Jak przystosować stanowisko do potrzeb osób niepełnosprawnych

Transkrypt

1 Jak przystosować stanowisko do potrzeb osób niepełnosprawnych W publikowanych przez nas artykułach bardzo często sugerujemy zmianę warunków pracy oraz takie przystosowanie stanowiska, które umożliwi zatrudnienie osoby niepełnosprawnej. To ważne, ponieważ przystosowanie stanowiska jest z jednej strony ustawowym obowiązkiem pracodawcy zatrudniającego osoby z orzeczonym stopniem niepełnosprawności, a z drugiej strony ważnym działaniem o wydźwięku społecznym, ponieważ dzięki temu osoba niepełnosprawna może pracować zgodnie ze swoimi predyspozycjami i w ten sposób ponownie zintegrować się ze społeczeństwem. Do tej pory jednak jedynie w ogólny sposób sugerowaliśmy, że w pewnych sytuacjach konieczne jest przeprowadzenie dostosowania stanowiska do potrzeb osoby niepełnosprawnej lub zmiana warunków pracy np. przez wydłużenie przerw. W tym artykule wyczerpująco opracowaliśmy wskazania dla konkretnych kodów niepełnosprawności i dodatkowo wskazaliśmy kilka praktycznych zastosowań proponowanych sposobów. Dla przypomnienia: obecnie wyróżnia się 12 kodów niepełnosprawności, z czego 11 jest używanych do określenia możliwości pracy w poszczególnych zawodach (nie używa się kodu 12, czyli ogólnorozwojowych zaburzeń, ponieważ zwykle sytuacja

2 jest na tyle indywidualna, że nie da się wskazać jednoznacznie, czy kod ten przeszkadza w pracy na danym stanowisku, czy nie). Upośledzenie umysłowe (kod 01) W przypadku upośledzenia umysłowego sytuacja jest o tyle klarowna, że w zasadzie kod ten nie występuje jako przeciwwskazanie potencjalne, a jedynie jako bezwzględne, co oznacza, że osoby niepełnosprawne z kodu 01 mają bardzo ograniczone możliwości podjęcia pracy zawodowej. Jeśli jednak stopień niepełnosprawności nie jest znaczny, a lekarz medycyny pracy udzieli zgody na podjęcie pracy, to pracodawca powinien mieć pewność, że osoba zatrudniona na takim stanowisku będzie mogła pracować w bezpiecznych i komfortowych warunkach. Cechą wspólną wielu przypadków upośledzenia umysłowego jest pewna ich nieprzewidywalność, dlatego stanowisko takiego pracownika powinno być proste i elastyczne, aby pracownikowi zapewnić możliwość dostosowania go do indywidualnych potrzeb, często dość niezrozumiałych dla osoby, która z problemem upośledzenia styka się po raz pierwszy. W tym przypadku bardzo ważne jest, aby zadbać o właściwą atmosferę w miejscu pracy: w Polsce ludzie upośledzeni umysłowo są postrzegani bardzo negatywnie i często nie spotykają się z akceptacją. Obowiązkiem pracodawcy jest zapobiec takim zjawiskom w miejscu pracy. Choroby psychiczne (kod 02) Choroby psychiczne charakteryzują się dużą zmiennością i niejednokrotnie niejednolitym przebiegiem z okresami zaostrzenia i remisji. To stwarza poważne problemy dla pracodawców, ponieważ w niektórych jednostkach chorobowych pojawia się problem utraty kontroli nad własnym zachowaniem. W zasadzie tego typu przypadki powinny być wcześnie wykrywane i lekarz medycyny pracy, jeśli istnieje podobne ryzyko, nie powinien pozwolić na podjęcie pracy, ale praktyka wskazuje, że bywa z tym różnie. Z tego powodu ważne jest, aby pracownikom z chorobami psychicznymi zapewnić przede wszystkim spokojne

3 środowisko pracy odpowiednia ilość przerw, elastyczny czas pracy, zrozumienie dla często specyficznych potrzeb są w tych przypadkach nie tylko pragmatyczną koniecznością, ale również gestem ludzkiego zrozumienia. Najpopularniejsza chorobą psychiczna jest depresja, która ma również swoje postacie chroniczne w przypadku takich pracowników bardzo szybko pojawiają się objawy wypalenia i trzeba umiejętnie motywować ich do działania, jednoczesność pozwalając na to, aby swoje stanowisko pracy zorganizowali w sposób dla nich wygodny, bo w przypadku każdej choroby psychicznej, poza wsparciem z zewnątrz, niepełnosprawny potrzebuje pozostawienia mu sporej samodzielności. Zaburzenia głosu, mowy i słuchu (kod 03) Wspólną cechą dla osób niepełnosprawnych z tym kodem niepełnosprawności mogą być problemy w komunikacji werbalnej. Oznacza to w praktyce, że pracodawca powinien zapewnić pracownikom stosowne warunki do komunikacji ze współpracownikami i przełożonymi na przykład przez oddanie do dyspozycji pracownika stanowiska położonego w miejscu, do którego nie dociera hałas z hali produkcyjnej. Konieczne jest też w wielu przypadkach zwiększenie czasu przerw, ponieważ choroby związane z tym kodem niepełnosprawności często wymagają od pracownika większego skupienia na wykonywanych czynnościach, co powoduje silniejsze odczuwanie stresu i zmęczenia. Nie jest w wielu przypadkach konieczne skrócenie czasu pracy, aczkolwiek pewna elastyczność w tej materii jest u pracodawcy mile widziana. Przede wszystkim jednak chodzi o to, aby pracownikom niepełnosprawnym z tego rodzaju przypadłościami zapewnić możliwość komfortowego porozumiewania się. Choroby narządu wzroku (kod 04) W przypadku chorób oczu i narządu wzroku bardzo ważne jest dostosowanie miejsca pracy do specyfiki tych schorzeń. Dla osób niewidomych konieczne jest zainstalowanie urządzeń

4 obsługujących pismo systemu Braille a, ułatwieniem będzie przetłumaczenie na ten język ważnych dokumentów firmowych. W przypadku osób niedowidzących, które pracują w biurach, należy zapewnić im możliwość skorzystania z monitorów obsługujących większą rozdzielczość i oprogramowania udostępniającego wersje wysokiego kontrastu. Bardzo często w przypadku osób z tym kodem niepełnosprawności należy rozważyć skrócenie czasu pracy lub przynajmniej uelastycznienie czasu przerw. Dzięki temu pracownik może dość dobrze dostosować styl pracy do wymagań wynikających ze specyfiki choroby. Ogólnie rzecz biorąc, w zależności od typu schorzenia i stopnia jego zaawansowania warto posłuchać indywidualnych propozycji pracownika, który ma swoje przyzwyczajenia, dzięki którym będzie pajacował wygodniej. Często sprowadza się to np. do lepszego oznakowania przedmiotów lub konkretnego ustawienia sprzętów na biurku. Upośledzenie narządu ruchu (kod 05) O przystosowaniu miejsc pracy dla niepełnosprawnych z kodu 05 mówi się wiele, szczególnie w kontekście osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Należy jednak zauważyć, że kod ten obejmie również choroby mniej ingerujące w sposób poruszania się, wymuszające np. chodzenie o kulach lub niemożliwość wykonania jakiegoś szczególnego rodzaju ruchów w jednym tylko stawie. To bardzo zróżnicowana grupa schorzeń o przeróżnej etiologii i nasileniu, co oznacza, że tak naprawdę nie ma uniwersalnych porad, jak należy pracownikom z kodem niepełnosprawności 05 przygotować stanowisko pracy. Eliminacja barier architektonicznych to oczywistość, ale to, co zostanie uznane za barierę, to już kwestia bardzo indywidualna. Ogólnie warto w to zainwestować, bo budynek przyjazny niepełnosprawnym opłaca się wszystkim. W szczególnych przypadkach konieczne jest na przykład zakupienie ergonomicznych klawiatur lub profesjonalnych myszek komputerowych dla osób leworęcznych, a prostym gestem będzie też zamontowanie prawych lub lewych drzwi, w zależności od ograniczenia pracownika itp. Epilepsja (kod 06)

