CHROŃMY PRZYRODĘ OJCZYSTĄ

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "CHROŃMY PRZYRODĘ OJCZYSTĄ"

Transkrypt

1

2 I N S T Y T U T O C H R O N Y P R Z Y R O D Y P O L S K I E J A K A D E M I I N A U K CHROŃMY PRZYRODĘ OJCZYSTĄ Dwumiesięcznik R. LX (60) Zeszyt 1 (Styczeń-Luty) ORGAN PAŃSTWOWEJ RADY OCHRONY PRZYRODY Member of The World Conservatk>n Union KRAKÓW

3 Redaktor naczelny: Zygmunt Sekretarz Redakcji: Agata Denisiuk Skoczylas Zespół redakcyjny: Zofia Alexandrowicz, Jerzy Fabijanowski, Róża Kaźmierczakowa, Stefan Michalik, Henryk Okarma, Halina Piękoś-Mirkowa, Piotr Profus W Chrońmy Przyrodę Ojczystą" są publikowane oryginalne prace naukowe i artykuły przeglądowe z zakresu podstaw ochrony przyrody, podlegające recenzji. Zamieszcza się również artykuły popularnonaukowe, doniesienia i opinie dotyczące ochrony przyrody w Polsce i na świecie Adres Redakcji: Kraków, al. A. Mickiewicza 33 Wydawnictwo polecone pismem Ministerstwa Oświaty nr VJU-Oc: 3055/47 z 18 lutego 1948 roku do bibliotek szkół wszystkich typów Tytuł włączony do rejestru czasopism cytowanych w "Zoological Record" (W. Brytania) Druk i oprawa: Wydawnictwo i Drukarnia Secesja" Kraków, ul. Sławkowska 17 Nakład: 1000 egz.

4 W Polsce stał się Pawlikowski wielkim wychowawcą narodowym. Zakorzenione silnie w duszy polskiej uczucie przywiązania do ziemi rodzinnej rozwinął w nowe przykazanie polskiego patriotyzmu: Chrońmy przyrodę ojczystą" (A. Wodziczko). TREŚĆ ZESZYTU PIERWSZEGO ARTYKUŁY NAUKOWE Michał Stopczyński, Piotr Zieliński, Zbigniew Woj Ciechowski: Płazy Lasu Łagiewnickiego w Łodzi 5 Grzegorz Orłowski: Znaczenie refugiów śródpolnych jako ostoi chronionych gatunków roślin - przykładowe badania z Równiny Wrocławskiej 32 Paweł Buczyński, Andrzej Zawal: O występowaniu chronionych gatunków ważek Odonota w północno-zachodniej Polsce 53 ARTYKUŁY POPULARNONAUKOWE Małgorzata Balana, Wojciech Czarniawski, Katarzyna Czepiel, Rafał Gosik, Aneta Ptaszyńska: Walory przyrodnicze projektowanego rezerwatu Górki Czechowskie w Lublinie - stan aktualny i perspektywy ochrony 67 Iwona Kaźmierska: Propozycja utworzenia rezerwatu leśno-krajobrazowego Jary Lampasza" na Pojezierzu Mrągowskim 78 3

5 Przemysław Stachyra, Mirosław Tchorzewski, Tomasz Kobylas, Paweł Marczakowski, Wiaczesław Michalczuk: Stanowiska ropuchy paskówki Bufo calamita na Zamojszczyźnie 85 WIADOMOŚCI Z KRAJU I ZE ŚWIATA Ochrona roślin Krystyna Towpasz: Rzadkie, zagrożone i chronione rośliny kserotermiczne w Kaczkowicach na Płaskowyżu Proszowickim 92 Anna Łuczycka-Popiel, Maria Wawer: Nowe stanowiska rzęsy garbatej Lemna gibba L. na Lubelszczyźnie 94 Błażej Białek, Jacek Drobnik: Nowe stanowisko zawilca wielkokwiatowego Anemone syluestńs w okolicy Chechła na Wyżynie Krakowsko-Wieluńskiej 97 Emil Hernik, Karina Skalska: Stanowisko dziewięćsiłu bezłodygowego Carlina acaulis i listery jajowatej Listera ouata w Zawierciu 99 Sesje Krzysztof Miśkiewicz: Międzynarodowa konferencja poświęcona ochronie dziedzictwa geologicznego w Europie Centralnej (Kraków, 3-4 października 2003 r.) 101

6 ARTYKUŁY NAUKOWE MICHAŁ STOPCZYŃSKI*, PIOTR ZIELIŃSKI", ZBIGNIEW WOJCIECHOWSKI"* *Dyrekcja Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich, Łódź, ul. Wojska Polskiego 83 onet.pl **Katedra Ekologii i Zoologii Kręgowców, Uniwersytet Łódzki, Łódź, ul. S. Banacha 12/16 pziel@biol. uni. lodz.pl ***Zakład Dydaktyki Biologii i Badania Różnorodności Biologicznej, Uniwersytet Łódzki, Łódź, ul. S. Banacha 1/3 zbig(qfoiol. uni. lodz.pl Płazy Lasu Łagiewnickiego w Łodzi Dyskusja o zmianach składu gatunkowego i liczebności płazów nie jest możliwa bez szczegółowych danych ilościowych (Pechmann i in. 1991). Dopiero wieloletnie obserwacje typu monitoringowego bądź powtórzenia badań po wielu latach pozwalają na ocenę statusu gatunku na określonym obszarze (Fog 1988 a,b, Holmen, Wederkinch 1988, Świerad 1988, Pechmann i in. 1991, Lannoo i in. 1994). W polskiej literaturze herpetologicznej brak jest danych porównawczych o liczebności populacji płazów na określonych stanowiskach w przeszłości i obecnie. Nieliczne są również opracowania z ostatnich lat, precyzyjnie opisujące batrachofaunę badanych obszarów (Berger 2000). Szczególnie mało jest prac dotyczących terenów miejskich. Wyjątkiem jest Kraków, który doczekał się podsumowujących opracowań herpetologicznych (Juszczyk 1989, 5

7 Guzik i in. 1996). Również w Wielkopolsce opracowano już szczegółowo herpetofaunę niektórych obszarów (Pawłowski 1993, Rybacki, Berger 1997). Z obszaru Łodzi, a tym bardziej z Lasu Łagiewnickiego, brak jakichkolwiek wcześniejszych opublikowanych danych o występowaniu płazów. Ponadto, zwłaszcza w ostatnim dziesięcioleciu, doszło do nasilenia presji antropogenicznej na Las Łagiewnicki, a to głównie za sprawą budownictwa mieszkaniowego, intensywnie rozwijającego się na obrzeżach Lasu. Dlatego też niezwykle ważne jest podjęcie działań mających na celu przede wszystkim zinwentaryzowanie i ochronę miejsc rozrodu płazów. Niniejsze opracowanie ma częściowo wypełnić tę lukę. Celem pracy jest poznanie i opisanie miejsc rozrodu płazów w Lesie Łagiewnickim i jego bliskim sąsiedztwie. Pozwoli to na ocenę stopnia zagrożenia populacji poszczególnych gatunków płazów oraz na ocenę znaczenia określonych zbiorników wodnych dla ich rozrodu. Szczególny nacisk położono na dokładny opis stanowisk i metod zbierania materiału, aby było możliwe przeprowadzenie porównań w przyszłości, na tych samych stanowiskach. Opis terenu Las Łagiewnicki jest jednym z największych w Europie kompleksów leśnych położonych w granicach administracyjnych miasta. Położony jest w północnej części Łodzi, a jego powierzchnia wynosi ok ha. Las ten mimo dość intensywnej eksploatacji rozpoczętej jeszcze w zeszłym stuleciu ma w dużej części dawny, niemal puszczański charakter, o czym świadczą fragmenty dobrze zachowanych, dwustuletnich drzewostanów dębowych. Położenie Lasu na zróżnicowanym podłożu geologicznym i bogactwo form geomorfologicznych sprawia, że występuje tu wiele różnorodnych siedlisk. Najbardziej rozpowszechnionym zbiorowiskiem jest grąd - od wysokiego, poprzez typowy do bardzo żyznego grądu niskiego. We wschodniej części lasu znaczną powierzchnię zajmują zbiorowiska o charakterze zbliżonym do subatlantyckich kwaśnych dąbrów. Na dobrze nasłonecznionych stokach pagórków rozwinęły się bogate fiorystycznie fitocenozy dąbrowy świetlistej, zaś doliny strumieni porastają łęgi jesionowo-olszowe. Bardzo rzadko występują olsy (ok. 0,8% ogólnej powierzchni). Przy południowym skraju Lasu Łagiewnickiego rozpoczyna swój bieg Bzura, 6

8 a przy północnym jej dopływ - Łagiewniczanka (Brzoza) (Markowski i in. 1993, Diehl 1997). Las Łagiewnicki otoczony jest ruchliwymi arteriami komunikacyjnymi (ryc. 1), jedynie od strony północno-wschodniej natężenie ruchu kołowego jest mniejsze. W stosunku do obszaru Polski niżowej klimat Lasu Łagiewnickiego charakteryzuje się niższymi temperaturami zimy jak i mniejszymi amplitudami temperatur w ciągu roku. Ma to wpływ na skrócenie okresu wegetacyjnego, który średnio rozpoczyna się , a kończy (jest więc krótszy o ok. 30 dni niż na terenach sąsiednich), a także na wydłużenie okresu zalegania pokrywy śnieżnej. Wielkość opadów atmosferycznych wynosi 650 mm rocznie, co jest wartością zdecydowanie wyższą od przeciętnej dla terenów Polski Środkowej (Koziejowa 1998, Diehl 1997). Systematyczne kontrole, obejmujące prawie wszystkie trwałe i okresowe zbiorniki Lasu Łagiewnickiego (ryc. 1), przeprowadzano na następujących stanowiskach: 1. Rozlewisko po wschodniej stronie nasypu kolejowego, na płd. od ul. Kasztelańskiej, 2. Staw przy ul. Kasztelańskiej, 3. Staw przy ul. Żuczej, 4. Staw u zbiegu ulic Krasnoludków i Bażanciej, 5. Paciorkowe" stawy na Bzurze przy ul. Skrzydlatej, 6. Stawy na Łagiewniczance, 7. Staw w Łagiewnikach na południowym dopływie Łagiewniczanki, 8. Oczko wodne pod Skotnikami, 9. Torfowisko Smolarnia". Ponadto kontrolowano cztery stanowiska położone w sąsiedztwie zwartego kompleksu Lasu Łagiewnickiego: 10. Paciorkowe" stawy na Bzurze, na wschód od ul. Boruty, 11. Paciorkowe" stawy na Bzurze pomiędzy ul. Boruty a ul. Wycieczkową, 12. Staw nad Bzurą, na północ od ul. Mrówczej, 13. Staw na Rożkach. Stanowisko 1. Rozlewisko po wschodniej stronie nasypu kolejowego, na południe od ul. Kasztelańskiej (ryc. 1) Rozlewisko otacza las olsowy, jedynie od strony nasypu kolejowego zajmują większe powierzchnie łozowiska, dzięki czemu ta część jest lepiej doświetlona. Teren ten jest okresowo zasilany wodami powierzchniowymi z południowo-zachodniej części 7

9 Lasu Łagiewnickiego - głównie poprzez ciek przepływający przez staw przy ul. Kasztelańskiej (ryc. 1). Przy wysokim stanie wody w stawie jej nadmiar dodatkowo zasila opisywane rozlewisko, przelewając się przez ul. Kasztelańską. Niestety bardzo często dochodzi do zupełnego zaniku wody. W latach suchych" woda utrzymuje się zazwyczaj tylko w rowie przy nasypie kolejowym 8

10 oraz w rowie łączącym staw przy ul. Kasztelańskiej z rozlewiskiem. W latach obfitujących w opady zalewany jest rozległy obszar między ul. Kasztelańską a nasypem kolejowym. Teren rozlewiska jest stosunkowo płaski i nawet niewielkie wahania poziomu wody wywołują dużą zmianę jego powierzchni. Stanowisko 2. Staw przy ul. Kasztelańskiej (rye. 1) Zbiornik sztucznego pochodzenia, położony jest po północnej stronie ul. Kasztelańskiej, ok. 250 m na wschód od przejazdu kolejowego. Od północnej i wschodniej strony staw otoczony jest śródleśną, wilgotną łąką, zaś pozostałe brzegi porasta las olszowy, powodujący zacienienie zbiornika. Powierzchnia lustra wody wynosi ok m, a maksymalna głębokość ok. 2 1,5 m. Roślinność przybrzeżna i denna jest raczej skąpa, a dno pokrywa gruba warstwa materii organicznej pochodzącej głównie z opadłych liści. Staw jest rzadko odwiedzany przez ludzi, a zasila go głównie niewielki ciek oraz woda opadowa bądź z roztopów z otaczającej go łąki. Stanowisko 3. Staw przy ul. Żuczej (rye. 1) Powierzchnia stawu wraz z rozlewiskiem przy wysokim stanie wody wynosi ok. 450 m, a maksymalna głębokość ok. 1.5 m. 2 Otoczą go podmokły las, w którym dominuje brzoza omszona i olsza czarna. Brzegi są płaskie, porośnięte trawą i krzewami Rye. 1. Położenie stanowisk badawczych w Lesie Łagiewnickim. 1 - rozlewisko po wsch. stronie nasypu kolejowego, na płd. od ul. Kasztelańskiej, 2 - staw przy ul. Kasztelańskiej, 3 - staw przy ul. Żuczej, 4 - staw u zbiegu ul. Krasnoludków i Bażanciej, 5 - paciorkowe" stawy na Bzurze przy ul. Skrzydlatej, 6 - stawy na Łagiewniczance, 7 - staw na płd. dopływie Łagiewniczanki, 8 - oczko wodne pod Skotnikami, 9 - rozlewisko Smolarnia", 10 - paciorkowe" stawy na Bzurze po wsch. stronie ul. Boruty, 11 - paciorkowe" stawy na Bzurze pomiędzy ul. Boruty a ul. Wycieczkową, 12 - staw nad Bzurą po płn. stronie ul. Mrówczej, 13 - staw na Rożkach - Location of the study sites in the Łagiewnicki Forest. 1 - standing water by the eastern side of the railway, to the south of the Kasztelańska street, 2 - pond by the Kasztelańska street, 3 - pond by the Żucza street, 4 - pond between the Krasnoludków and Bażancia streets, 5 - chain of ponds on the Bzura river by the Skrzydlata street, 6 - ponds on the Łagiewniczanka river, 7 - ponds on the southern tributary of the Łagiewniczanka river, 8 - water body near Skotniki, 9 - the Smolarnia standing water, 10 - chain of ponds on the Bzura river by the eastern side of the Boruta street, 11 - chain of ponds on the Bzura river between the Boruta and Wycieczkowa streets, 12 - pond on the Bzura river by the northern side of the Mrówcza street, 13 - pond on Różki 9

