WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Transkrypt

1 Sygn. akt I C 323/17 WYROK W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 14 lipca 2017 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie Wydział I Cywilny w składzie następującym: Przewodniczący SSR Aneta Kozłowska Protokolant Martyna Świderska po rozpoznaniu w dniu 14 lipca 2017 roku w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa przeciwko mbank S.A. w Warszawie o zapłatę 1. zasądza od pozwanego mbank S.A w Warszawie solidarnie na rzecz powodów kwotę 4.188,82 zł (cztery tysiące sto osiemdziesiąt osiem złotych i 82/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 11 lutego 2017 roku do dnia zapłaty; 2. w pozostałym zakresie powództwo oddala; 3. zasądza od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwotę 1.144,00 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 900,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

2 Sygn. akt I C 323/17 UZASADNIENIE Pozwem z dnia 10 lutego 2017 roku powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego mbank spółki akcyjnej z siedzibą w Warszawie (poprzednio BRE Bank spółka akcyjna z siedzibą w Warszawie) kwotę 4.188,82 zł wraz z odsetkami w ten sposób że: od kwoty 1.470,00 zł odsetki ustawowe od dnia 19 grudnia 2007 r. do dnia 31 grudnia 2015 roku, a od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, od kwoty 1.661,60 zł odsetki ustawowe od dnia 31 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2015 roku, a od 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty odsetki ustawowe za opóźnienie, oraz kwotę1.057,22 zł 31 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 roku, a od 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty odsetki ustawowe za opóźnienie. Ponadto, powodowie wnieśli o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W odpowiedzi na pozew pozwany mbank spółka akcyjna z siedzibą w Warszawie wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny: W dniu 7 grudnia 2007 roku pomiędzy powodami a mbank spółką akcyjną z siedzibą w Warszawie (poprzednio BRE Bank spółka akcyjna z siedzibą w Warszawie) została zawarta umowa o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych mplan waloryzowany kursem CHF na kwotę ,00 zł na okres 360 miesięcy; tj. do dnia 5 stycznia 2038 roku. Celem kredytu było sfinansowanie zakupu na rynku wtórnym spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz finansowanie opłat około kredytowych. W 14 ust 1 pkt 2 umowy wskazano, że do obowiązków kredytobiorcy należy m.in. ustanowienie prawnych zabezpieczeń kredytu oraz pokrycie wszystkich kosztów związanych z ustanowieniem, utrzymaniem, zwolnieniem i zmianą zabezpieczenia kredytu. W 3 umowy zawarty został katalog sposobów prawnego zabezpieczenia kredytu. Poza hipoteką kaucyjną do kwoty ,00 zł, przelewem na rzecz banku praw z umowy ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych nieruchomości obciążonej

3 hipoteką, oraz przelewem na rzecz banku praw z umowy ubezpieczenia na życie zawartej przez kredytobiorcę na kwotę nie niższą niż ,00 zł, przy podpisywaniu umowy został zaznaczony sposób zabezpieczenia wskazany w ustępie 3, tj. ubezpieczenie niskiego wkładu własnego kredytu w TU Allianz Polska S.A. na 36-miesięczny okres ubezpieczenia. Jeżeli z upływem pełnym 36 miesięcy okresu ubezpieczenia nie nastąpiłaby całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ubezpieczenie podlegało automatycznej kontynuacji, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie mógł przekroczyć 108 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym nastąpiła wypłata kredytu. Kredytobiorca upoważniał mbank do pobrania środków tytułem zwrotu kosztów ubezpieczenia w wysokości 3,50% różnicy pomiędzy wymaganym wkładem własnym kredytobiorcy, a wkładem wniesionym faktycznie przez kredytobiorcę tj ,00 zł oraz zwrotu kosztów z tytułu kontynuacji przedmiotowego ubezpieczenia z rachunku wskazanego w 6 bez odrębnej dyspozycji. Integralną część umowy stanowił Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach mplanów. Jednocześnie przy zawieraniu umowy powodowie oświadczyli, że przed zawarciem umowy przedmiotowy regulamin został im doręczony i uznała jego wiążący charakter. (umowa k ). Zgodnie z postanowieniami przedmiotowego Regulaminu mbank udzielał kredytów na kredytów / pożyczek hipotecznych w złotych polskich posiadaczom ekonta połączonego z rachunkiem bilansującym. mbank został określony jako Departament Bankowości Elektronicznej BRE Banku S.A. Zgodnie z definicją zawartą w rozdziale II regulaminu przez kredytobiorcę należało rozumieć osobę fizyczną lub osoby fizyczne, z którą/z którymi mbank podpisał umowę kredytu/pożyczki hipotecznej. Prawne zabezpieczenie kredytu/pożyczki hipotecznej zostało określone natomiast jako prawna forma zabezpieczenia wierzytelności banku z tytułu udzielonego kredytu/pożyczki hipotecznej przyjmowana zgodnie z zasadami obowiązującymi w mbanku. Przez zdolność kredytową należało zaś rozumieć zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu / pożyczki hipotecznej wraz z odsetkami w umownych terminach spłaty. (regulamin, k v)