5 W przypadku epilepsji można jedynie ograniczyć ryzyko indukowania kolejnych nawrotów choroby, przez co należy rozumieć wyeliminowanie z otoczenia pracownika niepełnosprawnego w miarę możliwości monitorów aparatury kontrolnej, monitorów komputerowych lub innych urządzeń emitujących światło migoczące, np. stroboskopów. W przypadku pracowników, których napady mają podłoże endogenne kluczem do ich zrozumienia jest wyjaśnienia przyczyn w czasie rozmowy z pracownikiem należy poznać jego historię i oczekiwania, dzięki czemu być może uda się wyeliminowywać z otoczenia te elementy, które przyczyniają się do zwiększenia ryzyka napadu. Choroby układu krążenia i oddechowego (kod 07) Ze względu na różnorodność chorób układu krążenia i układu oddechowego niewiele jest wspólnych dla wszystkich zaleceń, które pozwalają na wydajniejsza pracę niepełnosprawnego. Przede wszystkim chodzi o zapewnienie możliwość zrobienia większej ilości dłuższych przerw wszystkie te choroby są w pewien sposób związane z aktywnością, co oznacza, że zasadniczo niekorzystne jest przebywanie przez dłuższy czas w bezruchu. W przypadku pracowników cierpiących z powodu niewydolności oddechowej konieczne jest takie zlokalizowanie stanowiska pracy, które umożliwi im komfortowe poruszanie się po terenie zakładu. Zwykle nie wymaga to wielkiego wysiłku ze strony pracodawcy, a dla pracownika może okazać się nieocenioną pomocą. Niekiedy niezbędne jest skrócenie czasu pracy, natomiast nie należy tego traktować jako problemu pracownik niepełnosprawny niejednokrotnie jest w stanie w korzystnych warunkach pracować skuteczniej od osoby zdrowej w warunkach niekorzystnych. Ze względu na komfort osób z chorobami układu krążenia i oddechowego pozostający w związku z pozycją ciała konieczne jest zastosowanie ergonomicznych foteli i wygodnych biurek dostosowanych do wzrostu i preferowanej pozycji pracownika. Choroby układu pokarmowego (kod 08)

6 Choroby układu pokarmowego zwykle nie wymagają szczególnego przystosowywania stanowiska pracy, natomiast bardzo duży wpływ na komfort i wydajność pracownika ma organizacja czasu pracy. Ponieważ wiele z tych chorób przebiega ze zmiennym apetytem nie można na sztywno ustalać godzin przerw. Pacjenci chorzy na niektóre z chorób układu pokarmowego muszą spożywać posiłki częściej, inni wręcz przeciwnie każdy natomiast ma jakieś preferencje. Dla pracodawcy uelastycznienie czasu przerw jest banalnie proste, natomiast dla pracownika niepełnosprawnego jest to coś, co decyduje często o możliwości wykonywania jakiejkolwiek pracy. Jeśli pracodawca zapewnia wyżywienie pracownikom, powinien uzgodnić taką możliwość również z pracownikiem niepełnosprawnym. Choroby układu moczowo-płciowego (kod 09) Choroby układu moczopłciowego najczęściej nie wymagają specjalnego przystosowywania stanowiska pracy. Jak w każdym przypadku jest ważna ergonomia, natomiast ma ona wpływ nie tyle na fizyczną manifestację choroby, ile raczej na komfort psychiczny pacjenta, co jest o tyle ważne, że niepełnosprawność z kodu 09 dotyczy bardzo intymnych problemów, które, jeśli będą wpływały na komfort, obniżą również wydajność pracy. Choroby neurologiczne (kod 10) Zróżnicowanie chorób neurologicznych jest spore. Zwykle ich przejawami są albo przeciągające się dolegliwości bólowe, a rzadziej przejściowe spadki aktywności psychicznej. W tym przypadku bardzo ważne jest zapewnienie pracownikowi elastyczności czasu pracy i możliwości dowolnego ustalenia czasu przerw, łącznie z możliwości tymczasowego opuszczenia stanowiska pracy długotrwałe przebywanie w jednej pozycji w wielu przypadkach pogłębia dolegliwości. Bardzo istotne stanie się więc także dostosowanie ergonomii miejsca pracy do indywidualnych wymagań pracownika, natomiast o szczegółowych wskazaniach powinien pracodawcę poinformować pracownik,

7 ponieważ choroby neurologiczne, mimo podobnego obrazu klinicznego, mogą wywoływać bardzo różne odczucia subiektywne. Inne (kod 11) W przypadku większości z tych chorób konieczne jest zapewnienie elastycznego czasu przerw. Są to choroby, które w dużym stopniu ingerują w cykle biologiczne, w związku z czym pracownik niepełnosprawny może odczuwać w ciągu dnia senność, zmienne cykle efektywności lub nastroju itd. Zrozumienie jego problemów zwykle prowadzi do wniosku, że nie trzeba żadnych specjalnych zmian na stanowisku pracy, a jedynie nieco większej tolerancji w stosunku do zwyczajów pracownika, które nie wynikają wszak z jego złej woli, ale są często wyuczonym mechanizmem obronnym, który pozwala poradzić sobie z objawami choroby. Podsumowanie Ergonomia miejsca pracy jest ważna w każdym przypadku, ale dla każdego pracownika może oznaczać coś nieco innego. Dla wielu pracowników niepełnosprawnych zresztą równie ważne, co zapewnienie wygodnego miejsca pracy, będzie zapewnienie komfortu psychicznego. Należy pamiętać, że pracownik nie będzie zawsze do maksimum wykorzystywał przerw, ale musi mieć taką możliwość: chodzi o to, że choroba wpływa zawsze na styl życia i styl pracy. niektóre choroby w sposób bardziej bezwzględny niż inny wymuszają na pracowniku okresowe przerwy, natomiast dla pracodawcy nie powinno być żadnym problemem zapewnienie możliwości chwilowego dojścia ze stanowiska pracy albo zmiany pozycji przy biurku często uniemożliwia to rozstawienie sprzętów biurowych, które warto skonsultować z pracownikiem. Z naszego doświadczenia wynika, że najskuteczniejszym sposobem poznania wymagań pracownika jest po prostu szczera rozmowa. Pracodawcy, którzy zatrudnili niepełnosprawnych pracowników mogą pochwalić się najefektywniejszą załogą i najlepszymi

8 wynikami, ale czasem wymaga to przełamania pewnych standardów. Wymaga to najczęściej wyłącznie chęci, a jeśli potrzebne są również pieniądze, to chętnie pomożemy państwu zdobyć dofinansowanie do wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników. Osoby niepełnosprawne w branży meblowej Branża meblowa korzysta przede wszystkim z usług specjalistów dwóch zawodów: cieśli i stolarza. Oczywiście potrzebne są też profesje pomocnicze, jednak mają one poboczne znaczenie i prędzej szukać ich należy w dziale rzemiosła, a nie stricte meblarstwa, niemniej omówimy je również w tym artykule. Na początek jednak potrzebne jest słowo wyjaśnienia, ponieważ zawody cieśli i stolarza są pod wieloma względami do siebie bardzo podobne. Co do zasady zadaniem cieśli jest tworzenie