11 wierzb. Zacienienie stawu jest znaczne, pokrywa lodowa utrzymuje się długo. Brak roślinności przybrzeżnej oraz zanurzonej, dno pokrywa gruba warstwa osadów dennych. Staw trudno dostępny dla ludzi. Woda silnie zeutrofizowana, o czym świadczą masowe zakwity glonów. Wahania poziomu wody silne, zwłaszcza wczesną wiosną. Staw zasilany jest głównie wodą ze spływów powierzchniowych, a także z niewielkiego cieku śródleśnego. Jest położony ok. 100 m na południe od ul. Żuczej - w kwadracie pomiędzy ul. Kasztelańską, Krasnoludków i Żuczą. (51 49'7" N, 19 27'51" E) Stanowisko 4. Staw u zbiegu ul. Krasnoludków i Bażanciej (ryc. 1) Staw o powierzchni ok. 430 m, prostokątnym kształcie 2 i głębokości wraz z osadami do 1,5 m. Dość strome brzegi porastają olsze czarne, powodujące znaczne zacienienie. Dno grząskie, z grubą warstwą osadów organicznych i słabo rozwiniętą roślinnością zanurzoną. Źródłem wody są spływy powierzchniowe. Staw ten pod koniec lata ulega silnemu wypłyceniu. Znajduje się tuż przy skrzyżowaniu ul. Krasnoludków i ul. Bażanciej, po zachodniej stronie ul. Krasnoludków. Stanowisko 5. Paciorkowe" stawy na Bzurze przy ul. Skrzydlatej (ryc. 1) Trzy stawy o łącznej powierzchni 8,5 ha. Położone w Arturówku - najchętniej odwiedzanej części Lasu Łagiewnickiego. Brzegi stawów są płaskie, częściowo wybetonowane, dno utwardzone piaskiem. Stawy pełnią głównie funkcje rekreacyjne i sportowe (kąpielisko, przystań kajakowa). Woda zwykle jest spuszczana na zimę. Dno stawu z kąpieliskiem jest regularnie czyszczone i wysypywane piaskiem. Stanowisko 6. Stawy na Łagiewniczance (ryc. 1) Dwa stawy położone na zachód od ul. Wycieczkowej, o łącznej powierzchni 2,3 ha i średniej głębokości 0,8 m. Oba zbiorniki mają charakter parkowy, otoczone są starodrzewiem Lasu Łagiewnickiego. Brzegi stawów są płaskie, łatwo dostępne dla ludzi, linia brzegowa mało urozmaicona. Jedynie przy moście na Łagiewniczance brzegi są strome i trudniej dostępne. Brak dobrze rozwiniętej roślinności zanurzonej. Woda zwykle nie jest spuszczana na zimę. Jedynie w 1997r. w stawach nie było wody z uwagi na ich pogłębianie i remont mostków. Stawy te są bardzo często odwiedzane przez spacerujących. Nie badano batrachofauny trzeciego stawu na Łagiewniczance przy ul. Łagiewnickiej, gdyż staw ten znajduje się na zamkniętym terenie Szpitala Chorób Płuc. 10

12 Stanowisko 7. Staw na południowym dopływie Łagiewniczanki (ryc.l) W 1997r. staw poddany został renowacji w związku z czym pierwotny jego charakter uległ zmianie. W 1996 i na początku 1997r., kiedy przeprowadzono większość obserwacji, powierzchnia lustra wody wynosiła ok m. Staw miał charakter 2 dzikiego dość płytkiego oczka śródleśnego, z grubą warstwą osadów dennych, pozatapianymi pniami drzew, warstwą rzęsy i masowymi zakwitami glonów. Po zabiegach renowacyjnych powierzchnia stawu wzrosła o ok. 300 m, dno zostało oczyszczone i utwardzone. Obecnie zbiornik ten ma charakter parko 2 wy, położony jest tuż przy bardzo ruchliwej ścieżce spacerowej łączącej Łagiewniki z Arturówkiem. Brzegi stawu są dość łagodne, trawiaste, od strony zachodniej porasta je kilka olsz czarnych. Staw położony jest w pobliżu kompleksu trzech dużych stawów w Łagiewnikach jednak nie ma z nimi bezpośredniego połączenia. Znajduje tuż przy niebieskim szlaku łączącym Łagiewniki i Arturówek, po jego zachodniej stronie, ok. 100 m za stawem na Łagiewniczance idąc w stronę Arturówka. Stanowisko 8. Oczko wodne pod Skotnikami (ryc. 1) Jest to najmniejszy ze zbiorników objętych systematycznymi kontrolami. Jego powierzchnia wynosi ok. 150 m, a głębokość nie przekracza 1,5 m. Staw ten wykopano niedawno, 2 o czym świadczą świeże zwałowiska ziemi. Brzegi są strome, dno gliniaste, a roślinność wodna bardzo skąpa. Zbiornik jest silnie zacieniony i częściowo zanieczyszczony odpadami. Położony jest w najbardziej na północ wysuniętym fragmencie Lasu Łagiewnickiego (51 51'46" N, 19 30'16" E). Stanowisko 9. Torfowisko Smolarnia" (ryc. 1) Powierzchnia torfowiska wynosi ok m natomiast 2 lustro wody zajmuje maksymalnie ok m. Niektóre fragmenty torfowiska przypominają obecnie początkowe stadia 2 olsu, gdzie w drzewostanie dominuje olsza czarna oraz topola osika, natomiast większość powierzchni porośnięta jest wierzbą szarą (Otocki 1999). Roślinność przybrzeżna oraz zanurzona bardzo skąpa lub w ogóle jej brak. Głębokość zbiornika ok. 1,5 m, dno bardzo grząskie z grubym osadem rozkładających się liści i gałęzi. W zbiorniku w zależności od warunków hydrologicznych obserwuje się duże wahania poziomu wody, nawet powyżej 1 m. Ciemnobrunatny kolor wody świadczy o dużej zawartości substancji humusowych. Torfowisko położone jest we wschodniej części Lasu Łagiewnickiego. (51 50'31'' N, 19 30'46" E) 1 1

13 Stanowisko 10. Paciorkowe" stawy na Bzurze na wschód od ul. Boruty (3 stawy, ryci). Przy ul. Boruty znajduje się okrągły w zarysie, duży staw z wyspą. Na wschód od niego mniejszy, prostokątny. Oba stawy znajdują się na terenach prywatnych. Większy staw, o pow. ok m został ponownie napełniony wodą dopiero w 1998r. 2 Staw ten otoczony jest starym, rzadkim drzewostanem typu parkowego. Mniejszy staw, częściowo zacieniony od strony zachodniej, ma powierzchnię ok m i głębokość do 1,5 m. 2 Brzegi są dosyć strome. Na wschód od opisanych wyżej dwóch stawów znajduje się jeszcze jeden, prostokątny, o wybetonowanych brzegach, silnie zarastający młodymi olchami i brzozami oraz kilka mniejszych zbiorników i zagłębień, okresowo wypełnionych wodą. Poziom wody w opisywanych trzech stawach zmienia się w sezonach, w zależności od ilości wody w Bzurze. Stanowisko 11. Paciorkowe" stawy na Bzurze pomiędzy ul. Boruty a Wycieczkową (ryc. 1) System 9 stawów (nie licząc b. małych zbiorników) położonych głównie na terenach prywatnych. Zwykle 1-2 z nich są spuszczone w celu pogłębienia i oczyszczenia dna. Niektóre stawy mają brzegi zupełnie odsłonięte, pozostałe są zacienione, głownie starymi drzewami parkowymi. Większość z tych stawów jest ogrodzona i rzadko odwiedzana przez ludzi. Wyjątkiem jest staw przy restauracji Dworek", licznie odwiedzany przez spacerujących. Stanowisko 12. Staw nad Bzurą po północnej stronie ul. Mrówczej (ryc. 1) Powierzchnia wynosi ok m. Dość płytki, z grubą 2 warstwą osadów dennych, o słabo rozwiniętej roślinności zanurzonej. Jego brzegi od strony wschodniej porastają nieliczne olsze czarne powodując nieznaczne jego zacienienie. Są one dość strome, porośnięte trzciną zwyczajną. Od Bzury odgrodzony jest wałem ziemnym. W części północnej znajduje się niewielka wyspa połączona z brzegiem drewnianą kładką. Przy wyspie znajduje się najpłytsza część stawu. Zbiornik ma wyraźnie charakter zaniedbanego stawu rybnego, znajduje się na częściowo ogrodzonej, prywatnej posesji. Otoczenie stawu jest urozmaicone - położony jest wśród łąk i pól, częściowo otoczony przez las łęgowy rosnący wzdłuż Bzury, w pobliżu znajdują się nieliczne zabudowania, ogródki działkowe oraz użytkowane stawy rybne. Staw ma bezpośrednie połączenie z Bzurą, a poziom wody do niedawna regulowano betonowym jazem. Niestety obecnie jaz 12

14 ten jest zniszczony i w stawie utrzymuje się niski poziom wody. Wczesną wiosną 1998r. odnotowano najniższy dotychczasowy stan wody - odsłonięte było prawie 60% dna zbiornika. Staw znajduje się ok. 150 m na północ od mostu ul. Mrówcza - Bzura, po zachodniej stronie rzeki, poza granicami administracyjnymi Łodzi. Stanowisko 13. Staw na Rożkach (ryc. 1) Typowe śródpolne oczko wodne o powierzchni ok m, 2 położone pomiędzy ulicami: Strykowską, Opolską, Koniakowską a Herbową. Brzegi ma płaskie, jedynie od strony zachodniej znajdują się zwałowiska ziemi - przypuszczalnie pochodzące z pogłębiania tej jego części. Pas roślinność przybrzeżnej jest dobrze wykształcony, tworzony głównie przez pałkę szerokolistną i trzcinę zwyczajną, sięga on w niektórych miejscach nawet do 6 m w głąb zbiornika. Dno pokrywa gruba warstwa mułu. Od strony wschodniej roślinność oddziela dość dużą zatokę od otwartego lustra wody tworząc wypłyconą część zbiornika. Staw otoczony jest łąkami, a od strony zachodniej użytkowanym polem, w związku z czym jego zacienienie jest nieznaczne - pochodzące od kilku wierzb rosnących przy brzegu. Głębokość stawu miejscami nieco przekracza 1,5 m. Jest silnie zeutrofizowany. Metody zbierania i opisu materiału Obserwacje bartachofauny Lasu Łagiewnickiego prowadzono od końca marca do lipca w latach Uzupełniające dane zebrano nadto w 1999 r. W latach tych skontrolowano wszystkie dostępne zbiorniki wodne Lasu Łagiewnickiego, z czego większość była odwiedzana wielokrotnie w ciągu sezonu rozrodczego płazów. Szczególny nacisk położono na wyszukanie wszystkich gatunków na danym stanowisku. Do porównania stanu batrachofauny Lasu Łagiewnickiego z lat z latami 70. ubiegłego wieku wykorzystano niepublikowane obserwacje Z. Wojciechowskiego. Zbiorniki wodne (ryc. 1) badano pod kątem występowania płazów przynajmniej przez dwa sezony, co najmniej 7-8 razy w sezonie, przy czym przynajmniej dwie kontrole przeprowadzano podczas ciepłych nocy w maju w godz , w celu wykrycia po głosach godowych gatunków późnowiosennych, takich jak ropucha zielona Bufo uińdis, ropucha paskówka Bufo calamita, kumak nizinny Bombina bombina, rzekotka drzewna 13

