkodzonych słupów, montaż nowych wysięgników) Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 92

94 93 Od strony finansowej, inwentaryzacja stanowić będzie podstawę kosztorysowania zadania oraz określenia kluczowych obszarów w których modernizacja powinna mieć charakter priorytetowy. Oprócz roli przygotowawczej inwentaryzacja pozwoli określić obszary w których energia jest tracona (np. podłączenia nieczynnych i uszkodzonych opraw, nielegalni odbiorcy energii), albo w których ponoszone są zbędne koszty (zbyt wysoka opłata za zamówioną moc elektryczną w stosunku do mocy faktycznie pobieranej). Koszt przeprowadzenia inwentaryzacji uzależniona jest liczba punktów świetlnych które należy wprowadzić do bazy danych. Działanie VII Nazwa Działania Adresat Działania Modernizacja oświetlenia ulicznego Gmina Sokoły Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] 26,37 Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO 2] 23,47 Szacowany koszt działania [zł] ,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO 2] 5 584,47 Interesariusze Korzyści społeczne Źródło finansowania - Mieszkańcy gminy Sokoły. - Mieszkańcy gmin sąsiednich. - Urząd Gminy Sokoły. - Dostawcy energii elektrycznej. - Firmy zewnętrzne. Postrzeganie przez mieszkańców systemów miejskich jako przyjazne i ekologiczne. Zwiększenie komfortu wykorzystania przestrzeni publicznej, zwiększenie bezpieczeństwa poruszania się w obrębie gminy. budżet gminy, środki zewnętrzne W działaniu przewiduje się możliwość wymiany opraw elektrycznych (na oprawy typu LED) oraz zastosowania systemów sterowania oświetleniem ulicznym w ramach tzw. Rozwiązań Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 93

95 94 Smart Lighting. Smart Lighting to hasło określające ogólnie ideę inteligentnego racjonalizowania zużycia energii elektrycznej na oświetlenie ulic. Podstawowe funkcje inteligentnego systemu sterowania oświetleniem ulic, placów i parków: sterowanie poszczególnymi latarniami ulicznymi; ręczne lub automatyczne załączanie lub wyłączanie lamp oraz funkcje ograniczania ich mocy, możliwa jest automatyczna modyfikacja oczekiwanego poziomu oświetlenia w zależności od warunków na drodze, grupowanie lamp w zależności od potrzeb i ustalanie rożnych algorytmów sterowania dla różnych grup lamp, zliczanie zużycia energii elektrycznej poszczególnych lamp i grup lamp czy też dodatkowych urządzeń zasilanych z tej samej instalacji np. oświetlenie świąteczne, detekcję prawidłowego działania latarni, w przypadku awarii system może powiadomić operatora i ekipy serwisowe o konieczności interwencji, detekcję nieuprawnionego otwarcia obudowy lampy z powiadamianiem odpowiednich służb. Nazwa Działania Adresat Działania Działanie VIII Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Organizacja akcji społecznych związanych z ograniczeniem emisji efektywnością energetyczną oraz wykorzystaniem OZE Gmina Sokoły Okres realizacji Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO 2] 604,79 Szacowany koszt działania [zł] ,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO 2] 99,21 Interesariusze Korzyści społeczne Źródło finansowania Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji - - Mieszkańcy gminy Sokoły. - Urząd Gminy Sokoły. - Pracownicy sektora publicznego. - Firmy zewnętrzne. Zwiększenie ekologicznej świadomości mieszkańców, zaangażowanie mieszkańców i przedsiębiorców w działania proekologiczne. budżet gminy Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 94

96 95 Elementy kampanii powinny w sposób czytelny przekazywać informacje dotyczące oszczędnego gospodarowania energią, wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych, ograniczania emisji, zmiany przyzwyczajeń związanych ze zbyt wielkim zużyciem energii. Forma kampanii może być dowolna (akcja informacyjna, konkursy, plebiscyty). Istotne jest jak intensywniejsze zaangażowanie lokalnej społeczności w tym dzieci i młodzieży. Możliwe działania w tym zakresie to m.in.: udostępnianie materiałów informacyjnych na stronie Urzędu Gminy, np. poprzez portal informacyjno-edukacyjny, promocja wiedzy związanej z oszczędzaniem energii we własnym domu, szkolenia dla mieszkańców, przeprowadzenie spotkań edukacyjnych, wizyt studyjnych (np. na osiedlu domów energooszczędnych), zaprezentowanie funkcjonowania OZE i korzyści płynących z jego wdrożenia, kampanie w lokalnej prasie informujące o możliwych działaniach związanych z efektywnością energetyczną, OZE, zrównoważonym transportem, organizowanie konkursów i plebiscytów dla mieszkańców, dzieci, młodzieży. Cel zachęcenie, jak największej ilości osób do oszczędzania energii, a przez to przyczynienie się do ochrony klimatu poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych, przygotowanie ulotek informacyjnych, broszur i innych publikacji promujących zrównoważone użytkowanie energii, ochronę klimatu, organizacja kampanii edukacyjnych we współpracy z lokalnymi i międzynarodowymi organizacjami pozarządowymi oraz wymiana doświadczeń, festyny i inne wydarzenia edukujące i promujące efektywność energetyczną, OZE i zrównoważony transport na obszarze gminy, zachęcenia mieszkańców do inwestycji w domy energooszczędne poprzez organizację szkoleń ze specjalistami, organizację wizyt studyjnych w wybudowanych obiektach, rozbudowa bazy dydaktycznej, która umożliwi przeprowadzenie właściwej edukacji z zakresu efektywności energetycznej, OZE i zrównoważonego transportu. Działanie to może spowodować niewielkie zmniejszenie emisji dwutlenku węgla w gospodarstwach domowych. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 95

97 96 Nazwa Działania Adresat Działania Działanie IX Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Kompleksowe zarządzanie energią w budynkach publicznych zarządzanych przez Urząd Gmina Sokoły Okres realizacji Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO 2] 37,89 Szacowany koszt działania [zł] ,73 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO 2] 8 336,81 Interesariusze Korzyści społeczne Źródło finansowania Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji - - Mieszkańcy gminy Sokoły. - Urząd Gminy Sokoły. - Pracownicy sektora publicznego. - Firmy zewnętrzne. Zwiększenie ekologicznej świadomości mieszkańców, zaangażowanie mieszkańców i przedsiębiorców w działania proekologiczne. budżet gminy Działanie polegać będzie na zleceniu wykonania usługi polegającej na monitoringu nośników energii, a także na eksploatacji obiektów pod względem sterowania systemem grzewczym. Sterowanie systemami ma odbywać się zgodnie z założeniami inteligentnych budynków, dostosowujących parametry dostawy mediów do wymaganych warunków (np. do temperatury panującej na zewnątrz budynku). Powyższą usługę planuje się wdrożyć na okres 5 lat dla wybranych obiektów użyteczności publicznej wraz z wykonaniem raportu z eksploatacji (bez zakupów urządzeń sterujących i pomiarowych). W analizie przyjęto 5 budynków objętych monitoringiem. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 96

98 97 Działanie X Nazwa Działania Adresat Działania Rozwój rozproszonych źródeł energii małe instalacje fotowoltaiczne Przedsiębiorcy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] 200,00 Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO 2] 178,00 Szacowany koszt działania [zł] ,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO 2] 7 865,17 Interesariusze Korzyści społeczne Źródło finansowania - Mieszkańcy gminy Sokoły. - Urząd Gminy Sokoły. - Dostawcy energii elektrycznej. - Lokalni przedsiębiorcy. - Firmy zewnętrzne. Zwiększenie ekologicznej świadomości mieszkańców, zaangażowanie mieszkańców i przedsiębiorców w działania proekologiczne. przedsiębiorstwa, środki zewnętrzne Działanie X jest pierwszym z proponowanych działań skierowanych do podmiotów niezwiązanych z jednostką samorządu terytorialnego. Adresatem tego zadania są małe przedsiębiorstwa, zakłady produkcyjne oraz duże gospodarstwa rolne, które wykorzystują energię elektryczną w porze dziennej do zasilania posiadanych maszyn i urządzeń. Planuje się, iż w ramach działania zamontowane zostaną instalacje o mocy 40 kw każda. Szacunkowy koszt realizacji zadania wynosi zł/kw mocy zamontowanej instalacji. Planowany uzysk energii z 1 kw zainstalowanej mocy wynosi 1 MWh/rok. Ponieważ realizacja działania uzależniona jest od zaangażowania kapitału pozostającego w rękach osób prywatnych, rolą wskazanej jednostki organizacyjnej Urzędu Gminy jest prowadzenie działań wspierających przeprowadzenie proponowanych inwestycji poprzez: działalność edukacyjną i promocyjną, Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 97

99 98 informowanie przedsiębiorców o dostępnych, zewnętrznych środkach finansowych, pomoc w przejściu procedury administracyjnej. Na terenie gminy założono montaż 5 instalacji. Działanie XI Nazwa Działania Adresat Działania Rozwój rozproszonych źródeł energii mikro instalacje fotowoltaiczne Mieszkańcy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] 200,00 Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO 2] 178,00 Szacowany koszt działania [zł] ,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO 2] 8 988,76 Interesariusze Korzyści społeczne Źródło finansowania - Mieszkańcy gminy Sokoły. - Urząd Gminy Sokoły. - Dostawcy energii elektrycznej. - Firmy zewnętrzne. Zwiększenie ekologicznej świadomości mieszkańców, zaangażowanie mieszkańców w działania proekologiczne. mieszkańcy, środki zewnętrzne Instalacje fotowoltaiczne są technologią, która sprawdza się nie tylko jako rozwiązanie komercyjne dla inwestorów i przedsiębiorców, ale z powodzeniem może być również stosowana w obiektach mieszkalnych. Ponieważ większość zabudowań zlokalizowanych na terenie gminy to domy jednorodzinne, rekomendowana moc instalacji to 4 kw, której powierzchnia wynosi około 16 m 2. Planowana ilość zamontowanych instalacji 50. Instalacja w porze dziennej wykorzystywana będzie do pokrycia potrzeb gospodarstw domowych. W przypadku nadwyżek produkcji energii, będą one odsprzedawane do sieci elektroenergetycznej. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 98