9 konstrukcji większych: począwszy od stolarki okiennej i drzwiowej, skończywszy na szkieletach konstrukcyjnych domów czy jednostek pływających. Stolarz odpowiedzialny jest za wykonywanie elementów mniejszych, nierzadko o charakterze nie tylko funkcjonalnym, ale również dekoracyjnym. Dla stolarza meblowego potencjalne ograniczenia mogą generować choroby opisywane kodami niepełnosprawności 03 (słuch) i 06, natomiast lista przeciwwskazań dla cieśli jest dłuższa: zdecydowanym przeciwwskazaniem jest kod 06, a potencjalnymi dodatkowo 02, 03, 04, 05, 10 i 11. Stolarz i cieśla to nie jedyne zawody, które są wykorzystywane w szeroko rozumianym meblarstwie. Poniżej prezentujemy wybór innych zawodów, których przedstawiciele biorą udział w powstawaniu stolarki budowlanej i meblowej. Tokarz specjalista obsługujący tokarki, urządzenia do obróbki tocznej skrawaniem głównie elementów metalowych, ale nie tylko. Niezbędne jest specjalistyczne wykształcenie, a sporym atutem jest doświadczenie, natomiast jedynym potencjalnym ograniczeniem mogą być choroby z kodem niepełnosprawności 03 (słuch). Frezer zajmuje się frezowaniem elementów drewnianych i metalowych przygotowanych wstępnie. Na tym stanowisku nie mogą pracować osoby z kodem niepełnosprawności 06. Strugacz osoba zatrudniona na tym stanowisku musi na podstawie oceny dostarczonych półproduktów wybrać właściwą metodę obróbki, a następnie przy pomocy strugarek różnych typów, grubiarek, wyrówniarek i narzędzi ręcznych, między innymi strugów, równiaków, kątników i wybiorników przeprowadzić proces strugania przedmiotów. Potencjalne ograniczenia, które mogą uniemożliwić pracę w tym zawodzie wiążą się z chorobami słuchu (kod 03) i epilepsją (kod 06). Szlifierz zadaniem tego rzemieślnika jest szlifowanie powierzchni przedmiotów za pomocą maszyn (tarcz polerskich i

10 szlifierek różnych typów) lub ręcznie (papierami, proszkami lub pastami). Specyficznym rodzajem szlifowania jest polerowanie, również należące do obowiązków szlifierza. Pracę w tym zawodzie może uniemożliwić niepełnosprawność z kodem 03 lub 07. Monter mebli zadaniem montera jest złożyć dostarczone półprodukty w gotowy mebel zgodnie z instrukcją i zasadami sztuki. W tym zawodzie jedyne potencjalne ograniczenia może nakładać niepełnosprawność z kodu 03 (słuch). Operator maszyn tapicerskich obsługuje i nadzoruje maszyny oraz urządzenia tapicerskie, takie jak: rozkręcarki, szarparki, napycharki, prasy tapicerskie, maszyny do szycia, przygotowuje materiały tapicerskie oraz materiały do wykonania części tapicerowanych mebli lub innych wyrobów. Potencjalne ograniczenia mogą wynikać z niepełnosprawności z kodami 03 (słuch) lub 04, zdecydowanym przeciwwskazaniem jest kod 06. Operator maszyn do obróbki skrawaniem w praktyce stanowisko to łączy zadania tokarza, szlifierza, frezera i operatora centrów obróbkowych. Wiele z obrabiarek jest dziś sterowanych numerycznie, co dodatkowo komplikuje pracę na tym stanowisku, jednak jeśli chodzi o ograniczenia, to są one tylko potencjalne i tylko z jednego kodu niepełnosprawności: 04. Renowator mebli artystycznych wykonuje prace związane z naprawą, odnowieniem, wykończeniem powierzchni mebli współczesnych i zabytkowych, z wykorzystaniem dawnych i nowoczesnych technik oraz narzędzi. W zależności od charakterystyki stanowiska pracy, używanego sprzętu i warsztatu mogą na tym stanowisku pracować wszyscy bez ograniczeń wynikających z niepełnosprawności. Szkutnik zajmuje się amatorskim lub profesjonalnym budowaniem, naprawą i konserwacją niewielkich jednostek pływających z drewna lub tworzyw sztucznych. Przeciwwskazania do wykonywania tego zawodu mogą wynikać z kodów 03 lub 06.

11 Tapicer meblowy jest rzemieślnikiem wykonującym tapicerowane elementy meblowe lub meble, elementy tapicerek samochodowych. Do wykonywania tego zawodu nie ma żadnych ogólnych przeciwwskazań, sprawę bada indywidualnie lekarz medycyny pracy. Technik technologii drewna opracowuje dokumentację dotyczącą procesów technologicznych drewna, nadzoruje prace, projektuje i modernizuje linie produkcyjne, odpowiada za prawidłowy przebieg procesu technologicznego. W tym zawodzie jedyne ograniczenia związane z niepełnosprawnością mogą wynikać z kodów 03 (słuch) i 06. Bednarz rzemieślnik trudniący się wyrobem naczyń drewnianych różnych typów, w tym beczek, skrzyń itp. Potencjalne ograniczenia, które utrudniają pracę w zawodzie bednarza wynikają z kodu 05. Rzeźbiarz meblowy artysta-rzemieślnik zajmujący się dekoracją i odnawianiem artystycznych mebli w zakresie ornamentacji, wykonuje rzeźby wolnostojące. Zdecydowanym przeciwwskazaniem jest niepełnosprawność z kodu 01, potencjalne ograniczenia mogą stanowić choroby związane z kodami 03, 04, 06 lub 10. Cykliniarz specjalista zajmujący się cyklinowaniem podłóg, tj. usuwaniem z nich starych powłok lakierniczych metodą szlifowania. Zdecydowanym przeciwwskazaniem jest kod 07 (astma oskrzelowa), potencjalnym ograniczeniem kod 05. Podsumowanie Branża meblowa korzysta z usług specjalistów wielu różnych branż i tak naprawdę niewiele jest przypadków, w których z przyczyn obiektywnych nie jest możliwe zatrudnienie osoby niepełnosprawnej. Większość przedstawionych zawodów nie ma przeciwwskazań zdecydowanych, a jedynie potencjalne, co oznacza, że każdy przypadek musi być rozpatrywany indywidualnie przez lekarza medycyny pracy w kontekście

12 warunków pracy na określonym stanowisku w danym zakładzie. Czy w branży informatycznokomunikacyjnej jest miejsce dla osób niepełnosprawnych? Branża informatyczno-komunikacyjna jest dziś bardzo rozbudowana. Z podstawowych dwóch działów, czyli informatyki i komunikacji, stworzono z czasem zupełnie nową gałąź gospodarki, która do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje pracy wielu wykwalifikowanych fachowców. Biorąc pod uwagę powszechność sieci informatycznych i znaczenie sprawnej komunikacji należy przypuszczać, że zapotrzebowanie na profesjonalne kadry będzie już tylko rosło. Dziś postrzeganie informatyki i komunikacji w sposób odrębny prowadzi do wewnętrznej sprzeczności. Bez opracowania technologii komunikacyjnych nie mogłaby rozwijać się informatyka, ale komunikacja sama w coraz większym stopniu zależy od rozwiązań informatycznych. Droga informatyki od działu matematyki do odrębnej dziedziny wiedzy stosowanej była

