Latex. Komputerowy skład tekstu. Akademia im. Jan Długosza.

Transkrypt

1 Latex dr hab. Bożena Woźna-Szcześniak Akademia im. Jan Długosza Komputerowy skład tekstu

2 Czego się nauczymy? Pisać proste dokumenty w L A T E X(wym. Latech), oparte o klasę article. Przekształcić plik źródłowy L A T E X-a do pliku pdf przy pomocy narzędzia pdflatex. Definiować etykiety i stosować je do tworzenia wzajemnych odsyłaczy. Tworzyć automatyczne spisy tabel przy pomocy \tableofcontents. Cytwoać literaturę przy pomocy komendy \cite. Generować automatycznie bibliografię przy pomocy narzędzia \bibtex. Zarzadzać struktura dokumentu i samym procesem pisania przy pomocy narzędzia \include. Kontrolować wyglad dokumentu poprzez wybór odpowiedniej klasy i jej parametrów. i wiele wiele więcej...

3 Za i Przeciw - Przeciw Względnie trudny do nauczenia i stosowania. Nie pracuje w trybie wysiwyg. Posiada małe wsparcie dla wbudowanych znaczników. Stosowanie niestandardowych fontów nie jest proste. Tworzenie nowych układów graficznych dokumentu jest czasochłonne. Nie ma automatycznego sprawdzania pisowni. Poprawne ustawienie opływania tekstu wokół rysunków wymaga praktyki. Rozbudowany system pakietów. Ciężko stworzyć dokument o nieokreślonej, bałaganiarskiej strukturze :)

4 Za i Przeciw - Za Wysokiej jakości skład tekstu.

5 Za i Przeciw - Za Wysokiej jakości skład tekstu. Bardzo dobre wsparcie dla automatycznego dzielenia wyrazów.

6 Za i Przeciw - Za Wysokiej jakości skład tekstu. Bardzo dobre wsparcie dla automatycznego dzielenia wyrazów. Niezwykle wygody skład tekstu matematycznego - używane sa znaki pisarskie dostępne bezpośrednio na klawiaturze.

7 Za i Przeciw - Za Wysokiej jakości skład tekstu. Bardzo dobre wsparcie dla automatycznego dzielenia wyrazów. Niezwykle wygody skład tekstu matematycznego - używane sa znaki pisarskie dostępne bezpośrednio na klawiaturze. Bardzo wiele wydawców i konferencji (nie koniecznie naukowych) akceptuje/wymaga tekst złożony w L A T E X.

8 Za i Przeciw - Za Wysokiej jakości skład tekstu. Bardzo dobre wsparcie dla automatycznego dzielenia wyrazów. Niezwykle wygody skład tekstu matematycznego - używane sa znaki pisarskie dostępne bezpośrednio na klawiaturze. Bardzo wiele wydawców i konferencji (nie koniecznie naukowych) akceptuje/wymaga tekst złożony w L A T E X. L A T E X to kompletny język programowania.

9 Za i Przeciw - Za Wysokiej jakości skład tekstu. Bardzo dobre wsparcie dla automatycznego dzielenia wyrazów. Niezwykle wygody skład tekstu matematycznego - używane sa znaki pisarskie dostępne bezpośrednio na klawiaturze. Bardzo wiele wydawców i konferencji (nie koniecznie naukowych) akceptuje/wymaga tekst złożony w L A T E X. L A T E X to kompletny język programowania. Można pisać i rozpowszechniać notatki/ksi ażki/prezentacje w postaci źródłowej.

10 Za i Przeciw - Za Wysokiej jakości skład tekstu. Bardzo dobre wsparcie dla automatycznego dzielenia wyrazów. Niezwykle wygody skład tekstu matematycznego - używane sa znaki pisarskie dostępne bezpośrednio na klawiaturze. Bardzo wiele wydawców i konferencji (nie koniecznie naukowych) akceptuje/wymaga tekst złożony w L A T E X. L A T E X to kompletny język programowania. Można pisać i rozpowszechniać notatki/ksiażki/prezentacje w postaci źródłowej. L A T E X jest wysoce konfiguracyjny.