15 Tab. 1. Stosowana skala oceny częstości występowania gatunku w przestrzeni. - Frequency of occurence of a species in space Stopnie częstości bardzo rzadko spotykany - very infrequently recorded rzadko spotykany infrequently recorded niezbyt często spotykany less frequently recorded często spotykany frequently recorded bardzo często spotykany very frequently recorded % stanowisk z odnotowanym danym gatunkiem Percentage of sites with the species recorded < 10% (występuje najwyżej na kilku procentach stanowisk) (occurs at only a few per cent of the sites) 10-20% (występuje na kilkunastu procentach stanowisk) occurs at only a few dozen per cent of the sites) 20-40% (występuje na co trzecim stanowisku) (occurs at every third site) 40-80% (występuje na co drugim stanowisku lub nieco częściej) (occurs at every second site or a little more frequently) 80% (występuje na każdym bądź prawie na każdym stanowisku) (occurs at all or nearly all sites)

16 Hyla arborea i żaba śmieszka Rana ńdibunda. Podczas kontroli nocnej nasłuchiwanie trwało co najmniej 15 min. na każdym stanowisku. Pierwsze kontrole przeprowadzano wczesną wiosną, zaraz po ustąpieniu pokrywy lodowej ze zbiorników. Terminy kolejnych obserwacji były uzależnione od przebiegu pory godowej płazów. W przypadku opóźnionej wiosny i gwałtownego ocieplenia kontrole przeprowadzano co około 3 dni, w warunkach typowej wiosny - raz w tygodniu. W okresie największego nasilenia godów grzebiuszki ziemnej Pelobates fuscus, ropuchy szarej Bufo bufo, żaby moczarowej Rana arualis i żaby trawnej R. temporaria starano się, aby wszystkie badane zbiorniki spenetrować w ciągu 2 dni. Podczas kontroli dziennych każdy zbiornik obchodzono notując wszystkie zaobserwowane i usłyszane płazy oraz ślady ich obecności (pakiety skrzeku, sznury jaj ropuch, jaja traszek na przybrzeżnej roślinności). Czas kontroli każdego zbiornika wynosił około 30 min. Wówczas liczono wszystkie widoczne i odzywające się dorosłe płazy. Użycie lornetki 7x50 lub 10x50 pozwoliło na prowadzenie obserwacji z większej odległości i dokładniejsze liczenie godujących osobników. Podstawową metodą wykrywania grzebiuszki ziemnej w danym zbiorniku było liczenie odzywających się osobników. Wodę przy brzegach zbiornika przeczesywano co 2-3 m siatką czerpakową, głównie w poszukiwaniu traszek. W przypadku większych zbiorników wydłużało to czas kontroli nawet do 2 godz. Kontrole dzienne" przeprowadzano w godzinach od l l do 16, kiedy to temperatury powietrza są zwykle najwyższe. Do stwierdzenia obecności traszek dodatkowo stosowano, zastawiane na noc pułapki z butelek plastikowych (Griffiths 1985), których zawartość sprawdzano następnego dnia. Uzupełnieniem danych zbieranych z systematycznie kontrolowanych stanowisk są okazjonalne informacje z innych zbiorników \ odnych Lasu Łagiewnickiego i jego otoczenia. Każdy zbiornik stanowił odrębne stanowisko". Jedynie paciorkowe" stawy na Bzurze, z uwagi na łatwość migracji płazów i związane z tym podobieństwo batrachofauny pomiędzy sąsiadującymi stawami potraktowano inaczej, wyodrębniając jako trzy oddzielne stanowiska: paciorkowe" stawy na Bzurze na wschód od ul. Boruty, paciorkowe" stawy na Bzurze pomiędzy ul. Boruty a ul. Wycieczkową oraz paciorkowe" stawy na Bzurze przy ul. Skrzydlatej. Ponadto dwa sąsiednie stawy na Łagiewniczance traktowano jako jedno stanowisko (rye. 1). 15

17 Tab. 2. Stosowana skala oceny liczebności płazów na poszczególnych stanowiskach. - Abundance of amphibians at the sites studied Stopnie liczebności Scale of abundance + (bardzo nieliczny) (very low abundance) ++ (nieliczny) (low abundance) +++ (niezbyt liczny) (less abundant) ++++ (liczny) (abundant) (bardzo liczny) (very abundant) Liczebność płazów Abundance of amphibians stwierdzono pojedynczego dorosłego osobnika lub też obecność jaj (larw) danego gatunku podczas przynajmniej jednej kontroli - (a single adult individual or occurrence of eggs (larvae) of a given species were recorded during at least one control) stwierdzono od 2 do 10 dorosłych osobników danego gatunku podczas przynajmniej jednej kontroli - (from 2 to 10 adult individuals of a given species were recorded during at least one control) stwierdzono od 11 do 100 dorosłych osobników danego gatunku podczas przynajmniej jednej kontroli - (from from 11 to 100 adult individuals of a given species were recorded during at least one control) stwierdzono od 101 do 1000 dorosłych osobników danego gatunku podczas przynajmniej jednej kontroli - (from from 101 to 1000 adult individuals of a given species were recorded during at least one control) stwierdzono ponad 1000 dorosłych osobników danego gatunku podczas przynajmniej jednej kontroli - (more than 1000 adult individuals of a given species were recorded during at least one control)

18 Częstość występowania gatunku w przestrzeni wynika z procentu stanowisk, na których odnotowano dorosłe osobniki danego gatunku. Do oceny częstości stosowano skalę przedstawioną w tab. 1. Liczebność płazów na poszczególnych stanowiskach określano wg skali przedstawionej w tab. 2. Do oceny liczebności podanej w tab. 2 nie stosowano liczenia pakietów skrzeku żab brunatnych gdyż, szczególnie w warunkach spóźnionej wiosny i gwałtownego ocieplenia, gody żaby trawnej i moczarowej odbywały się prawie równocześnie, często w tych samych częściach zbiornika. Uniemożliwiało to zidentyfikowanie i dokładne policzenie pakietów skrzeku. Podane w rozdziale Wyniki przy opisie gatunku oraz w tab. 3 oceny częstości występowania w przestrzeni określają procent badanych stanowisk, na których odnotowano dorosłe osobniki danego gatunku. Natomiast oceny liczebności dotyczą liczby odnotowanych osobników na poszczególnych stanowiskach. Wszystkie podane liczebności dotyczą liczby bezpośrednio policzonych osobników. W przypadku ropuchy zielonej, rzekotki drzewnej, kumaka nizinnego i żab brunatnych podane wartości są z pewnością zaniżone, gdyż określają liczbę policzonych (wzrokowo lub słuchowo) samców na poszczególnych stanowiskach. W odniesieniu do pozostałych gatunków oceny liczebności dotyczą osobników obu płci. Liczby odłowionych osobników traszek nie są miarą całkowitej ich liczby na stanowisku, gdyż nie oceniano zagęszczenia tych gatunków w różnych rejonach zbiornika. W odniesieniu do pozostałych gatunków podane liczebności dotyczą liczby osobników odnotowanych na całym stanowisku. Oznaczenia przynależności gatunkowej osobników dorosłych, larw i jaj dokonywano korzystając z opracowań Juszczyka (1987), Bergera (1975), Młynarskiego (1991) oraz Berninghausena (1997). Nazewnictwo podano zgodnie z planem miasta Łodzi (1997) oraz szczegółowymi mapami topograficznymi: Łódź-Bałuty (1993), Łódż-Rogi (1993), Łódź-Sikawa (1993) oraz Skotniki (1993), z tym że dla rzeki Brzozy przyjęto za Diehlem (1997) nazwę Łagiewniczanka. 17

19 Tab. 3. Występowanie poszczególnych gatunków płazów w regularnie kontrolowanych zbiornikach w Lesie Łagiewnickim. Wyjaśnienia symboli zawiera tab Occurrence of amphibian species in regularly inspected water bodies in the Łagiewnicki Forest. For explanation of symbols see Tab. 2 and Fig. 1. Gatunek Species Zbiorniki Lasu Łagiewnickiego (numer stanowiska) Water bodies situated within the Łagiewnicki Forest (site number) Traszka grzebieniasta Triturus cristatus Traszka zwyczajna T. vulgaris Grzebiuszka ziemna Pelobates fuscus Ropucha szara Bufo bufo Ropucha zielona B. ińridis Rzekotka drzewna Hyla arborea Żaba. jeziorkowa Rana lessonae Żaba. wodna R. kl. esculenta Żaba. trawna R. temporańa Żaba. moczarowa R. arvalis Liczba stwierdzonych taksonów Number of taxa recorded

20 cd. tab. 3 Zbiorniki położone w sąsiedztwie zwartego kompleksu Lasu Łagiewnickiego Water bodies situated in the vicinity of the Łagiewnicki Forest % stanowisk z danym gatunkiem Percentage of sites with the species recorded

21 Wyniki Występowanie poszczególnych gatunków płazów w Lesie Łagiewnickim W badanych zbiornikach Lasu Łagiewnickiego stwierdzono występowanie 8 gatunków płazów. Ponadto w jego sąsiedztwie odnotowano jeszcze rzekotkę drzewną i żabę wodną (tab. 3). Traszka grzebieniasta Tńturus cristatus - rzadziej spotykana od traszki zwyczajnej (62% - tab. 3) i wyraźnie mniej liczna. Zwykle udawało się odłowić (siatką bądź w pułapkę) pojedyncze osobniki. Odnotowana zarówno w dużych, jak i małych stawach, w zbiornikach położonych w obrębie lasu oraz poza nim. Traszka zwyczajna Tńturus vulgaris - najczęściej spotykany gatunek płaza (tab. 3). Odnotowana prawie we wszystkich badanych zbiornikach (92%), zarówno w obrębie zwartego kompleksu leśnego, jak i w terenie otwartym. Zwykle na stanowisku udawało odłowić się przynajmniej kilka lub kilkanaście osobników tego gatunku (tab. 3). Grzebiuszka ziemna Pelobates fuscus - często spotykany gatunek (tab. 3). Odnotowana na większości badanych stanowisk (69%). Nieliczna w obrębie zwartego kompleksu leśnego. Wyraźnie liczniejsza w terenie otwartym (ryc. 1, tab. 3). Ropucha szara Bufo bufo - często spotykany gatunek (tab. 3, 77%). Licznie godujące osobniki odnotowano w większości badanych zbiorników. Ropucha szara unika jednak zbiorników małych i wysychających. Najważniejszym miejscem rozrodu tego gatunku w Lesie Łagiewnickim jest staw na Łagiewniczance przy ul. Wycieczkowej r. podczas obchodzenia stawu policzono wszystkie osobniki widoczne w wodzie i na lądzie w bezpośrednim sąsiedztwie stawu. Łącznie odnotowano wtedy obecność ok osobników tego gatunku. Z kolei wiosną 1997 r. w dwóch stawach na Łagiewniczance na zachód od ul. Wycieczkowej nie było wody w związku z remontem mostków. Niestety prowadzenie prac remontowych w okresie wiosennym uniemożliwiło ropuchom przystąpienie do godów. Gatunek ten wykazuje niezwykle silne przywiązanie do miejsc rozrodu. Po ociepleniu, które w 1997 r. nastąpiło dopiero 24.04, ropuchy masowo zaczęły gromadzić się na wyschniętym dnie stawu przy ul. Wycieczkowej. Mimo braku wody i wysokich temperatur w ciągu dnia ropuchy uparcie nie opuszczały 20

22 dna zbiornika. Wobec zaobserwowanych przypadków zabijania łatwo dostępnych ropuch przez młodzież, przeniesiono w ciągu 2 godzin 599 samców i 76 samic do sąsiedniego stawu na Łagiewniczance przy ul. Łagiewnickiej. Drugim bardzo ważnym miejscem rozrodu ropuchy szarej jest staw przy ul. Kasztelańskiej. Rokrocznie goduje tam kilkaset osobników. Ropucha szara goduje licznie (>100 os.) również w niektórych w stawach poza obszarem zwartego kompleksu leśnego (ryc. 1, tab. 3), takich jak: środkowy staw na Bzurze na wschód od ul. Boruty oraz staw na Rożkach (500 m od granicy lasu). Ropucha zielona Bufo vińdis - gatunek bardzo rzadko i nielicznie spotykany w Lesie i w jego otoczeniu (tab. 1). Raz stwierdzona w stawie na Bzurze na wschód od ul. Skrzydlatej (ryc. 1): r. odnotowano tam 2 wydające głosy godowe samce. Drugie stanowisko - staw nad Bzurą po północnej stronie ul. Mrówczej (ryc. 1) - znajduje się poza zwartym kompleksem Lasu Łagiewnickiego. Nie stwierdzona na pozostałych stanowiskach podczas nocnych kontroli. Należy nadmienić, że gatunek ten niezbyt licznie występuje w obrębie stawów Krzywię, między Lasem Łagiewnickim a Zgierzem, około 1 km od granicy lasu (ryc. 1) oraz spotykany jest w niektórych zbiornikach leżących w otoczeniu Lasu Łagiewnickiego. Rzekotka drzewna Hyla arborea - gatunek bardzo rzadko i nielicznie spotykany (tab. 3) w sąsiedztwie Lasu Łagiewnickiego. Głosy godowe 3 samców odnotowano r. jedynie w stawach na Bzurze na wschód od ul. Boruty (ryc. 1). Nigdzie nie odnotowano występowania tego gatunku we wnętrzu Lasu. W otoczeniu Lasu Łagiewnickiego gatunek ten odnotowano r. w stawie na Chełmach (działką nr 15 przy ul. Łagiewnickiej w Zgierzu) pomiędzy ul. Wierzbową a Bzurą (ok. 30 samców), na stawach Krzywię (11 samców, ryc. 1), w okresowym zbiorniku przy ul. Koniakowskiej (5 samców, ryc. 1), w stawie w pobliżu bazy PKS przy ul. Strykowskiej (1 samiec, ryc. 1), w stawie przy ul. Balsamowej (1 samiec) oraz w stawie pomiędzy ul. Strykowską i ul. Okólną (1 samiec). Żaba jeziorkowa Rana lessonae - niezbyt często spotykana na badanych stanowiskach (tab. 3). W obrębie zwartego kompleksu leśnego najliczniej (kilkadziesiąt osobników) występuje w stawie na płd. dopływie Łagiewniczanki. Liczna także w stawie na Rożkach (ryc. 1). Żaba wodna R. kl. esculenta - pojedyncze osobniki odłowiono jedynie poza zwartym kompleksem leśnym (tab. 3) 21

