Monitoring środowiska

Transkrypt

1 DOZYMETRIA Monitoring środowiska Jakub Ośko

2 Cel Określenie wielkości narażenia Określenie skażeń 2

3 Środowisko naturalne Środowisko pracy 3

4 Monitoring radiologiczny obszaru Monitoring radiologiczny wybranych obiektów 4

5 sondy pomiarowe badanie próbek środowiskowych 5

6 Sondy 6

7 Sondy Rejestracja mocy dawki w wybranych miejscach: granice obszaru nadzorowanego lub kontrolowanego wejścia i wyjścia punkty reprezentatywne dla danego obszaru studzienki ściekowe 7

8 8

9 9

10 Próbki środowiskowe 10

11 Próbki środowiskowe powietrze gleba woda mleko żywność pasza osady zboża trawy 11

12 Próbki środowiskowe Reprezentatywne Umożliwiające określenie poziomu skażeń Umożliwiające odpowiedź na pytania CZY? GDZIE? KIEDY? i podjęcie odpowiednich działań 12

13 Program monitoringu Określenie rodzaju próbek Określenie metody pomiaru Określenie miejsc i częstotliwości poboru próbek Pobór próbek Pomiar Rejestracja Raport 13

14 Planowanie monitoringu Należy uwzględnić: Wielkość monitorowanego terenu Przewidywany skład izotopowy skażeń Warunki atmosferyczne (np. najczęstszy kierunek wiatru) Dane demograficzne środowiska w zakresie gęstości zaludnienia oraz upraw i hodowli rolniczych 14

15 Pobór próbek Przygotowanie zespołu pobierającego próbki Odnalezienie miejsca poboru Pobór próbek Zapakowanie i oznaczenie próbek (identyfikacja, czas i miejsce poboru, osoba pobierająca) Kontrola skażeń Transport próbek 15

16 Próbki powietrza 16

17 Próbki powietrza Ocena aktywności radionuklidów w powietrzu Pompowanie powietrza przez filtr Pomiar filtra 17

18 Próbki powietrza FILTR PIETRIANOWA filtr Pietrianowa typ FPP , o wymiarach: 60 x 70 cm, umieszczony na stanowisku do pobierania aerozoli z powietrza, wyposażonym w układ zasysający oraz licznik przepływu powietrza po ekspozycji filtr Pietrianowa zdejmuje się i poddaje sprasowaniu do postaci walca o średnicy 4,8 cm, wysokości 1,1 cm. filtr waży się przed założeniem i po ekspozycji w celu uzyskania masy netto pomiar aktywności osadu na filtrze 18

19 Próbki powietrza 19

20 Pomiary in-situ 20

21 Pomiary in-situ Wybór i montaż właściwego filtra Ustawienie aparatury na trójnogu lub pomiar ręczny na wysokości 1m nad maską samochodu 21

22 Szacowanie dawki od skażeń wewnętrznych na podstawie pomiarów skażeń powietrza 22

23 Szacowanie dawki Wyniki pomiaru stężenia izotopów promieniotwórczych w powietrzu w okresie marca 2011 w Świerku 131 I 3,27 mbq/m I 0,058 mbq/m Te 0,11 mbq/m Cs 0,26 mbq/m Cs 0,30 mbq/m 3 Oblicz dawkę efektywną pochodzącą od jodu 131 I jaką otrzyma osoba narażona w ciągu tygodnia. Porównaj otrzymaną wartość z dawką graniczną dla populacji. 23

24 Szacowanie dawki Założenia: skażenie drogą oddechową stały poziom skażenia szybkość wymiany powietrza w płucach 1,2 m 3 /h Ilość wdychanego powietrza: 1,2 * 24 * 7 = 201,6 m 3 Aktywność wniknięta: 201,6 m 3 * 3,27 mbq/m 3 = 659,2 mbq Tygodniowa dawka efektywna: 659,2*10-3 Bq * 7,4*10-9 Sv/Bq = 4,88*10-9 Sv = 4,88 nsv Roczna dawka efektywna: 4,88 nsv * 52 = 253,8 nsv = 2,54*10-4 msv 24

