Władysław Broniewski KALENDARIUM Urodził się 17 grudnia w Płocku jako syn Antoniego i Zofii z Lubowidzkich.

Transkrypt

1 Władysław Broniewski KALENDARIUM 1897 Urodził się 17 grudnia w Płocku jako syn Antoniego i Zofii z Lubowidzkich Rozpoczyna naukę w Gimnazjum Polskim Macierzy Szkolnej w Płocku W listopadzie pisze swój pierwszy znany wiersz Panieneczka z udziałówki W gimnazjum razem z kolegami zaczyna wydawać pismo Młodzi idą (ukazują się dwa numery), które w większości wypełnia własnymi wierszami i artykułami kwietnia mimo sprzeciwu rodziny rzuca szkołę i z grupą kolegów zaciąga się do Legionów. Już 12 kwietnia zostaje przyjęty do 4. pułku piechoty Legionów, a od 17 kwietnia do 9 czerwca uczęszcza do szkoły podoficerskiej w Kamieńsku. W dniach 1-3 sierpnia uczestniczy w bitwie pod Jastkowem Po odmowie złożenia przysięgi na wierność Austrii i Niemcom, 27 lipca zostaje wraz z innymi legionistami internowany w obozie w Szczypiornie pod Kaliszem, skąd zostaje zwolniony dopiero 15 grudnia Po zakończeniu wojny opuszcza wojsko i wraca do Płocka. Chce kontynuować naukę w gimnazjum, a gdy okazuje się to niemożliwe, 23 października eksternistycznie składa egzamin dojrzałości w Warszawie i rozpoczyna studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. W listopadzie na wieść o wybuchu wojny polsko-sowieckiej zgłasza się jako ochotnik do wojska Jako oficer 1. pułku piechoty Legionów bierze udział w walkach z Armią Czerwoną na terenie Ukrainy, Białorusi i Litwy kwietnia dostaje nominację na kapitana Wojska Polskiego. 31 sierpnia za zdobyty przyczółek w Drohiczynie zostaje odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari maja i 30 czerwca zostaje odznaczony czterema Krzyżami Walecznych za Lidę, Demidówkę, Kołpytów i Kniahinin. Jesienią na własną prośbę zostaje przeniesiony do rezerwy.

2 Pracuje jako inspektor w Związku Strzeleckim młodzieżowej paramilitarnej organizacji piłsudczykowskiej Studiuje na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego ostatni egzamin zdaje 12 lutego 1925 r Zostaje sekretarzem redakcji Nowej Kultury na stanowisku do 1924 r W Nowej Kulturze ukazuje się pierwszy utwór podpisany imieniem i nazwiskiem Broniewskiego przekład z języka rosyjskiego wiersza Włodzimierza Majakowskiego Poeta-robotnik. Podróżuje do Czech, Niemiec, Włoch i Francji. W Pradze przez kilka miesięcy pracuje w Konsulacie Rzeczypospolitej Polskiej. W grudniu debiutuje własnymi wierszami w Wiadomościach Literackich, najważniejszym piśmie kulturalnym II RP W lutym ukazuje się debiutancki tomik wierszy Broniewskiego Wiatraki, a późnym latem wspólna z Witoldem Bandurskim i Stanisławem Standem książka (właściwie biuletyn poetycki) Trzy salwy. Rozpoczyna pracę jako sekretarz redakcji Wiadomości Literackich pracuje tu do 1936 r. Zakłada i prowadzi (razem ze Stanisławem Ryszardem Standem) amatorski Warszawski Teatr Robotniczy listopada w kościele ewangelickim w Kaliszu bierze ślub z Janiną Kunig. Małżonkowie zamieszkują w Warszawie przy ulicy Sandomierskiej W marcu w wydawnictwie Książka ukazuje się drugi tom wierszy poety Dymy nad miastem (bez usuniętego po interwencji cenzury utworu Do towarzyszy broni). Spotyka się w Warszawie z idolem młodości, Włodzimierzem Majakowskim Cenzura konfiskuje wydrukowany już nakład poematu Komuna Paryska, dopatrując się w nim cech przestępstwa. Poemat ukazuje się w następnym roku w Związku Sowieckim. W Polsce w całości zostanie wydrukowany dopiero po wojnie Zostaje członkiem redakcji Miesięcznika Literackiego współpraca potrwa do 1928 r. 24 listopada przychodzi na świat jedyna córka Władysława Broniewskiego Joanna (Anka).