23 w stawie nad Bzurą po płn. stronie ul. Mrówczej oraz w stawie na Rożkach (ryc. 1). Żaba trawna R. temporaria - spotykana bardzo często i licznie (tab. 1). Godujące żaby trawne odnotowano na 85% badanych stanowisk. Najczęściej obserwowano od kilkudziesięciu do 200 osobników w jednym stawie. Żaby trawne godują zarówno w dużych, jak i w małych zbiornikach, a nawet w wysychających kałużach. Żaba moczarowa R. arvalis - rejestrowana bardzo często, choć niezbyt licznie (tab. 3). Odnotowana na 85% badanych stanowisk. Na niektórych z nich goduje masowo (zwykle po kilkaset osobników), nawet liczniej niż żaba trawna. Preferuje miejsca wypłycone i naświetlone, unika jednak fragmentów penetrowanych przez ludzi. Na niektórych stanowiskach w latach bez opadów może nie przystępować do rozrodu. Ocena znaczenia badanych zbiorników dla rozrodu płazów Stanowisko 1. Rozlewisko po wsch. stronie nasypu kolejowego, na płd. od ul. Kasztelańskiej. Bardzo ważne miejsce rozrodu żab moczarowych i trawnych, jednak liczba godujących osobników zależy w dużej mierze od poziomu wody w rozlewisku. W 1996r. rozlewisko już pod koniec kwietnia prawie zupełnie wyschło i żaby moczarowe nie przystąpiły do godów. Jedynie kilka samic żaby trawnej złożyło skrzek, który jednak wysechł po paru dniach. Natomiast w 1998r. rozlewisko było bardzo rozległe r. zaobserwowano tam łącznie ponad 200 samców żaby moczarowej w szacie godowej. Inne gatunki płazów godują w tym rozlewisku dużo mniej licznie (tab. 3). Przy dłuższym utrzymywaniu się wody podczas wiosny rozlewisko to mogłoby się stać najważniejszym miejscem rozrodu żaby moczarowej w całym Lesie Łagiewnickim. Stanowisko 2. Staw przy ul. Kasztelańskiej. Bardzo ważne miejsce rozrodu 7 gatunków płazów, a szczególnie traszki grzebieniastej. Ponadto rokrocznie goduje tu po kilkaset osobników ropuchy szarej, żaby trawnej i moczarowej (tab. 3). Stanowisko 3. Staw przy ul. Żuczej. Staw ważny przede wszystkim dla rozrodu żaby moczarowej i trawnej (tab. 3). Stanowisko 4. Staw u zbiegu ul. Krasnoludków i Bażanciej. Batrachofauna tego zbiornika jest wyraźnie zdominowana przez żaby trawne (tab. 3). Prawdopodobnie jest to najważniejsze miejsce rozrodu tego gatunku w Lesie Łagiewnickim r. godowało tam ok. 350 samców żaby trawnej. 22

24 Stanowisko 5. Paciorkowe" stawy na Bzurze przy ul. Skrzydlatej. Znaczenie tych stawów dla rozrodu płazów było niewielkie (tab. 3). Wynikało to przede wszystkim z: prowadzonych prac przy rekultywacji stawów i remoncie mostów na Bzurze i związanego z tym spuszczania wody; bardzo dużego nasilenia penetracji ludzkiej; łatwej dostępności dla ludzi brzegów stawów. Stanowisko 6. Stawy na Łagiewniczance. Z dwóch badanych stawów zdecydowanie większe znaczenie dla rozrodu płazów ma staw przy ul. Wycieczkowej (ryc. 1., tab. 3). Jest to miejsce rozrodu przede wszystkim ropuchy szarej i żaby trawnej. Stanowisko 7. Staw na płd. dopływie Łagiewniczanki. Ważne miejsce rozrodu ropuchy szarej, żaby moczarowej i trawnej w północnej części Łagiewnik (tab. 3). Ponadto najliczniej w całych Łagiewnikach występuje tu żaba jeziorkowa. W okresach spuszczenia wody ze stawów na Łagiewniczance, staw ten stanowi najważniejsze miejsce rozrodu płazów w północnej części Łagiewnik. Stanowisko 8. Oczko wodne pod Skotnikami. Ważne miejsce rozrodu traszki zwyczajnej. Z uwagi na to, że jest to stosunkowo młody zbiornik wodny, w pobliżu którego nie występują inne stawy, w przyszłości może on odgrywać rolę ważnego godowiska także innych gatunków płazów w tej części Lasu. Stanowisko 9. Torfowisko Smolarnia". Jest jedynym, stałym zbiornikiem wodnym we wschodniej części Lasu Łagiewnickiego, jednak ze względu na duże zacienienie, zakwaszenie wody, brak roślinności wodnej oraz duże wahania poziomu wody zbiornik ten nie ma większego znaczenia dla płazów. Stanowisko 10. Paciorkowe" stawy na Bzurze na wschód od ul. Boruty (3 stawy). Zasiedla je najbogatszy zespół płazów. Występowanie 8 gatunków odnotowano w drugim stawie na Bzurze na wschód od ul. Boruty. Ponadto godujące tu gatunki osiągają z reguły wysokie liczebności. Stawy te są sporadycznie odwiedzane przez ludzi, co z pewnością sprzyja płazom. Stanowisko 11. Paciorkowe" stawy na Bzurze pomiędzy ul. Boruty a Wycieczkową. Stawy te odgrywają ogromną rolę jako miejsca rozrodu żab brunatnych r. godujące żaby trawne obserwowano w 8 stawach - łącznie ok. 500 samców. Tego samego dnia żaby moczarowe godowały w 4 stawach (ok. 400 samców), natomiast ropuchy szare odnaleziono tylko w stawie przy restauracji Dworek i w stawie sąsiadującym z nim od zachodu. 23

25 Stanowisko 12. Staw nad Bzurą po płn. stronie ul. Mrówczej. Ważne miejsce rozrodu ropuchy szarej ( r os.), grzebiuszki ziemnej, żaby moczarowej i trawnej. Stanowisko 13. Staw na Rożkach. Bardzo ważne miejsce rozrodu płazów w otoczeniu Lasu Łagiewnickiego. Licznie godują tam: grzebiuszka ziemna ( r. - ponad 100 odzywających się osobników), ropucha szara ( r. - ok. 200 osobników) i żaba moczarowa ( ok. 300 samców). Mimo wielokrotnych poszukiwań nie udało się odnaleźć w tym stawie traszki grzebieniastej, kumaka nizinnego i rzekotki drzewnej. Zmiany w batrachofaunie Lasu Łagiewnickiego Podczas niniejszych badań nie odnotowano występowania na omawianym terenie kumaka nizinnego, ropuchy paskówki, rzekotki drzewnej i żaby śmieszki. Gatunki te występowały na tym terenie jeszcze w latach (Z. Wojciechowski - obser. własne). Kumak nizinny zasiedlał niektóre niewielkie, śródleśne stawki w Arturówku, ropucha paskówka była spotykana na północnym skraju Lasu Łagiewnickiego koło Skotnik, rzekotka drzewna była wielokrotnie obserwowana w Arturówku przy ul. Kasztelańskiej, a żaba śmieszka występowała w stawach na Bzurze przy ul. Skrzydlatej (Z. Wojciechowski - obser. własne). Obecnie jedynie rzekotka drzewna występuje jeszcze blisko Lasu Łagiewnickiego (ryc. 1, tab. 3). Natomiast najbliższe stanowiska paskówki i kumaka nizinnego zostały odnotowane na terenie stawów Polskiego Związku Wędkarskiego Krzywię w Zgierzu (ryc. 1). Ropuchę paskówkę (5 os.) napotkano tam na przełomie kwietnia i maja 1997 r. (R. Jaskuła - infor. ustna), natomiast pojedyncze osobniki kumaka nizinnego słyszano i r. podczas liczeń nocnych, prowadzonych w ramach niniejszych badań. Ponieważ stawy na Krzywiu położone są w pobliżu Bzury, możliwe jest zatem pojawianie się tych gatunków w Lasie Łagiewnickim lub jego sąsiedztwie. Gatunkiem, którego liczebność znacznie spadła w Lesie Łagiewnickim jest ropucha zielona, bowiem w latach 70. był on spotykany znacznie częściej (Z. Wojciechowski - obser. własne). 24

26 Dyskusja Podstawową cechą odróżniającą Las Łagiewnicki od terenów typowo leśnych jest jego położenie w granicach administracyjnych Łodzi. Badany teren ma charakter leśnej wyspy, otoczonej obszarami coraz intensywniej zurbanizowanymi. Położenie na peryferiach dużego miasta powoduje, że obszar Lasu Łagiewnickiego jest poddany bardzo silnej penetracji ludzkiej, czemu również sprzyja coraz szybciej rozwijająca się infrastruktura turystyczna. Bardzo cenne w Lesie Łagiewnickim są silne populacje traszki grzebieniastej, co wynika zapewne z istnienia wielu różnorodnych zbiorników wodnych, jednak podobnie jak w innych rejonach, jest to gatunek nieliczny. Traszka grzebieniasta stopniowo zanika z polskich miast (Pawłowski 1993, Guziki in. 1996, Mazgajska 1996). Gatunek ten może się jednak utrzymać nawet na terenach zurbanizowanych, pod warunkiem zachowania dogodnych do rozrodu zbiorników (Cooke 1997). Grzebiuszka ziemna jest często spotykana w Lesie Łagiewnickim, natomiast w Krakowie i Warszawie gatunek ten określono jako rzadki (Guzik i in. 1996, Mazgajska 1996). Z kolei ropucha zielona, często spotykana nawet w śródmieściach dużych miast (Pawłowski 1993, Guzik i in. 1996, Mazgajska 1996), w Lesie Łagiewnickim jest obecnie bardzo rzadka. Zanikanie ropuchy zielonej w Lesie, w porównaniu z latami 70., może wiązać się z postępującą sukcesją zbiorowisk roślinnych i rosnącym zacienieniem lasu i brzegów zbiorników. W przypadku rzekotki drzewnej wycinanie krzewów nad stawami mogło spowodować zupełne ustąpienie tego gatunku z Lasu Łagiewnickiego. Ustąpienie rzekotki ze stanowisk przy ul. Kasztelańskiej prawdopodobnie wiąże się z sukcesją lasu, powodującą zanik jeżyn, wśród których gatunek ten chętnie ukrywał się i żerował. Najliczniejszym płazem zarówno Lasu Łagiewnickiego, jak i terenów z nim sąsiadujących jest ropucha szara. Również Pawłowski (1993) podaje ten gatunek jako najliczniejszy dla Poznania. Drastycznie jednak zmniejszył swoją liczebność w paciorkowych" stawach na Bzurze przy ul. Skrzydlatej (ryc. 1), gdzie jeszcze na początku lat 90 występował równie licznie jak w stawach na Łagiewniczance (M. Stopczyński - obser. własne). Do ustępowania ropuchy szarej z tego stanowiska przyczynia się głównie brak wody w zbiornikach wcze- 25

27 sną wiosną, powtarzający się regularnie od 4 lat. Przywiązanie ropuch do tego miejsca jest wciąż bardzo silne, o czym świadczą liczne próby składania przez nie skrzeku w skrajnie niekorzystnych warunkach, nawet do dość wartko płynącego cieku na dnie zbiornika. Ustąpienie kumaka nizinnego i żaby śmieszki z Lasu Łagiewnickiego może wiązać się z ich silnymi związkami z siedliskami wodnymi (Juszczyk 1987). Podczas ostatnich czterdziestu lat wiele mniejszych zbiorników znajdujących się w Lesie zostało zasypanych śmieciami bądź uległo wypłyceniu, a nawet osuszeniu. Wraz z zanikiem bądź przekształcaniem pozostałych zbiorników wyginęły żyjące w nich kumaki nizinne. Również stawy na Bzurze nie mogły pełnić roli ostoi kumaka nizinnego i żaby śmieszki, z uwagi na kilkukrotną renowację stawów i częsty zupełny brak w nich wody. Natomiast ropucha szara i żaba trawna, jako gatunki związane z wodą tylko w okresie rozrodu (Juszczyk 1987), nadal licznie godują w wielu zbiornikach, wykorzystując do tego celu zarówno zbiorniki przepływowe, jak i zbiorniki wody stojącej. Liczebność żaby trawnej w Lesie Łagiewnickim jest wyższa niż żaby moczarowej, natomiast poza Lasem sytuacja jest odwrotna. W porównaniu z latami 70. liczebność żaby moczarowej w Lesie Łagiewnickim obniżyła się (Z. Wojciechowski - obser. własne). W Krakowie żaba trawna należy do najpospolitszych płazów, natomiast żaba moczarowa jest rzadka (Guzik i in. 1996). Zmniejszanie się liczebności płazów czy nawet zanikanie populacji poszczególnych gatunków może mieć przyczyny zarówno miejscowe, jak i globalne (Blaustein, Wake 1990, Wake 1991). Przykładem może być kumak nizinny, który jest gatunkiem ginącym nie tylko w skali pojedynczych stanowisk, ale również w skali całych państw (Andrén, Nilson 1988). W Polsce Środkowej jest to jeszcze gatunek często spotykany (Zieliński i in. w druku). Z wielu rejonów Polski brakuje jednak danych o jego aktualnym występowaniu jak i perspektywach (Hoffman, Szymura 1998). Również rzekotka drzewna jest gatunkiem ginącym na niektórych obszarach swego zasięgu (Fog 1988 a, b). Być może, ustąpienie tych gatunków zaobserwowane w Lesie Łagiewnickim ma przyczyny lokalne, na które nakładają się wielkoskalowe zmiany w trendzie liczebności i zasięgów tych gatunków, których łącznym rezultatem jest obniżenie liczebności, bądź nawet zanik niektórych populacji. 26