100 99 Szacunkowy koszt realizacji zadania wynosi zł/kw mocy zamontowanej instalacji. Planowany uzysk energii z 1 kw zainstalowanej mocy wynosi 1 MWh/rok. Ponieważ realizacja działania uzależniona jest od zaangażowania kapitału pozostającego w rękach osób prywatnych, rolą wskazanej jednostki organizacyjnej Urzędu Gminy jest prowadzenie działań wspierających przeprowadzenie proponowanych inwestycji poprzez: działalność edukacyjną i promocyjną, wsparcie mieszkańców w przejściu procedury administracyjnej. Szacowany koszt montażu 50 mikroinstalacji fotowoltaicznych to ,00 zł. Działanie XII Nazwa Działania Adresat Działania Rozwój rozproszonych źródeł energii kolektory słoneczne Mieszkańcy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO 2] 75,80 Szacowany koszt działania [zł] ,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO 2] 8 311,69 Interesariusze Korzyści społeczne Źródło finansowania Instalacje kolektorów słonecznych to technologia umożliwiająca konwersję energii słonecznej na ciepło niezbędne do ogrzania ciepłej wody użytkowej. Ponieważ większość zabudowań zlokalizowanych na terenie gminy to domy jednorodzinne, rekomendowane są instalacje o powierzchni czynnej wynoszącej 5 m 2. Planowana ilość zamontowanych instalacji Mieszkańcy gminy Sokoły. - Urząd Gminy Sokoły. - Dostawcy energii elektrycznej. - Firmy zewnętrzne. Zwiększenie ekologicznej świadomości mieszkańców, zaangażowanie mieszkańców w działania proekologiczne. mieszkańcy, środki zewnętrzne Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 99

101 100 Instalacja w porze dziennej wykorzystywana będzie do pokrycia potrzeb gospodarstw domowych. Niestety z uwagi na brak możliwości oddania nadwyżek wytworzonego ciepła do sieci konieczne jest zbudowanie zbiorników buforowych na ogrzaną wodę. Szacunkowy koszt realizacji zadania wynosi zł za instalację. Wariantem alternatywnym dla wskazanego w działaniu jest: montaż instalacji grzewczej opartej o pompę ciepła. Ponieważ realizacja działania uzależniona jest od zaangażowania kapitału pozostającego w rękach osób prywatnych, rolą wskazanej jednostki organizacyjnej Urzędu Gminy jest prowadzenie działań wspierających przeprowadzenie proponowanych inwestycji poprzez: działalność edukacyjną i promocyjną, wsparcie mieszkańców w przejściu procedury administracyjnej, informowanie o aktualnych możliwościach pozyskania dofinansowania na inwestycje. Szacowany koszt realizacji zadania to ,00 zł. Działanie XIII Nazwa Działania Adresat Działania Ograniczenie niskiej emisji z budynków mieszkalnych wymiana kotłów Mieszkańcy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO 2] 173,71 Szacowany koszt działania [zł] ,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO 2] 9 625,49 Interesariusze Korzyści społeczne Źródło finansowania - - Mieszkańcy gminy Sokoły. - Urząd Gminy Sokoły. - Firmy zewnętrzne. Bezpośredni wpływ na jakość życia mieszkańców (zmniejszenie emisji dwutlenku węgla i pyłów). Zwiększenie ekologicznej świadomości mieszkańców, zaangażowanie mieszkańców w działania proekologiczne. mieszkańcy, środki zewnętrzne Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 100

102 101 W ramach działania proponowana jest wymiana kotłów na bardziej efektywne lub zastąpienie ich innymi rodzajami paliwa. Kotły węglowe można zastąpić rozwiązaniami technologicznymi wykorzystującymi np. biomasę. Ponieważ realizacja działania uzależniona jest od zaangażowania kapitału pozostającego w rękach osób prywatnych, rolą wskazanej jednostki organizacyjnej Urzędu Gminy jest prowadzenie działań wspierających przeprowadzenie proponowanych inwestycji poprzez: działalność edukacyjną i promocyjną, wsparcie mieszkańców w przejściu procedury administracyjnej, informowanie o aktualnych możliwościach pozyskania dofinansowania na inwestycje. Według danych branżowych wymiana jednego kotła to koszt około 8 000,00 zł. Nazwa Działania Adresat Działania Działanie XIV Kompleksowa termomodernizacja budynków mieszkalnych wraz z budową nowych przyłączy ciepłowniczych i węzłów cieplnych oraz przeprowadzeniem audytów Mieszkańcy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO 2] 37,40 Szacowany koszt działania [zł] ,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO 2] ,35 Interesariusze Korzyści społeczne Źródło finansowania - - Mieszkańcy gminy Sokoły. - Urząd Gminy Sokoły. - Firmy zewnętrzne. Bezpośredni wpływ na jakość życia mieszkańców (zmniejszenie zapotrzebowania energetycznego budynków, tym samym zmniejszenie zużycia paliw i obniżenie emisji szkodliwych związków). Zwiększenie ekologicznej świadomości mieszkańców, zaangażowanie mieszkańców w działania proekologiczne. mieszkańcy Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 101

103 102 W ramach działania w zakresie termomodernizacji obiektów mieszkalnych, zakłada się termomodernizacje 5,70 % budynków mieszkalnych znajdujących się na terenie gminy, co stanowi 100 obiektów. Lista działań klasyfikowanych jako przedsięwzięcia termomodernizacyjne: ocieplenie obiektu, wymiana okien oraz drzwi zewnętrznych, modernizację systemu grzewczego, modernizację systemu wentylacyjnego, modernizację systemu przygotowania ciepłej wody użytkowej, zastosowanie odnawialnych źródeł energii, implementacja systemów zarządzania energią, inne działania wynikające z przeprowadzonego audytu. Każda termomodernizacja powinna być poprzedzona audytem energetycznym, dlatego działanie zakłada też przeprowadzenie w budynkach audytów. Ponieważ realizacja działania uzależniona jest od zaangażowania kapitału pozostającego w rękach osób prywatnych, rolą wskazanej jednostki organizacyjnej Urzędu Gminy jest prowadzenie działań wspierających przeprowadzenie proponowanych inwestycji poprzez: działalność edukacyjną i promocyjną, wsparcie mieszkańców w przejściu procedury administracyjnej, informowanie o aktualnych możliwościach pozyskania dofinansowania na inwestycje. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 102

104 103 Nazwa Działania Adresat Działania Działanie XV Rozwój budownictwa pasywnego i energooszczędnego Mieszkańcy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO 2] 37,31 Szacowany koszt działania [zł] ,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO 2] ,90 Interesariusze Korzyści społeczne Źródło finansowania - - Mieszkańcy gminy Sokoły. - Urząd Gminy Sokoły. - Firmy zewnętrzne. Zwiększenie ekologicznej świadomości mieszkańców, zaangażowanie mieszkańców w działania proekologiczne. Promocja gminy jako miejsca nowoczesnego i ekologicznego. Mieszkańcy, środki zewnętrzne Działania w zakresie przeciwdziałania emisji gazów cieplarnianych podejmować można nie tylko w stosunku do już istniejących obiektów, ale również do nowopowstających budynków. Domy pasywne mają nawet kilkukrotnie mniejsze zużycie energii, od domów budowanych w technologii tradycyjnej. Ponieważ realizacja działania uzależniona jest od zaangażowania kapitału pozostającego w rękach osób prywatnych, rolą wskazanej jednostki organizacyjnej Urzędu Gminy jest prowadzenie działań wspierających przeprowadzenie proponowanych inwestycji poprzez: działalność edukacyjną i promocyjną, wsparcie mieszkańców w przejściu procedury administracyjnej, informowanie o aktualnych możliwościach pozyskania dofinansowania na inwestycje. Założono, iż do roku 2020 powstanie 7 budynków pasywnych. Szacowany koszt działania obejmujący zastosowanie technologii pasywnych i energooszczędnych to ,00 zł. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 103

105 104 Działanie XVI Nazwa Działania Adresat Działania Szkolenia z zakresu EcoDrivingu Mieszkańcy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO 2] 166,05 Szacowany koszt działania [zł] ,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO 2] 361,35,51 Interesariusze Korzyści społeczne Źródło finansowania - - Mieszkańcy gminy Sokołów. - Urząd Gminy Sokołów. - Firmy zewnętrzne. Bezpośredni wpływ na jakość życia mieszkańców (zmniejszenie emisji szkodliwych związków). Zwiększenie ekologicznej świadomości mieszkańców. Zmiana negatywnych przyzwyczajeń kierowców. budżet gminy, środki zewnętrzne Działania sprzyjające redukcji emisji gazów cieplarnianych w obrębie transportu są bardzo ograniczone i w praktyce sprowadzają się jedynie do promowania pożądanych zachowań wśród kierowców. Dużą szansą na redukcję emisji z tego sektora, i to pomimo cały czas rosnącego ruchu samochodowego, jest idea ecodrivingu, a więc ekologicznej i ekonomicznej jazdy. Idea ta jest o tyle atrakcyjna, iż jeżdżąc ekonomicznie kierowcy spalają mniej paliwa, co przynosi im wymierne oszczędności, a przy okazji chronią środowisko. Kurs ecodrivingu to koszt około 150 zł, a spodziewane rezultaty szacowane są na 20 % redukcji zużywanego paliwa. Szansą na popularyzację tej formy działania jest postulowane przez niektóre środowiska wprowadzenia podstaw ecodrivingu do szkoleń i egzaminów na prawo jazdy. Wariantami alternatywnymi dla wskazanego w działaniu są: promowanie wykorzystania samochodów z napędem elektrycznym, rozwój infrastruktury rowerowej w tym ścieżek rowerowych, wraz z promocją korzystania z rowerów. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 104