11 Za i Przeciw - Za Wysokiej jakości skład tekstu. Bardzo dobre wsparcie dla automatycznego dzielenia wyrazów. Niezwykle wygody skład tekstu matematycznego - używane sa znaki pisarskie dostępne bezpośrednio na klawiaturze. Bardzo wiele wydawców i konferencji (nie koniecznie naukowych) akceptuje/wymaga tekst złożony w L A T E X. L A T E X to kompletny język programowania. Można pisać i rozpowszechniać notatki/ksiażki/prezentacje w postaci źródłowej. L A T E X jest wysoce konfiguracyjny. Można dokonać automatycznej konwersji źródła w L A T E X do html/ps/pdf/docbook.

12 Za i Przeciw - Za Automatyczna i bardzo prosta numeracja rozdziałów, tabel, rysunków,...

13 Za i Przeciw - Za Automatyczna i bardzo prosta numeracja rozdziałów, tabel, rysunków,... Zarzadzanie bibliografia.

14 Za i Przeciw - Za Automatyczna i bardzo prosta numeracja rozdziałów, tabel, rysunków,... Zarzadzanie bibliografia. Bardzo stabilny, wolny, i osi agalny na wiele platform (Windows, Linux, MacOsX).

15 Za i Przeciw - Za Automatyczna i bardzo prosta numeracja rozdziałów, tabel, rysunków,... Zarzadzanie bibliografia. Bardzo stabilny, wolny, i osiagalny na wiele platform (Windows, Linux, MacOsX). L A T E X ma możliwość pisania komentarzy.

16 Za i Przeciw - Za Automatyczna i bardzo prosta numeracja rozdziałów, tabel, rysunków,... Zarzadzanie bibliografia. Bardzo stabilny, wolny, i osiagalny na wiele platform (Windows, Linux, MacOsX). L A T E X ma możliwość pisania komentarzy. Może zrobić plamę z kawy na Twoim papierze :).

17 Za i Przeciw - Za Automatyczna i bardzo prosta numeracja rozdziałów, tabel, rysunków,... Zarzadzanie bibliografia. Bardzo stabilny, wolny, i osiagalny na wiele platform (Windows, Linux, MacOsX). L A T E X ma możliwość pisania komentarzy. Może zrobić plamę z kawy na Twoim papierze.

18 Za i Przeciw - Za Automatyczna i bardzo prosta numeracja rozdziałów, tabel, rysunków,... Zarzadzanie bibliografia. Bardzo stabilny, wolny, i osiagalny na wiele platform (Windows, Linux, MacOsX). L A T E X ma możliwość pisania komentarzy. Może zrobić plamę z kawy na Twoim papierze:). Co najważniejsze to: L A T E X to niezła zabawa!

19 Wszystko zaczęło się od TeX-a TeX Twórca TeX a (wym. techa) jest wybitny amerykański matematyk i pionier informatyki, Donald Knuth, który zirytowany kiepskim wydrukiem swoich prac postanowił opracować standard pozwalajacy zyskać pewność otrzymania dokumentu o ściśle określonych parametrach. Donald Knuth

20 Czym właściwie jest TeX? TeX jest profesjonalnym narzędziem służacym do składania tekstów, ze szczególnym uwzględnieniem matematyki i tekstów naukowych. Został stworzony na potrzeby tych, którym zależy na estetycznym, jednolitym i profesjonalnym wygladzie ważnych dokumentów. Nazwa TeX pochodzi od greckiego TEXVN - sztuka. Projektujac publikację wydajemy polecenia, a następnie traktujemy powstały tekst programem TeX. Program wymaga ścisłego formułowania naszych życzeń, pozwalajac jednocześnie na obiektowe podejście do zagadnienia definiujemy obiekty takie jak akapity, tytuły, listy, skorowidze, spisy itp. i określamy sposoby składu tych obiektów: marginesy, czcionkę, odstępy itp.

21 LaTeX L A T E X został napisany jako rozszerzenie TeX-a.

22 LaTeX L A T E X został napisany jako rozszerzenie TeX-a. L A T E X jest proceduralnym językiem znaczników i posiada zestaw instrukcji (poleceń, makrodefinicji, makr) umożliwiajacy bardziej przystępny niż w przypadku TeX-a skład tekstu.

23 LaTeX L A T E X został napisany jako rozszerzenie TeX-a. L A T E X jest proceduralnym językiem znaczników i posiada zestaw instrukcji (poleceń, makrodefinicji, makr) umożliwiajacy bardziej przystępny niż w przypadku TeX-a skład tekstu. Do formatowania dokumentu L A T E X wykorzystuje TeX-a, przekształcajac własne instrukcje do postaci TeX-a. Pierwsza wersję L A T E X-a opracował Leslie Lamport.

