TERMINARZ WOJEWÓDZKICH KONKURSÓW PRZEDMIOTOWYCH DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH I GIMNAZJÓW W ROKU SZKOLNYM 2012/2013. Konkurs Etap I Etap II Etap III

Transkrypt

1 TERMINARZ WOJEWÓDZKICH KONKURSÓW PRZEDMIOTOWYCH DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH I GIMNAZJÓW W ROKU SZKOLNYM 2012/2013 Konkurs Etap I Etap II Etap III Konkurs Przedmiotowy z Języka Polskiego z Elementami Historii Konkurs Przedmiotowy z Matematyki z Elementami Przyrody szkoły podstawowe 8 listopada 2012 r. 7 stycznia 2013 r. 9:00 10:30 9:00 10:30 9 listopada 2012 r. 8 stycznia 2013 r. 9:00 10:30 9:00 10:30 27 lutego 2013 r lutego 2013 r WYCIĄG Z REGULAMINU KONKURSU PRZEDMIOTOWEGO Z JĘZYKA POLSKIEGO Z ELEMENTAMI HISTORII ORAZ Z KONKURSU MATEMATYKA Z ELEMENTAMI PRZYRODY DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W ROKU SZKOLNYM 2012/ Zakresy wiedzy i umiejętności oraz proponowanej bibliografii na poszczególne etapy Konkursu 1. Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Języka Polskiego z Elementami Historii dla uczniów szkół podstawowych obejmuje i poszerza treści podstawy programowej ww. przedmiotu. 2. Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Matematyki z Elementami Przyrody dla uczniów szkół podstawowych obejmuje i poszerza treści podstawy programowej ww. przedmiotu. 3. Szczegółowy zakres wiedzy i umiejętności wymagany na poszczególnych etapach Konkursu oraz wykaz proponowanych lektur zawiera ZAŁĄCZNIK NR 1 I 1A do niniejszego Regulaminu. 7. Kryteria kwalifikacji uczestników Konkursu 1. Kryteria kwalifikacji uczestników Konkursu do poszczególnych etapów: 1) do I etapu szkolnego przystępują uczniowie na zasadzie dobrowolności, 2) do II etapu rejonowego kwalifikują się uczniowie - zwani dalej uczestnikami Konkursu, którzy w etapie szkolnym uzyskają co najmniej 80% punktów możliwych do zdobycia, 3) do III etapu wojewódzkiego kwalifikują się uczestnicy etapu rejonowego, którzy w tym etapie uzyskają co najmniej 84% punktów możliwych do zdobycia. 2. Uczestnicy etapu wojewódzkiego mogą uzyskać tytuł laureata lub finalisty: 1) laureatami zostają uczestnicy, którzy uzyskali co najmniej 90 % punktów możliwych do zdobycia, 2) pozostali uczestnicy zakwalifikowani do III etapu uzyskują tytuł finalisty. Laureat konkursu zwolniony jest ze sprawdzianu po klasie szóstej szkoły podstawowej i otrzymuje z niego max ilość punktów (40)

2 10. Zapewnienie bezpieczeństwa uczestnikom Konkursu II i III etapu Za zapewnienie bezpieczeństwa uczestnikom II i III etapu Konkursu w czasie dojazdu do miejsca przeprowadzania Konkursu, jego trwania, a także powrotu do szkoły odpowiada dyrektor szkoły, do której uczęszcza uczeń. 11. Zasady udziału w Konkursie Uczniowie biorą udział w Konkursie na jednakowych zasadach, z wyjątkiem uczniów, o których mowa w Dostosowanie warunków przebiegu Konkursu do indywidualnych potrzeb psychofizycznych ucznia Dyrektor szkoły, do której uczęszcza uczestnik Konkursu, u którego stwierdzono: 1) ograniczenia sprawności ruchowej skutkujące koniecznością dostosowania warunków pracy do jego możliwości ruchowych, 2) chorobę przewlekłą wymagającą: podania posiłku, napoju, obecności pielęgniarki podczas przebiegu Konkursu lub wydłużenia czasu trwania Konkursu do 30 minut, na podstawie zgromadzonej w szkole dokumentacji powiadamia o tym fakcie Przewodniczącego właściwej Wojewódzkiej Komisji Konkursowej co najmniej na dwa dni przed terminem Konkursu, pisemnie uzasadniając konieczności dostosowania warunków organizacyjnych do potrzeb uczestnika Konkursu, ucznia jego szkoły. Wprowadzone dostosowania dla ucznia nie mogą naruszać warunku samodzielnej pracy uczestnika konkursu. IV. PRZEBIEG KONKURSU 1. Uczestnicy Konkursu wchodzą do sali pojedynczo, według kolejności na liście i losują miejsce przy stoliku. Uczniowie powinni mieć przy sobie dokument stwierdzający tożsamość i okazać go w razie potrzeby członkom komisji. 2. Po rozdaniu arkuszy spóźnieni uczestnicy mogą zostać wpuszczeni do sali. Decyzję w tej sprawie podejmuje przewodniczący komisji. W takim przypadku nie przedłuża się czasu pisania. 3. Po wejściu wszystkich uczestników Konkursu do sali przewodniczący komisji przypomina o: 1) konieczności sprawdzenia kompletności zestawu, 2) sposobie kodowania. 4. Członkowie komisji rozdają arkusze uczestnikom. 5. Uczestnicy sprawdzają, czy arkusze są kompletne. W razie potrzeby zgłaszają braki przewodniczącemu i otrzymują kompletne zestawy.