106 105 Ponieważ realizacja działania uzależniona jest od zaangażowania kapitału pozostającego w rękach osób prywatnych, rolą wskazanej jednostki organizacyjnej Urzędu Gminy jest prowadzenie działań wspierających przeprowadzenie proponowanych inwestycji poprzez: działalność edukacyjną i promocyjną, informowanie o aktualnych możliwościach pozyskania dofinansowania na inwestycji. Szacowany koszt działania to ,00 zł. Działanie XVII Nazwa Działania Adresat Działania Kampanie społeczne w ramach edukacji ekologicznej dla użytkowników pojazdów Mieszkańcy Jednostka Odpowiedzialna - Rola jednostki odpowiedzialnej Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Okres realizacji Efekt ekologiczny - redukcja zużycia energii [MWh] Efekt ekologiczny - redukcja emisji [Mg CO 2] 135,80 Szacowany koszt działania [zł] ,00 Szacunkowy koszt jednostkowy [zł/mg CO 2] 116,25 Interesariusze Korzyści społeczne Źródło finansowania - - Mieszkańcy gminy Sokoły. - Urząd Gminy Sokoły. - Firmy zewnętrzne. Bezpośredni wpływ na jakość życia mieszkańców (zmniejszenie emisji szkodliwych związków). Zwiększenie ekologicznej świadomości mieszkańców. Postrzeganie gminy Sokoły jako gminy stawiającego na transport zrównoważony, zwiększenie bezpieczeństwa ruchu drogowego. Budżet gminy, środki zewnętrzne Działanie XVII polega na przeprowadzaniu kampanii społecznych związanych z efektywnym i ekologicznym transportem. Do sposobów promocji tego typu zachowań należy: broszury informacyjne, plakaty, Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 105

107 106 informacje w prasie lokalnej, informację w lokalnej telewizji. Szacowany koszt działania to ,00 zł. Działania te mogą w niewielkim stopniu obniżyć emisję związaną z ruchem lokalnym. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 106

108 Harmonogram rzeczowo/finansowy realizacji działań W tabeli 22 przedstawiono harmonogram realizacji działań przewidzianych dla gminy Sokoły. Terminy przedstawione w poniższej tabeli stanowią propozycję i mogą ulegać zmianie wraz ze zmianą sytuacji w zakresie dostępności środków finansowych czy możliwości technicznych. Wszelkie modyfikacje należy wprowadzać jednocześnie z prowadzeniem monitoringu efektów wykonanych działań. W celu umożliwienia swobodnego planowania działań przez gminę w trakcie realizacji Planu działań zaleca się realizację poszczególnych zadań opisanych w PGN w miarę możliwości finansowych i technicznych. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 107

109 108 Tabela 22 Zestawienie działań dla gminy Sokoły. Zestawienie działań Nr Działanie Adresat działania Jednostka odpowiedzial na Rola jednostki odpowiedzialnej Okres realizacji Efekt ekologiczny Szacowany koszt rozpoczęcie zakończenie MWh Mg CO2 Wskaźniki 1. Działania z zakresu planowania przestrzennego 2. Zielone zamówienia publiczne Gmina Sokoły Gmina Sokoły Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji Budowa Centrum Odnawianej Energii Gmina Sokoły - Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji ,00 zł - 542,34 Liczba osób, które skorzystały z Centrum 4. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej wraz z audytami energetycznymi Gmina Sokoły - Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji ,00 zł - 326,03 Ilość audytowo i projektowo zaoszczędzonej energii 5. Montaż OZE na/w budynkach użyteczności publicznej Gmina Sokoły - Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji ,00 zł 100,00 89,00 Wyprodukowana energia z OZE, moc zamontowanych instalacji 6. Inwentaryzacja oświetlenia ulicznego Gmina Sokoły - Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji ,00 zł 26,37 21,42 Ilość punktów świetlnych objętych audytem 7. Modernizacja oświetlenia ulicznego Gmina Sokoły - Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji ,00 zł 26,37 23,47 Liczba zmodernizowanych punktów świetlnych 8. Organizacja akcji społecznych związanych z ograniczeniem emisji efektywnością energetyczną oraz wykorzystaniem OZE Gmina Sokoły - Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji ,00 zł - 604,79 Ilość osób, które skorzystały ze szkoleń, ilość akcji społecznych 9. Kompleksowe zarządzanie energią w budynkach publicznych zarządzanych przez Urząd Gmina Sokoły - Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji ,73 zł - 37,89 Wyprodukowana energia z OZE, moc zamontowanych instalacji Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 108

110 Rozwój rozproszonych źródeł energii małe instalacje fotowoltaiczne Przedsiębio rcy - Wsparcie procesu inwestycyjnego ,00 zł 200,00 178,00 Wyprodukowana energia z OZE, moc zamontowanych instalacji 11. Rozwój rozproszonych źródeł energii mikro instalacje fotowoltaiczne Mieszkańcy - Wsparcie procesu inwestycyjnego ,00 zł - 289,37 Wyprodukowana energia z OZE, moc zamontowanych instalacji 12. Rozwój rozproszonych źródeł energii kolektory słoneczne Mieszkańcy Wsparcie procesu inwestycyjnego ,00 zł - 75,80 Wyprodukowana energia z OZE, moc zamontowanych instalacji 13. Ograniczenie niskiej emisji z budynków mieszkalnych wymiana kotłów Mieszkańcy - Wsparcie procesu inwestycyjnego ,00 zł - 173,71 Liczba zmodernizowanych kotłów, ilość zaoszczędzonej energii 14. Kompleksowa termomodernizacja budynków mieszkalnych wraz z budową nowych przyłączy ciepłowniczych i węzłów cieplnych oraz przeprowadzeniem audytów Mieszkańcy - Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji ,00 zł - 37,40 Ilość audytowo i projektowo zaoszczędzonej energii 15. Rozwój budownictwa pasywnego i energooszczędnego Mieszkańcy - Wsparcie procesu inwestycyjnego ,00 zł - 37,31 Liczba wybudowanych domów pasywnych i energooszczędnych 16. Szkolenia z zakresu EcoDrivingu Mieszkańcy - Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji ,00 zł - 166,05 Ilość osób, które skorzystały ze szkoleń 17. Kampanie społeczne w ramach edukacji ekologicznej dla użytkowników pojazdów Mieszkańcy - Przygotowanie i przeprowadzenie inwestycji ,00 zł - 135,80 Ilość osób, które skorzystały ze szkoleń, ilość akcji społecznych SUMA ,73 zł 352, ,38 Źródło: Opracowanie własne. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 109

111 110 IV. Wskaźniki monitorowania 1. Poziom redukcji CO2 w stosunku do lat poprzednich Zgodnie z wyznaczonymi w Pakiecie klimatyczno-energetycznym celami, kraje członkowskie Unii Europejskiej winny ograniczyć emisje CO2 o 20% do roku Jest to jednak cel ogólnokrajowy. Poszczególne gminy są analizowane indywidualnie. W przypadku planowania działań zmierzających do poprawy efektywności energetycznej i redukcji emisji CO2 brana pod uwagę jest specyfika gminy, m.in. takie czynniki jak sektor przemysłowy działający na terenie gminy czy infrastruktura drogowa. Z przeprowadzonej inwentaryzacji wynika, że największa emisja dwutlenku węgla pochodzi ze zużycia paliw transportowych i paliw opałowych. Plan działań proponowany w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej powinien być przede wszystkim realny. W tabeli 23 przedstawiona została całkowita emisja CO2 na terenie gminy Sokoły w roku 2000, 2013, prognozę emisji do roku 2020 w dwóch wariantach pierwszym, który nie zakłada wprowadzenia działań mających na celu redukcję emisji CO2, oraz drugim niskoemisyjnym. Wprowadzenie działań przedstawionych wyżej pozwoli na redukcję emisji CO2 o 4,78 % w roku Redukcja energii finalnej do roku 2020 wynosi 352,74 MWh. Poprzez wprowadzenie przez gminę zaproponowanych w planie działań, wskaźnik redukcji energii w stosunku do roku 2000 zredukuje się o 5,07 %, natomiast w stosunku do roku 2013 o 4,10%. Wzrost wykorzystania OZE w stosunku do roku bazowego wzrośnie 8%. Tabela 23 Bilans emisji [Mg CO2] na terenie gminy Sokoły z uwzględnieniem scenariusza niskoemisyjnego. Bilans emisji wg rodzajów paliw prognoza prognoza, scenariusz niskoemisyjny energia elektryczna 6 195, , , ,99 paliwa transportowe , , , ,30 paliwa opałowe , , , ,56 Planowana redukcja emisji ,38 SUMA , , , ,48 Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 110

112 Monitoring i ewaluacja działań Etap wdrożenia i ewaluacji działań jest kluczowym elementem realizacji założeń Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Na tym odcinku rozstrzyga się bowiem, czy Plan pozostanie zbiorem niezrealizowanych postulatów, czy też wywrze konkretny wpływ na życie gminy. W momencie podjęcia decyzji o realizacji poszczególnych zadań powinny być sporządzone szczegółowe plany realizacji zadań z wyznaczeniem osób odpowiedzialnych i harmonogramem ich realizacji zgodnie z ogólnymi założeniami zawartymi w Planie Działań. Poszczególne działania ogólne i zadania szczegółowe realizowane będą przez różne stanowiska w ramach struktur Urzędu Gminy. W celu koordynacji całości procesu realizacji działań i kontroli osiąganych efektów postuluje się powołanie jednostki bądź zespołu koordynującego prowadzone zadania. Do najważniejszych zadań jednostki koordynującej należeć będzie: kontrola i w razie potrzeby korekta Planu w perspektywie realizacji celów do roku 2020, monitorowanie dostępności zewnętrznych środków finansowych umożliwiających realizację zadań, informowanie opinii publicznej o osiąganych rezultatach i budowanie poparcia społecznego dla realizowanych działań kontakt ze stowarzyszeniami i organizacjami społecznymi działającymi na terenie gminy. Część działań z uwagi na swój innowacyjny charakter, powinna zostać przeprowadzona w formie pilotażowej, aby zbadać jaki odbiór społeczny i jaki efekt przyniosą. Jeżeli działania okażą się skuteczne można je wdrożyć w pełnej skali w przeciwnym razie należy rozważyć ich modyfikację bądź wdrożenie rozwiązania alternatywnego. Dla skutecznego wdrożenia działań konieczne jest ustalenie źródła i sposobu finansowania. Przewiduje się, że działania będą finansowane ze środków zewnętrznych i z budżetu gminy. Ze względu na znaczące koszty realizacji wielu zadań, konieczne jest pozyskanie finansowania zewnętrznego. Środki są dostępne w postaci krajowych i europejskich funduszy oraz środków międzynarodowych, w formie preferencyjnych kredytów i bezzwrotnych pożyczek i dotacji. Planując szczegółową realizację działań należy uwzględnić terminy, w jakich można ubiegać się o środki z zewnętrznych źródeł finansowania. W ramach ewaluacji działań za monitoring Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 111