28 Obecnie obserwujemy ubożenie batrachofauny Lasu Łagiewnickiego. Proces ten odbywa się poprzez ustępowanie niektórych gatunków (ropucha paskówka, rzekotka drzewna, kumak nizinny, żaba śmieszka), jak i poprzez zmniejszanie się liczebności innych (żaba moczarowa, ropucha zielona). Zdecydowanym dominantem staje się ropucha szara, a po niej żaba trawna. Batrachofaunę Lasu Łagiewnickiego można jednak, w porównaniu z innymi obszarami tego typu, określić jako jeszcze dość bogatą. Niezbędne są jednak działania mające na celu podtrzymanie obecnego składu gatunkowego płazów. Zapewnienie długotrwałego istnienia populacji płazów można uzyskać poprzez: - zwiększenie zróżnicowania zbiorników wodnych, co pozwoli płazom na wybór najbardziej dla nich właściwych, - pozostawianie wody na zimę w jak największej liczbie zbiorników, - napełnianie zbiorników jak najwcześniej na wiosnę, - prowadzenie rekultywacji stawów w okresie jesiennozimowym, tj. po okresie rozrodczym płazów, - stworzenie w każdym zbiorniku trudno dostępnej dla ludzi, wypłyconej części. Jeśli spuszczenie wody jest konieczne, to należy zostawić część wody na dnie zbiornika bądź w jednym ze stawów (w przypadku kompleksu stawów), gdzie przynajmniej niektóre gatunki płazów mogłyby odbyć gody. SUMMARY Amphibians of the Łagiewnicki Forest in Łódź From March 1996 to July 1998 an intensive survey of amphibians was conducted at 13 sites. The main objective of the study was to determine the current abundance, diversity and distribution of amphibians within and outside the Łagiewnicki Forest (1200 ha) which is situated in the northern part of Łódź, central Poland (Fig. 1). The Łagiewnicki Forest is bordered by agricultural and urban (Łódź) developments. The forest is under very strong pressure of the Łódź agglomeration. It is, particularly during weekends, the main walking area for the people inhabiting Łódź. 27

29 Most of the study sites were ponds situated on the slowly flowing Bzura and Łagiewniczanka Rivers and their tributaries. The rivers have been dammed in many places in order to create ponds for leisure purposes. When close to one another, ponds of the same type were treated together as one site. Each study site was investigated 7-8 times a year and at least two checks were done during warm nights in May and July. Adult anurans were detected both visually and aurally. Amphibian larvae and adult newts were sampled with a net and traps. Ten taxons were found in the study area (Tab. 3). According to the frequency of occurrence in space (percentage of localities with the species recorded) the species were: smooth newt Triturus vulgaris (92%), common frog Rana temporaria (85%), moor frog Rana arvalis (85%), common toad Bufo bufo (77%), spadefoot Pelobates fuscus (69%), warty newt Tritums cristatus (62%), pool frog Rana lessonae (54%), green frog Bufo viridis (15%), edible frog Rana kl. esculenta (15%), tree frog Hyla arborea (8%). The highest diversity (8 species) and abundance of amphibians was noted at site no 10 (Fig. 1, Tab. 3) which was located in an open environment at the forest edge. The most widely distributed and abundant species in the study area were common toad, common frog, moor frog and smooth newt. The highest number of specimens (over 1500 of breeding adults) of the common toad was recorded in the pond (site 6, Fig. 1, Tab. 3) located on the slow-moving Łagiewniczanka River. The warty newt breeds mainly in ponds inside the forest and always in low abundance whereas the spadefoot was relatively more abundant in open environs than in the forest. The green toad, the tree frog and the edible frog were only occasionally observed. Four species (fire-bellied toad Bombina bombina, natterjack Bufo calamita, tree frog Hyla arborea and marsh frog Rana ridibunda) have disappeared from the forest since the 1970s. At that time natterjack, tree frog and marsh frog were only occasionally observed while the fired-bellied toad was more abundant. At present the natterjack and the marsh frog have not been recorded at the study area while the tree frog breeds in many places around the forest. The distribution of the fired-bellied toad appears to be seriously decreasing in and outside the study area. In the 1970s this species was found both inside and outside the Łagiewnicki Forest. Now it has not been found at the 13 sites studied. The possible reason for the decline is that ponds in and around the Łagiewnicki Forest are emptied every few years. The fire-bellied toad is an obligate aquatic/ riparian species and therefore it demands permanent water bodies. It 28

30 is possible that lack of permanent water bodies is the main reason for the disappearance of this species. The results of this study indicate a decline in the diversity, distribution and abundance of amphibians of the Łagiewnicki Forest. PIŚMIENNICTWO Andrén C, Nilson G Reintroduction of the firebellied toad Bombina bombina in Scania, south Sweden. Memoranda Soc. Fauna Flora Fennica 64: 100. Blaustein A., Wake D Declining amphibian populations: a global phenomenon? Trends Ecol. Evol. 5: Berger L Gady i płazy, Reptilia et Amphibia. Fauna słodkowodna Polski, z. 4 PWN, Warszwa-Poznań. Berger L Impact of agriculture intensification on Amphibia. Proc. Of the 4th Ordinary General Meeting of the Societas Europea Herpetologica, Nijmegen August 1987: Berger L Płazy i gady Polski. PWN, Warszawa- Poznań. Berninghausen F Welche Kauląuappe ist das? NABU Landesverband Niedersachsen e.v. Cooke A. S Monitoring a breeding population of crested newts (Trituras cristatus) in a housing development. Herpetological Journal 7: Diehl J Założenia polityki ekologicznej miasta Łódź, lokalna Agenda 21. Urząd Miasta Łodzi - Wydział Ochrony Środowiska, Łódź. Fog K. 1988a. Reinvestigation of 1300 amphibian localities recorded in the 1940s. Memoranda Soc. Fauna Flora Fennnica 64: Fog K. 1988b. The causes of the decline of Hyla arborea on Bornholm. Memoranda Soc. Fauna Flora Fennica 64: Griffiths R. A A simple funnel trap for studying newt populations and an evaluation of trap behaviour in smooth and palmate newts, Triturus vulgaris and T. helveticus. Herpetological Journal 1: Guzik M., Schimscheiner L., Zakrzewski M., Zamachowski W., Zysk A Herpetofauna miasta Krakowa. Studia Ośr. Dok. Fizjogr., PAN 24: , Kraków. Hofman S., Szymura J. M Rozmieszczenie kumaków, Bombina Oken 1816 w Polsce. Przegl. Zool. 42:

Płazy Lasu Łagiewnickiego w Łodzi ARTYKUŁY NAUKOWE MICHAŁ STOPCZYŃSKI*, PIOTR ZIELIŃSKI", ZBIGNIEW WOJCIECHOWSKI"*

Płazy Lasu Łagiewnickiego w Łodzi ARTYKUŁY NAUKOWE MICHAŁ STOPCZYŃSKI*, PIOTR ZIELIŃSKI, ZBIGNIEW WOJCIECHOWSKI* ARTYKUŁY NAUKOWE MICHAŁ STOPCZYŃSKI*, PIOTR ZIELIŃSKI", ZBIGNIEW WOJCIECHOWSKI"* *Dyrekcja Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich, 91-734 Łódź, ul. Wojska Polskiego 83 stopass@poczta. onet.pl **Katedra

Bardziej szczegółowo

Płazy i gady doliny Wisły

Płazy i gady doliny Wisły Cykl wykładów i wycieczek Świat zwierząt doliny Wisły Płazy i gady doliny Wisły Jerzy Romanowski Płaz Ziemno-wodny kręgowiec oddychający skrzelami, płucami i skórą, o nagiej skórze z gruczołami śluzowymi

Bardziej szczegółowo

Płazy Żabiego Stawu w Załęczańskim Parku Krajobrazowym

Płazy Żabiego Stawu w Załęczańskim Parku Krajobrazowym PIOTR ZIELIŃSKI 1, AGNIESZKA ŁABĘCKA 2 'Katedra Ekologii i Zoologii Kręgowców, Uniwersytet Łódzki, 90-237Łódź, ul. Banacha 12/16 e-mail: pziel@biol. uni. lodz.pl 297-630 Działoszyn, ul. Ogrodowa 5/2, Płazy

Bardziej szczegółowo

WYSTĘPOWANIE PŁAZÓW W OKRESIE ROZRODU W ZBIORNIKACH WODNYCH W GRANICACH ADMINISTRACYJNYCH MIASTA SŁUPSKA

WYSTĘPOWANIE PŁAZÓW W OKRESIE ROZRODU W ZBIORNIKACH WODNYCH W GRANICACH ADMINISTRACYJNYCH MIASTA SŁUPSKA S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 4 2007 WYSTĘPOWANIE PŁAZÓW W OKRESIE ROZRODU W ZBIORNIKACH WODNYCH W GRANICACH ADMINISTRACYJNYCH MIASTA SŁUPSKA THE OCCURRENCE OF AMPHIBIANS COMMUNITIES

Bardziej szczegółowo

WSTĘP TEREN BADAŃ. Załącznik nr 4.5.C. do SIWZ ZALECENIA METODOLOGICZNE DOTYCZĄCE BADANIA PŁAZÓW I GADÓW

WSTĘP TEREN BADAŃ. Załącznik nr 4.5.C. do SIWZ ZALECENIA METODOLOGICZNE DOTYCZĄCE BADANIA PŁAZÓW I GADÓW Załącznik nr 4.5.C. do SIWZ ZALECENIA METODOLOGICZNE DOTYCZĄCE BADANIA PŁAZÓW I GADÓW WSTĘP Celem badania herpetofauny dla rozbudowy Regionalnego Portu Lotniczego Szymany (Kod ICAO: EPSY), woj. warmińsko-mazurskie,

Bardziej szczegółowo

NFOŚiGW Raport z realizacji zadania: "Monitoring efektów związanych z ochroną miejsc rozrodu płazów"

NFOŚiGW Raport z realizacji zadania: Monitoring efektów związanych z ochroną miejsc rozrodu płazów NFOŚiGW Raport z realizacji zadania: "Monitoring efektów związanych z ochroną miejsc rozrodu płazów" Autorzy: mgr inż. Aleksandra Mackiewicz mgr inż. Joanna Bednarek Krzywe, czerwiec 2016 Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Raport końcowy z inwentaryzacji przyrodniczej na terenie kopalni Sitno w roku 2014

Raport końcowy z inwentaryzacji przyrodniczej na terenie kopalni Sitno w roku 2014 Raport końcowy z inwentaryzacji przyrodniczej na terenie kopalni Sitno w roku 2014 Krzysztof Klimaszewski Sekcja Zoologiczna Koło Naukowe Wydziału Nauk o Zwierzętach Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego

Bardziej szczegółowo

czerwiec-lipiec 2015 Wrocław

czerwiec-lipiec 2015 Wrocław Inwentaryzacja herpetologiczna terenu poeksploatacyjnego o pow. 7.6212 ha, położonego w granicach działek ew. nr 295/1, 296, 297, 298/2, 298/5, 301/1, 302, 306, 307/3, obręb Zachowice, gmina Kąty Wrocławskie,

Bardziej szczegółowo

Rezerwaty przyrody czas na comeback!