3 6. Uczestnicy kodują swoje prace zgodnie z instrukcją przewodniczącego. 7. Po czynnościach organizacyjnych przewodniczący zapisuje na tablicy (planszy), w widocznym miejscu, czas rozpoczęcia i zakończenia pracy. 8. W czasie trwania Konkursu uczestnicy nie mogą opuszczać sali. Przewodniczący komisji może zezwolić, w szczególnie uzasadnionej sytuacji, na opuszczenie sali po zapewnieniu warunków wykluczających możliwość kontaktowania się uczestnika z innymi osobami (nie dotyczy sytuacji, w której konieczne jest skorzystanie z pomocy medycznej). 9. Członkowie komisji nie mogą udzielać uczestnikom wyjaśnień dotyczących sposobu rozwiązywania zadań ani ich komentować. 10. W przypadku stwierdzenia niesamodzielnej pracy uczestnika lub zakłócania prawidłowego przebiegu Konkursu przewodniczący podejmuje decyzję o przerwaniu Konkursu dla danego uczestnika i unieważnia jego pracę. Fakt ten należy odnotować w protokole. 11. Jeśli uczestnik ukończył pracę przed czasem, zgłasza to przewodniczącemu komisji przez podniesienie ręki. Odbiór prac od uczestników, którzy ukończyli pracę przed czasem, musi być zorganizowany tak, by nie zakłócał pracy pozostałym piszącym, ale zgodnie z ust Po upływie czasu przeznaczonego na Konkurs przewodniczący informuje uczestników o jego zakończeniu i poleca zamknięcie zestawów oraz odłożenie ich na brzeg stolika. 13. Po zakończeniu pracy uczestnicy pozostają na swoich miejscach, dopóki członkowie komisji nie zezwolą im na opuszczenie sali. 14. Członkowie komisji odbierają od uczestników arkusze i sprawdzają w ich obecności: 1) poprawność kodowania, 2) kompletność materiałów. 15. Po zakończeniu Konkursu, gdy wszyscy uczestnicy opuszczą salę, członkowie komisji porządkują i kompletują arkusze, pakują je do kopert. 16. Sprawdzanie prac odbywa się: 1) w przypadku etapu szkolnego - w tym samym lub w następnym dniu, 2) w przypadku etapu rejonowego w tym samym dniu, a w szczególnie uzasadnionych sytuacjach w dniu następnym, 3) w przypadku etapu wojewódzkiego w terminie i miejscu wyznaczonym przez przewodniczącego komisji wojewódzkiej. 17. W razie niejasności bądź problemów z interpretacją klucza punktowania, przewodniczący komisji szkolnej lub rejonowej konsultuje się z przewodniczącym wojewódzkiej komisji konkursowej, a następnie podejmuje decyzję o sposobie punktowania. ZAŁĄCZNIK NR 1