113 112 realizacji planu odpowiada jednostka koordynująca. Monitoring działań będzie polegał na zbieraniu informacji o postępach w realizacji zadań oraz ich efektach. Do danych zbieranych na potrzeby monitoringu należą: terminy realizacji planowanych zadań, jednostki realizujące i postępy prac, koszty poniesione na realizację zadań, osiągnięte rezultaty działań (efekty redukcji emisji i zużycia energii), napotkane przeszkody w realizacji zadania, ocena skuteczności działań (w szczególności w jakim stopniu zrealizowano założone cele). Efektem ewaluacji będzie ocena, czy działania są w rzeczywistości na tyle skuteczne na ile zakładano i czy nie jest wymagana modyfikacja planu. Jeżeli działania nie będą przynosiły zakładanych rezultatów konieczna będzie aktualizacja Planu Działań. Rekomenduje się przygotowywanie tzw. Raportów z działań" nie zwierających aktualizacji inwentaryzacji emisji co 2 lata począwszy od przygotowania planu gospodarki niskoemisyjnej. Ponadto w roku 2021 należy przygotować "Raport z implementacji" zawierający szczegółową inwentaryzację emisji dotyczącą wcześniejszego roku (dopuszcza się także przygotowanie pośredniego Raportu z implementacji w roku 2017 lub 2018). Raport z działań" powinien zawierać informacje o procesie wdrażania działań, analizę sytuacji oraz, jeśli to potrzebne, wyniki odpowiednich pomiarów. Zarówno "Raporty z działań" jak i Raporty z implementacji" powinny być wykonane wg szablonu udostępnionego przez biuro Porozumienia Burmistrzów i NFOŚiGW. Raporty z implementacji" powinny być powiązane z poszczególnymi etapami wdrażania PGN. Za całościową realizację planu odpowiedzialny jest Wójt Gminy Sokoły. Wójt powierza kompetencje wykonawcze pracownikom Urzędu Gminy, którzy posiadają wiedzę i doświadczenie. Z związku z tym istnieje konieczność utworzenia następujących struktur: Zespół ds. Monitoringu i Ewaluacji odpowiedzialny za tworzenie Raportów z działań i Raportów implementacji oraz rekomendacji w zakresie wprowadzania działań korygujących i aktualizujących w zakresie wdrażania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 112

114 113 Specjalista ds. Monitoringu i Ewaluacji osoba odpowiedzialna za gromadzenie danych, kontrolę przeprowadzonych działań oraz przewodzenie i nadzór nad zespołem ds. Monitoringu i Ewaluacji. W przypadku konieczności pomocy z zewnątrz istnieje możliwość powołania Ekodoradcy, którego zadaniem byłoby inicjowanie i koordynacja działań oraz opiniowanie i doradztwo dla wspierania polityki i działań gminy na rzecz zrównoważonego rozwoju gospodarki energetycznej i ochrony środowiska. Generalnym celem działań Ekodoradcy będzie pobudzenie wszystkich lokalnych podmiotów na rzecz inicjowania i realizacji przedsięwzięć efektywnego wykorzystania energii i odnawialnych źródeł energii oraz aktywne ich włączenie w proces społecznego planowania zaopatrzenia gminy w energię jak również poprawy warunków środowiska między innymi przez eliminację niskiej emisji. Prawidłowe wdrożenie może wymagać zaangażowania innych struktur gminnych, jak również instytucji i podmiotów działających na terenie gminy oraz indywidualnych użytkowników energii. Plan będzie oddziaływał bezpośrednio lub pośrednio na mieszkańców gminy, Urząd Gminy i jego referaty, gminne jednostki organizacyjne, samorządowe instytucje kultury, inne instytucje publiczne, a także podmioty gospodarcze, organizacje pozarządowe oraz wszystkie inne podmioty i ich zrzeszenia funkcjonujące w mieście lub jej otoczeniu. W umieszczonych poniżej tabelach przedstawiono prognozowane wskaźniki monitoringu w oparciu o działania w poszczególnych grupach użytkowników energii. Wskaźniki proponuje się monitorować każdego roku. Większość z nich oparte jest o informacje posiadane przez Urząd Gminy lub dane z Głównego Urzędu Statystycznego. Tabela 24 Wskaźniki monitoringu dla grupy użyteczności publicznej. Opis wskaźnika Źródła danych Jednostka Ilość wykorzystywanej energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii w budynkach użyteczności publicznej. Administratorzy budynków, przedsiębiorstwa energetyczne MWh/rok Sumaryczna powierzchnia zainstalowanych kolektorów słonecznych i paneli fotowoltaicznych. Administratorzy budynków, przedsiębiorstwa energetyczne m 2 Liczba budynków poddanych termomodernizacji. Urząd Gminy szt. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 113

115 114 Całkowite zużycie energii końcowej w grupie budynków użyteczności publicznej. Administratorzy budynków, przedsiębiorstwa energetyczne MWh/rok Jednostkowe roczne zużycie energii końcowej w budynkach użyteczności publicznej Administratorzy budynków, przedsiębiorstwa energetyczne kw/m 2 /rok Roczna liczba usług/produktów, których procedura wyboru oparta została o kryteria środowiskowe (system zielonych zamówień publicznych). Urząd Gminy szt./rok Tabela 25 Wskaźniki monitoringu dla sektora transportu. Opis wskaźnika Źródła danych Jednostka Liczba osób objętych akcjami społecznymi związanymi z efektywnym i ekologicznym transportem Urząd Gminy szt. Długość zmodernizowanych dróg Urząd Gminy km Długość zmodernizowanych i wybudowanych ścieżek rowerowych Urząd Gminy km Tabela 26 Wskaźniki monitoringu dla sektora mieszkalnictwa. Opis wskaźnika Źródła danych Jednostka Liczba dofinansowanych przez gminę wymian źródeł ciepła w budynkach mieszkalnych w podziale na typy zainstalowanych źródeł Urząd Gminy szt. Łączna liczba dofinansowanych przez gminę instalacji OZE w budynkach mieszkalnych w podziale na typy zainstalowanych źródeł Urząd Gminy szt. Liczba niskosprawnych źródeł ciepła zastąpionych źródłami wysokosprawnymi Urząd Gminy szt. Roczne zużycie gazu i energii elektrycznej w budynkach mieszkalnych GUS, przedsiębiorstwa energetyczne GJ/rok, m 2 /rok MWh/rok Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 114

116 115 Liczba osób objętych akcjami społecznymi Urząd Gminy osoby Liczba budynków pasywnych/energooszczędnych wybudowanych przez mieszkańców Urząd Gminy /GUS szt. Tabela 27 Wskaźniki monitoringu dla sektora handlu, usług i przedsiębiorstw. Opis wskaźnika Źródła danych Jednostka Liczba firm/osób objętych działaniami informacyjno promocyjnymi Urząd Gminy szt./osób Roczne zużycie energii elektrycznej, gazu, ciepła w sektorze handlu, usług GUS, przedsiębiorstwa energetyczne GJ/rok, m 2 /rok MWh/rok Liczba przedsiębiorstw, które uzyskały dofinansowanie w ramach RPO na działania związane z ograniczeniem zużycia energii, emisji oraz wykorzystaniem OZE Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego szt. Liczba przedsiębiorstw, które uzyskały dofinansowanie w ramach funkcjonowania WFOŚiGW w Białymstoku na działania związane z ograniczeniem zużycia energii, emisji oraz wykorzystaniem OZE WFOŚiGW w Białymstoku szt. 3. Interesariusze W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji, można stwierdzić, iż problem emisji nie jest powiązany z jednym kluczowym emitentem, ale jest raczej sumą zróżnicowanych, rozproszonych źródeł emisji, na którą składa się transport, zużycie energii na potrzeby bytowe, wykorzystanie ciepła na potrzeby grzewcze, czy też na potrzeby prowadzenia działalności gospodarczej. Stąd też tylko podjęcie szeroko zakrojonych działań we wszystkich sektorach pozwoli na osiągnięcie zauważalnych postępów w dziedzinie redukcji zanieczyszczeń i gazów cieplarnianych emitowanych do powietrza. Rolę integratora tych działań w PGNie odgrywa plan działań poświęcony zarówno inwestycjom, jak i przedsięwzięciom nieinwestycyjnym w szczególności w sektorach o najwyższej emisyjności. Identyfikujące te sektory możliwe stało się wskazanie grup Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 115