4 Jak stanowił 4 ust. 1 pkt 1 4 zawarty w rozdziale III Regulaminu kredyt mógł być udzielony osobie fizycznej, która posiadała pełną zdolność do czynności prawnych, status rezydenta, dowód osobisty lub paszport i kartę pobytu, udokumentowane dochody ze źródeł zaakceptowanych przez mbank, w przypadku mężczyzn uregulowany stosunek do służby wojskowej oraz zdolność kredytową zgodnie z obowiązującymi w banku przepisami. (regulamin, k v) Zgodnie z 6 ust. 1 pkt 1 3 Regulaminu (Rozdział III) bank uzależniał udzielenie kredytu od przedstawienia przez wnioskodawcę wymaganych informacji oraz dokumentów niezbędnych do dokonania oceny zdolności kredytowej, przedstawienia przez wnioskodawcę prawnego zabezpieczenia kredytu/pożyczki hipotecznej zaakceptowanego przez mbank oraz udokumentowania wniesienia środków własnych na cel będący przedmiotem kredytu hipotecznego wymaganej wysokości. Wnioskodawca przy zawieraniu umowy kredytu był zobowiązany do pokrycia kosztów, m. in., wyceny nieruchomości / ograniczonego prawa rzeczowego przeprowadzonej przez rzeczoznawcę zaakceptowanego przez mbank, opłat notarialnych, sądowych, oraz innych opłat związanych z ustanowieniem prawnego zabezpieczenia kredytu, podatku od czynności cywilnoprawnych, innych opłat urzędowych oraz opłat związanych z ubezpieczeniem nieruchomości. Ponadto, do kwoty kredytu mogły zostać włączone wyżej wskazane opłaty. (regulamin, k v) Stosownie do 7 ust. 1 pkt 1 3 Regulaminu (Rozdział III) wysokość kredytu/pożyczki hipotecznej uzależniona była od wartości przedstawionych przez wnioskodawcę zabezpieczeń, posiadania zdolności kredytowej przez wnioskodawcę oraz rodzaju transakcji. Według 10 ust. 1 pkt 1 7 Regulaminu, aby ubiegać się o kredyt wnioskodawca okazywał w mbanku dowód osobisty lub paszport i kartę pobytu z wpisanym nr PESEL potwierdzającą zezwolenie na osiedlenie się w Polsce, drugi dokument tożsamości ze zdjęciem oraz składał dokumenty stwierdzające źródło i wysokość dochodów wnioskodawcy, inne dokumenty mogące mieć wpływ na ocenę wniosku kredytowego określane indywidualnie przez bank, poprawnie wypełniony wniosek o udzielenie kredytu wraz z załącznikami, wycenę nieruchomości sporządzoną przez rzeczoznawcę