4 Zakres wiedzy i umiejętności oraz proponowanej bibliografii Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego z Języka Polskiego z Elementami Historii dla uczniów szkół podstawowych woj. śląskiego w roku szkolnym 2012/2013 JĘZYK POLSKI Obszary umiejętności dotyczące wszystkich trzech etapów Konkursu. 1. Czytanie ze zrozumieniem różnych tekstów kultury, w tym tekstów poetyckich i prozatorskich, tekstów popularnonaukowych, przekazów ikonicznych, tekstów użytkowych. 2. Analiza i interpretacja tekstów literackich oraz pozaliterackich. Wyrażanie opinii, uczuć, uzasadnianie. 3. Funkcjonalne posługiwanie się wiedzą z zakresu nauki o języku. 4. Tworzenie spójnej i poprawnej językowo wypowiedzi pisemnej na określony temat. 5. Poszukiwanie i porządkowanie informacji. Wskazanie źródeł informacji. Etap szkolny Treści kształcenia. Uczeń: 1) zna podane niżej pojęcia i posługuje się nimi, dokonując analizy i interpretacji tekstu: a) temat i główna myśl utworu, zdarzenie, sytuacje przedstawione wprost i ukryte, wątek, bohater, czas i miejsce zdarzeń, b) nadawca i odbiorca wypowiedzi, c) tekst informacyjny, literacki, reklamowy, d) opowiadanie, baśń, legenda, mit, komiks, e) proza, poezja, f) wers, strofa (zwrotka), refren, g) porównanie, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy, uosobienie, ożywienie, fikcja literacka, realizm, prawdopodobieństwo, fantastyka; 2) wykorzystuje w praktyce wiedzę o języku poprzez: a) rozpoznawanie wypowiedzeń oznajmujących, pytających, rozkazujących, b) rozpoznawanie zdań pojedynczych rozwiniętych i nierozwiniętych, złożonych, równoważnika zdania, c) budowanie wskazanych wyżej wypowiedzeń i ich przekształcanie, d) wskazywanie i budowanie podmiotu oraz orzeczenia, e) rozróżnianie rzeczownika, przymiotnika, liczebnika, czasownika, przysłówka, f) określanie formy przypadków, liczb, czasów, osób i rodzajów gramatycznych, g) stosowanie poprawnych form gramatycznych wyrazów odmiennych; 3) tworzy wypowiedź pisemną w następujących formach gatunkowych: a) opowiadanie, b) opis przedmiotu, postaci, krajobrazu, c) ogłoszenie, zawiadomienie, d) zaproszenie, e) przepis, f) list prywatny, g) pamiętnik, dziennik, h) plan odtwórczy ramowy i szczegółowy;

5 4) zna i stosuje w praktyce podstawowe zasady ortografii i interpunkcji: a) pisownię nazw własnych, zapis u ó, rz ż, h ch, nie z czasownikami, rzeczownikami, przymiotnikami i przysłówkami, b) użycie w zdaniu pojedynczym kropki, przecinka, znaku zapytania, cudzysłowu, dwukropka, nawiasu, znaku wykrzyknika, myślnika; 5) posługuje się wiedzą na temat budowy i zastosowania słowników: ortograficznego, języka polskiego, encyklopedii oraz wyszukiwania informacji w Internecie. Bibliografia: Podręczniki do języka polskiego ustalone na II etap edukacyjny. Lektura dodatkowa: René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Nieznane przygody Mikołajka. Etap rejonowy Obowiązują treści kształcenia z etapu szkolnego, a ponadto uczeń: 1) zna podane niżej pojęcia i posługuje się nimi, dokonując analizy i interpretacji tekstu: a) dotyczące filmu i telewizji, w tym: scenariusz, reżyseria, scenografia, gra aktorska, plan filmowy, ujęcie, b) narrator i narracja, c) podmiot mówiący (liryczny), d) rytm, rym, e) przenośnia, f) powieść przygodowa, obyczajowa, młodzieżowa, g) bajka, przysłowie; 2) posługuje się w praktyce wiedzą o języku poprzez: a) stopniowanie przymiotników i przysłówków, b) rozpoznawanie zaimka, spójnika, przyimka i ich stosowanie w tekstach, c) rozpoznawanie przydawki, dopełnienia, okolicznika, d) rozróżnianie zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie, e) rozróżnianie samogłosek, spółgłosek, głosek ustnych nosowych, twardych miękkich, dźwięcznych bezdźwięcznych. 3) tworzy wypowiedź pisemną w następujących formach gatunkowych: a) opowiadanie z dialogiem odtwórcze lub twórcze, b) list oficjalny, c) instrukcja, d) sprawozdanie; 4) poprawnie używa znaków interpunkcyjnych w wypowiedzeniu złożonym; 5) posługuje się wiedzą na temat budowy i zastosowania słownika wyrazów obcych i słownika wyrazów bliskoznacznych. Bibliografia: Podręczniki do języka polskiego ustalone na II etap edukacyjny. Lektura dodatkowa: Edmund Niziurski, Sposób na Alcybiadesa.