13 bardzo długa, a komunikacja przebyła jeszcze dłuższą ewolucję. Dziś osoby zatrudnione w branży informatyczno-komunikacyjnej muszą mieć rozległą wiedzę nie tylko z zakresu nauk ścisłych, ale także umiejętności interdyscyplinarne. To doskonale pasuje do osób niepełnosprawnych, które cały czas dbają o rozwój swoich kompetencji i nabywają nową wiedzę czy jednak w tej branży mogą się realizować zawodowo? Technik informatyk opracowuje, uruchamia i obsługuje własne programy, przystosowuje aplikacje firmowe na potrzeby zakładu pracy, obsługuje komputery posługując się gotowymi pakietami oprogramowania użytkowego i narzędziowego, projektuje i wykonuje bazy danych i ich oprogramowanie, administruje bazami danych i systemami przetwarzania informacji, dobiera konfigurację sprzętu i oprogramowania komputerowego, obsługuje lokalne sieci komputerowe i nadzoruje ich pracę. Zdecydowanym przeciwwskazaniem jest kod niepełnosprawności 01, natomiast w pozostałych przypadkach należy zadbać o zapewnienie ergonomii miejsca pracy. Technik tyfloinformatyk specjalista do spraw projektowania stanowiska komputerowego dla użytkownika z niepełnosprawnością wzrokową, konfigurowania i obsługi urządzeń i oprogramowania technologii wspomagającej, prowadzenia instruktażu dotyczącego obsługi urządzeń i oprogramowania technologii wspomagającej w trakcie pracy z systemem operacyjnym i programami użytkowymi. Ograniczenia i zasady dostosowania stanowiska są takie same jak dla technika informatyka. Technik teleinformatyk specjalista, który projektuje sieci teleinformatyczne, obsługuje urządzenia sieciowe i nadzoruje ich pracę wykorzystując umiejętności informatyka, elektronika i technika telekomunikacji; montuje i uruchamia zestawy komputerowe oraz instaluje oprogramowanie teleinformatyczne; diagnozuje stan techniczny komputerów oraz dokonuje konserwacji i napraw sprzętu komputerowego, teletransmisyjnego i teleinformatycznego. Podobnie jak w przypadku technika informatyka, również teleinformatyk nie dostanie pracy z kodem

14 niepełnosprawności 01, a w przypadku innych kodów trzeba będzie zoptymalizować stanowisko pracy. Monter sieci i urządzeń telekomunikacyjnych buduje, konserwuje, remontuje i naprawia telekomunikacyjne linie kablowe ziemne, kanałowe i napowietrzne, buduje kanalizację teletechniczną, rurociągi kablowe, montuje złącza kablowe, elementy zakończeń kabli, przełącznice, wykonuje instalacje telekomunikacyjne i teleinformatyczne wewnętrzne, wykonuje instalacje antenowe systemów radiowych i telewizyjnych stosując narzędzia, przyrządy monterskie, środki ochrony osobistej, sprzęt specjalistyczny i zmechanizowany oraz narzędzia i specjalistyczną aparaturę pomiarową. Instaluje, programuje, konserwuje i naprawia urządzenia i elementy aktywne sieci telekomunikacyjnej (aparaty, centralki abonenckie, modemy, terminale sieciowe i radiowe itp.). wykorzystując ręczne narzędzia mechaniczne i elektromechaniczne, podstawowe mierniki wielkości elektrycznych i optoelektronicznych, przyrządy elektroniczne uniwersalne i specjalistyczne, np analizatory, testery, reflektometry. Zdecydowanym ograniczeniem jest kod 06, kody 03 (słuch) i 04 mogą wprowadzać dodatkowe ograniczenia. W niektórych przypadkach konieczna jest praca na wysokości. Technik telekomunikacji montowanie i uruchamianie urządzeń sieci telekomunikacyjnych oraz urządzeń sieci transmisyjnych; uruchamiania i utrzymania linii i urządzeń transmisji cyfrowej; konfigurowania i utrzymania urządzeń sieci telekomunikacyjnych oraz urządzeń sieci transmisyjnych; testowania urządzeń sieci telekomunikacyjnych oraz urządzeń sieci transmisyjnych; monitorowania pracy urządzeń oraz natężenia ruchu w sieciach transmisji cyfrowej. Przeciwwskazania: kod 01. Pozostałe przypadki wymagają dostosowania stanowiska pracy do charakterystyki niepełnosprawności. Podsumowanie

15 Teoretycznie nie ma zbyt wielu przeszkód na drodze do zatrudnienia osoby niepełnosprawnej w branży informatycznokomunikacyjnej, a jednak praktyka pokazuje, że zdarza się to dość rzadko. Dla pracodawców podstawowym problemem może być dotarcie do wykwalifikowanych pracowników z orzeczeniem o niepełnosprawności, dlatego prosimy w takich przypadkach o kontakt: jesteśmy w stanie znaleźć odpowiedniego dla Państwa pracownika oraz pomóc w uzyskaniu finansowania z PFRON. Czy tylko ochrona zatrudnia niepełnosprawnych? O pracy w ochronie można powiedzieć wiele, ale raczej nie to, że jest ona szczególnie rozwijająca. Tymczasem wiele osób niepełnosprawnych jest przekonanych, że to jedyna branża, w której mogą znaleźć zatrudnienie. Faktem jest, że rzeczywiście ofert pracy w ochronie dla osób niepełnosprawnych jest stosunkowo dużo, ale zdecydowanie jest to jedyna branża, która zgłasza zapotrzebowanie na pracowników z orzeczoną niepełnosprawnością.

16 Dlaczego właśnie ochrona? Zadania pracowników ochrony nie ograniczają się tylko do strzeżenia majątku. Dziś wielu pracowników ochrony tak naprawdę pełni przy obiektach funkcje porządkowe i organizacyjne, jednocześnie udzielając informacji i dbając o porządek. Oczywiście wiele zależy od tego, jaki dana osoba posiada wpisany kod niepełnosprawności, bo w praktyce właśnie od tego zależy, jakie funkcje można pełnić. Do niedawna to właśnie ochroniarze ze stopniem niepełnosprawności byli najbardziej poszukiwani. Dziś branża ochroniarska również korzysta często z pracowników niepełnosprawnych, ale pojawia się też coraz więcej ciekawych ofert z innych gałęzi gospodarki. Co zamiast ochrony? Wiele ofert dla osób niepełnosprawnych dotyczy wykonywania prac biurowych. To wynika ze stosunkowo dużej łatwości przystosowania stanowiska pracy i niewielu ograniczeń, które mogłyby przeszkadzać osobie niepełnosprawnej w skutecznym realizowaniu powierzonych jej obowiązków. Coraz więcej ofert mają też jednak sklepy, począwszy od stanowisk kasjera czy sprzedawcy, skończywszy ma obsłudze magazynu czy kadrze zarządzającej. Zaskoczeniem może być fakt, że pracowników niepełnosprawnych poszukują również giganci branży gastronomicznej, między innymi McDonald s i KFC. Relatywnie najmniej ogłoszeń pochodzi od firm z branży motoryzacyjnej (nie wiemy, jak dalece jest to wynikiem faktycznych ograniczeń, a w jakim stopniu braku świadomości pracodawców), cukierniczej, piekarskiej i handlowej. Stosunkowo dużo ofert pracy dla niepełnosprawnych generują natomiast firmy produkcyjne, consultingowe oraz centra telefonicznego doradztwa. Co zrobić, żeby dostać pracę? Osoby niepełnosprawne szukające pracy muszą zaczynać od