5 majątkowego zaakceptowanego przez, inne dokumenty w zależności od rodzaju transakcji. (regulamin, k v) Przepis 15 ust. 1 Regulaminu zawarty w rozdziale V stanowił, że obowiązkowymi prawnymi zabezpieczeniami udzielonego kredytu były w przypadku kredytów / pożyczek hipotecznych udzielanych w złotych waloryzowanych kursem waluty hipoteka kaucyjna ustanowiona na nieruchomości/ograniczonym prawie rzeczowym należącej/ym do Wnioskodawcy lub osoby trzeciej za zastrzeżeniem 16, w przypadku kredytów / pożyczek hipotecznych udzielanych w złotych hipoteka zwykła w kwocie kredytu / pożyczki hipotecznej i hipoteka kaucyjna na zabezpieczenie odsetek i kosztów, ustanowione na nieruchomości / ograniczonym prawie rzeczowym należącym do wnioskodawcy lub osoby trzeciej za zastrzeżeniem 16, przelew na rzecz mbanku praw z umowy ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych nieruchomości obciążonej hipoteką określona w punkcie 1 i punkcie 2 z zastrzeżeniem lit. b, zaś w przypadku kredytów o charakterze budowlanym w okresie inwestycji, przelew na rzecz mbanku praw z umowy ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych w stadium budowy (pkt 3a i 3b). (regulamin, k v) W myśl 20 Regulaminu, w przypadku, w którym w okresie obowiązywania umowy kredytowej zmniejszy się realna wartość ustanowionych zabezpieczeń, wystąpi zagrożenie terminowej spłaty kredytu/pożyczki hipotecznej z powodu pogorszenia się stanu majątkowego kredytobiorcy, zajdą zdarzenia, w wyniku których ustanowione zabezpieczenia staną się w ocenie mbanku niewystarczające, bank mógł zażądać ustanowienia dodatkowego prawnego zabezpieczenia kredytu, pod rygorem wypowiedzenia umowy kredytu. Stosownie do 21 ust. 1 pkt 1 6 Regulaminu mbank uruchamiał kredyt, m. in., po opłaceniu prowizji za udzielenie kredytu w wysokości określonej w Taryfie Prowizji i Opłat Bankowych mbanku oraz spełnieniu warunków zawartych w umowie kredytowej. (regulamin, k v) Zgodnie z 38 Regulaminu szczegółowe warunki kredytowania zawarte zostały w umowie. (regulamin, k v)

6 Podstawą do zawarcia umowy kredytu był wniosek złożony przez powodów w dniu 20 listopada 2007 roku, sporządzony na formularzu udostępnionym przez mbank S.A. z siedzibą w Warszawie oraz decyzja kredytowa z dnia 28 listopada 2007 roku. Wnioskowana kwota kredytu wynosiła ,00 zł, zaś okres kredytowania określony został na 360 miesięcy. Jako docelowe zabezpieczenie kredytu wskazano we wniosku hipotekę na nieruchomości, ubezpieczenie nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych wraz z przelewem praw polisy oraz cesje z praw z umowy ubezpieczenia na życie, a jako przejściowe zabezpieczenie - ubezpieczenie kredytu. Jednocześnie zgodnie z treścią 7 ust. 1 pkt 3 wydanej decyzji kredytowej ustanowienie prawnych zabezpieczeń spłaty kredytu, w tym ubezpieczenia kredytu oraz niskiego wkładu własnego wskazanym we wniosku kredytowym, było określone jako konieczny warunek uruchomienia kredytu (wniosek kredytowy k , decyzja kredytowa 72-73). W kalkulacji kredytowej sporządzonej dla powodów przez mbank S.A. w Warszawie zawarto różnego rodzaju dane liczbowe, w tym pod pozycją składka ubezpieczeniowa od obniżonego wkładu od 30% wartości nieruchomości wpisano wartość 1.470,00 złotych (kalkulacja k v). Umowa o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych mplan została zawarta przez strony według standardowego wzorca umownego stosowanego przez Bank. Postanowienia umowy nie były indywidualnie uzgadniane między stronami. Powodowie nie zostali poinformowani o sposobie obliczania składki wskazanego wyżej ubezpieczenia. Nie otrzymali ogólnych warunków umowy ubezpieczenia niskiego wkładu. Otrzymali oni gotowy formularz umowy do podpisania (zeznania powoda k v, zeznania powódki k. 104v). mbank S.A. w Warszawie pobrał od kredytobiorcy łącznie kwotę 4.188,82 złotych tytułem ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, w tym: w dniu 19 grudnia 2007 roku kwotę 1.470,00 zł (tytułem składki niskiego wkładu), w dniu 31 stycznia 2011 roku kwotę 1.661,60 (tytułem odnowienia) oraz w dniu 31 stycznia 2014 roku kwotę 1.057,22 zł (tytułem odnowienia) (potwierdzenia wykonania przelewów k ).