6 ZAŁĄCZNIK NR 1A Zakres wiedzy i umiejętności oraz wykaz proponowanej bibliografii Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego z Matematyki z Elementami Przyrody dla uczniów szkół podstawowych woj. śląskiego w roku szkolnym 2012/2013 I. Obszary umiejętności sprawdzane na każdym etapie Konkursu z zakresu matematyki: 1) myślenie matematyczne, 2) korzystanie z podstawowych narzędzi matematyki w życiu codziennym, 3) prowadzenie elementarnych rozumowań matematycznych i uzasadnień. z zakresu przyrody: 1) całościowe postrzeganie rzeczywistości przyrodniczej, 2) wykorzystanie wiedzy do opisywania zjawisk przyrody, 3) dostrzeganie wzajemnych zależności człowieka i środowiska przyrodniczego. II. Treści kształcenia 1. Matematyka Etap I Własności liczb naturalnych: podzielność, cechy podzielności, liczby pierwsze, złożone. Rozkład liczby na czynniki pierwsze. Wyznaczanie NWW i NWD. Własności zapisu liczb w systemie dziesiętnym i rzymskim. Porównywanie liczb. Działania na liczbach naturalnych, ułamkach zwykłych i dziesiętnych dodatnich. Wyrażenia dwumianowane. Obliczanie ułamka danej liczby. Własności dzielenia z resztą. Kolejność wykonywania działań. Wykorzystanie własności ułamków w sytuacjach praktycznych. Porównywanie różnicowe i ilorazowe. Obliczanie kwadratów i sześcianów liczb. Wykonywanie obliczeń zegarowych, kalendarzowych w sytuacjach praktycznych. Proste prostopadłe i równoległe. Kąty i ich rodzaje. Trójkąty i czworokąty oraz ich własności. Obliczanie pól i obwodów wielokątów. Koło i okrąg oraz pojęcia z nimi związane. Obliczanie pola powierzchni i objętości prostopadłościanów. Wykorzystanie własności figur. Odczytywanie i interpretacja danych przedstawionych w tekstach, wykresach, tabelach i diagramach. Skala i plan. Zamiana i stosowanie jednostek długości, pola powierzchni, objętości, masy, czasu. Etap II Zakres treści obowiązujący w I etapie. Działania na liczbach całkowitych i ułamkach ujemnych. Zaokrąglanie liczb. Średnia arytmetyczna. Obliczenia związane z prędkością, drogą i czasem oraz zamiana jednostek prędkości. Konstruowanie i klasyfikacja trójkątów. Siatki i modele graniastosłupów i ostrosłupów prostych. Wykorzystanie własności figur w sytuacjach praktycznych. Rozwiązywanie zadań realistycznych z wykorzystaniem wiadomości i umiejętności objętych wymienioną tematyką. Etap III Zakres treści obowiązujący w I i II etapie. Wykorzystanie prostych wyrażeń algebraicznych i rozwiązywanie prostych równań pierwszego stopnia z jedną niewiadomą. Zadania dotyczące obliczenia procentu danej liczby. Rozwiązywanie zadań typu: Uzasadnij, że w obszarze wymienionej tematyki. 2. Przyroda Etap I Orientacja w terenie (kierunki, plan, mapa, skala, formy wklęsłe i wypukłe na mapie poziomicowej). Krajobraz okolicy obserwacje i opisy (składniki naturalnego krajobrazu,