3 września razem z Aleksandrem Watem, Janem Hempelem i innymi redaktorami Miesięcznika Literackiego Broniewski zostaje aresztowany i osadzony na dwa miesiące w Areszcie Centralnym przy ulicy Daniłowiczowskiej w Warszawie Ukazuje się trzeci zbiór wierszy Broniewskiego Troska i pieśń (Księgarnia F. Hoesicka) Poeta odbywa dwumiesięczną podróż przez Ukrainę i Rosję maja uczestniczy w Zjeździe Pracowników Kultury we Lwowie. Ukazują się Bajki Kornieja Czukowskiego w tłumaczeniu Broniewskiego (nakładem Wydawnictwa Jakuba Przeworskiego) Rozstaje się z żoną Janiną Broniewską (formalny rozwód wezmą dopiero w 1946 r.). W czerwcu poznaje aktorkę Marię Zarębińską, która zostaje jego towarzyszką życia. Jesienią ukazuje się kolejny tom wierszy Krzyk ostateczny (Wydawnictwo Jakuba Mortkowicza) kwietnia w czasopiśmie Czarno na Białem ogłasza wiersz Bagnet na broń. Otrzymuje nagrodę ufundowaną przez Związek Zawodowy Literatów Polskich. Po wybuchu wojny, 7 września na rowerze wyrusza w poszukiwaniu swojego pułku przemierza trasę Warszawa Lublin Lwów Tarnopol. 12 września otrzymuje przydział do Ośrodka Zapasowego 28. Dywizji Piechoty w Zbarażu, ale nie zdąży już wziąć udziału w walkach. Trafia do Lwowa, gdzie zostaje kierownikiem literackim Teatru Polskiego W nocy z 23 na 24 stycznia (w wyniku prowokacji) zostaje aresztowany w Klubie Inteligencji we Lwowie i osadzony w więzieniu NKWD na Zamarstynowie, skąd po upływie pół roku, w czerwcu przewieziony zostaje do więzienia na Łubiance w Moskwie. Na ponad pięć lat traci kontakt z Marią Zarębińską Przewieziony przez moskiewskie Butyrki do Saratowa. 7 sierpnia, po wcześniejszym przewiezieniu do Ałma-Aty, zostaje wypuszczony na wolność po podpisaniu układu między Związkiem Sowieckim a polskim rządem na emigracji.

4 27 sierpnia wstępuje do organizowanej przez gen. Władysława Andersa polskiej armii i w grudniu zostaje korespondentem wojennym oraz redaktorem technicznym w tygodniku Polska Z rozkazu gen. Andersa 14 kwietnia zostaje dowódcą 8. kompanii 16. pułku w 6. Dywizji Piechoty, a później w lipcu oficerem oświatowym Szkoły Podchorążych 6. Dywizji Piechoty w Szachrisjabz w Uzbekistanie. W sierpniu wraz z armią Andersa opuszcza Związek Radziecki i ewakuuje się na Bliski Wschód (przez Iran i Irak do Jerozolimy) Po konflikcie z innymi oficerami, 1 lutego zostaje przeniesiony z czynnej służby do służby cywilnej w Polish Centre Information (Polskim Centrum Informacji) w Jerozolimie obejmuje stanowisko redaktora technicznego w dwutygodniku W Drodze. 12 kwietnia zostaje aresztowana Maria Zarębińska (następnie przechodzi przez Pawiak, Oświęcim, Ravensbruck, Altenburg). W lipcu ukazuje się tom wierszy z lat Bagnet na broń (Wydawnictwo W Drodze, Jerozolima) Pracuje nad zakrojonym na wierszy poematem Bania z poezją, którego nie kończy W lipcu w Jerozolimie ukazuje się tom wierszy Drzewo rozpaczające (Wydawnictwo W Drodze, Jerozolima). Otrzymuje informację o śmierci Marii Zarębińskiej w obozie w Oświęcimiu. Podejmuje decyzję o pozostaniu na emigracji, w październiku wyjeżdża z Jerozolimy do Anglii. W listopadzie, po otrzymaniu wiadomości, że Maria Zarębińska jednak żyje, wraca do Polski i zatrzymuje się w Łodzi w Domu Literatów przy alei Kościuszki Otrzymuje Nagrodę Literacką Miasta Łodzi i Warszawy oraz Złoty Krzyż Zasługi. Publikuje wiersze i broszury popierające nowy ustrój. Pisze przedmowę do książki Antysemita z przekonania Juliana Bendy, z dramatycznymi słowami na temat polskiego antysemityzmu. W czerwcu rozwodzi się formalnie z Janiną Broniewską. Odwozi Zarębińską do kliniki Hirslanden w Zurychu biorą tam symboliczny ślub lipca w klinice w Zurychu umiera Maria Zarębińska. Jesienią przenosi się do Warszawy i zamieszkuje w kamienicy w alei Róż.

