MODUŁOWY PROGRAM NAUCZANIA

Transkrypt

1 MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ 721[02]/ZSZ-2/MEN/2008 MODUŁOWY PROGRAM NAUCZANIA MONTER KADŁUBÓW OKRĘTOWYCH 721[02] Zatwierdzam Minister Edukacji Narodowej Warszawa 2008

2 Autorzy: mgr inŝ. BoŜenna Kuligowska mgr inŝ. Jerzy Giemza mgr inŝ. Waldemar Drzewowski Recenzenci: mgr inŝ. Jan Sarniak mgr inŝ. Henryk Stańczyk Opracowanie redakcyjne: mgr inŝ. Jerzy Giemza Korekta merytoryczna: mgr inŝ. Janina Dretkiewicz Więch mgr inŝ. Andrzej Zych 1

3 Spis treści Wprowadzenie 3 I. ZałoŜenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 5 1. Opis pracy w zawodzie 5 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktycznowychowawczego 7 II. Plany nauczania 13 III. Moduły kształcenia w zawodzie Techniczne podstawy zawodu 14 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej i ochrony środowiska 17 Charakteryzowanie statku i jego wyposaŝenia 21 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 24 Dobieranie materiałów konstrukcyjnych 28 Wykonywanie pomiarów warsztatowych 31 Wykonywanie prac z zakresu obróbki ręcznej 35 i mechanicznej skrawaniem Wykonywanie połączeń spawanych Technologia wykonywania kadłuba okrętowego 43 Trasowanie blach i profili 46 Wykonywanie obróbki blach i profili 49 Wykonywanie prefabrykacji sekcji kadłuba 52 Montowanie kadłuba statku 56 Montowanie elementów zbrojenia kadłuba 60 Przygotowanie statku i pochylni do wodowania Technologia remontu kadłuba okrętu 66 Wykonywanie konserwacji kadłuba okrętu 68 Wykonywanie remontu kadłuba okrętu 71 2

4 Wprowadzenie Celem kształcenia w szkole zawodowej jest przygotowanie aktywnego, mobilnego i skutecznie działającego pracownika gospodarki. Efektywne funkcjonowanie na rynku pracy wymaga przygotowania ogólnego, opanowania podstawowych umiejętności zawodowych oraz kształcenia ustawicznego. Absolwent współczesnej szkoły powinien charakteryzować się otwartością, wyobraźnią, zdolnością do ciągłego kształcenia i doskonalenia oraz umiejętnością oceny własnych moŝliwości. Wprowadzenie do systemu szkolnego programów modułowych ułatwi osiągnięcie tych celów. Kształcenie modułowe, w którym cele i materiał nauczania są powiązane z realizacją zadań zawodowych umoŝliwia: przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu, głównie poprzez realizację zadań zbliŝonych do tych, które są wykonywane na stanowisku pracy, korelację i integrację treści kształcenia według róŝnych dyscyplin wiedzy, opanowanie umiejętności określonego obszaru zawodowego. Kształcenie modułowe charakteryzuje się tym, Ŝe: proces uczenia się dominuje nad procesem nauczania, uczeń moŝe podejmować decyzje dotyczące kształcenia zawodowego w zaleŝności od własnych potrzeb i moŝliwości, rozwiązania programowo-organizacyjne dają moŝliwość kształtowania umiejętności zawodowych róŝnymi drogami, umiejętności opanowane w ramach poszczególnych modułów dają moŝliwość wykonywania określonego zakresu pracy. wykorzystywana jest w szerokim zakresie zasadę transferu wiedzy i umiejętności, programy nauczania są elastyczne, poszczególne jednostki moŝna wymieniać, modyfikować, uzupełniać oraz dostosowywać do poziomu wymaganych umiejętności, potrzeb gospodarki oraz lokalnego rynku pracy, Realizacja modułowego programu nauczania zapewnia opanowanie przez uczniów umiejętności określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie oraz przygotowuje do kształcenia ustawicznego. Modułowy program nauczania składa się z zestawu modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych, umoŝliwiających zdobywanie wiadomości oraz kształtowanie umiejętności i postaw właściwych dla zawodu. Jednostka modułowa stanowi element modułu kształcenia w zawodzie obejmujący logiczny i moŝliwy do wykonania wycinek pracy, 3