7 sposoby zagospodarowania obszaru, typowe organizmy lasu, łąki, pola uprawnego, warstwy lasu). Pogoda i klimat( obserwacje meteorologiczne, cechy pogody w różnych porach roku, zależności pomiędzy wysokością Słońca, długością dnia a temperaturą w różnych porach roku). Etap II Krajobrazy Polski i Europy. Formy ochrony przyrody w Polsce. Walory turystyczne największych miast Polski. Państwa sąsiadujące z Polską i ich stolice. Czynności życiowe człowieka, etapy rozwoju, dojrzewanie biologiczne, zasady higieny. Zdrowie i troska o zdrowie. Wzajemne relacje człowieka i środowiska przyrodniczego. Etap III Zakres treści obowiązujący w I i II etapie. Właściwości różnych substancji i ich zastosowanie, w tym: metale i niemetale; masa, przewodnictwo cieplne i elektryczne, mieszaniny jednorodne i niejednorodne, woda i roztwory wodne; rozpuszczanie i krystalizacja, właściwości materii o różnych stanach skupienia (w szczególności rozszerzalność temperaturowa, sprężystość, kruchość, ciśnienie), przemiany chemiczne znane z życia codziennego (w szczególności spalanie, korozja, ścinanie białka). Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie. Ziemia we Wszechświecie (planety Układu Słonecznego, kształt Ziemi, teoria heliocentryczna Mikołaja Kopernika, ruchy Ziemi). Lądy i oceany. Krajobrazy świata. Forma Konkursu Zestaw konkursowy składał się będzie z: 1) zadań otwartych, 2) zadań wielokrotnego wyboru, 3) zadań na dobieranie, 4) zadanie typu prawda fałsz, 5) zadań z luką, 6) krzyżówki. Uwagi: 1. Ocena zadań otwartych obejmuje także poprawność zapisu i uzasadnienie odpowiedzi. 2. Uczestnicy nie mogą korzystać z kalkulatorów. 3. Uczniowie przynoszą na eliminacje wszystkich szczebli przybory do pisania oraz przybory do geometrii. III. Proponowana bibliografia: Matematyka 1. Andrzejewska U., Ślusarska K., 200 zadań i łamigłówek matematycznych dla uczniów klas IV- VI, wyd Bobiński Z., Nodzyński P., Uscki M., Koło matematyczne w szkole podstawowej, Wydawnictwo AKSJOMAT, Toruń, wyd Dostępne zbiory zadań dla szkoły podstawowej. 4. Rosół M., Konkursy matematyczne dla szkoły podstawowej, wyd Stryniewicz B., Bliskie spotkania z matematyką, wyd Zaremba D., Matematyka przy okazji zadania i testy dla klas IV VI, wyd Żurek A., Jędrzejewicz P., Zbiór zadań dla kółek matematycznych w szkole podstawowej.

8 Przyroda 1. Dostępne podręczniki, zeszyty ćwiczeń i atlasy do przyrody. 2. Światkowska M., Zrozumieć przyrodę. Zadania i ćwiczenia z przyrody dla klas 4 6 szkoły podstawowej, wyd. Tales 2008.

9 Etap wojewódzki Obowiązują treści kształcenia ustalone na etapy: szkolny i rejonowy, a ponadto uczeń: 1) zna wskazane niżej pojęcia i posługuje się nimi, dokonując analizy i interpretacji tekstu: a) wiersz rymowany i nierymowany (biały), b) akcja, fabuła, punkt kulminacyjny, c) fraszka, d) słownictwo związane z prasą: szpalta, redaktor, artykuł, wywiad, reportaż, e) słownictwo dotyczące widowiska teatralnego: dekoracja, charakteryzacja, kostiumy, rekwizyty, f) związki frazeologiczne z następujących kręgów tematycznych: rodzina, dom, szkoła; 2) posługuje się w praktyce wiedzą o języku poprzez: a) określanie budowy słowotwórczej wyrazów wskazywanie podstawy słowotwórczej i formantu, b) określanie funkcji formantów tworzenie zdrobnień, zgrubień, c) rozpoznawanie i poprawne stosowanie w tekście czasowników w trybach: orzekającym, przypuszczającym, rozkazującym; 3) tworzy wypowiedź pisemną w następujących formach gatunkowych: a) opis dzieła sztuki, b) charakterystyka, c) streszczenie, d) opowiadanie z dialogiem, z elementami opisu przedmiotu, postaci, krajobrazu, e) sprawozdanie z elementami recenzji. Bibliografia: Podręczniki do języka polskiego ustalone na II etap edukacyjny. Lektura dodatkowa: Małgorzata Musierowicz, Opium w rosole. HISTORIA I SPOŁECZEŃSTWO Obszary umiejętności dotyczące wszystkich trzech etapów Konkursu: 1. Odczytywanie ze zrozumieniem różnych tekstów kultury, w tym kształtujących tożsamość narodowość i postawę obywatelską, m.in. fragmentów kronik, pamiętników, listów, polskich pieśni patriotycznych, rozpoznawanie zabytków architektury i sztuki, także użytkowej, reprezentatywnych dla danej epoki. 2. Posługiwanie się kategoriami czasu i przestrzeni w celu porządkowania wydarzeń. 3. Przedstawianie przyczyn i skutków wydarzeń oraz zjawisk. 4. Wyrażanie opinii, wyjaśnianie, uzasadnienie. 5. Poszukiwanie i porządkowanie informacji. Wskazanie źródeł informacji. Etap szkolny Treści kształcenia