5 2 grudnia ukochana córka Anka wychodzi za mąż za dziennikarza Stefana Kozickiego Ukazują się Wiersze warszawskie (Państwowy Instytut Wydawniczy). 11 marca Broniewski żeni się z Wandą Burawską z domu Szpilrejn. Adoptuje córkę Marii Zarębińskiej Majkę. Latem bierze udział w Kongresie Intelektualistów w Obronie Pokoju we Wrocławiu. 14 września Broniewskiemu rodzi się wnuczka Ewa, córka Anki lutego wychodzi Opowieść o życiu i śmierci Karola Waltera- Świerczewskiego, robotnika i generała. W grudniu pisze na konkurs poemat Słowo o Stalinie utwór ukaże się rok później nakładem Książki i Wiedzy. Otrzymuje Order Sztandar Pracy I klasy Polska świętuje 25-lecie twórczości poety z tej okazji Broniewski zostaje honorowym obywatelem Płocka, dostaje Państwową Nagrodę Literacką I stopnia za całokształt twórczości, Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, a w prezencie od rządu działkę przy ulicy Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie, gdzie stanie dom poety Powstaje poemat Mazowsze. Ukazuje się pierwszy po wojnie tom z nowymi wierszami Nadzieja (Książka i Wiedza) i jedyny w dorobku poety tom wierszy dla dzieci Dla małych dzieci (nakładem Czytelnika). 13 czerwca ślub z dziennikarzem Lechem Andrzejem Pijanowskim bierze adoptowana córka Broniewskiego, Majka Razem z córką Anką rozpoczyna pracę nad filmem Brzegiem Wisły, opartym na wierszach Broniewskiego. W listopadzie wprowadza się z żoną do domu przy ulicy Jarosława Dąbrowskiego 51 w Warszawie Podczas jednego ze spotkań w Belwederze Broniewski odmawia prezydentowi PRL Bolesławowi Bierutowi napisania nowego hymnu Polski. 1 września umiera tragicznie ukochana córka Joanna (Anka). Pogrzeb Anki odbywa się 4 września na warszawskim Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. 6 września na zlecenie Jakuba Bermana Broniewski zostaje siłą przewieziony do Państwowego Sanatorium dla Nerwowo Chorych w Kościanie. Zostaje

6 zwolniony cztery tygodnie później (3 października) po podjęciu strajku głodowego (i interwencji ministra zdrowia) Wyjeżdża do Związku Radzieckiego jako członek polskiej delegacji na obchody 100-lecia śmierci Adama Mickiewicza. Otrzymuje najwyższy w PRL Order Budowniczych Polski Ludowej W czerwcu ukazuje się poświęcony zmarłej córce tom wierszy Anka (Państwowy Instytut Wydawniczy). Zdzisław Najder atakuje Broniewskiego w Przeglądzie Kulturalnym za Słowo o Stalinie Ukazuje się zbiór przekładów Moje przyjaźnie poetyckie (Państwowy Instytut Wydawniczy), w którym znalazły się m. in. tłumaczenia wierszy Jesienina, Majakowskiego i songów Brechta Broniewski otrzymuje Nagrodę Pen Clubu. Jesienią trafia do kliniki rządowej przy ulicy Emilii Plater w Warszawie, kilka razy korzysta z przepustek. Diagnoza lekarzy jest jednoznaczna rak krtani W wyniku choroby Władysław Broniewski umiera 10 lutego. Zostaje pochowany na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach. Źródła: W słowach jestem wszędzie Wspomnienia o Władysławie Broniewskim, Zebrała i opracowała Mariola Pryzwan, PIW, Warszawa 2011 Mariusz Urbanek, Broniewski. MIŁOŚĆ, WÓDKA, POLITYKA, Wydawnictwo Iskry, Warszawa, 2011