117 116 interesariuszy, czyli podmiotów, do których adresowany jest Plan Gospodarki Niskoemisyjnej, którymi są: MIESZKAŃCY Stopień emitowanych przez mieszkańców zanieczyszczeń nie jest mierzony jedynie stosowanymi paliwami na cele grzewcze, chociaż tzw. niska emisja (pochodząca z lokalnych kotłowni i domowych pieców grzewczych opalanych w szczególności, węglem oraz miałem węglowym) jest szczególnie uciążliwa. Wykorzystując również inne, pozornie czyste nośniki energii wywiera się negatywny wpływ na jakość powietrza wytwarzanie energii elektrycznej oparte jest w Polsce w przeważającej mierze na węglu, zatem nawet wybierając ogrzewanie elektryczne, generujemy emisję związaną z wytwarzaniem tej energii. W związku z powyższym, w tym obszarze do mieszkańców skierowano działania z jednej strony nastawione na redukcję niskiej emisji (modernizacja i likwidacja kotłów węglowych, montaż kolektorów wspierających ogrzewanie ciepłej wody użytkowej) z drugiej na wytwarzanie energii elektrycznej w sposób ekologiczny z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. Istotne jest również promowanie wśród mieszkańców zachowań związanych z oszczędzaniem energii wykorzystując sprzęty elektryczne o mniejszym zapotrzebowaniu na energię, obniża się zapotrzebowanie na energię elektryczną pośrednio doprowadzając do spadku emisji związanej z wytwarzaniem tej energii. PRZEDSIĘBIORCY Działalność komercyjna związana jest przede wszystkim z dużym wykorzystaniem energii elektrycznej do zasilenia maszyn i urządzeń, do oświetlenia pomieszczeń, czy też na potrzeby klimatyzacji, stąd też w stosunku do przedsiębiorców przewidziano działania związane z wytwarzaniem energii ze źródeł odnawialnych. Co ważne, wykorzystanie OZE musi być przyjazne zarówno środowisku, jak i społeczności lokalnej, stąd też rekomenduje się wykorzystywanie źródeł o najniższej uciążliwości. Zatem PGN nie przewiduje na terenie Gminy budowy dużych instalacji wiatrowych, czy rozległych farm fotowoltaicznych. SAMORZĄD TERYTORIALNY (ADMINISTRACJA GMINNA) I JEDNOSTKI POWIĄZANE Chociaż obiekty publiczne odpowiadają za stosunkowo niewielką część zużycia paliw i energii na terenie gminy, to jednakże pełnią istotną rolę w promowaniu zachowań pro środowiskowych. Realizując inwestycje za zakresu odnawialnych źródeł energii na obiektach takich jak szkoły, przedszkola, samorząd może dawać dobry przykład wykorzystania tego Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 116

118 117 rodzaju technologii, stanowiąc również lokalną bazę referencyjną pozwalającą w praktyce ocenić opłacalność oraz racjonalność konkretnych rozwiązań. W obszarze komunikacji rolą samorządu powinno być również promowanie i stwarzanie możliwości do zachowań sprzyjających wykorzystywaniu alternatywnych form transportu zwłaszcza poprzez rozbudowę ścieżek rowerowych. Do zadań interesariuszy należy udział w procesie planowania oraz zarządzania energią a także informowanie o planowanych do realizacji inwestycjach w gminie - dokumenty są publicznie dostępne i konsultowane społecznie. OSOBY I PODMIOTY KORZYSTAJĄCE Z KOMUNIKACJI SAMOCHODOWEJ Gwałtownie w ostatnich latach rosnąca ilość pojazdów poruszających się po drogach, generuje wiele negatywnych skutków - zatłoczenie dróg, niedostatek miejsc parkingowych, wypadki drogowe, zanieczyszczenie powietrza. Kluczowe jest zatem dotarcie do osób korzystających na co dzień z samochodów aby zmieniały swoje nawyki komunikacyjne, wybierając alternatywne formy transportu, bądź wdrażając zasady ekonomicznej jazdy samochodem (ecodrivingu), która pozwala obniżyć ilość spalanego paliwa, a tym samym emisję. FIRMY BUDOWLANE, DEWELOPERZY, OSOBY PODEJMUJĄCE SIĘ BUDOWY DOMÓW Jednym z priorytetów Planu jest poprawa efektywności energetycznej, w istniejących budynkach umożliwia to termomodernizacja tych obiektów, w przypadku budynków nowopowstających o niskie zapotrzebowanie na energię można zadbać już na etapie projektowania a następnie wyboru materiałów budowlanych. Stąd też istotną rolą jest promowanie takich technologii (domy pasywne, domy energooszczędne), które sprzyjać będą ograniczaniu zapotrzebowania na energię cieplną. 4. Uwarunkowania realizacji działań Realizacja rekomendowanych działań, nawet jeżeli zostały włączone w Wieloletnią Prognozę Finansową nigdy nie może być traktowana jako pewnik, w szczególności należy mieć na uwadze, że nawet duże wydatki finansowe nie przynoszą natychmiastowych, planowanych efektów. Powodzenie planowanych działań i realizacja założonych celów, jest bowiem uzależniona od różnorodnych czynników o charakterze wewnętrznym i zewnętrznym. Przejrzyste zestawienie tych czynników umożliwia analiza SWOT (ang. Strenghts, Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 117

119 118 Weaknesses, Opportunities, Threats), w ramach której analizowane są silne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia wpływające na realizację założonego Planu Działań. Tabela 28 przedstawia wykonaną analizę SWOT dla gminy Sokoły na podstawie zebranych danych na jej temat. Tabela 28 Analiza SWOT dla gminy Sokoły. Silne strony Słabe strony Korzystne położenie geograficzne. Niewielkie wykorzystanie nowoczesnych Dostępność do odnawialnych źródeł technologii w dziedzinie ochrony środowiska. energii Spadek liczby mieszkańców Stosunkowo niski poziom chemizacji Brak atrakcyjnych miejsc do spędzania środowiska naturalnego wolnego czasu. Tereny inwestycyjne na terenie gminy. Brak koncepcji na promocję gminy. Wysoki odsetek terenów zielonych w Słaba baza turystyczna i gastronomiczna łącznej powierzchni gminy Duża różnorodność obszaru. Szanse Zagrożenia Możliwość korzystania z różnorodnych Wysoki koszt inwestycji w OZE. źródeł wsparcia w perspektywie Planowany wzrost udziału OZE w skali kraju do 15% do 2020 roku. Rosnąca liczba pojazdów. Niespójność przepisów prawnych w Polsce. Pogłębiające się bezrobocie na terenie gminy Integracja ze strukturami UE wymuszająca Zubożenie społeczeństwa. działania na rzecz poprawy stanu środowiska. Promocja gminy, rozwój turystyki i agroturystyki Źródło: Opracowanie własne. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 118

120 Podsumowanie W trosce o środowisko naturalne, a także wychodząc naprzeciwko trendom zmierzającym do redukcji emisji gazów cieplarnianych, gmina Sokoły przystąpiła do opracowania i wdrożenia Planu gospodarki niskoemisyjnej. Dokument obejmuje działania, które przyczynią się do poprawy jakości powietrza na terenie gminy oraz działania sprzyjające redukcji gazów cieplarnianych. Plan gospodarki niskoemisyjnej ma za zadanie przyczynić się do osiągnięcia celów określonych w pakiecie klimatyczno-energetycznym do roku 2020, tj.: redukcji emisji gazów cieplarnianych, zwiększenia udziału energii pochodzącej z źródeł odnawialnych, redukcji zużycia energii finalnej, co ma zostać zrealizowane poprzez podniesienie efektywności energetycznej. Inwentaryzację emisji CO2 do atmosfery wykonano w oparciu o bilans energetyczny Gminy Sokoły. Podstawowe założenia metodyczne: jako rok bazowy inwentaryzacji przyjęto rok Jest to rok, dla którego udało się zebrać kompleksowe dane we wszystkich grupach odbiorców, wytwórców i dostawców energii. W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji, wielkość emisji w roku obliczeniowym wynosiła ,39 [Mg CO2], z czego 59% to emisja z tytułu zużycia paliw transportowych. Najważniejszym zadaniem przewidzianym do realizacji na terenie gminy jest ograniczenie niskiej emisji poprzez wymianę kotłów, pieców, urządzeń grzewczych na paliwa stałe. Plan Gospodarki Niskoemisyjnej znacznie zwiększy szanse rozwoju gospodarczego gminy Sokoły. Posiadanie Planu gospodarki niskoemisyjnej będzie bowiem wpływać na możliwość uzyskania wsparcia dla szeregu inwestycji ze środków finansowych Unii Europejskiej. Wdrożenie PGN to także szansa na czystsze powietrze na terenie gminy. W ramach dokumentu został stworzony plan realizacji działań wspierających osiąganie redukcji gazów cieplarnianych, efektywności energetycznej oraz wykorzystania odnawialnych źródeł energii, co tym samym przyczyni się do poprawy jakości powietrza. Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 119

121 120 V. Spis rysunków RYSUNEK 1 POŁOŻENIE GMINY NA TLE POWIATU RYSUNEK 2 POŁOŻENIE GMINY SOKOŁY RYSUNEK 3 EMISJA PUNKTOWA DLA PYŁÓW ZAWIESZONYCH PM10 W STREFIE PODLASKIEJ W 2012 R RYSUNEK 4 EMISJA POWIERZCHNIOWA DLA PYŁÓW ZAWIESZONYCH PM10 W STREFIE PODLASKIEJ W 2012 R RYSUNEK 5 EMISJA PUNKTOWA PYŁÓW ZAWIESZONYCH PM2,5 W STREFIE PODLASKIEJ W 2012 R RYSUNEK 6 EMISJA POWIERZCHNIOWA PYŁÓW ZAWIESZONYCH PM2,5 W STREFIE PODLASKIEJ W 2012 R RYSUNEK 7. PRZEBIEG DRÓG TRANZYTOWYCH PRZEZ TEREN GMINY SOKOŁY RYSUNEK 8. MAPA WIETRZNOŚCI POLSKI RYSUNEK 9. POTENCJAŁ WYKORZYSTANIA ENERGII SŁONECZNEJ NA TERENIE POLSKI Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 120