5 o wyraźnie określonym początku i zakończeniu, który nie podlega dalszym podziałom, a jego rezultatem jest produkt, usługa lub istotna decyzja. W strukturze modułowego programu nauczania wyróŝnia się: załoŝenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie, plan nauczania, programy modułów i jednostek modułowych. Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych, literaturę. Jednostka modułowa zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał nauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne, wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki, propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia. Dydaktyczna mapa programu nauczania, zamieszczona w załoŝeniach programowo-organizacyjnych, przedstawia schemat powiązań między modułami i jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Ma ona ułatwić dyrekcji szkół i nauczycielom organizowanie procesu kształcenia. W programie został przyjęty system kodowania modułów i jednostek modułowych składający się z następujących elementów: symbol cyfrowy zawodu według klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, symbol literowy oznaczający kategorię modułów: O dla modułów ogólnozawodowych, Z dla modułów zawodowych, cyfrę arabską oznaczającą kolejny moduł lub jednostkę modułową. Przykładowy zapis kodowania modułu: 721[02].O1 721[02] symbol cyfrowy zawodu: monter kadłubów okrętowych O1 pierwszy moduł ogólnozawodowy Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej: 721[02].Z [02] symbol cyfrowy zawodu: monter kadłubów okrętowych Z1 pierwszy moduł zawodowy: Technologia wykonywania kadłuba okrętowego. 02 druga jednostka modułowa w module Z1: Wykonywanie obróbki blach i profili. 4

6 I. ZałoŜenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie 1. Opis pracy w zawodzie Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie monter kadłubów okrętowych moŝe podejmować pracę w: stoczni na wydziałach obróbki, stoczni na wydziałach prefabrykacji i montaŝu kadłuba okrętowego, kadłubowniach stoczni remontowej, stoczni na wydziałach wyposaŝenia kadłuba statku, przedsiębiorstwach produkujących spawane konstrukcje stalowe, pochylnie, podnośniki, doki. Zadania zawodowe Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie monter kadłubów okrętowych powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: trasowania poprzedzającego podstawowe prace kadłubowe (obróbkę, prefabrykację, montaŝ), wykonywania ręcznego cięcia gazowego, sczepiania konstrukcji i elementów, wycinania i szlifowania spoin, przygotowywania i stosowania oprzyrządowania do prefabrykacji, montaŝu i transportu konstrukcji okrętowych, kompletowania i montaŝu podzespołów konstrukcyjnych w ramach prefabrykacji wstępnej, kompletowania i montaŝu sekcji na prefabrykacji, kompletowania, montaŝu, zbrojenia i częściowego wyposaŝania sekcji przestrzennych bloków i kadłubów, prostowania konstrukcji w elementarnym zakresie, wykonywania prac remontowych konstrukcji kadłuba, przygotowywania pochylni, wyciągów i doków do montaŝu kadłuba. Umiejętności zawodowe W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć: stosować terminologię z zakresu konstrukcji i technologii kadłuba statku, posługiwać się normami, dokumentacją technologiczną, rysunkami kadłubów okrętowych oraz planami montaŝu, wykonywać szkice prostych elementów okrętowych, identyfikować ogólne i lokalne linie, płaszczyzny bazowe kadłuba oraz określać ich przeznaczenie, 5

7 trasować niezłoŝone płyty poszycia, trasować płaty i sekcje płaskie oraz krzywoliniowe z naniesieniem lokalnych linii bazowych i kontrolnych, posługiwać się szablonami oraz szkicami montaŝowymi do trasowania przestrzennych podzespołów konstrukcyjnych kadłuba, posługiwać się podstawowym sprzętem pomiarowym podczas prefabrykacji i montaŝu okrętowych konstrukcji kadłubowych, posługiwać się urządzeniami, przyrządami, narzędziami i pomocniczym oprzyrządowaniem monterskim, w tym narzędziami pneumatycznymi, magnetycznymi i hydraulicznymi, posługiwać się podstawowym sprzętem spawalniczym do cięcia i sczepiania, określać przyczyny nadmiernych odkształceń technologicznych wykonywanej konstrukcji, posługiwać się sprzętem do prostowania cieplnego oraz oprzyrządowaniem pomocniczym, charakteryzować właściwości technologiczne podstawowych materiałów kadłubowych, dobierać urządzenia, narzędzia i sprzęt pomocniczy oraz materiały do operacji technologicznych montaŝu kadłuba, określać metody i zakres technologicznego przygotowania wodowania statku, przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska, organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy, komunikować się z uczestnikami procesu pracy, przestrzegać przepisów kodeksu pracy dotyczących praw i obowiązków pracownika i pracodawcy, przestrzegać przepisów prawa dotyczących wykonywanych zadań zawodowych, korzystać z róŝnych źródeł informacji. 6