7 Wezwaniem do zapłaty z dnia 30 stycznia 2017 roku powodowie wezwali mbank S.A. w Warszawie do zapłaty na ich rzecz kwoty 4.188,82 zł tytułem zwrotu zapłaconych przez nich kwot na pokrycie kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kredytu udzielonego na podstawie umowy z dnia 7 grudnia 2007 roku w terminie 3 dni od dnia otrzymania wezwania (wezwanie do zapłaty k ). Wezwanie zostało doręczone pozwanemu w dniu 6 lutego 2017 roku (potwierdzenie odbioru - k. 24v) Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie załączonych do akt sprawy i wymienionych wyżej dokumentów, których autentyczność nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana przez strony procesu, a także w oparciu o zeznania powodów, (k v) oraz (104v). Sąd dał wiarę zeznaniom powodów były one spójne, logiczne, spontaniczne oraz korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Sąd Rejonowy zważył, co następuje: Powództwo zasługuje na uwzględnienie w przeważającej części. W toku niniejszego postępowania powodowie dochodzili od pozwanego mbank S.A. z siedzibą w Warszawie zapłaty kwoty zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie tytułem nienależnie pobranego świadczenia w postaci kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego na podstawie zakwestionowanych przez nią postanowień umownych zawartych w umowie o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych mplan waloryzowany kursem CHF zawartej w dniu 7 grudnia 2007 roku. Żądanie powodów opierało się na twierdzeniu, że wskazany przez nich zapis umowy kredytowej dotyczący ubezpieczenia niskiego wkładu własnego kredytu stanowił niedozwoloną klauzulę umowną w rozumieniu przepisu art k.c. i w związku z tym nie był dla nich wiążące. Roszczenie swe strona powodowa wywodziła z treści przepisu art k.c., zgodnie z którym świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył albo

8 jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Zastosowanie poprzez odesłanie z art k.c. znajdowały w tym przypadku przepisy dotyczące bezpodstawnego wzbogacenia, tj. art. 405 i następne k.c. Przechodząc do oceny zasadności przesłanek powództwa wskazać należało, że niespornym w niniejszej sprawie był fakt zawarcia przez powodów z mbank S.A. z siedzibą w Warszawie umowy kredytu hipotecznego, a także okoliczność przelania na rachunek banku kwot dochodzonych w niniejszej sprawie. Sporną pozostawała kwestia samej zasadności pobierania przez pozwanego opłat z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, bowiem jak twierdziła strona powodowa zapisy dotyczące ww. ubezpieczenia stanowiły niedozwoloną klauzulą umowną. Powodowie wskazywali, że niedozwolonym postanowieniem umownym był zapis zawarty w treści 3 ust. 3 umowy o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych mplan waloryzowany kursem CHF z dnia 7 grudnia 2007 roku, zgodnie z którym jako jedno z zabezpieczeń wskazane zostało ubezpieczenie niskiego wkładu własnego kredytu w TU ALLIANZ POLSKA S.A. Według treści 3 ust. 3 umowy kredytowej, jeżeli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia nie nastąpiłaby całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ubezpieczenie podlegało automatycznej kontynuacji, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie mógł przekroczyć 108 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym nastąpiła wypłata kredytu. Kredytobiorca upoważniał mbank do pobrania środków tytułem zwrotu kosztów ubezpieczenia w wysokości 3,50% różnicy pomiędzy wymaganym wkładem własnym kredytobiorcy, a wkładem wniesionym faktycznie przez kredytobiorcę tj ,00 zł oraz zwrotu kosztów z tytułu kontynuacji przedmiotowego ubezpieczenia z rachunku wskazanego w 6 bez odrębnej dyspozycji. Powodowie podnosili, że ww. zapis umowny nie został ustalony z nimi indywidualnie oraz że kształtował ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszał ich interesy.