122 121 VI. Wykaz tabel TABELA 1 UŻYTKOWANIE GRUNTÓW NA TERENIE GMINY SOKOŁY TABELA 2 BILANS EMISJI PYŁU ZAWIESZONEGO PM10 Z OBSZARU STREFY PODLASKIEJ W 2012 R TABELA 3 BILANS EMISJI PYŁU ZAWIESZONEGO PM2,5 Z OBSZARU STREFY PODLASKIEJ W 2012 R TABELA 4 PODMIOTY GOSPODARCZE NA TERENIE GMINY SOKOŁY WG SEKCJI PKD W ROKU TABELA 5 STRUKTURA DRÓG NA TERENIE GMINY SOKOŁY TABELA 6 LICZBA POJAZDÓW ORAZ EMISJA CO2 Z RUCHU LOKALNEGO W ROKU TABELA 7 LICZBA POJAZDÓW ORAZ EMISJA CO2 Z RUCHU LOKALNEGO W ROKU TABELA 8 DOBOWA LICZBA POJAZDÓW NA TERENIE DRÓG TRANZYTOWYCH PRZEBIEGAJĄCYCH PRZEZ TEREN GMINY SOKOŁY TABELA 9 EMISJA DWUTLENKU WĘGLA GENEROWANA PRZEZ DROGI TRANZYTOWE NA TERENIE GMINY SOKOŁY TABELA 10 PODSUMOWANIE EMISJI Z TRANSPORTU NA TERENIE GMINY SOKOŁY TABELA 11 ZUŻYCIE ORAZ EMISJA CO2 Z TYTUŁU ZUŻYCIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ W ROKU TABELA 12 ZUŻYCIE ORAZ EMISJA CO2 Z TYTUŁU ZUŻYCIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ W ROKU TABELA 13 PROGNOZOWANE ZUŻYCIE ORAZ EMISJA CO2 Z TYTUŁU ZUŻYCIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ W ROKU TABELA 14 ZAPOTRZEBOWANIE NA ENERGIĘ CIEPLNĄ NA TERENIE GMINY SOKOŁÓW W ANALIZOWANYCH LATACH TABELA 15 POTRZEBY CIEPLNE ZASPOKAJANE Z DANEGO RODZAJU PALIWA [GJ] ORAZ EMISJA [MG CO2] W ROKU TABELA 16 POTRZEBY CIEPLNE ZASPOKAJANE Z DANEGO RODZAJU PALIWA [GJ] ORAZ EMISJA [MG CO2] W ROKU TABELA 17 POTRZEBY CIEPLNE ZASPOKAJANE Z DANEGO RODZAJU PALIWA [GJ] ORAZ EMISJA [MG CO2] W ROKU TABELA 18 CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU OŚWIETLENIOWEGO GMINY SOKOŁY TABELA 19 ZESTAWIENIE ZUŻYCIA ENERGII ELEKTRYCZNEJ, CIEPLNEJ ORAZ EMISJA CO2 W BUDYNKACH UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ NA TERENIE GMINY SOKOŁY TABELA 20 BILANS EMISJI WG RODZAJÓW PALIW TABELA 21 ZESTAWIENIE ZALET I WAD POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII TABELA 22 ZESTAWIENIE DZIAŁAŃ DLA GMINY SOKOŁY TABELA 23 BILANS EMISJI [MG CO2] NA TERENIE GMINY SOKOŁY Z UWZGLĘDNIENIEM SCENARIUSZA NISKOEMISYJNEGO TABELA 24 WSKAŹNIKI MONITORINGU DLA GRUPY UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 121

123 122 TABELA 25 WSKAŹNIKI MONITORINGU DLA SEKTORA TRANSPORTU TABELA 26 WSKAŹNIKI MONITORINGU DLA SEKTORA MIESZKALNICTWA TABELA 27 WSKAŹNIKI MONITORINGU DLA SEKTORA HANDLU, USŁUG I PRZEDSIĘBIORSTW TABELA 28 ANALIZA SWOT DLA GMINY SOKOŁY Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 122

124 123 VII. Załącznik I Baza emisji PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY SOKOŁY Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 123

125 Karta informacyjna Nazwa projektu Opis Projektu Spis tabel Nazwa INFO Wskaźniki Inwentaryzacja emisji Arkusz kalkulacyjny inwentaryzacji emisji dwutlenku węgla na terenie gminy Sokoły, wykonany na potrzeby Planu Gospodarki Niskoemisyjnej Opis Opis zawartości dokumentu Zestawienie wskaźników emisji CO 2 z poszczególnych źródeł, wykorzystanych w dokumencie Chrakterystyka Podstawowe informacje statystyczne dotyczące gminy En. elektryczna Zużycie energii elektrycznej oraz emisja CO 2 w roku 2000, 2013 wraz z prognozą na rok 2020 En. elektryczna wykr. Ruch lokalny Tranzyt Transport wykr. Wykresy obrazujące zużycie energii elektrycznej oraz emisję CO 2 roku 2000, 2013 wraz z prognozą na rok 2020 Emisja CO 2 generowana przez ruch lokalny na terenie gminy w roku 2000, 2013 wraz z prognozą na rok 2020 Natężenie ruchu oraz Emisja CO 2 na drogach tranzytowych przebiegających przez teren miasta w roku 2000, 2013 wraz z prognozą na rok 2020 Wykresy obrazujące emisję CO 2 z ruchu tranzytowego i lokalnego Ciepło Zużycie paliw opałowych oraz emisja CO 2 w roku 2000, 2013 i prognoza na rok 2020 Ciepło wykr. Wykresy obrazujące emisję CO 2 generowaną przez spalanie paliw opałowych Ob. publ. Zestawienie obiektów publicznych wraz z informacją o generowanej emisji CO 2 Oświetlenie Bilans Informacja o emisji CO 2 generowanej porzez zużycia energii elektrycznej na cele oświetleniowe Łączne zestawienie emisji CO 2 z podziałem na nośniki energii oraz sektory w roku 2000, 2013 wraz z prognozą na rok 2020 i obliczniem statystycznej emisji na 1 mieszkańca gminy Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 124

126 Wskaźniki Zestawienie wskaźników Paliwo Wskaźnik Jednostka Źrodło Energia elek. 0,247 Mg CO 2 /GJ Załącznik nr 2 - Metodyka - do Regulaminu I konkursu GIS "SOWA - ENERGOOSZCZĘDNE OŚWIETLENIE ULICZNE" Węgiel 0,098 Mg CO 2 /GJ Olej opałowy 0,076 Mg CO 2 /GJ Gaz 0,055 Mg CO 2 /GJ Ciepło sieciowe 0,094 Mg CO 2 /GJ Samochody osobowe 155 g CO 2 /km Samochody dostawcze 200 g CO 2 /km Samochody ciężarowe 450 g CO 2 /km Samochody ciężarowe z naczepą 900 g CO 2 /km Autobusy 450 g CO 2 /km Wskaźniki emisji CO2 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2014, Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami Wskaźniki emisji CO2 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2014, Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami Wskaźniki emisji CO2 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2014, Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami Wskaźniki emisji CO2 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2014, Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami Załącznik nr 2 - Metodyka - do Regulaminu I konkursu GIS "GAZELA NISKOEMISYJNY TRANSPORT MIEJSKI" Załącznik nr 2 - Metodyka - do Regulaminu I konkursu GIS "GAZELA NISKOEMISYJNY TRANSPORT MIEJSKI" Załącznik nr 2 - Metodyka - do Regulaminu I konkursu GIS "GAZELA NISKOEMISYJNY TRANSPORT MIEJSKI" Załącznik nr 2 - Metodyka - do Regulaminu I konkursu GIS "GAZELA NISKOEMISYJNY TRANSPORT MIEJSKI" Załącznik nr 2 - Metodyka - do Regulaminu I konkursu GIS "GAZELA NISKOEMISYJNY TRANSPORT MIEJSKI" Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 125

127 Charakterystyka gminy Horyzont czasowy Rok Liczba mieszkańców Prognoza liczby mieszkańców Rok średnioroczny trend zmian Rok Mieszkańcy ,236% Mieszkańcy Liczba mieszkańców Liczba mieszkańców Prognoza liczby mieszkańców Prognoza liczby mieszkańców Liczba mieszkańców Liczba mieszkań Prognoza liczby mieszkań Rok średnioroczny trend zmian Rok Mieszkania ,444% Mieszkania Liczba mieszkań Liczba mieszkań Prognoza liczby mieszkań Prognoza liczby mieszkań Liczba mieszkań Liczba nowych mieszkań Rok Nowe mieszkania średnioroczna wartość 4, Liczba nowych mieszkań oddanych do użytku Liczba nowych mieszkań Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 126

128 Charakterystyka gminy Ogólna powierzchnia mieszkań [m 2 ] Prognoza ogólnej powierzchni mieszkań [m 2 ] Rok średnioroczny trend zmian Rok Powierzchnia Powierzchnia ,628% mieszkań mieszkań Ogólna powierzchnia mieszkań na terenie gminy Prognoza powierzchni mieszkań Ogólna powierzchnia mieszkań [m2] Prognoza ogólnej powierzchni mieszkań [m2] Ogólna powierzchnia mieszkań [m2] Średnia powierzchnia mieszkań [m 2 ] Prognoza średniej powierzchni mieszkań [m 2 ] Rok średnioroczny trend zmian Rok średnia powierzchnia ,8 97,1 97,1 97,2 97,3 97,6 97,7 97,7 98,0 98,3 98,6 98,9 0,215% średnia powierzchnia 99,3 99,7 100,1 100,5 100,9 101,3 101,7 99,5 99,0 98,5 98,0 97,5 97,0 96,5 96,0 95,5 Średnia powierzchnia mieszkań na terenie gminy Średnia powierzchnia mieszkań [m2] Prognoza średniej powierzchni mieszkań Prognoza średniej powierzchni mieszkań [m2] Średnia powierzchnia mieszkań [m2] Zarejestrowane podmioty gospodarcze Prognoza zarejestrowanych podmiotów gospodarczych Rok średnioroczny trend zmian Rok liczba podmiotów ,062% liczba podmiotów Ilość podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie gminy Prognoza ilości podmiotów gospodarczych zarejestrowanych na terenie gminy Zarejestrowane podmioty gospodarcze Prognoza zarejestrowanych podmiotów gospodarczych Zarejestrowane podmioty gospodarcze Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 127