25 Gleba 25

26 Pobór próbek Skażenie gruntu nie jest równomierne Pomocny może być pomiar mocy dawki Po pobraniu próbki należy umyć i wysuszyć narzędzia 26

27 Pobór próbek Glebę pobiera z terenu niekultywowanego, po wcześniejszym usunięciu roślinności. Z danego punktu pobiera się 5 próbek: 4 próbki rozmieszczone symetrycznie na obwodzie koła, o średnicy około 3 m i 1 próbka ze środka koła. Z każdego z 5 miejsc pobiera się próbkę o objętości ok. 1 dm3 (powierzchnia 10 x 10 cm, głębokość 10 cm). Glebę z 5 próbek wysypuje się na arkusz folii, usuwa zanieczyszczenia (korzenie, kamienie itp.) i dokładnie miesza. Pobiera się próbkę końcową o objętości około 1,5 dm 3 Pomiar 27

28 Pobór próbek 28

29 Pomiar 29

30 Woda 30

31 Próbki wody Wody drenażowe Wody wodociągowe Wody podziemne Wody rzeczne Wody studzienne Ścieki 31

32 Miejsca poboru Studzienki drenażowe Sieci wodociagowe Piezometry Zbiorniki wodne Studnie Przepompownia ścieków, oczyszczalnie ścieków 32

33 Pobieranie próbek Próbkę wody umieszcza się w szczelnym pojemniku Czysta woda, bez osadów 33

34 Opady atmosferyczne 34

35 Opady atmosferyczne Cylindry do zbierania opadów atmosferycznych Na otwartej przestrzeni (nie pod drzewami) Daleko od dróg 35

36 Mleko 36

37 Pobieranie próbek W pojemnikach Próbki są zamrażane (na krótki okres) lub dodaje się konserwanty (na długi okres) 37

38 Żywność 38

39 Pobieranie próbek Zbierane są tylko górne części roślin lub części jadalne (o obostrzeniach spożywczych decyduje skażenie powierzchniowe) Co najmniej 1 kg próbka Próbki od producenta lub z rynku Przygotowanie próbki jak do spożycia 39

40 Pasza 40

41 Pobieranie próbek Próbka z terenu o określonej powierzchni Otwarty teren, daleko od dróg Co najmniej 1 kg materiału z pastwiska, od wysokości 2 cm nad powierzchnią ziemi w górę Bez gleby 41

42 Osady 42

43 Pobieranie próbek Osady denne pobierane ze stojącej lub wolno płynącej wody) Szufelka: pobór w górę rzeki w kierunku punktu poboru Czerpaki: w głębokich zbiornikach Rdzenie (core samplers): określenie pionowego rozkładu zanieczyszczeń w osadach ECMAN DREDGE 43

44 Przechowywanie próbek 44

45 Przechowywanie próbek Próbki gleby, trawy, zboża, aerozoli atmosferycznych przechowuje się przez 2 lata od daty poboru, Próbki opadu atmosferycznego (wymazy) oraz próbki wód studziennych (wymazy) przechowuje się przez 2 miesiące od daty poboru, Pozostałe próbki środowiskowe nie są przechowywane ze względu na niszczącą preparatykę fizyko-chemiczną. 45

46 Pomiary 46

47 spektrometria liczniki przepływowe 47

48 Próbki stałe Czyszczenie Odmierzenie określonej objętości Brak wstępnej obróbki lub spalenie Określenie masy netto Pomiar aktywności 48

49 Próbki ciekłe Filtracja Odmierzenie określonej objętości Odparowanie do suchego osadu i określenie masy netto lub wymieszanie z ciekłym scyntylatorem Pomiar aktywności 49