10 Uczeń: 1) podaje przykłady różnorodnych potrzeb człowieka oraz sposoby ich zaspokajania; 2) wyjaśnia znaczenie rodziny w życiu oraz wskazuje przykłady praw i obowiązków przysługujących poszczególnym członkom rodziny; 3) wyraża opinie na temat kultywowania tradycji i gromadzenia pamiątek rodzinnych; 4) opisuje swoją małą Ojczyznę, uwzględniając tradycję historyczno kulturową i problemy społeczno gospodarcze; 5) podaje przykłady rozmaitych form upamiętniania postaci i wydarzeń z przeszłości małej Ojczyzny; 6) wymienia i tłumaczy znaczenie najważniejszych świąt narodowych, symboli państwowych i miejsc ważnych dla pamięci narodowej; 7) wskazuje na mapie i opisuje główne regiony i miasta Polski; 8) podaje przykłady najważniejszych polskich zabytków; 9) wymienia mniejszości narodowe, etniczne żyjące w Polsce i opisuje ich kulturę, tradycje oraz wymienia miejsca najważniejszych skupisk Polaków na świecie; 10) podaje przykłady różnych źródeł historycznych i wyjaśnia, dlaczego należy je chronić; 11) opisuje życie przodków człowieka, w szczególności wskazuje różnicę między epoką kamienną, a epoką neolitu; 12) wyjaśnia znaczenie wynalazku pisma dla wspólnoty ludzkiej; 13) opisuje życie codziennie i rodzinne w państwach starożytnego Wschodu, w starożytnej Grecji i Rzymie; 14) charakteryzuje osiągnięcia ludów starożytnego Wschodu, starożytnej Grecji i Rzymu; 15) opowiada mity greckie; 16) charakteryzuje wierzenia oraz wymienia bogów starożytnych Greków i Rzymian; 17) opisuje narodziny chrześcijaństwa i jego rozpowszechnianie w czasach starożytnych; 18) opisuje życie pierwszych mieszkańców ziem polskich na przykładzie osady w Biskupinie; 19) opowiada legendy o początkach państwa polskiego. Bibliografia: Podręczniki do historii i społeczeństwa ustalone na II etap edukacyjny. Etap rejonowy Obowiązują treści kształcenia z poprzedniego etapu, a ponadto uczeń: 1) wskazuje plemiona zamieszkujące ziemie polskie; 2) opisuje panowanie pierwszych Piastów z uwzględnieniem chrztu Polski, zjazdu w Gnieźnie oraz otrzymania korony królewskiej; 3) wskazuje przyczyny oraz skutki dla dziejów państwa polskiego wydania testamentu Krzywoustego i sprowadzenia Krzyżaków do Polski; 4) opowiada o panowaniu Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego, z uwzględnieniem początku konfliktu z Zakonem Krzyżackim i powstaniem Akademii Krakowskiej; 5) charakteryzuje stan duchowny, rycerski, mieszczański i chłopski w średniowiecznej Polsce; 6) porównuje warunki życia w klasztorze, na zamku, w mieście i na wsi w okresie średniowiecza; 7) opisuje odkrycia Krzysztofa Kolumba oraz wymienia następstwa wypraw odkrywczych dla Europy i dla Ameryki;