8 2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktycznowychowawczego Podstawowym celem kształcenia w zawodzie monter kadłubów okrętowych jest przygotowanie absolwenta szkoły zawodowej do wykonywania prac związanych z wytwarzaniem i naprawą statków wraz z wyposaŝeniem. Proces kształcenia według modułowego programu nauczania dla zawodu monter kadłubów okrętowych moŝe być realizowany w dwuletniej zasadniczej szkole zawodowej dla młodzieŝy i dla dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej). Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe i zawodowe. Kształcenie ogólnozawodowe zapewnia preorientację w zawodzie. Kształcenie zawodowe ma przygotować absolwenta szkoły do realizacji zadań na typowych dla zawodu stanowiskach pracy. Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają z podstawy programowej kształcenia w zawodzie. Treści programowe zawarte są w trzech modułach: jednym ogólnozawodowym i dwóch zawodowych. Moduły są podzielone na jednostki modułowe. KaŜda jednostka modułowa zawiera treści stanowiące pewną logiczną całość. Realizacja celów kształcenia jednostek modułowych umoŝliwi opanowanie umiejętności pozwalających na wykonywanie określonego zakresu pracy. Nabywaniu umiejętności zawodowych powinno sprzyjać wykonywanie ćwiczeń zaproponowanych w poszczególnych jednostkach modułowych. Program modułu 721[02].O1 Techniczne podstawy zawodu składa się z siedmiu jednostek modułowych i obejmuje ogólnozawodowe treści z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej i ochrony środowiska, charakteryzowania statku i jego wyposaŝenia, dokumentacji technicznej, materiałów okrętowych, pomiarów warsztatowych, obróbki ręcznej i mechanicznej obróbki skrawaniem oraz połączeń spawanych. Program modułu 721[02].Z1 Technologia wykonywania kadłuba okrętowego składa się z sześciu jednostek modułowych i obejmuje treści z zakresu trasowania, wykonywania i montaŝu elementów kadłuba statku, montaŝu wyposaŝenia ślusarskiego i przygotowania statku do wodowania. Program modułu 721[02].Z2 Technologia remontu kadłuba okrętu składa się z dwóch jednostek modułowych i obejmuje treści z zakresu konserwacji i remontu kadłuba okrętu. Wykaz modułów i występujących w nich jednostek modułowych zamieszczono w tabeli. 7

9 Wykaz modułów i jednostek modułowych Symbol jednostki Zestawienie modułów i jednostek modułowej modułowych Orientacyjna liczba godzin w cyklu 2 - letnim [02].O1 Techniczne podstawy zawodu 721[02].O1.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa 36 i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej i ochrony środowiska 721[02].O1.02 Charakteryzowanie statku i jego 108 wyposaŝenia 721[02].O1.03 Posługiwanie się dokumentacją techniczną [02].O1.04 Dobieranie materiałów konstrukcyjnych [02].O1.05 Wykonywanie pomiarów warsztatowych [02].O1.06 Wykonywanie prac z zakresu obróbki 108 ręcznej i mechanicznej skrawaniem 721[02].O1.07 Wykonywanie połączeń spawanych [02].Z1 576 Technologia wykonywania kadłuba okrętowego 721[02].Z1.01 Trasowanie blach i profili [02].Z1.02 Wykonywanie obróbki blach i profili [02].Z1.03 Wykonywanie prefabrykacji sekcji kadłuba [02].Z1.04 Montowanie kadłuba statku [02].Z1.05 Montowanie elementów zbrojenia kadłuba [02].Z1.06 Przygotowanie statku i pochylni 36 do wodowania 721[02].Z2 Technologia remontu kadłuba okrętu [02].Z2.01 Wykonywanie konserwacji kadłuba okrętu [02].Z2.02 Wykonywanie remontu kadłuba okrętu 72 Razem 1224 Proponowana liczba godzin na realizację odnosi się do planu nauczania dla dwuletniej zasadniczej szkoły zawodowej dla młodzieŝy. Związki oraz zaleŝności między modułami i jednostkami modułowymi w programie nauczania przedstawia dydaktyczna mapa programu. 8