9 Uzasadniając żądanie pozwu powodowie powołali się przede wszystkim na treść prawomocnego wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 24 sierpnia 2012 roku wydanego w sprawie o sygn. akt XVII AmC 2600/11, w którym Sąd uznał za niedozwolone postanowienie umowne stosowane we wzorcu umownym pozwanego o następującej treści: jeśli z upływem pełnych 36 miesięcy okresu ubezpieczenia nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, ubezpieczenie podlega automatycznej kontynuacji, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie może przekroczyć 108 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym nastąpiła wypłata kredytu. Kredytobiorca upoważnia mbank do pobrania środków tytułem zwrotu kosztów ubezpieczenia w wysokości 3,5% różnicy pomiędzy wymaganym wkładem własnym kredytobiorcy, a wkładem wniesionym faktycznie, tj. ( ) oraz zwrotu kosztów z tytułu kontynuacji przedmiotowego ubezpieczenia z rachunku wskazanego w 6 bez odrębnej dyspozycji. Postanowieniem z dnia 22 kwietnia 2015 roku pod syng. I CSK 720/14 Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia do rozpoznania skargi kasacyjnej wniesionej od powyższego wyroku przez mbank S.A. Zacytowane postanowienie umowne zostało wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów pod poz Wobec powyższego, odnosi ono skutek wobec osób trzecich. Sąd zważył, że celem kontroli abstrakcyjnej jest ochrona interesu publicznego w postaci zbiorowego interesu konsumentów, przy czym pośrednio może dojść do realizacji indywidualnego interesu konsumenta, który wystąpił z powództwem. Prawomocne wyroki Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów od chwili wpisania uznanego za niedozwolone postanowienia wzorca umowy do rejestru wywołują skutki wobec osób trzecich, a zatem charakteryzują się tzw. rozszerzoną prawomocnością. Kontrola in abstracto polega na analizowaniu treści postanowień wzorca umowy w oderwaniu od konkretnego stosunku umownego i jest dokonywana niezależnie, czy między stronami doszło do zawarcia umowy z wykorzystaniem tego wzorca, jej następstwem zaś jest wyłącznie stwierdzenie bezskuteczności konkretnego postanowienia umowy

10 na podstawie art k.c. oraz, że kwestionowane postanowienie zostaje wyeliminowane z obrotu. Kontrola incydentalna wzorca umowy jest natomiast dokonywana przez sąd w celu udzielenia ochrony indywidualnemu interesowi konsumenta, zaś wyrok wydany przez sąd wiąże tylko strony danego postępowania. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie zachodziły przesłanki pozwalające na uznanie spornego zapisu za niedozwolone postanowienie umowne. Zgodnie z art k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). W pierwszej kolejności wskazać należało, że nie ulegało wątpliwości, iż 3 ust. 3 umowy nr umowa o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych mplan waloryzowany kursem CHF z dnia 7 grudnia 2007 roku nie określał w sposób jednoznaczny głównego świadczenia stron. Okoliczność ta nie była również sporna pomiędzy stronami postępowania, dlatego też jako pierwsza przesłanka uznania klauzuli za niedozwoloną nie wymagała odrębnej analizy. Jeżeli chodzi o drugą z przesłanek uznania klauzuli za niedozwoloną, a mianowicie przesłankę indywidualnego uzgodnienia, to wskazać należy, że w toku niniejszego postępowania strona pozwana argumentowała, że powodowie mieli świadomość uzależnienia udzielenia kredytu od wpłacenia wkładu własnego, lub też w jego braku, zabezpieczenia kredytu właśnie poprzez ubezpieczenie niskiego wkładu własnego. W niniejszej sprawie to na stronie pozwanej spoczywał ciężar wykazania, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie. Zgodnie bowiem z art k.c. ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. W ocenie Sądu strona pozwana powyższemu obowiązkowi nie sprostała. Okoliczności takiej nie można wywieść na podstawie powołania się na zapisy 3 ust. 3 umowy kredytowej. Po przeanalizowaniu treści przedmiotowego przepisu stwierdzić należało w pierwszej kolejności, że choć w istocie zawierały informacje dotyczące obowiązku ustanowienia zabezpieczenia kredytu w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, nie mogą być

11 one uznane za wyczerpujące i wystarczające do całościowej oceny treści stosunku prawnego wynikającego z zawartej umowy ubezpieczenia. Wskazana klauzula ze względu na swoją zdawkowość powoduje dezorientację konsumenta co do jego praw i obowiązków. Nie wyjaśnia podstawowych elementów powstałego stosunku prawnego. Nie zawiera nawet odesłania do regulacji, która wyjaśniałby zasady działania ubezpieczenia, wyliczania składki, automatycznego przedłużania ubezpieczenia itd.. Samo zaś umieszczenie w umowie kredytowej spornej klauzuli nie pozwala tym bardziej stwierdzić rzeczywistego wpływu kredytobiorcy na jej ostateczną treść. Wskazać należy, że wniosek kredytowy został wypełniony zgodnie z formularzem udostępnianym przez pozwany bank, natomiast umowa kredytowa została zawarta na podstawie wzorca umownego. Należy wobec tego stwierdzić, że strona powodowa nie miała wpływu na treść umowy. Sama świadomość istnienia spornego zapisu umownego i jego treści po stronie kredytobiorcy oczywiście nie świadczy o ich realnym wpływie na treść klauzuli. Pozwany w niniejszym postępowaniu opierał się przede wszystkim na twierdzeniu, że sporna klauzula umowna nie kształtuje praw i obowiązków kredytobiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i nie narusza rażąco jego interesów. Przez rażące naruszenie interesów konsumenta należy rozumieć nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku zobowiązaniowym (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 lipca 2005 roku, I CK 832/04). Również działanie wbrew dobrym obyczajom, w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego oznacza tworzenie przez przedsiębiorcę takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową stron stosunku umownego. Przy czym w stosunkach z konsumentami oceny zachowań przedsiębiorców należy dokonywać w świetle takich wartości jak: lojalność, uczciwość, szczerość, zaufanie, rzetelność czy fachowość. Postanowienia umów, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z ww. wartościami, a zatem sprzecznie z zasadami etyki, moralności i aprobowanymi społecznie