Rezerwaty przyrody czas na comeback! Rezerwaty przyrody czas na comeback! Wyniki prac w roku 2017 w woj. mazowieckim Sławomir Chmielewski Według stanu na 23.01.2018 w województwie mazowieckim wykonano prace terenowe na 5 obszarach, kwalifikujących

Bardziej szczegółowo

Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu

Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu Szczecińskiego oraz archipelagu przybrzeżnych wysp stał się pierwszym

Bardziej szczegółowo

EKSPERTYZA HERPETOLOGICZNA Z PRZEPROWADZONYCH OBSERWACJI PRZYRODNICZYCH

EKSPERTYZA HERPETOLOGICZNA Z PRZEPROWADZONYCH OBSERWACJI PRZYRODNICZYCH EKSPERTYZA HERPETOLOGICZNA Z PRZEPROWADZONYCH OBSERWACJI PRZYRODNICZYCH OKOLIC ULICY JAGIELLOŃSKIEJ I POPRZECZNEJ W OLSZTYNIE Obręb 15 działki nr:154, 155, 216/9, 218 OLSZTYN maj 2015 Ekspertyzę wykonał:

Bardziej szczegółowo

Skład gatunkowy, sukces rozrodczy i preferencje siedliskowe batrachofauny na terenie Rodzinnych Ogrodów Działkowych w Wałbrzychu

Skład gatunkowy, sukces rozrodczy i preferencje siedliskowe batrachofauny na terenie Rodzinnych Ogrodów Działkowych w Wałbrzychu Summary In 2009 the distribution and habitat preferences of bush cricket Phaneroptera falcata were researched in the District of Pleszew (711,91 km 2 ). The species was recorded in 26 localities in 11

Bardziej szczegółowo

Stan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu

Stan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu Stan i perspektywy ochrony żółwia błotnego na Polesiu Janusz Holuk Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie W Polsce liczna populacja żółwia błotnego pozostała już tylko na Polesiu. Na kilku obszarach

Bardziej szczegółowo

Naukowa nazwa płazów Amphibia (z greki amphi podwójny, bios życie) podkreśla, że są to zwierzęta ziemnowodne, żyjące na granicy wody i lądu.

Naukowa nazwa płazów Amphibia (z greki amphi podwójny, bios życie) podkreśla, że są to zwierzęta ziemnowodne, żyjące na granicy wody i lądu. Naukowa nazwa płazów Amphibia (z greki amphi podwójny, bios życie) podkreśla, że są to zwierzęta ziemnowodne, żyjące na granicy wody i lądu. Obecnie na Ziemi występuje ok. 6000 gatunków płazów, z czego

Bardziej szczegółowo

Dariusz Wojdan HERPETOFAUNA REZERWATU PRZYRODY OLESZNO

Dariusz Wojdan HERPETOFAUNA REZERWATU PRZYRODY OLESZNO Kulon 19 (2014) 123 Dariusz Wojdan HERPETOFAUNA REZERWATU PRZYRODY OLESZNO Prace badawcze dotyczące herpetofauny prowadzone były tu wcześniej fragmentarycznie i dotyczą jedynie wybranych obszarów (Głowaciński

Bardziej szczegółowo

3. Rysunek obok przedstawia postać larwalną: a. żaby, b. ropuchy, c. traszki, d. rzekotki drzewnej.

3. Rysunek obok przedstawia postać larwalną: a. żaby, b. ropuchy, c. traszki, d. rzekotki drzewnej. 1. Niektóre gatunki płazów tylko okresowo, na czas rozrodu, przebywają w wodzie, resztę roku spędzają na lądzie. Należą do nich: a. żaby zielone i kumak górski, b. kumak nizinny i traszka grzebieniasta,

Bardziej szczegółowo

Monitoring of amphibians populations in the Bieszczady National Park

Monitoring of amphibians populations in the Bieszczady National Park ROCZNIKI BIESZCZADZKIE 18 (2010), str. 343 354 Marek Holly Received: 8.04.2010 Bieszczadzki Park Narodowy, Ośrodek Naukowo-Dydaktyczny Reviewed: 24.07.2010 38 700 Ustrzyki Dolne, ul. Bełska 7 marekholly@wp.pl

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK DO PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROJEKTU MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO na terenie gminy Solec Kujawski w części

ZAŁĄCZNIK DO PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROJEKTU MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO na terenie gminy Solec Kujawski w części ZAŁĄCZNIK DO PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROJEKTU MIEJSCOWEGO PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO na terenie gminy Solec Kujawski w części obrębów geodezyjnych: Przyłubie, Wypaleniska, Makowiska,

Bardziej szczegółowo

Dariusz Wojdan HERPETOFAUNA PARKU KRAJOBRAZOWEGO STAWKI

Dariusz Wojdan HERPETOFAUNA PARKU KRAJOBRAZOWEGO STAWKI Kulon 17 (2012) 121 Kulon 17 (2012), 121-128 PL ISSN 1427-3098 Dariusz Wojdan HERPETOFAUNA PARKU KRAJOBRAZOWEGO STAWKI Dariusz Wojdan. Herpetofauna of the Stawki Landscape Park. Abstract. The Stawki Landscape

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z inwentaryzacji herpetologicznej zrealizowanej dla zadania pt. "Budowa drogi ekspresowej S7 na odcinku Koszwały - Kazimierzowo"

Sprawozdanie z inwentaryzacji herpetologicznej zrealizowanej dla zadania pt. Budowa drogi ekspresowej S7 na odcinku Koszwały - Kazimierzowo Sprawozdanie z inwentaryzacji herpetologicznej zrealizowanej dla zadania pt. "Budowa drogi ekspresowej S7 na odcinku Koszwały - Kazimierzowo" Autorzy opracowania mgr Dawid Kilon mgr inż. Piotr Rydzkowski

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 28 grudnia 2017 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 21 grudnia 2017 r.

Warszawa, dnia 28 grudnia 2017 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 21 grudnia 2017 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 28 grudnia 2017 r. Poz. 12470 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych

Bardziej szczegółowo

Witold Strużyński WYSTĘPOWANIE PŁAZÓW W BRUDZEŃSKIM PARKU KRAJOBRAZOWYM PRACA NR 16 Z CYKLU PRZYRODA MAZOWIECKIEGO ZESPOŁU PARKÓW KRAJOBRAZOWYCH

Witold Strużyński WYSTĘPOWANIE PŁAZÓW W BRUDZEŃSKIM PARKU KRAJOBRAZOWYM PRACA NR 16 Z CYKLU PRZYRODA MAZOWIECKIEGO ZESPOŁU PARKÓW KRAJOBRAZOWYCH Kulon 16 (2011) 101 Kulon 16 (2011), 101-107 PL ISSN 1427-3098 Witold Strużyński WYSTĘPOWANIE PŁAZÓW W BRUDZEŃSKIM PARKU KRAJOBRAZOWYM PRACA NR 16 Z CYKLU PRZYRODA MAZOWIECKIEGO ZESPOŁU PARKÓW KRAJOBRAZOWYCH

Bardziej szczegółowo

Herpetofauna rezerwatu przyrody Imielty Ług w Lasach Janowskich

Herpetofauna rezerwatu przyrody Imielty Ług w Lasach Janowskich Wody na obszarach chronionych, J. Partyka, J. Pociask-Karteczka (red.), Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Ojcowski Park Narodowy, Komisja Hydrologiczna PTG, Kraków, 2008, s. 303 309. Herpetofauna

Bardziej szczegółowo

Oddziaływanie budowy autostrady A1 od Sośnicy do granicy państwa w Gorzyczkach na płazy

Oddziaływanie budowy autostrady A1 od Sośnicy do granicy państwa w Gorzyczkach na płazy Oddziaływanie budowy autostrady A1 od Sośnicy do granicy państwa w Gorzyczkach na płazy cz.3. Świerklany - Gorzyczki km 548+897 km 567+223 Marek Sołtysiak soltysiak.marek@gmail.com lipiec 2008 Badania

Bardziej szczegółowo

Projekt Ochrona siedlisk in situ w Nadleśnictwie Kłodawa i Nadleśnictwie Rokita dofinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Projekt Ochrona siedlisk in situ w Nadleśnictwie Kłodawa i Nadleśnictwie Rokita dofinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Projekt Ochrona siedlisk in situ w Nadleśnictwie Kłodawa i Nadleśnictwie Rokita dofinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Warszawa, dnia 31.01.2014 r. 2 Nadleśnictwo Kłodawa Nadleśnictwo

Bardziej szczegółowo

Opracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak

Opracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi i niecierpka gruczołowatego Impatiens glandulifera na obszarach Natura 2000 "Dolina Górnej Rospudy" oraz "Ostoja Augustowska" Opracowanie: Lech

Bardziej szczegółowo

Zagrożone płazy użytku ekologicznego Staw Dąbski. Threatened amphibians of the site of ecological use Dąbski Pond

Zagrożone płazy użytku ekologicznego Staw Dąbski. Threatened amphibians of the site of ecological use Dąbski Pond ARTYKUŁY Chrońmy Przyr. Ojcz. 68 (1): 20 25, 2012 Zagrożone płazy użytku ekologicznego Staw Dąbski Threatened amphibians of the site of ecological use Dąbski Pond KAROLINA BUDZIK, KRYSTYNA ŻUWAŁA Zakład

Bardziej szczegółowo

Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, Warszawa (

Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, Warszawa ( Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska ul. Erazma Ciołka 13, 01-445 Warszawa (www.nfos.org.pl) Zespół autorski: Krzysztof Zając dr Adrian Smolis Katarzyna Kozyra Tomasz Zając Zgodnie z danymi zawartymi w

Bardziej szczegółowo

Wnioski wynikające z potrzeb ochrony innych gatunków

Wnioski wynikające z potrzeb ochrony innych gatunków Wnioski wynikające z potrzeb ochrony innych gatunków Wnioski dotyczące gospodarki wodnej w zakresie ochrony kumaka nizinnego oraz traszki grzebieniastej Zespół autorski: Adam Hermaniuk, Katarzyna Siwak,

Bardziej szczegółowo

Omawiana inwestycja leży poza wyznaczonym korytarzem ekologicznym (załącznik 1) tj. ok. 20 km od niego.

Omawiana inwestycja leży poza wyznaczonym korytarzem ekologicznym (załącznik 1) tj. ok. 20 km od niego. Wstęp Planowana inwestycja polega na rozbudowie budynku chlewni na dz. nr 274 w miejscowości Różyce Żurawieniec 24, gmina Kocierzew Południowy, powiat łowicki. W gminie Kocierzew Południowy udział powierzchni

Bardziej szczegółowo

Podsumowanie projektu Atlas płazów Poznania. Atlas of amphibians of the city of Poznań project résumé

Podsumowanie projektu Atlas płazów Poznania. Atlas of amphibians of the city of Poznań project résumé Jan M. Kaczmarek, Mikołaj Kaczmarski, Katarzyna Pędziwiatr, Paulina Konieczna Podsumowanie projektu Atlas płazów Poznania Atlas of amphibians of the city of Poznań project résumé W sezonach 2013 i 2014

Bardziej szczegółowo

Fauna Rudniańskiego Parku Krajobrazowego: Podsumowanie inwentaryzacji Zagrożenia Działania ochronne. Karolina Wieczorek

Fauna Rudniańskiego Parku Krajobrazowego: Podsumowanie inwentaryzacji Zagrożenia Działania ochronne. Karolina Wieczorek Fauna Rudniańskiego Parku Krajobrazowego: Podsumowanie inwentaryzacji Zagrożenia Działania ochronne Karolina Wieczorek Wyniki inwentaryzacji i waloryzacji fauny Rudniańskiego PK Grupa liczba gatunków:

Bardziej szczegółowo

traszka grzebieniasta Triturus cristratus kumak nizinny Bombina bombina wydra Lutra lutra

traszka grzebieniasta Triturus cristratus kumak nizinny Bombina bombina wydra Lutra lutra Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty Natura 2000 Pakosław PLH140015 Przedmioty ochrony traszka grzebieniasta Triturus cristratus, kumak nizinny Bombina bombina oraz wydra Lutra lutra dr Paweł Górski Przedmioty

Bardziej szczegółowo

Rola zbiorników małej retencji w ochronie płazów na przykładzie Nadleśnictwa Przasnysz

Rola zbiorników małej retencji w ochronie płazów na przykładzie Nadleśnictwa Przasnysz Rola zbiorników małej retencji w ochronie płazów na przykładzie Nadleśnictwa Przasnysz Krzysztof Klimaszewski, Andrzej Białaś ARTYKUŁY / ARTICLES Abstrakt. Na terenie lasów całej Polski od wielu lat obserwuje

Bardziej szczegółowo

Logo PNBT. Symbolem PNBT jest głuszec - ptak, który jeszcze niedawno licznie występował w Borach Tucholskich.

Logo PNBT. Symbolem PNBT jest głuszec - ptak, który jeszcze niedawno licznie występował w Borach Tucholskich. Powstanie Parku Park Narodowy "Bory Tucholskie" jest jednym z najmłodszych parków narodowych w Polsce. Utworzono go 1 lipca 1996 roku. Ochroną objęto powierzchnię 4 798 ha lasów, jezior, łąk i torfowisk.

Bardziej szczegółowo

Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR X/233/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO. z dnia 24 sierpnia 2015 r.

Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR X/233/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO. z dnia 24 sierpnia 2015 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz. 2554 UCHWAŁA NR X/233/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie Obszaru

Bardziej szczegółowo

Gdańsk, dnia 22 grudnia 2014 r. Poz. 4493 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GDAŃSKU. z dnia 19 grudnia 2014 r.