17 badania rynku. Popyt na prace niepełnosprawnych kształtuje się zupełnie inaczej niż w sektorze osób bez orzeczonej niepełnosprawności, a poza tym niepełnosprawni mogą zgłaszać się niemal na każde ogłoszenie. W praktyce większe ograniczenia często mają osoby bez orzeczonej niepełnosprawności, ponieważ ogłoszenia adresowane tylko do niepełnosprawnych nie są rzadkością, natomiast nieczęsto zdarza się, aby pracodawca z góry wykluczał zatrudnienie osoby niepełnosprawnej. Niepełnosprawność można z powodzeniem przedstawić jako atut pracownika. Jest na to miejsce w liście motywacyjnym, w którym można uświadomić pracodawcy, że zatrudniając osobę niepełnosprawną zdobywa nie tylko kwalifikowanego pracownika o bogatym doświadczeniu i silnej motywacji, ale może również skorzystać z dopłaty PFRON na dostosowanie miejsca pracy i do wypłaty dla pracownika w zależności od stopnia niepełnosprawności. Pracodawcy szukają nie tylko doskonałych pracowników, ale również oszczędności pracownik niepełnosprawny daje jedno i drugie! Jak pracować poza ochroną? Pracownik niepełnosprawny podlega takim samym badaniom lekarskim, jak pracownik bez orzeczonego stopnia niepełnosprawności. Oznacza to, że w praktyce o możliwości pracy na danym stanowisku przesądza lekarz medycyny pracy. Doświadczenie zawodowe i wykształcenie są bardzo silnym argumentem dla pracodawców, dlatego przede wszystkim należy aktywnie poszukiwać zatrudnienia w każdej branży.

18 Czy spawacz może być niepełnosprawny? Spawacz to pracownik odpowiedzialny za łączenie elementów konstrukcyjnych metodą stapiania ich w odpowiedniej atmosferze. Obecnie stosuje się kilka różnych metod spawania dostosowanych do materiału. Spawacze pracują na urządzeniach typu MIG, MAG lub TIG. Po przeanalizowaniu wytycznych Ministra Zdrowia w sprawie wykonywania zawodów przez osoby niepełnosprawne stwierdzamy, że z medycznego punktu widzenia spośród 12 kodów niepełnosprawności tylko 3 kody wykluczają pracę na stanowisku spawacza: 03, 04, 07, przy czym w przypadku metody MAG istnieje możliwość zatrudnienia osoby niepełnosprawnej na stanowisku spawacza, jeśli zastosuje się zmienioną organizację czasu pracy. Gorąco zachęcamy pracodawców do skontaktowania się z nami jesteśmy w stanie znaleźć pracownika na stanowisko spawacza w Państwa firmie i pomóc Państwu uzyskać dofinansowanie z PFRON do zatrudnienia osoby niepełnosprawnej.

19 Czy osoby niepełnosprawne mogą pracować jako rzemieślnicy? Rzemiosło to drobna wytwórczość związana z przedmiotami codziennego użytku. Rzemieślnicy używają tradycyjnych narzędzi i materiałów, zamiast rozbudowanych parków maszynowych. Zwykle ich praca polega na produkcji pojedynczych elementów lub naprawie przedmiotów codziennego użytku. Szczególnym przypadkiem rzemiosła jest rzemiosło artystyczne. Rzemiosło to dziedzina działalności, która wymaga pewnych predyspozycji i wiedzy technicznej charakterystycznej dla danego zawodu. To jednak kwestia wyuczenia, a nie niepełnosprawności. Rzemieślnicy często współpracują z większymi firmami, wykonując pewne elementy składowe końcowego produktu, a często prowadzą działalność na mniejszą skalę, skupiając się na wyrobach niszowych lub specyficznych. Jubiler (złotnik) osoba zatrudniona na tym stanowisku zajmuje się produkcją biżuterii lub elementów funkcjonalnych z metali szlachetnych i drobnych elementów dekoracyjnych, np.

20 kamieni. W zawodzie tym nie mogą pracować osoby mające uczulenie na platynę, ograniczeniem może być też uczulenie na nikiel, jeśli praca wymaga użycia stopów, które go zawierają. Zegarmistrz wykonuje i naprawia zegary i zegarki. W tym zawodzie może pracować każda osoba, aczkolwiek w pewnych sytuacjach należy wziąć pod uwagę konieczność wydłużenia przerw i specjalnego dostosowania stanowiska pracy. Fotograf wykonuje i wywołuje zdjęcia za pomocą aparatu cyfrowego lub analogowego. W zależności od wykorzystywanego sprzętu może pojawić się konieczność dostosowania miejsca pracy (praca przy komputerze: ergonomiczne krzesła, dostosowany monitor, dostosowanie stanowiska do ograniczeń ruchowych, inna organizacja czasu pracy). Przy wywoływaniu zdjęć analogowych nie może pracować osoba uczulona na płyny specjalistyczne, a przy niektórych pracach przy komputerze przeciwwskazaniem jest kod niepełnosprawności 06. Florysta osoba pracująca na tym stanowisku odpowiedzialna jest za przygotowywanie bukietów, wiązanek i wieńców okolicznościowych. Współpracuje z przedstawicielami innych profesji przy opracowywaniu oprawy wizualnej uroczystości i niektórych imprez. Wykorzystuje w swojej pracy wiedzę z zakresu aranżacji wnętrz, dekoracji, kompozycji plastycznej. W tym zawodzie nie mogą pracować osoby uczulone na pyłki kwiatów. Krawiec rzemieślnik zajmujący się szyciem odzieży, dokonywaniem poprawek i napraw krawieckich. Brak jest przeciwwskazań do wykonywania tego zawodu. Kuśnierz rzemieślnik zajmujący się obrabianiem skór futerkowych oraz wytwarzaniem z nich gotowych produktów, np. odzieży wierzchniej, galanterii lub dodatków. W tym zawodzie mogą pracować wszystkie osoby, które nie są uczulone na substancje wykorzystywane w czasie obróbki skór. Szewc rzemieślnik zajmujący się wyrobem obuwia, a dziś

21 najczęściej jego naprawą. Osoba pracująca na tym stanowisku zajmuje się również naprawą niektórych dodatków skórzanych, np. toreb czy pasków. W zawodzie szewca może pracować osoba, u której nie stwierdzono alergii na kleje wykorzystywane w zakładach szewskich ani astmy (07). Kaletnik rzemieślnik zajmujący się wyrobem, naprawą oraz renowacją i konserwacją elementów skórzanych i tkaninowych, w tym pasków, torebek, portfeli i podobnych dodatków. Jedynym przeciwwskazaniem do pracy w zawodzie kaletnika jest uczulenie na wykorzystywane materiały. Fryzjer (stylista fryzur) osoba zatrudniona na stanowisku fryzjera odpowiedzialna jest za strzyżenie, modelowanie i układanie fryzur zgodnie z zasadami sztuki i życzeniem klienta. Zdecydowanym przeciwwskazaniem do pracy w zawodzie fryzjera jest astma (kod 07) lub uczulenia na stosowane płyny (farby do włosów, utrwalacze, szampony itd.). Kosmetyczka zajmuje się pielęgnacją i zdobieniem (w tym makijażem) ciała, ze szczególnym uwzględnieniem twarzy. W zawodzie tym nie mogą pracować osoby, u których stwierdzono nadwrażliwość na składniki kosmetyków (kremów, toników, kosmetyków barwnych itp.). Manicurzystka, pedicurzystka osoby zatrudnione na tych stanowiskach są odpowiedzialne za pielęgnację dłoni lub stóp. Do pracy na tych stanowiskach nie ma żadnych przeciwwskazań dla osób niepełnosprawnych. Masażysta osoba zajmująca się wykonywaniem masaży leczniczych, sportowych lub relaksacyjnych zgodnie z zasadami sztuki i życzeniem klienta. W zależności od stosowanego masażu używa się środków pomocniczych: olejków eterycznych, oliwek lub talku, w związku z czym w tym zawodzie nie mogą pracować osoby, u których stwierdzono nadwrażliwość na tego rodzaju preparaty. Kucharz osoba zajmująca się projektowaniem i