50 Postępowanie w sytuacjach awaryjnych 50

51 Przygotowanie do pomiarów Odprawa zespołu pomiarowego Wybór aparatury Sprawdzenie aparatury Określenie sposobu łączności Określenie miejsc poboru/pomiarów Dozymetry osobiste Środki ochrony osobistej 51

52 Pomiary / pobór próbek Znalezienie miejsca (GPS, mapa) Pomiar lub pobór próbki wg określonej procedury Dostarczenie próbek do laboratorium 52

53 Mobilne laboratoria Samochody typu van lub ciężarówka Odpowiednie wyposażenie dozymetryczne Możliwość szybkiej analizy próbek 53

54 Mobilne laboratoria Sytuacje awaryjne Rutynowe pomiary Poszukiwanie źródeł Wypadki z bronią jądrową Incydenty terroryzmu nuklearnego 54

55 Wyposażenie Spektrometry gamma Liczniki całkowitej alfy i bety Liczniki ciekłoscyntylacyjne Inne 55

56 Preparatyka Prosta preparatyka Przeprowadzana poza laboratorium inny pojazd dostępne pomieszczenia 56

57 Monitoring w Polsce 57

58 Monitoring w Polsce Cały kraj OJ Świerk KSOP Różan byłe zakłady wydobywcze i przeróbcze rud uranu (okolice Jeleniej Góry) 58

59 Placówki pomiarów skażeń promieniotwórczych środowiska i artykułów rolno-spożywczych 34 placówki podstawowe, działające w Stacjach Sanitarno- Epidemiologicznych, 9 placówek specjalistycznych, wykonujących bardziej rozbudowane analizy promieniotwórczości prób środowiskowych zlokalizowanych w: Centralnym Laboratorium Ochrony Radiologicznej w Warszawie, Państwowym Zakładzie Higieny w Warszawie, Instytucie Energii Atomowej POLATOM w ośrodku jądrowym w Świerku, Instytucie Fizyki Jądrowej w Krakowie, Głównym Instytucie Górnictwa w Katowicach, Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Warszawie, Wojskowym Instytucie Higieny i Epidemiologii w Warszawie, Wojskowym Instytucie Chemii i Radiometrii w Warszawie. 59

60 Stacje wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych 13 stacji automatycznych PMS (Permanent Monitoring Station) (mocy dawki promieniowania gamma oraz widma promieniowania gamma powodowanego skażeniem powietrza i powierzchni ziemi) 13 stacji typu ASS ciągłe zbieranie aerozoli atmosferycznych na filtrze i pomiary spektrometryczne, umożliwiające wykrycie w ciągu 1 godz. stężenia izotopów Cs-137 i I-131 w powietrzu odpowiednio powyżej określonej granicy, 9 stacji IMiGW ciągły pomiar mocy dawki promieniowania gamma i aktywności całkowitej alfa i beta aerozoli atmosferycznych; 13 stacji pomiarowych Ministerstwa Obrony Narodowej, zlokalizowanych na terenach jednostek wojskowych, które wykonują ciągłe pomiary mocy dawki promieniowania gamma rejestrowane automatycznie w Centralnym Ośrodku Analizy Skażeń (COAS). 60

61 Ośrodek jądrowy Świerk Centrala Dozymetryczna Kontrola ruchu osobowego i samochodowego w bramach ośrodka Kontrola ruchu osobowego w bramie głównej ośrodka (bramka osobowa) Kontrola aktywności właściwej ścieków sanitarnych odprowadzanych do oczyszczalni w Otwocku Kontrola aktywności właściwej wód deszczowo - drenażowych odprowadzanych do rzeki Świder Kontrola aktywności właściwej powietrza atmosferycznego Kontrola pola promieniowania fotonowego Stacja meteorologiczna 61

62 Ośrodek jądrowy Świerk 62

63 Dziękuję za uwagę 63