Gdańsk, dnia 22 grudnia 2014 r. Poz. 4493 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GDAŃSKU. z dnia 19 grudnia 2014 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO Gdańsk, dnia 22 grudnia 2014 r. Poz. 4493 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GDAŃSKU z dnia 19 grudnia 2014 r. w sprawie ustanowienia planu

Bardziej szczegółowo

Fauna Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego. Wyniki inwentaryzacji, zagrożenia i działania ochronne. mgr Katarzyna Zembaczyńska

Fauna Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego. Wyniki inwentaryzacji, zagrożenia i działania ochronne. mgr Katarzyna Zembaczyńska Fauna Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego Wyniki inwentaryzacji, zagrożenia i działania ochronne mgr Katarzyna Zembaczyńska Wyniki inwentaryzacji fauny Dłubniańskiego Parku Krajobrazowego Grupa liczba

Bardziej szczegółowo

NFOŚiGW Raport z realizacji zadania: "Monitoring efektów związanych z budową przepustów dla płazów"

NFOŚiGW Raport z realizacji zadania: Monitoring efektów związanych z budową przepustów dla płazów NFOŚiGW Raport z realizacji zadania: "Monitoring efektów związanych z budową przepustów dla płazów" Autorzy: mgr inż. Aleksandra Mackiewicz mgr inż. Joanna Bednarek Krzywe, czerwiec Wprowadzenie Raport

Bardziej szczegółowo

Oddziaływanie budowy autostrady A1 od Sośnicy do granicy państwa w Gorzyczkach na płazy

Oddziaływanie budowy autostrady A1 od Sośnicy do granicy państwa w Gorzyczkach na płazy Oddziaływanie budowy autostrady A1 od Sośnicy do granicy państwa w Gorzyczkach na płazy cz.1. Sośnica Bełk - km 519+374 - km 534+785 Marek Sołtysiak soltysiak.marek@gmail.com lipiec 2008 Badania prowadzono

Bardziej szczegółowo

Best for Biodiversity

Best for Biodiversity W tym miejscu realizowany jest projekt LIFE + Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 promocja najlepszych praktyk Best for Biodiversity Okuninka, 11-12.09.2014

Bardziej szczegółowo

Wyniki inwentaryzacji na poszczególnych transektach i punktach nasłuchowych 1. Wyniki inwentaryzacji w punkcie nr 1:

Wyniki inwentaryzacji na poszczególnych transektach i punktach nasłuchowych 1. Wyniki inwentaryzacji w punkcie nr 1: Wyniki inwentaryzacji na poszczególnych transektach i punktach nasłuchowych 1. Wyniki inwentaryzacji w punkcie nr 1: Jest to punkt nasłuchowy zlokalizowany przy moście drogowym, nad kanałem łączącym Jezioro

Bardziej szczegółowo

Dariusz Wojdan, Marta Borowiec HERPETOFAUNA REZERWATU PRZYRODY BAGNO PRZECŁAWSKIE

Dariusz Wojdan, Marta Borowiec HERPETOFAUNA REZERWATU PRZYRODY BAGNO PRZECŁAWSKIE Kulon 16 (2011) 93 Kulon 16 (2011), 93-100 PL ISSN 1427-3098 Dariusz Wojdan, Marta Borowiec HERPETOFAUNA REZERWATU PRZYRODY BAGNO PRZECŁAWSKIE Dariusz Wojdan, Marta Borowiec. Herpetofauna of the Bagno

Bardziej szczegółowo

2. budki lęgowe > zastępcze miejsca gniazdowania znakowanie drzew dziuplastych > ochrona miejsc gniazdowania

2. budki lęgowe > zastępcze miejsca gniazdowania znakowanie drzew dziuplastych > ochrona miejsc gniazdowania ZESTAW I 1. Rozpoznaj i podaj nazwę gatunkową przedstawionego na zdjęciu płaza, (zdjęcie nr 8). 2. Scharakteryzuj sposoby prowadzenia przez pracowników Parku ochrony czynnej ptaków. 3. Jedna z dolin na

Bardziej szczegółowo

Płazy Wigierskiego Parku Narodowego i jego otuliny

Płazy Wigierskiego Parku Narodowego i jego otuliny Parki Narodowe i ezerwaty Przyrody National Parks and Nature eserves (Parki nar. ez. Przyr.) 27 3 75 92 2008 SEBASTIAN Ł. ŁUPIŃSKI, ŁODZIMIEZ CHĘTNICKI, PIOT GALICKI, PAEŁ SIAK Płazy igierskiego Parku

Bardziej szczegółowo

Oddziaływanie budowy autostrady A1 od Sośnicy do granicy państwa w Gorzyczkach na płazy

Oddziaływanie budowy autostrady A1 od Sośnicy do granicy państwa w Gorzyczkach na płazy Oddziaływanie budowy autostrady A1 od Sośnicy do granicy państwa w Gorzyczkach na płazy cz.2. Bełk - Świerklany km 534+785-548+897 km Marek Sołtysiak soltysiak.marek@gmail.com lipiec 2008 Badania prowadzono

Bardziej szczegółowo

Płazy i gady. Drawieński Park Narodowy Płazy i gady

Płazy i gady. Drawieński Park Narodowy Płazy i gady Duża liczba śródleśnych i śródpolnych oczek wodnych, ochrona miejsc przebywania i rozrodu sprawia, że na terenie Drawieńskiego Parku Narodowego można spotkać większość płazów i gadów występujących w Polsce.

Bardziej szczegółowo

Formy ochrony przyrody w powiecie kutnowskim. 15 grudnia 2017 roku

Formy ochrony przyrody w powiecie kutnowskim. 15 grudnia 2017 roku Formy ochrony przyrody w powiecie kutnowskim 15 grudnia 2017 roku Powiat kutnowski Położony jest w centrum kraju, w północnej części woj. Łódzkiego. Zajmuje powierzchnię 886 km2, co stanowi 4,9% powierzchni

Bardziej szczegółowo

Dziewięćsił popłocholistny Carlina onopordifolia

Dziewięćsił popłocholistny Carlina onopordifolia Dziewięćsił popłocholistny Carlina onopordifolia Informacja o zakresie przeprowadzonych prac W ramach prac terenowych przeprowadzono obserwacje gatunku i jego siedliska we wszystkich czterech obszarach

Bardziej szczegółowo

Raport dotyczący projektowanej inwestycji pn. Rekultywacja zalewiska pogórniczego na terenie oddziału 58 c Nadleśnictwa Katowice

Raport dotyczący projektowanej inwestycji pn. Rekultywacja zalewiska pogórniczego na terenie oddziału 58 c Nadleśnictwa Katowice Ustawa o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie - nowe narzędzie działań prawnych organizacji pozarządowych na rzecz ochrony przyrody i środowiska Raport dotyczący projektowanej inwestycji pn.

Bardziej szczegółowo

Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi na terenie gminy Raczki (powiat suwalski)

Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi na terenie gminy Raczki (powiat suwalski) Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi na terenie gminy Raczki (powiat suwalski) Opracował: Lech Krzysztofiak krzysztofiak.lech@gmail.com Krzywe, 2015 Opracowanie zawiera dane dotyczące

Bardziej szczegółowo

Wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci Lindeman, 1888 ssp. communis Uzel, 1895

Wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci Lindeman, 1888 ssp. communis Uzel, 1895 Wciornastek tytoniowiec (Thrips tabaci Lindeman, 1888 ssp. communis Uzel, 1895 1. Systematyka Rząd - przylżeńce (Thysanoptera) Rodzina - wciornastkowate (Thrypidae) 2. Biologia i opis gatunku: Gatunek,

Bardziej szczegółowo

Zbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa

Zbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa Zbigniew Borowski & Jakub Borkowski Instytut Badawczy Leśnictwa Populacja bobra w Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, w ostatnich 30 latach odnotowała nagły wzrost liczebności z 270 do ponad???

Bardziej szczegółowo

HERPETOFAUNA REZERWATU PRZYRODY WOLICA I TERENÓW SĄSIEDNICH

HERPETOFAUNA REZERWATU PRZYRODY WOLICA I TERENÓW SĄSIEDNICH Kulon 19 (2014) 115 Kulon 19 (2014), 115-130 PL ISSN 1427-3098 Płazy i gady Dariusz Wojdan HERPETOFAUNA REZERWATU PRZYRODY WOLICA I TERENÓW SĄSIEDNICH W odległości zaledwie 270 m od południowo-wschodniej

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka przejść dla zwierząt

Charakterystyka przejść dla zwierząt Załącznik nr 1 do Opisu przedmiotu zamówienia Charakterystyka przejść dla Tabela nr 1 Charakterystyka wszystkich przejść dla na autostradzie A2 (wg E. Czernicka 2013) wraz z wyszczególnieniem przejść koniecznych

Bardziej szczegółowo

5. Płazy. Wstęp. 5.1. Rozpoznanie płazów na terenie województwa

5. Płazy. Wstęp. 5.1. Rozpoznanie płazów na terenie województwa M. Maciantowicz 5. Płazy Wstęp Płazy Amphibia są zwierzętami amfibiotycznymi, czyli przystosowanymi do życia zarówno w wodzie jak i na lądzie. Z ich jaj składanych zawsze w wodzie, rozwijają się larwy

Bardziej szczegółowo

Obszary ochrony ścisłej

Obszary ochrony ścisłej Ochrona ścisła oznacza całkowite i trwałe zaniechanie bezpośredniej ingerencji człowieka w stan ekosystemów, tworów i składników przyrody oraz w przebieg procesów przyrodniczych na obszarach objętych ochroną.

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 20 grudnia 2016 r. Poz. 5652 UCHWAŁA NR XXVI/113/2016 RADY MIEJSKIEJ W KOLUSZKACH z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny

Bardziej szczegółowo

628 i 842, z 2014 r. poz. 805, 850, 1002, 1101 i 1863, z 2015 r. poz. 222.

628 i 842, z 2014 r. poz. 805, 850, 1002, 1101 i 1863, z 2015 r. poz. 222. projekt ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY z dnia... 2015 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla rezerwatu przyrody Uroczysko Koneck Na podstawie art. 19 ust. 6 ustawy

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 9 stycznia 2018 r. Poz. 95 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI z dnia 4 stycznia 2018 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony

Bardziej szczegółowo

NORMY I WYMOGI WZAJEMNEJ ZGODNOŚCI OBOWIĄZUJĄCE ROLNIKÓW NA OBSZARACH NATURA 2000 LUBAŃ 16 GRUDNIA 2016 R.

NORMY I WYMOGI WZAJEMNEJ ZGODNOŚCI OBOWIĄZUJĄCE ROLNIKÓW NA OBSZARACH NATURA 2000 LUBAŃ 16 GRUDNIA 2016 R. NORMY I WYMOGI WZAJEMNEJ ZGODNOŚCI OBOWIĄZUJĄCE ROLNIKÓW NA OBSZARACH NATURA 2000 LUBAŃ 16 GRUDNIA 2016 R. Normy DKR obowiązujące w 2016 r. NIEZGODNOŚĆ z normą N.01 Na obszarach zagrożonych erozją wodną

Bardziej szczegółowo

Z wizytą w herpetarium

Z wizytą w herpetarium 13. scenariusze Z wizytą w herpetarium Zajęcia terenowe: Zajęcia w klasie: Cele kształcenia: 1. kształcenie umiejętności dokonywania i dokumentowania obserwacji, 2. pogłębienie wiedzy o bioróżnorodności

Bardziej szczegółowo

Obszary Natura 2000 szansą rozwoju dla naszej gminy

Obszary Natura 2000 szansą rozwoju dla naszej gminy Obszary Natura 2000 szansą rozwoju dla naszej gminy gmina Siennica województwo mazowieckie Konkurs pn. Obszar Natura 2000 szansą dla rozwoju naszej gminy realizowany w ramach projektu "Natura 2000 naszą

Bardziej szczegółowo

Płazy i gady Lublina

Płazy i gady Lublina Chrońmy Przyrodę Ojczystą 63 (4): 21 37, 2007. JACEK CHOBOTOW, WOJCIECH CZARNIAWSKI Zakład Zoologii, Instytut Biologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej 20-033 Lublin, ul. Akademicka 19 email: jchobot@poczta.onet.pl

Bardziej szczegółowo

PROJEKT ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENI PUBLICZNEJ WE WSI FASZCZE

PROJEKT ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENI PUBLICZNEJ WE WSI FASZCZE PROJEKT ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENI PUBLICZNEJ WE WSI FASZCZE Inwestor: Adres inwestycji: Urząd Gminy Kulesze Kościelne Faszcze Jednostka projektowania: ZIELONO NAM Aneta Bielicka inż.arch.kraj. Aneta

Bardziej szczegółowo

Polityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych

Polityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie Maria Mellin Polityka Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska wobec inwestycji infrastrukturalnych Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie

Bardziej szczegółowo

Inwentaryzacja herpetologiczna Parku Norweskiego w Jeleniej Górze.

Inwentaryzacja herpetologiczna Parku Norweskiego w Jeleniej Górze. Inwentaryzacja herpetologiczna Parku Norweskiego w Jeleniej Górze. mgr Justyna Zawadzka Wrocław, 2012 Strona 1 z 11 Spis treści 1. Cel i zakres opracowania. 2. Charakterystyka terenu badań. 3. Metodyka

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK NR 7A PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP REZERWAT ŻURAWINIEC W POZNANIU DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA Fot. 1. Lasy komunalne wejście od strony ul. Umultowskiej Fot. 2.