12 obyczajami kontraktowymi, kwalifikować należy zawsze jako sprzeczne z dobrymi obyczajami w rozumieniu przepisu art k.c. Z reguły za sprzeczne z dobrymi obyczajami uznaje się również działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności (tak też trafnie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie w wyroku z dnia 29 kwietnia 2011 roku, XVII AmC 1327/09). Sąd jest zatem obowiązany do badania i oceny, czy konkretne klauzule umowne przekraczają zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej w zakresie kształtowania praw i obowiązków stron konsumenckiego stosunku obligacyjnego (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 lipca 2005 roku, I CK 832/04 oraz Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 18 czerwca 2013 roku, VI ACa 1698/12). W ocenie Sądu, zakwestionowane przez stronę powodową postanowienie umowne spełniało obie z ww. przesłanek. W ocenie Sądu rażąco naruszające interes powodów jak i sprzeczne z dobrymi obyczajami było doprowadzenie przez pozwany bank, do obciążenia powodów składką ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, w sytuacji nie poinformowania ich o istotnych postanowieniach tego produktu, w szczególności co do tego: jaka kwota kredytu udzielanego powodom jest objęta ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego, w jaki sposób oblicza się składkę tego ubezpieczenia (co miało istotne znaczenie, w sytuacji gdy kredyt udzielony powodom był waloryzowany kursem CHF); kto jest ubezpieczonym w ramach tego ubezpieczenia, kiedy dochodzi do zdarzenia ubezpieczeniowego i na czym ono polega, w jakich okolicznościach i komu przysługuje regres. Te wszystkie okoliczności w ocenie Sądu skutkują rażącym naruszeniem interesu powodów. Inna bowiem jest sytuacja konsumenta, który znając wszystkie istotne cechy produktu w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, decyduje się na skorzystanie z tego produktu, z tej metody zabezpieczenia w celu uzyskania kredytu, w sytuacji gdy nie posiada wymaganego przez bank wkładu własnego, a inaczej musi być oceniana sytuacja osoby, która po pierwsze nie jest informowana w jakiej wysokości wymagany jest od niej wkład własny przez bank, a nadto jak

13 przedstawiają się istotne parametry zabezpieczenia w postaci ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, którego to kosztami pozwany bank obciąża konsumenta. Podkreślić należy, że zarówno sama umowa kredytowa objęta sporem jak i jakikolwiek inny stanowiący jej integralną część załącznik przekazany konsumentowi najpóźniej w dniu podpisania umowy nie udziela odpowiedzi na pytanie jaki jest sposób obliczenia wkładu minimalnego; co znamienne sam Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych w ramach mplanów hipotecznych w żadnym miejscu, w tym w rozdziale V Prawne Zabezpieczenia nie wskazuje, jaki procent wartości nieruchomości obejmuje tzw. ubezpieczenie niskiego wkładu własnego. Umowa oraz regulamin nie udzielały wprost odpowiedzi na pytanie, jaka kwota była objęta ubezpieczeniem niskiego wkładu własnego, jaka jest wysokość wkładu własnego. Z żadnego dokumentu nie wynikało, że pozwany bank udziela kredytu do 80% wartości nabywanej nieruchomości. Nie wskazano w jakiej walucie określony jest wymagany wkład własny oraz po jakim kursie bank będzie przeliczał spłacony kapitał z CHF na PLN, aby porównać spłaconą kwotę z brakującym na moment zawierania umowy wkładem własnym i podjąć decyzję co do zasadności kontynuacji ubezpieczenia. Brak było definicji wkładu własnego. Kredytobiorca nie wiedział, ile ochrona ubezpieczeniowa będzie trwała. Nie wiadomo było także, jakie inne zdarzenia, poza spłatą kapitału w wymaganej wysokości, mogą prowadzić do zakończenia ubezpieczenia, odpadnięcia obowiązku ochrony ubezpieczeniowej. Ponadto kredytobiorca nie miał żadnego wpływu na wybór zakładu ubezpieczeń. Nie miał nawet możliwości wglądu do umowy ubezpieczenia niskiego wkładu własnego i ogólnych warunków umowy. Kredytobiorca nie otrzymał informacji, iż stroną (uposażonym, wyłącznym beneficjentem) tej umowy był wyłącznie bank, zaś w przypadku zaistnienia zdarzenia ubezpieczeniowego i wypłaty przez ubezpieczyciela na rzecz banku odszkodowania, temu pierwszemu będzie przysługiwało w stosunku do kredytobiorcy roszczenie regresowe. W niniejszej sprawie już samo nieprzedstawienie powodom treści umowy ubezpieczenia uznać należało za dokonane z naruszeniem dobrych