22 przygotowywaniem dań zgodnie z przyjętymi przepisami i zasadami sztuki. Zadaniem kucharza jest również przygotowania garniru. Nie ma przeciwwskazań do pracy w tym zawodzie. Piekarz zajmuje się wyrobem pieczywa różnego rodzaju z mąki, drożdży, zakwasu i tzw. mikrododatków. Do zadań piekarza należy też całościowy nadzór nad funkcjonowaniem stanowiska pracy, a więc kontrola urządzeń, obsługa i konserwacja pieca, obsługa aparatury kontrolnopomiarowej. W tym zawodzie nie mogą pracować osoby ze stwierdzoną astmą (kod 07, ze względu na pył mąki). Cukiernik zajmuje się zawodowo przygotowywaniem ciast, lodów, deserów, pieczywa cukierniczego i wyrobów gotowych na ich bazie. Do jego zadań należy również przygotowanie elementów dekoracyjnych. Potencjalnymi przeciwwskazaniami do pracy w zawodzie cukiernika są kody niepełnosprawności 05 i 07. Stolarz rzemieślnik zajmujący się wyrobem stolarki drewnianej, meblarstwem, elementów stolarki budowlanej (szalunków itd.), a także elementów dekoracyjnych z drewna. Potencjalne ograniczenia w pracy stolarza wynikają z kodów niepełnosprawności Tapicer osoba zatrudniona w zawodzie tapicera zajmuje się wyrobem, montażem, konserwacją oraz naprawą tapicerek meblowych i samochodowych wykonanych z różnych materiałów. Do pracy w zawodzie tapicera nie ma żadnych przeciwwskazań, aczkolwiek zatrudnienie osoby niepełnosprawnej może wymagać przystosowania stanowiska pracy. Szklarz rzemieślnik zajmujący się produkcją szkła lub elementów szklanych, w tym przedmiotów dekoracyjnych, naczyń, okien. Do obowiązków szklarza należy również montaż i konserwacja elementów szklanych. Potencjalne ograniczenia, które mogą uniemożliwić pracę w zawodzie szklarza, wynikają z kodów niepełnosprawności 03 (słuch) i 07 (astma).

23 Malarz (artystyczny) osoba ta zajmuje się tworzeniem rysunków, obrazów i grafik zgodnie z wytycznymi wybranego przez siebie stylu. Jest to praca pozostawiająca dużą dowolność, ale jednocześnie stawiająca określone wymagania. Ograniczenia w pracy malarza mogą wynikać niemal z każdego kodu niepełnosprawności (z wyjątkiem 07 i 08), przy czym należy uwzględnić specyfikę stanowiska oraz jego dostosowanie. Hydraulik (monter instalacji sanitarnych) osoba zatrudniona w tym zawodzie zajmuje się montażem, modernizacją i rozbiórka systemów hydraulicznych (instalacji wodociągowej, sanitarnej, CO, kanalizacyjnej). W zawodzie tym nie mogą pracować osoby z kodem niepełnosprawności 06, dodatkowe ograniczenia nakładają kody 03 i 04, niekiedy wymagane są dodatkowe badania pod kątem prac na wysokości. Ślusarz rzemieślnik, który prowadzi ręczną lub maszynową obróbkę elementów metalowych. Do pracy w tym zawodzie nie ma zdefiniowanych wprost przeciwwskazań. Kowal rzemieślnik zajmujący się wyrobem elementów metalowych. Może stosować różne techniki obróbki metali, najczęściej jednak jest to kucie na gorąco. Potencjalne ograniczenia stawiają kody niepełnosprawności 03 i 07. Rzeźbiarz rzemieślnik zajmujący się tworzeniem przestrzennych elementów funkcjonalnych i dekoracyjnych w różnych materiałach rzeźbiarskich: kamieniu, metalu, drewnie itp. Zdecydowanym przeciwwskazaniem jest kod niepełnosprawności 01, potencjalnymi 03, 04, 06, 10. Konieczne jest uwzględnienie specyfiki narzędzi w celu dostosowania ich do ograniczeń ruchowych. Podsumowanie W zawodach rzemieślniczych najczęstszymi przeciwwskazaniami są specyficzne alergie, poza tym jest tych ograniczeń raczej niezbyt wiele. Warto więc również w rzemiośle postawić na zatrudnianie pracowników niepełnosprawnych, tym bardziej że

24 często potrzeba specyficznych kwalifikacji posiadanych właśnie przez niepełnosprawnych. Jeśli jesteście Państwo zainteresowani zatrudnieniem osoby niepełnosprawnej, zapraszamy do kontaktu pomożemy Państwu znaleźć odpowiedniego pracownika i uzyskać dofinansowanie. Czy niepełnosprawny może pracować tylko w biurze? Dość powszechne jest wśród polskich pracodawców przekonanie, że osoby niepełnosprawne mogą pracować wyłącznie w biurze. Takie widzenie świata wynika przede wszystkim z utożsamianiem niepełnosprawności z niepełnosprawnością ruchową w jej przypadku faktycznie najczęściej praca biurowa jest optymalnym rozwiązaniem, ale przecież to tylko jeden z wielu powodów, dla których orzeka się o niepełnosprawności, niekoniecznie zresztą wcale najczęstszy. Żaden akt prawny nie zawiera sformułowania, które wprost wyklucza udziału w życiu zawodowym osób

25 niepełnosprawnych, są jednak ustawy, które regulują wykonywanie tak zwanych zawodów specjalnych. Te odrębne przepisy praktycznie zamykają drogę do pracy w danym zawodzie, ale nie ma ich znowu wiele: Ustawa o żegludze śródlądowej Ustawa o transporcie kolejowym Ustawa o kierujących pojazdami Ustawa prawo o ruchu drogowym Ustawa o służbie celnej Ustawa o pracy na statkach ustawa o wykonywaniu prac podwodnych Ustawa o wykonywaniu zawodu lekarza i dentysty przepisy o mianowaniach MSW i Ministra Sprawiedliwości W żadnym z tych aktów nie ma jednak zapisu, który wprost mówi, że osoba niepełnosprawna nie może pracować w zawodzie regulowanym. Zazwyczaj określone są tylko przesłanki wykluczające zatrudnienie, a poważniejsza przeszkodą jest nastawienie pracodawcy, który od zatrudniania niepełnosprawnych ucieka ze względu na niezrozumiałe i nieprecyzyjne przepisy. W tych przypadkach jednak tak naprawdę wystarczy zweryfikować, co szczególny akt prawny mówi na temat zatrudniania osoby z konkretnym kodem niepełnosprawności. Weryfikacja dokumentów W większości przypadków o zgodzie na pracę na danym stanowisku decyduje lekarz medycyny pracy. Jeśli przepisy nie wykluczają wprost pracy w danym zawodzie z określonym kodem niepełnosprawności, to oceny zdolności do pracy dokonuje lekarz w czasie badań wstępnych. To on na podstawie zaprezentowanej dokumentacji i wywiadu udziela zgodę lub nie. Kod niepełnosprawności i rodzaj schorzenia wpisany przez lekarza orzecznika są tylko częścią całego postępowania, ponieważ każde stanowisko jest nieco inne i każdy przypadek niepełnosprawności należy ocenić w kontekście warunków zaproponowanych przez pracodawcę, wymogów stanowiska i