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA BATRACHOFAUNY WYSTĘPUJĄCEJ W ŚRÓDPOLNYCH OCZKACH WODNYCH NA TERENACH UŻYTKOWANYCH ROLNICZO

CHARAKTERYSTYKA BATRACHOFAUNY WYSTĘPUJĄCEJ W ŚRÓDPOLNYCH OCZKACH WODNYCH NA TERENACH UŻYTKOWANYCH ROLNICZO INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH INFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS Nr I/1/2017, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddział w Krakowie, s. 7 20 Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi DOI: http://dx.medra.org/10.14597/infraeco.2017.1.1.001

Bardziej szczegółowo

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS. WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS. WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Zuzanna Bielec WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm 1954-1993 LONG-TERM VARIABILITY

Bardziej szczegółowo

WYNIKI DWULETNICH OBSERWACJI ZMIAN WARUNKÓW HYDROLOGICZNYCH W LESIE ŁĘGOWYM

WYNIKI DWULETNICH OBSERWACJI ZMIAN WARUNKÓW HYDROLOGICZNYCH W LESIE ŁĘGOWYM WYNIKI DWULETNICH OBSERWACJI ZMIAN WARUNKÓW HYDROLOGICZNYCH W LESIE ŁĘGOWYM Paweł Rutkowski, Marcin Gorzelańczyk Abstrakt W pracy przedstawiono wyniki obserwacji zmian poziomu wód gruntowych, prowadzonych

Bardziej szczegółowo

O użytku Zaginione jezioro

O użytku Zaginione jezioro O użytku Zaginione jezioro Między stacją kolejową Gdynia Wielki Kack, a położonymi na wschód od nich lasami sopockimi znajduje się jeden z najcenniejszych przyrodniczo zakątków Gdyni. Jeszcze na początku

Bardziej szczegółowo

Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM

Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM Jest to obszar chroniony ze względu na swoje walory, głównie przyrodnicze. W Polsce obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi,

Bardziej szczegółowo

Najlepsze praktyki w ochronie żółwia błotnego

Najlepsze praktyki w ochronie żółwia błotnego Okuninka, 11-12.09.2014 r. Najlepsze praktyki w ochronie żółwia błotnego Janusz Holuk Okres lęgowy trwa najczęściej od 20 maja do 20 czerwca Okres lęgowy Zabezpieczanie złoża jaj Czynna ochrona lęgów

Bardziej szczegółowo

Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi

Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi 1. Numer identyfikacyjny: 2 6 0 4 1 8 2 0 0 0 0 0 1 Wyznaczony teren to długa na około 200 metrów skarpa przykorytowa bezimiennego cieku uchodzącego do rzeki Olszówki. Skarpa miejscami 6 metrowej wysokości

Bardziej szczegółowo

Park Krajobrazowy Dolina Słupi

Park Krajobrazowy Dolina Słupi Park Krajobrazowy Dolina Słupi Ochrona płazów Projekt "Ochrona bioróżnorodności płazów w granicach Parku Krajobrazowego "Dolina Słupi". Przedmiot ochrony Traszka grzebieniasta (Triturus cristatus) jest

Bardziej szczegółowo

NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH

NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH NATURA 2000 STANDARDOWY FORMULARZ DANYCH DLA OBSZARÓW SPECJALNEJ OCHRONY (OSO) DLA OBSZARÓW SPEŁNIAJĄCYCH KRYTERIA OBSZARÓW O ZNACZENIU WSPÓLNOTOWYM (OZW) I DLA SPECJALNYCH OBSZARÓW OCHRONY (SOO) 1. IDENTYFIKACJA

Bardziej szczegółowo

Rezerwaty przyrody czas na comeback!

Rezerwaty przyrody czas na comeback! Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. LUBUSKIM ANDRZEJ JERMACZEK, MAREK MACIANTOWICZ Stan na 20.01.2017 Według stanu na koniec roku 2016 w województwie lubuskim były 64 rezerwaty

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 9 stycznia 2018 r. Poz. 98 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W ŁODZI z dnia 4 stycznia 2018 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony

Bardziej szczegółowo

Płazy (Amphibia) i gady (Reptilia)

Płazy (Amphibia) i gady (Reptilia) Flora i Fauna Pienin Monografie Pienińskie 1: 239 243, 2000 Płazy (Amphibia) i gady (Reptilia) ZBIGNIEW SZYNDLAR 1, MARIUSZ RYBACKI 2 1 Instytut Systematyki i Ewolucji zwierząt PAN, ul. Sławkowska 17,

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr IX/79/07 Rady Miejskiej w Gniewie z dnia 29 czerwca 2007 r.

Uchwała Nr IX/79/07 Rady Miejskiej w Gniewie z dnia 29 czerwca 2007 r. Uchwała Nr IX/79/07 Druk Nr B/94/07 w sprawie: utworzenia użytku ekologicznego Borawa. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt. 15 ustawy ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2001

Bardziej szczegółowo

Małże jako podłoże dla innych organizmów: składanie jaj przez ryby na muszli Unio crassus

Małże jako podłoże dla innych organizmów: składanie jaj przez ryby na muszli Unio crassus Małże jako podłoże dla innych organizmów: składanie jaj przez ryby na muszli Unio crassus K. Zając, T. Zając Instytut Ochrony Przyrody PAN, 31-120 Kraków, Mickiewicza 33 kontakt: kzajac[...]iop.krakow.pl,

Bardziej szczegółowo

Ochrona stanowiska kotewki orzecha wodnego w Stawie Nowokuźnickim koło Opola

Ochrona stanowiska kotewki orzecha wodnego w Stawie Nowokuźnickim koło Opola Stowarzyszenie na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju Wsi Nowa Kuźnia PREZENTUJE EFEKTY PROJEKTU: Ochrona stanowiska kotewki orzecha wodnego w Stawie Nowokuźnickim koło Opola Stowarzyszenie na Rzecz Zrównoważonego

Bardziej szczegółowo

Monitoring płazów na polanie Majerz w Pienińskim Parku Narodowym. Wykonawca: dr Artur Osikowski. Syntetyczny raport naukowy

Monitoring płazów na polanie Majerz w Pienińskim Parku Narodowym. Wykonawca: dr Artur Osikowski. Syntetyczny raport naukowy Monitoring płazów na polanie Majerz w Pienińskim Parku Narodowym Wykonawca: dr Artur Osikowski yntetyczny raport naukowy Kraków, 2017 Opracowanie powstało w ramach projektu pn. Natura w mozaice ochrona

Bardziej szczegółowo

Park Narodowy Gór Stołowych

Park Narodowy Gór Stołowych Park Narodowy Gór Stołowych Od marca 2016r. Park Narodowy Gór Stołowych posługuje się nowym logotypem. Przedstawia on stylizowaną piaskowcową formę skalną oraz zarys Szczelińca Wielkiego - najwyższego

Bardziej szczegółowo

Załącznik zawiera odpowiedzi na uwagi przekazane pismem z dnia , numer WOOŚ AMA.2

Załącznik zawiera odpowiedzi na uwagi przekazane pismem z dnia , numer WOOŚ AMA.2 ZAŁACZNIK 1 Załącznik zawiera odpowiedzi na uwagi przekazane pismem z dnia 08.10.2013, numer WOOŚ.4242.124.2013.AMA.2 Uwaga 1 Zgodnie z decyzją Marszałka Województwa Dolnośląskiego z dnia 29.06.2012 DOW-

Bardziej szczegółowo

Rozdział IX Siedliska przyrodnicze obszary wskazane do pomocy finansowej z tytułu dopłat rolno środowiskowych.

Rozdział IX Siedliska przyrodnicze obszary wskazane do pomocy finansowej z tytułu dopłat rolno środowiskowych. Rozdział IX Siedliska przyrodnicze obszary wskazane do pomocy finansowej z tytułu dopłat rolno środowiskowych. Na obszarze gminy Poświętne znajduje się wiele powierzchni siedlisk przyrodniczych kwalifikujących

Bardziej szczegółowo

PRZĘDZIOREK CHMIELOWIEC

PRZĘDZIOREK CHMIELOWIEC PRZĘDZIOREK CHMIELOWIEC Tetranychus urticae Koch 1835 1. Systematyka Królestwo: Typ: Podtyp Gromada: Podgromada Rząd: Rodzina: Rodzaj: Gatunek: Animalia Arthropoda Chelicerata Arachnida Acari Trombidiformes

Bardziej szczegółowo

Ogrodowe oczka wodne jako miejsca występowania i rozrodu traszki górskiej Mesotriton alpestris L. na podgórzu Sudetów

Ogrodowe oczka wodne jako miejsca występowania i rozrodu traszki górskiej Mesotriton alpestris L. na podgórzu Sudetów ARTYKUŁY Chrońmy Przyr. Ojcz. 66 (2): 141 148, 2010 Ogrodowe oczka wodne jako miejsca występowania i rozrodu traszki górskiej Mesotriton alpestris L. na podgórzu Sudetów Garden water bodies as occurrence

Bardziej szczegółowo

IDENTYFIKACJA PŁAZÓW KLUCZ DO OZNACZANIA FORM DOROSŁYCH

IDENTYFIKACJA PŁAZÓW KLUCZ DO OZNACZANIA FORM DOROSŁYCH IDENTYFIKACJA PŁAZÓW KLUCZ DO OZNACZANIA FORM DOROSŁYCH Wstęp Niniejszy klucz został napisany głównie dla osób, które chcą rozpocząć naukę oznaczania płazów lub dopiero stawiają pierwsze kroki w poznawaniu

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Łódź, dnia 20 grudnia 2016 r. Poz. 5650 UCHWAŁA NR XXVI/111/2016 RADY MIEJSKIEJ W KOLUSZKACH z dnia 29 listopada 2016 r. w sprawie uznania za użytek ekologiczny

Bardziej szczegółowo

3. Warunki hydrometeorologiczne

3. Warunki hydrometeorologiczne 3. WARUNKI HYDROMETEOROLOGICZNE Monitoring zjawisk meteorologicznych i hydrologicznych jest jednym z najważniejszych zadań realizowanych w ramach ZMŚP. Właściwe rozpoznanie warunków hydrometeorologicznych

Bardziej szczegółowo

Śmiertelność płazów na odcinku drogi w rejonie Zielonej Góry w latach

Śmiertelność płazów na odcinku drogi w rejonie Zielonej Góry w latach BARTŁOMIEJ NAJBAR 1, ANNA NAJBAR 2, MAGDALENA MARUCHNIAK-PASIUK 3, EWA SZUSZKIEWICZ 4 1 Instytut Inżynierii Lądowej i Środowiska, Uniwersytet Zielonogórski 65-516 Zielona Góra, ul. prof. Z. Szafrana 15

Bardziej szczegółowo

Potrzeba rzeczywistego uwzględniania zagadnień ochrony zasobów przyrody i krajobraz w planowaniu przestrzennym na poziomie województwa

Potrzeba rzeczywistego uwzględniania zagadnień ochrony zasobów przyrody i krajobraz w planowaniu przestrzennym na poziomie województwa Potrzeba rzeczywistego uwzględniania zagadnień ochrony zasobów przyrody i krajobraz w planowaniu przestrzennym na poziomie województwa Kazimierz Walasz Dol. Prądnika Januszowice Ochrona terenów cennych

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA Nr XCI/1603/10 RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Źródła Neru.

UCHWAŁA Nr XCI/1603/10 RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Źródła Neru. UCHWAŁA Nr XCI/1603/10 RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Źródła Neru. Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1, art. 18 ust. 2 pkt 15 oraz

Bardziej szczegółowo

Puszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity. Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN

Puszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity. Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN Puszcza Białowieska: ptaki, skarby i mity Przemysław Chylarecki Muzeum i Instytut Zoologii PAN Tomasz Wesołowski Pracownia Badań Lasu, Uniwersytet Wrocławski Awifauna PB: podstawowe fakty Kompleks leśny

Bardziej szczegółowo

Funkcja stawów karpiowych w środowisku.

Funkcja stawów karpiowych w środowisku. Funkcja stawów karpiowych w środowisku. Cel zajęć: poznanie roli stawów w przyrodzie i gospodarce człowieka. Cele operacyjne: Uczeń: - poznaję rolę stawów jako zbiorników retencyjnych, - wyjaśnia rolę

Bardziej szczegółowo

Nowe stanowisko chrząszcza Typhaeus typhoeus (L.) (Coleoptera, Geotrupidae)

Nowe stanowisko chrząszcza Typhaeus typhoeus (L.) (Coleoptera, Geotrupidae) Chrońmy Przyrodę Ojczystą 64 (2): 46 50. Nowe stanowisko chrząszcza Typhaeus typhoeus (L.) (Coleoptera, Geotrupidae) JERZY KARG Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN Stacja Badawcza w Turwi

Bardziej szczegółowo

Ogród Botaniczny alpinarium

Ogród Botaniczny alpinarium Ogród Botaniczny Ogród Botaniczny został założony w latach 1922-1925. Na powierzchni 22 ha gromadzi imponującą kolekcję ponad 7000 gatunków i odmian roślin z niemal wszystkich stref klimatyczno - roślinnych

Bardziej szczegółowo

ARTYKUŁY. Płazy miasta Ostrowa Wielkopolskiego. Amphibians of the Ostrów Wielkopolski city

ARTYKUŁY. Płazy miasta Ostrowa Wielkopolskiego. Amphibians of the Ostrów Wielkopolski city ARTYKUŁY Chrońmy Przyr. Ojcz. 71 (5): 356 367, 2015 Płazy miasta Ostrowa Wielkopolskiego Amphibians of the Ostrów Wielkopolski city KRZYSZTOF KOLENDA 1, PAWEŁ T. DOLATA 2 1 Zakład Biologii Ewolucyjnej

Bardziej szczegółowo