14 obyczajów. Nieudzielenia stronie powodowej szczegółowych informacji o treści stosunku ubezpieczenia, a w szczególności pozbawienie jej możliwości zapoznania się z ogólnymi warunkami ubezpieczenia niskiego wkładu własnego celem uzyskania przez nich wiedzy o tym, jaki jest rzeczywisty zakres ochrony ubezpieczeniowej, jakie wypadki są objęte tą ochroną oraz jej warunki, nie usprawiedliwiał fakt, że zgodnie z postanowieniami umowy kredytowej powodowie nie byli stroną umowy ubezpieczenia, a co za tym idzie nie byli również uprawnieni do wyboru ubezpieczyciela. Zważyć bowiem należy, że zgodnie z kwestionowanym postanowieniem umowy to powodowie mieli pokryć koszty ubezpieczenia, co więcej mogli oni również stać się dłużnikami ubezpieczyciela z racji wypłaconego pozwanemu odszkodowania. Powodowie w istocie dysponowali jedynie wzorcem umownym z kilkulinijkowym postanowieniem odnośnie ubezpieczenia niskiego wkładu, które było warunkiem udzielenia kredytu hipotecznego, nie posiadając wiedzy o konsekwencjach, z jakimi wiązało się wykreowanie dodatkowego stosunku ubezpieczenia. Powodowie nie zostali poinformowani, do jakiej kwoty ubezpieczyciel może, w razie zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego i wypłaty z tego tytułu stronie pozwanej odszkodowania, zwrócić się z roszczeniem regresowym do powodów. Klauzula w kształcie zawartym w umowie kredytowej nie daje konsumentowi możliwości oceny zasadności zawarcia i kontynuowania umowy ubezpieczenia po upływie pierwszych 36 miesięcy okresu kredytowania, bowiem brak jest jakiegokolwiek zapisu wskazującego, na jaki okres umowa ubezpieczenia niskiego wkładu może zostać, po upływie 36 miesięcy, przedłużona. W treści postanowień przewidziano jedynie maksymalny okres trwania ubezpieczenia, który został określony na 108 miesięcy, a w ramach tego limitu pozwany może faktycznie dowolnie przedłużać ochronę ubezpieczeniową, na co konsument nie ma realnego wpływu. Ponad to warto zauważyć, że kalkulacje kredytowe sporządzone przez bank na potrzeby zawarcia umowy kredytowej wskazywały, że składki ubezpieczenia niskiego wkładu zależne były jedynie od wartości nieruchomości natomiast decyzja kredytowa i umowa określały podstawę wyliczenia składki jako procentu kwoty stanowiącej różnicę między