129 Charakterystyka gminy Mieszkania z dostępem do gazu sieciowego Prognoza ilości mieszkań z dost. do gazu sieciowego Rok średnioroczny trend zmian Rok Liczba mieszkań ,000% Liczba mieszkań Mieszkania z dostępem do gazu sieciowego Prognoza mieszkań z dostępem do gazu sieciowego Mieszkania z dostępem do gazu sieciowego Prognoza ilości mieszkań z dost. do gazu sieciowego Mieszkania z dostępem do gazu sieciowego Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 128

130 Energia elektryczna - zużycie i emisja rok 2000 Grupa taryfowa Zużycie MWh wskaźnik emisji [Mg CO 2 /MWh] Emisja [Mg CO 2 ] A 0,00 0,89 0,00 B 136,61 0,89 121,59 C 1566,27 0, ,98 G 5258,10 0, , , ,28 rok 2013 Grupa taryfowa Zużycie MWh wskaźnik emisji [Mg CO 2 /MWh] Emisja [Mg CO 2 ] A 0,00 0,89 0,00 B 214,96 0,89 191,31 C 2109,62 0, ,56 G 6274,41 0, , , ,10 rok prognoza Grupa taryfowa Zużycie MWh wskaźnik emisji [Mg CO 2 /MWh] Metodologia prognozy: Prognoza zużycia energii została przeprowadzona w oparciu o Politykę energetyczną Polski do 2030 roku stanowiącą załącznik do uchwały nr 202/2009 Rady Ministrów z dnia 10 listopada 2009 r. W dokumencie tym oszacowano średnioroczny wzrost zapotrzenowania na energię elektryczną jako 2,68% rocznie. Źródła: 1. Jak osiągnąć bezpieczeństwo energetyczne UE racjonalizując wysokość nakładów inwestycyjnych, kosztów społecznych i środowiskowych?, Prof. Władysław Mielczarski - Politechnika Łódzka, European Energy Institute, Centrum Informacji o Rynku Energii. 2. Pismo: PGE Dystrybucja S.A., Oddział Białystok, Rejon Energetyczny Bielsk Podlaski całkowite -3,46% 3,58% 3,58% Emisja [Mg CO 2 ] A 0, A 0,00 0,89 0,00 B -7,28% 7,85% 7,85% B 364,78 0,89 324,65 C -4,84% 5,09% 5,09% C 2986,06 0, ,59 G -2,90% 2,99% 2,99% G 7710,94 0, , , ,98 Prognoza do roku 2020 Zestawienie Rok Faktyczne zużycie energii elektrycznej [MWh] Prognozowane zużycie energii elektrycznej [MWh] wskaźnik emisji [Mg CO 2 /MWh] Emisja [Mg CO 2 ] rok Zużycie [MWh] Emisja [Mg CO 2] ,58 0, , , , ,98 0, , , , ,44 0, , , , ,07 0, , ,04 0, , ,52 0, , ,69 0, , ,72 0, , ,80 0, ,54 Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 129

131 Energia elektryczna - zużycie i emisja - wykresy 12000,00 Zużycie energii elektrycznej - [MWh] Zużycie energii elektrycznej - - emisja CO 2 [Mg CO 2 ] 10000, ,00 G 12000, , , , ,00 C B A 8000, , , ,00 G C B A 0,00 rok 2000 rok 2013 rok prognoza 0,00 rok 2000 rok 2013 rok prognoza 12000, , , , , ,00 Prognoza zużycia energii elektrycznej [MWh] 0, Faktyczne zużycie energii elektrycznej [MWh] Prognozowane zużycie energii elektrycznej [MWh] Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 130

132 Paliwa opałowe - zużycie i emisja Paliwo do ogrzewania (w przeliczeniu na procent mieszkańców) 2000 % Potrzeby cieplne zaspokajane z danego rodzaju paliwa [GJ] wskaźnik emisji [MG CO 2 /GJ] Emisja [Mg CO 2 ] węgiel 34,12% węgiel 34,12% 42718,81 0, ,44 węgiel plus drewno 40,59% węgiel + drewno 40,59% 50819,36 0, ,31 węgiel plus olej opałowy 4,11% węgiel + olej opałowy 4,11% 5145,79 0, ,29 olej opałowy 1,18% olej opałowy 1,18% 1473,62 0, ,00 drewno 20,00% drewno 20,00% 25040,34 0, ,40 SUMA , ,43 Zapotrzebowanie na energię cieplną 2013 % Potrzeby cieplne zaspokajane z danego rodzaju paliwa [GJ] wskaźnik emisji [MG CO 2 /GJ] Emisja [Mg CO 2 ] zapotrzebowanie na energię [GJ/m2] 0,821 węgiel 34,12% 48614,61 0, ,23 Ogólne zapotrzebowanie na energię w roku 2000 r. [GJ] ,68 węgiel + drewno 40,59% 57833,15 0, ,81 Ogólne zapotrzebowanie na energię w roku 2013 r. [GJ] ,27 węgiel + olej opałowy 4,11% 5855,98 0, ,89 Ogólne zapotrzebowanie na energię w roku 2020 r. [GJ] ,26 olej opałowy 1,18% 1677,00 0, ,45 drewno 20,00% 28496,25 0, ,09 SUMA , , % Potrzeby cieplne zaspokajane z danego rodzaju paliwa [GJ] wskaźnik emisji [MG CO 2 /GJ] Emisja [Mg CO 2 ] węgiel 34,12% 50791,46 0, ,56 węgiel + drewno 40,59% 60422,78 0, ,08 węgiel + olej opałowy 4,11% 6118,20 0, ,58 olej opałowy 1,18% 1752,10 0, ,16 drewno 20,00% 29772,25 0, ,18 SUMA , ,56 Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 131

133 Paliwa opałowe - zużycie i emisja - wykresy Struktura pokrycia zapotrzebowania na energię cieplną [GJ] Emisja generowana przez pokrycie zapotrzebowania na energię cieplną [Mg CO 2 ] Prognoza węgiel węgiel + drewno węgiel + olej opałowy olej opałowy drewno węgiel węgiel + drewno węgiel + olej opałowy olej opałowy drewno Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 132

134 Ruch lokalny - emisja Emisja z ruchu lokalnego rok 2000 Liczba pojazdów Rodzaj Paliwa Gęstość paliwa Średni przebieg Średnie spalanie/km wartość opałowa [GJ/kg] wskaźnik emisji [kg CO 2 /GJ] Emisja [Mg CO 2 ] Emisja [Mg CO 2 ] 112 Benzyna 0, ,052 0,043 68,61 92,03 Motocykle Diesel 0, ,045 73,33 0,00 92,03 0 LPG 0, ,047 62,44 0, Benzyna 0, ,084 0,043 68, ,98 Sam. Osobowe Diesel 0, ,073 0,045 73,33 168, ,85 43 LPG 0, ,114 0,047 62,44 103,31 0 Benzyna 0, ,321 0,043 68,61 0,00 Sam. Ciężarowe 5 5 Diesel 0, ,257 0,045 73,33 66,47 66,47 0 LPG 0, ,29 0,047 62,44 0,00 1 Benzyna 0, ,321 0,043 68,61 0,73 Autobusy 1 0 Diesel 0, ,257 0,045 73,33 0,00 0,73 0 LPG 0, ,29 0,047 62,44 0,00 0 Benzyna 0, ,1 0,043 68,61 0,00 Samochody 0 0 Diesel 0, ,11 0,045 73,33 0,00 specjalne do 3,5 t 0 LPG 0, ,135 0,047 62,44 0,00 0 Benzyna 0, ,321 0,043 68,61 0,00 Samochody 0 0 Diesel 0, ,257 0,045 73,33 0,00 sanitarne 0 LPG 0, ,29 0,047 62,44 0,00 0 Benzyna 0, ,321 0,043 68,61 0,00 Ciągniki 0 0 Diesel 0, ,257 0,045 73,33 0,00 samochodowe 0 LPG 0, ,047 62,44 0,00 0,00 0,00 0,00 0 Benzyna 0, ,321 0,043 68,61 0,00 Ciągniki rolnicze Diesel 0, ,257 0,045 73, , ,76 0 LPG 0, ,047 62,44 0, Benzyna 1 575,74 SUMA Diesel 7 298, ,84 43 LPG 103,31 Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 133

135 Ruch lokalny - emisja Emisja Emisja z ruchu ruchu lokalnego lokalnego rok rok Liczba pojazdów Rodzaj Paliwa Gęstość paliwa Średni przebieg Średnie spalanie/km wartość opałowa [GJ/kg] wskaźnik emisji [kg CO 2 /GJ] Emisja [Mg CO 2 ] Emisja [Mg CO 2 ] 446 Benzyna 0, ,052 0,043 68,61 366,49 Motocykle Diesel 0, ,045 73,33 0,00 366,49 0 LPG 0, ,047 62,44 0, Benzyna 0, ,084 0,043 68, ,67 Sam. Osobowe Diesel 0, ,073 0,045 73, , , LPG 0, ,114 0,047 62, ,31 98 Benzyna 0, ,321 0,043 68,61 71,08 Sam. Ciężarowe Diesel 0, ,257 0,045 73, , ,64 17 LPG 0, ,29 0,047 62,44 211,80 1 Benzyna 0, ,321 0,043 68,61 0,73 Autobusy Diesel 0, ,257 0,045 73,33 159,54 160,26 0 LPG 0, ,29 0,047 62,44 0,00 2 Benzyna 0, ,1 0,043 68,61 4,37 Samochody Diesel 0, ,11 0,045 73,33 47,60 specjalne do 3,5 t 0 LPG 0, ,135 0,047 62,44 0,00 0 Benzyna 0, ,321 0,043 68,61 0,00 Samochody 0 0 Diesel 0, ,257 0,045 73,33 0,00 sanitarne 0 LPG 0, ,29 0,047 62,44 0,00 1 Benzyna 0, ,321 0,043 68,61 0,73 Ciągniki Diesel 0, ,257 0,045 73,33 638,15 samochodowe 0 LPG 0, ,047 62,44 0,00 51,98 0,00 638,87 6 Benzyna 0, ,321 0,043 68,61 56,88 Ciągniki rolnicze Diesel 0, ,257 0,045 73, , ,09 0 LPG 0, ,047 62,44 0, Benzyna 3 212,93 SUMA Diesel , , LPG 1 497,11 Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 134