26 indywidualnych możliwości pracownika. Podsumowanie Niepełnosprawni mogą pracować w zdecydowanej większości zawodów, aczkolwiek oczywiście nie w każdym. Wiele zależy od rodzaju niepełnosprawności, charakterystyki schorzenia i warunków na stanowisku pracy. Jedynie znaczny stopień niepełnosprawności ruchowej jest bardzo silnym wskazaniem do pracy biurowej lub telepracy, ale w pozostałych przypadkach najczęściej wystarczy tylko zmienić czas pracy, dostosować stanowisko i zastosować kilka dodatkowych i prostych sposobów, które pozwolą zatrudnić osobę niepełnosprawną niemal na każdym stanowisku. Jakie choroby kwalifikują się do orzeczenia stopnia niepełnosprawności? Z pewnością nie każda dysfunkcja jest powodem do orzeczenia o niepełnosprawności. Lekarz przewodniczący zespołowi

27 orzekającemu o niepełnosprawności zawsze musi wziąć pod uwagę, w jakim stopniu w konkretnym przypadku choroba upośledza funkcje życiowe pacjenta i jak dalece powoduje wypadnięcie z ról zawodowych, społecznych i psychologicznych. Pod uwagę bierze się również zdolność pacjenta do samodzielnego funkcjonowania, a także stopień rozwoju choroby. Należy zwrócić uwagę na fakt, że nie każda choroba, nawet jeśli w pewnym stopniu utrudnia normalne funkcjonowanie, będzie kwalifikowała się do orzeczenia o niepełnosprawności. Dla poszczególnych oznaczeń niepełnosprawności przygotowaliśmy skróconą listę typów chorób, w których przypadku najczęściej orzeka się o niepełnosprawności. Oczywiście każdy przypadek jest badany indywidualnie, ale z zasady choroby należące do opisanych przez nas grup kwalifikują pacjenta do uzyskania pozytywnego orzeczenia o niepełnosprawności. 1. Upośledzenie umysłowe, aby stanowiło podstawę do orzeczenia niepełnosprawności, musi mieć przynajmniej umiarkowany stopień. 2. W grupie chorób psychicznych do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności kwalifikują pacjenta zaburzenia psychotyczne, zaburzenia nastroju (co najmniej umiarkowane), utrwalone zaburzenia lękowe (o dużym nasileniu) oraz zespoły otępienne. Warunkiem orzeczenia niepełnosprawności z kodem choroby psychicznej jest najczęściej wykluczenie pacjenta z ról społecznych. 3. Zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu utrudniają sprawną komunikację werbalną. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być całkowita lub częściowa utrata krtani, upośledzenie pracy fałd (strun) głosowych, zaburzenia związane z niewłaściwym funkcjonowaniem nerwowego ośrodka mowy, a także głuchota, głuchoniemota lub upośledzenie słuchu. Nie ma znaczenia etiologia chorób, ale w przypadku upośledzenia słuchu ważne jest dla orzekania o niepełnosprawności, czy w danym przypadku aparat słuchowy lub implant są w stanie wystarczająco poprawić słuch pacjenta. Jeśli tak pacjent nie jest osobą

28 niepełnosprawną. 4. Choroby narządu wzroku są przyczyną orzeczenia o niepełnosprawności, jeśli zastosowanie szkieł korekcyjnych nie przynosi wystarczającej poprawy, a więc pacjent wciąż ma ostrość widzenia w jednym oku znacznie lepszą od ostrości w drugim oku albo kąt widzenia jest nie większy niż 30. Jeżeli zastosowanie okularów korekcyjnych eliminuje problem, wówczas pacjent jest uznawany za osobę w pełni sprawną. 5. Niepełnosprawność z narządu ruchu orzekana jest w wielu przypadkach, począwszy od wad wrodzonych i rozwojowych, przez choroby zwyrodnieniowe, układowe, zapalenia, choroby kości, chrząstek, nowotwory narządu ruchu, a także zmiany pourazowe, przy czym w tym przypadku koniecznym jest, aby choroba nie tylko uszkadzała tkankę, ale też wpływała na funkcję narządu ruchu. O niepełnosprawności orzeka się zawsze z uwzględnieniem możliwości kompensacyjnych, ponieważ nie każda choroba, nawet poważna, jest na tyle dokuczliwa, aby pacjent nie mógł sobie samodzielnie poradzić wiele zależy od kwalifikacji zawodowych i dotychczasowej pracy, ponieważ niepełnosprawność zawsze ocenia się w kontekście ról społecznych i zawodowych. 6. Epilepsja, bez względu na przyczyny, jest powodem do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności, jeśli napady padaczkowe mają charakter powracający. 7. Jeśli chodzi o niepełnosprawność z tytułu chorób krążenia lub chorób układu oddechowego, to w praktyce musi dojść do powikłań, aby zostały one uznane za podstawę do orzeczenia o niepełnosprawności. Tak jest w przypadku nadciśnienia, które musi mieć konsekwencje narządowe, zaburzenia rytmu serca, które muszą prowadzić do II stopnia niewydolności, miażdżycą nóg (też od II stopnia), a nawet nowotworami płuc lub opłucnej, których efektem musi być ograniczenie wydolności oddechowej. Do tego dochodzą choroby obturacyjne, przewlekłe oraz zakaźne, o ile prowadzą do niewydolności oddechowej.

29 8. Choroby układu pokarmowego mogą być przyczyną orzeczenia o niepełnosprawności, jeśli zaburzają wyraźnie pracę układu. Oznacza to, że do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności kwalifikują pacjenta m.in. nowotwory któregokolwiek organu, choroby przełyku z zburzeniami funkcjonalnymi, powikłania po resekcji żołądka, przewlekłe choroby jelit zaburzające wchłanianie składników pokarmowych, choroby wątroby o różnej etiologii, zapalenia, w tym zapalenie trzustki, NZJ czy zapalenie wątroby. 9. Niepełnosprawnym z układu moczopłciowego może zostać pacjent chory na nowotwór złośliwy nerek lub pęcherza moczowego, u którego stwierdzono niewydolność nerek lub ich zwyrodnienie (najczęściej wielotorbielowate) albo inne choroby nerek prowadzące do mocznicy niezależnie od etiologii schorzenia. 10. Długa jest lista chorób neurologicznych, które predestynują pacjenta do uzyskania pozytywnego orzeczenia o niepełnosprawności. Wśród schorzeń, które kwalifikują do jego uzyskania znajdują się udary mózgu przebiegające z widocznymi deficytami neurologicznymi, guzy centralnego układu nowotworowego, cerebrastenia lub encefalopatia, choroby zapalne układu nerwowego przebiegające z widocznymi deficytami neurologicznymi, uszkodzenia poszczególnych nerwów lub układów funkcjonalnych, jeśli prowadzą do zaburzeń neurologicznych. 11. Grupa innych schorzeń kwalifikujących do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności obejmuje między innymi zeszpecenia utrudniające dopasowanie się do ról społecznych, choroby układu krwiotwórczego, choroby endokrynologiczne, jeśli leczenie nie daje odpowiednich efektów, a także choroby odzwierzęce począwszy od II stadium rozwojowego. Podsumowanie Lista jednostek chorobowych, które umożliwiają uzyskanie orzeczenia o niepełnosprawności nie istnieje. Dla potrzeb