15 wkładem wymaganym a faktycznie wniesionym i nie definiując tych pojęć. Niezmienna pozostała jedynie kwota pierwszej składki w wysokości 1.470,00 zł, która po odnowieniu ubezpieczenia ulegała zmianie według zasad niewywodzących się z żadnych dokumentów podpisanych przez stronę powodową w związku z otrzymaniem kredytu. Konkludując, przedmiotowe postanowienia nie zawiera dostatecznie jasnych i precyzyjnych informacji, pozwalających kredytobiorcy na uzyskanie szczegółowej wiedzy o elementach wykreowanego stosunku ubezpieczenia dodatkowego. Mając na uwadze powyższe, należało stwierdzić że 3 ust. 3 umowy z dnia 7 grudnia 2007 roku nie wiązał powodów, przy jednoczesnym związaniu ich umową kredytową w pozostałym zakresie. Zgodnie z treścią przepisu art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Strona pozwana bez wątpienia uzyskała korzyść majątkową poprzez obciążenie powodów kosztami zawarcia przez siebie z ubezpieczycielem umowy ubezpieczenia niskiego wkładu w kredycie hipotecznym i wzbogaciła się o pobraną od powodów kwotą z tytułu składek ubezpieczenia niskiego wkładu. W ocenie Sądu, postanowienia dotyczące ubezpieczenia niskiego wkładu okazały się postanowieniami abuzywnymi, a zatem strona pozwana nie mogła obciążać powodów obowiązkiem uiszczenia składek z tego tytułu. Nie ulega przy tym wątpliwości, że w chwili pobierania od powodów składek na ubezpieczenie niskiego wkładu, powodowie nie wiedzieli o braku zobowiązania wobec pozwanego banku. Nie jest wobec tego zasadne powoływanie się przez pozwanego na art. 411 pkt 1 k.p.c., który stanowi, że nie można żądać zwrotu świadczenia, jeżeli zobowiązany wiedział, że nie był do świadczenia obowiązany. Takie stanowisko uzasadnia przede wszystkim fakt wniesienia pozwu po dacie wpisania do rejestru klauzul niedozwolonych postanowienia zbieżnego z kwestionowanym postanowieniem umowy kredytowej łączącej strony.

16 Oczywistym jest również, że bank po przekazaniu składki do TU ALLIANZ POLSKA S.A. pozostawał wzbogacony - poprzez zapłatę składki ubezpieczeniowej uzyskał on korzyść w postaci objęcia ochroną ubezpieczeniową. Mając na uwadze powyższe należało zasądzić na rzecz powodów kwotę 4.188,82 zł zgodnie z żądaniem pozwu. Okres od którego zasądzone zostały odsetki od całości dochodzonego roszczenia wynika z uregulowań art. art k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Termin spełnienia takiego świadczenia musi być wyznaczony zgodnie z art. 455 k.c., a więc niezwłocznie po wezwaniu skierowanym przez wierzyciela. W konsekwencji żądanie odsetek w przypadku bezpodstawnego wzbogacenia zasadne jest dopiero od chwili wezwania dłużnika przez wierzyciela na podstawie art. 455 k.c. do zwrotu wzbogacenia (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2003 r., sygn. I CKN 316/01, OSNC 2004, nr 7-8, poz. 117 i z dnia 3 lutego 2006 r., sygn. I CSK 17/05). Wymaga podkreślenia, iż ustawa wymaga niezwłocznego spełnia świadczenia po wezwanie dłużnika do jego wykonania, a nie jego natychmiastowego spełnienia. Przez niezwłoczne spełnienie świadczenia należy rozumieć jego realizację bez nieuzasadnionej w normalnym toku sprawy zwłoki. Oznacza to, iż należy brać tutaj pod uwagę, między innymi, wysokość kwoty, która ma być uiszczona i możliwość jej zgromadzenia przez pozwanego jak również procedurę jej ewentualnej wypłaty. Zważywszy, iż przedmiotowe wezwanie do zapłaty zostało doręczone stronie powodowej dnia 3 lutego 2017, roku tj. w piątek, termin 3 dniowy na spełnienie świadczenia upływał w poniedziałek 6 lutego 2017 roku, przez co stawał nie możliwy do spełnienia przez pozwaną. W związku z tym Sąd orzekł o zasadności odsetek zgodnie z przytoczonymi powyżej przepisami tj. od dnia 11 lutego 2017 roku, uznając za odpowiedni 7 dniowy termin do niezwłocznego spełnienia świadczenia dnia zapłaty po wezwanie dłużnika do jego wykonania.. Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w pkt. 1 i 2 sentencji wyroku

17 O kosztach procesu orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art k.p.c. Pozwany jako strona przegrywająca proces zobowiązany jest zwrócić powodom poniesione przez nich koszty procesu w wysokości 1.144,00 zł, które obejmowały: opłatę od pozwu 210 zł, kwotę 900,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego zgodnie z 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. poz. 1804) tytułem kosztów zastępstwa procesowego, oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 34 złotych. Mając powyższe na względzie orzeczono jak w sentencji. Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego i pełn. powoda r.