24 Organizacja pracy Napisz źródłowy document tekstowy w L A T E X. Plik powinien mieć rozszerzenie.tex. Przekształć go w plik typu.pdf, czyli w portable document format plik. Pokaż wynikowy plik.pdf przy pomocy dowolnej przegladarki pdf. Wydrukuj plik pdf, jeśli jest taka potrzeba. Unix/Linux $ pdflatex <base name>.tex

25 Pliki pomocnicze L A T E X używa wielu plików pomocniczych, aby przechowywać dodatkowe informacje. Pliki pomocnicze moga być również tworzone przez zewnętrzne programy. Jeśli plik pomocniczy ulega zmianie, to L A T E X może nieprawidłowo interpretować tekst źródłowy (np. numery rysunków, numery tabel, itp). Jeśli się tak stanie, ponownie wykonaj polecenie pdflatex na pliku źródłowym. Pamiętaj, że zazwyczaj latex informuje o takiej sytuacji za pomoca ostrzeżenia. Unix/Linux $ p d f l a t e x Latex01. tex... LaTeX Warning : Label ( s ) may have changed. Rerun to get cross references r i g h t.

26 Każdy dokument składany w L A T E X złożony jest z dwóch części: preambuły oraz części głównej. Preambuła Rozpoczyna się poleceniem \documentclass[opcje]{klasa} określajac typ tworzonego dokumentu. Zawiera wszelkie definicje poleceń i wygladu całości naszego dokumentu. Tu będziemy definiować m.in. w jakim języku będziemy pisać, jakiej czcionki użyć, jakie dodatkowe polecenia dołaczyć. Część główna dokumentu Zaczyna się od polecenia \begin{document}, a kończy \end{document}. Po niej tekst jest ignorowany.

27 Program w L A T E X Typowy plik zawierajacy kod w L A T E X \ documentclass [ a4paper,11 pt ] { a r t i c l e } % Zastosuj p a k i e t mathptmx. \ usepackage { mathptmx } \ author {B. Wozna Szczesniak } \ t i t l e { Wprowadzenie do \ LaTeX } \ date { \ today } \ begin { document } % Zaczynamy \ m a k e t i t l e \ s e c t i o n { Wprowadzenie } S t a r t \ s e c t i o n { Uwagi ko \ { n } cowe } Koniec \ end { document }

28 Klasy dokumentów Każdy dokument w L A T E X napisany jest przy zastosowaniu pewnej klasy dokumentu. \ documentclass{<nazwa klasy>} Każda klasa zawiera ogólne reguły składania danego dokumentu. Plik klasy ma rozszerzenie.cls Przykładowe klasy standardowe: article - artykuły, krótkie opracowania... book - ksiażka report - dłuższe opracowania, dysertacje magisterskie i doktorskie... letter - list beamer - prezentacja

29 Klasy dokumentów - typowe opcje 10pt, 11pt, 12pt Ustalenie stopnia pisma dla tekstu zasadniczego dokumentu. Domyślna wartościa jest 10 punktów oneside, twoside Druk na jednej lub na dwóch stronach kartki papieru. W klasach article i report domyślna opcja jest oneside, natomiast w klasie book - twoside. onecolumn, twocolumn Skład jedno- lub dwułamowy (dwukolumnowy) a4paper, letterpaper Ustalenie wymiarów papieru. Wartościa domyślna jest letterpaper. Inne dopuszczalne wartości to: a5paper, b5paper, executivepaper i legalpaper.

30 Pakiety Pakiety rozszerzaja możliwości L A T E X-a. Sam L A T E X nie ma na przykład instrukcji do dołaczania grafiki, kolorowania tekstu, łamania dużych tabel, itp. Dołacza się je poleceniem: \ usepackage[opcje]{pakiet} gdzie pakiet oznacza nazwę pakietu, a opcje - listę rozdzielonych przecinkami opcji.

31 Przykładowe pakiety \ usepackage{amsmath} - ułatwia formatowanie formuł. \ usepackage{amssymb} - zawiera liczne symbole wykorzystywane w składzie matematycznym. \ usepackage{fancyhdr} - umożliwia definiowanie własnych nagłówków i stopek stron. \ usepackage{graphicx} - wspiera umieszczanie grafik w dokumencie.