11 8) opowiada o życiu Mikołaja Kopernika, wyjaśnia jego zasługi dla nauki światowej; 9) wyjaśnia przyczyny unii polsko litewskiej; 10) opowiada o przyczynach i skutkach bitwy pod Grunwaldem; 11) wyjaśnia znaczenie pojęcia złoty wiek w odniesieniu do panowania dwóch ostatnich Jagiellonów; 12) charakteryzuje obowiązki szlachcica wobec państwa, używając pojęć: sejm, sejmik, pospolite ruszenie; 13) wyjaśnia, na czym polegała unia lubelska; 14) opisuje, w jaki sposób dokonywano wyboru króla w II połowie XVI wieku, z uwzględnieniem postaci Henryka Walezego i Stefana Batorego; 15) omawia wydarzenia potopu szwedzkiego, z uwzględnieniem obrony Częstochowy i postaci Stefana Czarnieckiego; 16) opisuje wyprawę wiedeńską Jana III Sobieskiego, używając pojęć: oblężenie, odsiecz, sułtan, husaria, wezyr; 17) podaje przykłady naprawy państwa polskiego za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, z uwzględnieniem Konstytucji 3 maja; 18) omawia wydarzenia powstania kościuszkowskiego, używając pojęć: naczelnik, przysięga Kościuszki, kosynierzy; 19) wyjaśnia, w jakich okolicznościach doszło do upadku państwa polskiego. Bibliografia: Podręczniki do historii i społeczeństwa ustalone na II etap edukacyjny. Etap wojewódzki Obowiązują treści kształcenia ustalone na etapy szkolny i rejonowy, a ponadto uczeń: 1) omawia ideę walki Polaków za wolność naszą i waszą na przykładzie działalności Legionów Polskich we Włoszech, z uwzględnieniem postaci: Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Wybickiego, Napoleona I; 2) opisuje najważniejsze wydarzenia powstania listopadowego i styczniowego, z uwzględnieniem postaci: Piotra Wysockiego, Józefa Bema i Romualda Traugutta; 3) wymienia cele walki powstańców oraz przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranych powstaniach; 4) omawia walkę o język polski w nauczaniu; 5) charakteryzuje zasługi Jana Matejki, Stanisława Moniuszki, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego, Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza, Marii Konopnickiej, Marii Skłodowskiej Curie, Heleny Modrzejewskiej dla rozwoju kultury polskiej; 6) rozróżnia emigrację polityczną i zarobkową; 7) opowiada o rozwoju uprzemysłowienia w XIX wieku, używając pojęć: maszyna parowa, kolej żelazna, statek parowy, silnik elektryczny, telegraf, fabryka; 8) wskazuje najważniejsze etapy I wojny światowej, z uwzględnieniem pojęć: trójprzymierze, trójporozumienie, wojna pozycyjna, wojna totalna; 9) wymienia zewnętrzne i wewnętrzne czynniki decydujące o odzyskaniu niepodległości przez Polskę; 10) opowiada o zasługach dla państwa polskiego Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Ignacego Jana Paderewskiego, Józefa Hallera; 11) omawia sukcesy w polityce, gospodarce i kulturze w II Rzeczpospolitej;

12 12) podaje cechy polityki Stalina i Hitlera wobec własnych społeczeństw i państw podbitych; 13) wskazuje najważniejsze etapy II wojny światowej, z uwzględnieniem roli, jaką odegrali w nich Polacy; 14) charakteryzuje metody terroru niemieckiego i radzieckiego wobec ludności na okupowanych terytoriach Polski oraz formy oporu społeczeństwa wobec okupantów; 15) opisuje postawę ludności cywilnej i żołnierzy powstańczej Warszawy; 16) opowiada o Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, używając pojęć: odbudowa zniszczeń wojennych, awans społeczny i likwidacja analfabetyzmu, planowanie centralne, zależność od ZSRR, dyktatura partii komunistycznej, cenzura, opozycja demokratyczna; 17) opisuje powstanie i działania Solidarności, używając określeń: strajk, walka bez przemocy, stan wojenny, Okrągły Stół; 18) wyjaśnia, jakie najważniejsze zmiany zaszły w Polsce w 1989 roku. Bibliografia: Podręczniki do historii i społeczeństwa ustalone na II etap edukacyjny. Lektura dodatkowa: Lidia Winniczuk, Ludzie, zwyczaje, obyczaje Starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1983, cz. I, s Rozdziały: Nauka i wychowanie w Grecji, Wykształcenie i wychowanie w Rzymie. Forma Konkursu Etap I, II, III test pisemny, mieszany: zadania wielokrotnego wyboru z jedną prawidłową odpowiedzią, zadania na dobieranie, z luką, zadania krótkiej odpowiedzi oraz zadania rozszerzonej odpowiedzi (forma użytkowa i dłuższa wypowiedź).

13