136 Ruch lokalny - emisja Emisja Emisja z ruchu ruchu lokalnego lokalnego rok - prognoza 2000 na rok 2020 Liczba pojazdów Rodzaj Paliwa Gęstość paliwa Średni przebieg Średnie spalanie/km wartość opałowa [GJ/kg] wskaźnik emisji [kg CO 2 /GJ] Emisja [Mg CO 2 ] Emisja [Mg CO 2 ] 433 Benzyna 0, ,052 0,043 68,61 355,80 Motocykle Diesel 0, ,045 73,33 0,00 355,80 0 LPG 0, ,047 62,44 0, Benzyna 0, ,084 0,043 68, ,43 Sam. Osobowe Diesel 0, ,073 0,045 73, , , LPG 0, ,114 0,047 62, ,87 95 Benzyna 0, ,321 0,043 68,61 68,90 Sam. Ciężarowe Diesel 0, ,257 0,045 73, , ,65 16 LPG 0, ,29 0,047 62,44 199,34 0 Benzyna 0, ,321 0,043 68,61 0,00 Autobusy Diesel 0, ,257 0,045 73,33 146,24 146,24 0 LPG 0, ,29 0,047 62,44 0,00 1 Benzyna 0, ,1 0,043 68,61 2,19 Samochody 10 9 Diesel 0, ,11 0,045 73,33 42,84 specjalne do 3,5 t 0 LPG 0, ,135 0,047 62,44 0,00 0 Benzyna 0, ,321 0,043 68,61 0,00 Samochody 0 0 Diesel 0, ,257 0,045 73,33 0,00 sanitarne 0 LPG 0, ,29 0,047 62,44 0,00 0 Benzyna 0, ,321 0,043 68,61 0,00 Ciągniki Diesel 0, ,257 0,045 73,33 611,56 samochodowe 0 LPG 0, ,047 62,44 0,00 45,03 0,00 611,56 5 Benzyna 0, ,321 0,043 68,61 47,40 Ciągniki rolnicze Diesel 0, ,257 0,045 73, , ,00 0 LPG 0, ,047 62,44 0, Benzyna 3 107,72 SUMA Diesel , , LPG 1 446,21 Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 135

137 Struktura paliw wykorzystywanych w transporcie w roku % Struktura paliw wykorzystywanych w transporcie w roku % 47% 43% 41% 57% Benzyna Diesel LPG Benzyna Diesel LPG Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 136

138 Ruch tranzytowy - emisja 678 Sam. Osobowe Motocykle Lekkie samochody ciężarowe Samochody ciężarowe 671 Dobowa liczba pojazdów w roku 2000 Dobowa liczba pojazdów w roku 2000 Dobowa liczba pojazdów w roku 2010 Dobowa liczba pojazdów w roku 2013 Dobowa liczba pojazdów w roku prognoza Wskaźnik [g/km] Dł. Drogi [km] Emisja CO2 [Mg CO 2 ] w 2000 roku Emisja CO2 [Mg CO 2 ] w 2013 roku Emisja CO2 [Mg CO 2 ] w 2020 roku - prognoza ,00 9, , , , ,00 9,201 9,37 16,66 20,30 (dostawcze) ,00 9, ,44 980, ,42 bez przycz ,00 9, ,39 528,94 575,79 z przycz ,00 9, , , ,80 Autobusy ,00 9,201 33,25 58,94 74,05 Ciągniki rolnicze ,00 9,201 27,20 51,38 64, , , , , , , ,86 Dobowa liczba pojazdów w roku 2010 Dobowa liczba pojazdów w roku 2013 Dobowa liczba pojazdów w roku prognoza Wskaźnik [g/km] Dł. Drogi [km] Emisja CO2 [Mg CO 2 ] w 2000 roku Emisja CO2 [Mg CO 2 ] w 2013 roku Emisja CO2 [Mg CO 2 ] w 2020 roku - prognoza Sam. Osobowe ,00 8, , , ,15 Motocykle ,00 8,458 16,75 28,71 34,93 Lekkie samochody ciężarowe ,00 8, ,43 291,74 315,35 Samochody bez przycz ,00 8,458 66,68 109,75 118,08 ciężarowe z przycz ,00 8,458 47,23 83,35 105,58 Autobusy ,00 8,458 9,72 18,06 22,23 Ciągniki rolnicze ,00 8,458 29,17 52,79 66, , , , , , , ,01 Metodologia prognozy: Prognoza natężenia ruchu na drogach tranzytowych została przeprowadzona w oparciu o zasady prognozowania wskaźników wzrostu ruchu wewnętrznego na okres na sieci drogowej do celów planistyczno-projektowych, stanowiący załącznik numer 2 do opracowania pn. Stadia i skład dokumentacji projektowej dla dróg i mostów w fazie przygotowania zadań. Źródła: 1. Generalny Pomiar Ruchu 2010 r., 2. Zasady prognozowania wskaźników wzrostu ruchu wewnętrznego na okres na sieci drogowej do celów planistyczno-projektowych, 3. Analiza prognozy wzrostu PKB do 2040 roku dla potrzeb prognozy wzrostu ruchu, 2000 Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 137

139 Ruch tranzytowy - emisja Numer drogi Dobowa liczba pojazdów Emisja CO 2 - tranzyt [Mg CO 2 ] Numer drogi , , , , , , , , , , , , , , , , , ,87 Emisja w transporcie Emisja CO2 [Mg CO 2 ] w 2000 roku Emisja CO2 [Mg CO 2 ] w 2013 roku Emisja CO2 [Mg CO 2 ] w 2020 roku - prognoza Tranzyt 4 200, , ,87 Transport lokalny 8977, , , , , ,30 Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 138

140 Moce opraw [W] System oświetlenia ulicznego Charakterystyka systemu oświetleniowego Roczny czas Ilość opraw świecenia Zużycie energii [MWh] wskaźnik emisji [MG CO 2 /GJ] Emisja [Mg CO 2] ,33 0,89 85, ,40 0,89 148,98 SUMA Charakterystyka systemu oświetleniowego Średnia moc oprawy: Łączna moc systemu: 86,46 W 65,54 kw Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 139

141 Obiekty publiczne - zestawienie Lp Podmiot Powierzchnia użytkowa [m 2 ] Zużycie energii elektrycznej [MWh] wskaźnik emisji [MG CO 2 /MWh] Źródło ciepła Zużycie ciepła [GJ] wskaźnik emisji [MG CO 2 /GJ] Emisja CO 2 z energii elektrycznej [Mg CO 2 ] Emisja CO 2 ze zużycia energii na potrz. Cieplnej [Mg CO 2 ] 1 Szkoła Podstawowa - Bruszewo 720,00 5,77 0,89 kotłownia olejowa 265,57 0,076 5,14 20,18 2 Zespół Szkół w Sokołach 5560,00 64,74 0,89 kotłownia olejowa 1503,93 0,076 57,62 114,30 3 Ośrodek Zdrowia 361,10 8,38 0,89 kotłownia olejowa 145,04 0,076 7,46 11,02 4 GOK 1200,00 10,56 0,89 kotłownia olejowa 160,58 0,076 9,40 12,20 5 Szkoła Podstawowa w Kowaleszczyźnie 400,00 5,50 0,89 kotłownia olejowa 142,80 0,076 4,90 10,85 SUMA 8 241,10 94, ,92 84,51 168,56 Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 140

142 Bilans emisji - wykresy Bilans emisji wg rodzajów paliw prognoza prognoza, scenariusz niskoemisyjny energia elektryczna 4 864, , , ,98 paliwa transportowe , , , ,30 paliwa opałowe , , , ,56 Planowana redukcja emisji ,38 SUMA , , , ,46 Emisja roczna prognoza prognoza, scenariusz niskoemisyjny Emisja roczna [Mg CO 2 ] , , , ,46 Liczba mieszkańców Roczna emisja na 1 mieszkańca [Mg CO 2 ] 4,99 9,30 10,18 9,70 Dobowa emisja na 1 mieszkańca [kg CO 2 ] 13,67 25,47 27,89 26,59 Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 141

143 Bilans emisji - wykresy Bilans emisji wg rodzajów paliw [Mg CO 2 ] Emisja roczna [Mg CO 2 ] , , , , , , , , , , , , , ,00 0, prognoza 0, prognoza prognoza, scenariusz niskoemisyjny energia elektryczna paliwa transportowe paliwa opałowe Emisja roczna [Mg CO2] Dobowa emisja na 1 mieszkańca [kg CO 2 ] Roczna emisja na 1 mieszkańca [Mg CO 2 ] 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0, prognoza prognoza, scenariusz niskoemisyjny 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0, prognoza prognoza, scenariusz niskoemisyjny Dobowa emisja na 1 mieszkańca [kg CO2] Roczna emisja na 1 mieszkańca [Mg CO2] Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 142

144 Bilans emisji - wykresy Bilans emisji wg rodzajów paliw w roku 2000 Bilans emisji wg rodzajów paliw w roku % 16% 27% 14% 42% 59% energia elektryczna paliwa transportowe paliwa opałowe energia elektryczna paliwa transportowe paliwa opałowe Bilans emisji wg rodzajów paliw w roku prognoza 26% 17% 57% energia elektryczna paliwa transportowe paliwa opałowe Id: 2E7EC451-F0E4-4F5D-A96E-F21E88BEADB6. Podpisany Strona 143