32 L A T E X: \usepackage L A T E X: zastosowanie polecenia \ usepackage { mathptmx } Pakiet mathptmx ustawia domyślny font dokumentu na Times Roman. Font ten jest bardzo zwięzły i można zaoszczędzić dzięki niemu wiele cennych stron.

33 L A T E X: Kodowanie znaków L A T E X: zastosowanie polecenia \ usepackage [ T 1 ] { fontenc } \ usepackage [ u t f 8 ] { inputenc } Pakiet inputenc odpowiada za kodowanie znaków w pliku wejściowym. Parametr utf8 oznacza, że nasz plik źródłowy zapisany jest w stronie kodowej utf8. Pakiet fontenc odpowiada za kodowanie znaków w pliku wynikowym (.pdf,.ps).

34 L A T E X: Przykład L A T E X: zastosowanie polecenia Patrz: {./lab/cw5.tex}

35 L A T E X: \author, \title, and \date L A T E X: zastosowanie polecenia \ author {B. Wozna Szczesniak } \ t i t l e { Wprowadzenie do \ LaTeX } \ date { \ today } L A T E X: zastosowanie polecenia \ author { Donald E. Knuth \ and B. Wozna Szczesniak } L A T E X: zastosowanie polecenia \ author { Donald E. Knuth \ thanks { Dziekuje za uwage! } }

36 L A T E X: Środowisko abstract L A T E X: zastosowanie polecenia \ begin { a b s t r a c t } Ten dokument wprowadzi c i e w swiat \ LaTeX a. \ end { a b s t r a c t } Środowisko abstrakt służy do formatowania streszczeń.

37 Spacje, komentarze, akapity Odstępy (spacje), znaki tabulacji i pojedynczy znak przejścia do nowej linii sa traktowane jako spacja. Wiele znaków spacji jest traktowane jako jedna spacja. Pusta linia rozpoczyna nowy akapit. Znak % to znak komentarza - znaki występujace po nim w danej linii sa ignorowane.

38 Spacje, komentarze, akapity Wejście To j e s t pierwsze zdanie w pierwszym a k apicie. To j e s t drugie zdanie w drugim a k a p i c i e. A to j e s t %komentarz. A to j e s t wlasciwy d r u g i %a k a p i t a k a p i t. To j e s t drugie zdanie w tym a k ap i c i e. \ \ To j e s t t r z e c i a k a p i t : ) He heee he..... Wyjście To jest pierwsze zdanie w pierwszym akapicie. To jest drugie zdanie w drugim akapicie. A to jest A to jest wlasciwy drugi akapit. To jest drugie zdanie w tym akapicie. To jest trzeci akapit :) He heee he...

39 Hierarchia dokumentu part chapter section subsection subsubsection paragraph subparagraph

40 Hierarchia dokumentu Sposoby użycia \ chapter { Odstepy miedzy wierszami i i n t e r l i n i e } \ s e c t i o n { Automatyczne odstepy } Sposoby użycia \ chapter { Odstepy miedzy wierszami i i n t e r l i n i e } \ s e c t i o n { Automatyczne odstepy } Sposoby użycia \ chapter [ Odstepy ] { Odstepy miedzy wierszami i i n t e r l i \ s e c t i o n [ Odstepy ] { Automatyczne odstepy }

41 Hierarchia dokumentu - Przykład L A T E X: zastosowanie polecenia Patrz: {./lab/cw6.tex}

42 L A T E X: \usepackage{polski} L A T E X: Aby rozdziały były po polsku. \ usepackage { p o l s k i } Pakiet polski odpowiada za spolszczenie nazw rozdziałów, spolszczenie dat, zapewnienie poprawnego łamania wyrazów języka polskiego, itp. Pełna dokumentacja pakietu: ftp://ftp.gust.org.pl/tex/macros/latex/ contrib/polski/polski.pdf L A T E X: zastosowanie polecenia Patrz: {./lab/cw7.tex}

43 Organizacja dokumentu Dokładne omówienie organizacji dokumentu znajduje się w ksiażce: Robert Chwałowski. Typografia typowej ksiażki. ISBN: Format: B5, stron: 112. Helion, Karty tytułowe: Karty tytułowe moga zawierać cztery strony (tzw. czwórka tytułowa) lub dwie strony (tzw. dwójka tytułowa). W skład czwórki tytułowej wchodza: strona przedtytułowa, strona przytytułowa, strona tytułowa i strona redakcyjna. W skład dwójki tytułowej wchodza: strona tytułowa i strona redakcyjna. Materiały wprowadzajace: Uwagi wstępne Przedmowy Dedykacje, itp.