30 orzekania mniejsze znaczenie ma jednostka systematyczna choroby, a większe wpływ, jaki wywiera na pacjenta o określonej konstytucji biologicznej, rolach społecznych i zawodowych. Zespół orzekający o niepełnosprawności skupia się przede wszystkim na objawach i stopniu, w jakim utrudniają one pacjentowi funkcjonowanie w dotychczasowych rolach. Stąd też lista chorób, którą przygotowaliśmy nie ma charakteru wyczerpującego, a jest raczej ogólnym zestawem wskazań do orzeczenia o niepełnosprawności, z którego korzystają lekarze orzecznicy. Czy na produkcji żywności mogą pracować niepełnosprawni? Produkcja żywności jest procesem wieloetapowym i złożonym biorą w niej udział przedstawiciele wielu zawodów i specjalności, z których część może mieć nawet znaczny stopień niepełnosprawności. Warunkiem pracy na stanowisku, na którym pracownik ma kontakt z żywnością jest oczywiście posiadanie ważnych badań do celów sanitarno-epidemiologicznych, ale poza tym istnieją pewne przeciwwskazania dla niektórych zawodów

31 wynikające stricte z charakteru niepełnosprawności. Technolog żywności: zadaniem osoby na tym stanowisku jest planowanie procesu technologicznego oraz nadzór nad jego prawidłowym przeprowadzeniem. Jeśli technolog żywności pracuje bezpośrednio przy liniach produkcyjnych, potencjalnym przeciwwskazaniem jest kod 08, natomiast jeśli jest to praca biurowa, wówczas przeciwwskazań w zasadzie nie ma. Gastronom: mówiąc w dużym uproszczeniu, gastronom jest dietetykiem żywienia zbiorowego. Nie ma przeciwwskazań, aby w tym zawodzie pracowały osoby niepełnosprawne. Dietetyk: dietetyk układa diety indywidualne i standardowe, analizuje nawyki żywieniowe i wydaje zalecenia ich zmiany. Jest to przede wszystkim stanowisko doradcze, zatem nie ma żadnych określonych przeciwwskazań, które wykluczałyby pracę na tym stanowisku. Analityk: analityk zajmuje się badaniem składu produktów żywnościowych. Jest to stanowisko laboratoryjne, natomiast przeciwwskazania (potencjalne, głównie z kodu 04) wynikają z konieczności pracy z mikroskopem. Mikrobiolog: mikrobiolog analizuje czystość biologiczną produktów spożywczych lub półproduktów. Jest to stanowisko pod względem technicznym i organizacyjnym zbliżone do stanowiska analityka, dlatego również nie ma żadnych ogólnych przeciwwskazań. Rolnik: najpoważniejszymi przeciwwskazaniami do pracy w zawodzie rolnika są alergie oraz astma, natomiast pewne problemy mogą wynikać także z niepełnosprawności z narządu ruchu (kod niepełnosprawności 05). Zootechnik: osoba na tym stanowisku zajmuje się hodowlą zwierząt rzeźnych. Musi być to pracownik nieuczulony na zwierzęta, natomiast jeśli chodzi o pozostałe kategorie niepełnosprawności, to nie są one jednoznacznym

32 przeciwwskazaniem. Monter urządzeń: osoba zatrudniona na tym stanowisku odpowiada za montaż, serwis i modernizację urządzeń technicznych. Zdecydowanym przeciwwskazaniem do pracy w tym zawodzie jest kod niepełnosprawności 06, a dodatkowe ograniczenia mogą wynikać z kodów 03 (słuch) lub 04. Kucharz: osoba odpowiedzialna za przygotowanie posiłków zgodnie z wymogami sztuki i wytycznymi klientów. Nie ma ogólnego kodu niepełnosprawności, który wykluczałby pracę w tym zawodzie. Piekarz: piekarz odpowiada za wyrób pieczywa, ale musi on także wykonywać czynności dodatkowe, w tym obsługiwać urządzenia, piece, aparaturę kontrolną i pomiarową w niektórych przypadkach może to rozszerzyć listę potencjalnych przeciwwskazań o kody 04, 05 lub 06. Podstawowym, absolutnym przeciwwskazaniem jest kod 07, astma z uczulenia na mąkę. Cukiernik: osoba zatrudniona na tym stanowisku odpowiada za wyrób ciast, deserów, cukierków, lodów czy spożywczych elementów dekoracyjnych. Potencjalne ograniczenia, które mogą uniemożliwić pracę w zawodzie cukiernika to kody niepełnosprawności 05 oraz 07. Dojarz: pracownik ten odpowiedzialny jest za dojenie, zarówno ręczne, jak i automatyczne. Na tym stanowisku nie mogą pracować osoby uczulone na zwierzęta ani z kodem niepełnosprawności 07 (astma oskrzelowa). Rzeźnik, wędliniarz: zarówno na stanowisku rzeźnika, jak i wędliniarza, osoby niepełnosprawne mogą pracować praktycznie bez ograniczeń z przyczyn medycznych w zakresie wyznaczonym kodami niepełnosprawności. Ubojowy: osoba odpowiedzialna za planowanie, przeprowadzanie i logistykę uboju. Nie ma ograniczeń wynikających z niepełnosprawności, które w sposób bezwzględny wykluczałyby

33 pracę na tym stanowisku. Rybak: praca rybaka, w zależności od charakteru, wymaga różnego poziomu aktywności fizycznej. Potencjalnym ograniczeniem może być kod niepełnosprawności 05 utrudniający wykonywanie obowiązków. Baca: pracownik ten odpowiedzialny jest za wypas oraz oporządzanie owiec. Jedynym przeciwwskazaniem (bezwzględnym) jest uczulenie na owce. Pszczelarz: zajmuje się przygotowaniem uli, opiekuje się pszczołami i pozyskuje produkty pszczele. Jako że nawet najlepsza odzież ochronna nie zapewnia pełnej ochrony, bezwzględnym przeciwwskazaniem jest alergia na jad pszczeli. Dodatkowe ograniczenia Poszczególne branże przemysłu spożywczego wymagają zatrudnienia pracowników o określonych kwalifikacjach i wiedzy. Z przyczyn oczywistych nie jesteśmy w stanie w tym poradniku omówić wszystkich wariantów, natomiast chętnie pomożemy Państwu w formalnościach związanych z zatrudnieniem osób niepełnosprawnych w przemyśle spożywczym. Czy w zawodach związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstw jest miejsce dla osób z orzeczeniem o

34 stopniu niepełnosprawności? Funkcjonowanie przedsiębiorstwa wymaga wysiłku wielu osób o bardzo różnych kwalifikacjach. Paradoksalnie stanowiska związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa są bardzo podobne, jeśli nie tożsame we wszystkich branżach, natomiast wiele z nich musi być stworzonych również w firmach niewielkich, co teoretycznie daje osobom niepełnosprawnym większe szanse na podjęcie pracy. W tym artykule zawody uszeregowane zostały według popularności, a nie w kolejności alfabetycznej. Menedżer: stanowisko to ma nieco inną charakterystykę w kolejnych branżach. Specyficznym menedżerem jest kierownik budowy, dla którego przeciwwskazaniami potencjalnymi są kody 02 lub 11, a przeciwwskazaniem bezwzględnym 06. W przypadku menedżera centrum obsługi istnieją jedynie potencjalne przeciwwskazania (kod 03), a pozostali menedżerowie mogą być niepełnosprawni. Ekonomista: mówiąc najkrócej, ekonomista jest odpowiedzialny za planowanie nadzorowanie wydajnych procesów gospodarczych. Nie ma żadnych przeciwwskazań, aby na tym stanowisku pracowały osoby niepełnosprawne. Finansista: w zależności od struktury organizacyjnej zakładu, finansiści zajmują się właściwym poziomem zarządzania finansami przedsiębiorstwa. Praca ta wymaga szczególnych umiejętności i dużej wiedzy, ale jeśli chodzi o