44 Tekst główny Karty końcowe: Indeks, Posłowie, Bibliografia, Podziękowania,... Organizacja dokumentu

45 Organizacja dokumentu - przykład \ documentclass [12 pt, a4paper ] { book } \ begin { document } \ f r o n t m a t t e r \ m a k e t i t l e \ t a b l e o f c o n t e n t s \ mainmatter... \ chapter { Pojedyncza spacja pomiedzy zdaniami } \ chapter { Cudzyslowy }... \ backmatter \ appendix \ chapter { Acknowledgement } \ a ddcontentsline { toc } { chapter } { \ bibname } \ b i b l i o g r a p h y { db } \ end { document }

46 Organizacja dokumentu - przykład L A T E X: zastosowanie polecenia Patrz: {./lab/cw8.tex}

47 Zarzadzanie dużymi dokumentami % \ i n c l u d e o n l y moze byc t y l k o w preambule \ i n c l u d e o n l y { A b s t r a c t. tex, MainResults. tex } \ begin { document } % \ i n c l u d e mozna stosowac w dokumencie glownym \ i n c l u d e { A bstract. tex } \ i n c l u d e { I n t r o d u c t i o n. tex } \ i n c l u d e { Notation. tex } \ i n c l u d e { MainResults. tex } \ i n c l u d e { Conclusion. tex } \ end { document }

48 Etykiety i wzajemne odwołania Wejście \ chapter { Wprowadzenie } Podsumowanie znajduje s i e w Rozdziale ~\ r e f { TheEnd }. \ chapter { Wnioski koncowe } \ l a b e l { TheEnd } Wyjście Rozdział 1 Wprowadzenie Podsumowanie znajduje sie w Rozdziale 2. Rozdział 2 Wnioski koncowe

49 Etykiety i wzajemne odwołania Wejście \ chapter { Wprowadzenie } Podsumowanie znajduje s i e w Rozdziale ~\ r e f { TheEnd }. Wnioski koncowe zaczynaja s i e na s t r o n i e ~\ pageref { TheEnd } \ chapter { Wnioski koncowe } \ l a b e l { TheEnd } Wyjście Rozdział 1 Wprowadzenie Podsumowanie znajduje sie w Rozdziale 2. Wnioski koncowe zaczynaja sie na stronie 3. Rozdział 2 Wnioski koncowe

50 L A T E X: \usepackage{prettyref} Przykład... \ usepackage { p r e t t y r e f }... \ newrefformat { ch } { Rozdziale ~\ r e f { # 1 } } \ newrefformat { sec } { Podrozdziale ~\ r e f { # 1 } } \ newrefformat { f i g } { Rysunku ~\ r e f { # 1 } } \ begin { document } \ chapter { Pojedyncza spacja pomiedzy zdaniami } W \ p r e t t y r e f { ch : Main } piszemy o cudzyslowach \ chapter { Cudzyslowy } \ l a b e l { ch : Main } \ end { document }

51 L A T E X: \usepackage{prettyref} L A T E X: zastosowanie i wykonanie polecenia Patrz: {./lab/cw9.tex}

52 Cytowania W L A T E X styl bibliografii (literatury) oraz etykiet jest wysoce konfigurowalny. Etykiety moga być postaci: liczba: w tekście występuje jako [<liczba>], np [12]. nazwisko i rok: w tekście występuje jako [<Nazwisko>, <rok>], [Kowalski, 1999].... wybór stylu bibliografii zależy od wielu czynników, np. w przypadku wydawnictw seryjnych bezpośrednio narzucany jest przez wydawce.

53 L A T E X: Listy odwołań Przykład \ begin { document } \ m a k e t i t l e \ i n c l u d e { A bstract. tex } \ clearpage \ t a b l e o f c o n t e n t s \ l i s t o f f i g u r e s \ l i s t o f t a b l e s.. \ end { document } L A T E X: zastosowanie i wykonanie polecenia Patrz: {./lab/cw10.tex}