10 Dydaktyczna mapa programu 721[02].O1 721[02].O [02].O [02].O [02].O [02].O [02].O [02].O [02].Z1 721[02].Z [02].Z [02].Z [02].Z [02].Z [02].Z [02].Z2 721[02].Z [02].Z2.02 9

11 Dydaktyczna mapa modułowego programu nauczania stanowi schemat powiązań między modułami oraz jednostkami modułowymi i określa kolejność ich realizacji. Szkoła powinna z niej korzystać podczas planowania zajęć dydaktycznych. Ewentualna zmiana kolejności realizacji programu modułów lub jednostek modułowych powinna być poprzedzona szczegółową analizą dydaktycznej mapy programu nauczania oraz treści jednostek modułowych, przy zachowaniu korelacji treści kształcenia. Podana w tabeli wykazu modułów i jednostek modułowych orientacyjna liczba godzin na realizację moŝe ulegać zmianie w zaleŝności od stosowanych przez nauczyciela metod nauczania i środków dydaktycznych. Nauczyciel realizujący modułowy program nauczania powinien posiadać przygotowanie w zakresie metodologii kształcenia modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz projektowania i opracowywania pakietów edukacyjnych. W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału na zajęcia teoretyczne i praktyczne. Programy nauczania jednostek modułowych w poszczególnych modułach powinny być realizowane w róŝnych formach organizacyjnych, dostosowanych do treści i metod kształcenia. Stosowane metody i formy organizacyjne pracy uczniów powinny zapewnić osiągnięcie załoŝonych w programie nauczania celów kształcenia. Wymaga to takiej organizacji kształcenia, w której proces uczenia się będzie dominować nad procesem nauczania, dlatego szczególną uwagę naleŝy zwrócić na dobrze zorganizowaną, samodzielną, kierowaną przez nauczyciela pracę uczniów. Zaleca się, aby kształcenie modułowe było realizowane metodami aktywizującymi, a w szczególności: metodą dyskusji dydaktycznej, przewodniego tekstu, metodami praktycznymi, takimi jak: ćwiczenia praktyczne, metoda projektów, a takŝe metodami eksponującymi np. pokaz z objaśnieniem. Dominującą metodą nauczania powinny być ćwiczenia praktyczne. Podczas realizacji programu nauczania naleŝy zwrócić uwagę na samokształcenie uczniów oraz na wykorzystywanie innych niŝ podręcznikowe źródeł informacji, takich jak: normy, instrukcje, poradniki, katalogi, czasopisma techniczne, Internet i pozatekstowe źródła informacji. Podczas realizacji treści programowych, w tym ćwiczeń, naleŝy uwzględniać współczesne technologie, materiały, narzędzia i sprzęt. Prowadzenie zajęć metodami aktywizującymi i praktycznymi wymaga przygotowania materiałów, takich jak: teksty przewodnie, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, instrukcje stanowiskowe oraz instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy. 10

12 Wskazane jest wykorzystywanie filmów dydaktycznych i komputerowych programów symulacyjnych oraz organizowanie wycieczek dydaktycznych w celu zapoznania się z organizacją stanowisk pracy, warunkami magazynowania materiałów, sprzętu oraz zabezpieczenia pod względem bezpieczeństwa i higieny pracy. Nauczyciel kierujący procesem kształtowania umiejętności uczniów powinien udzielać im pomocy w rozwiązywaniu problemów związanych z realizacją zadań oraz sterować ich tempem pracy. Powinien równieŝ rozwijać zainteresowanie zawodem, wskazywać moŝliwości dalszej edukacji oraz kształtować poŝądane postawy uczniów, jak: rzetelność i odpowiedzialność za pracę, dbałość o jej jakość, o porządek na stanowisku pracy i racjonalne wykorzystanie maszyn, urządzeń i materiałów. Istotnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest system sprawdzania i oceny osiągnięć szkolnych ucznia. Wskazane jest prowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumujących. Badania diagnostyczne mają na celu dokonanie oceny zakresu oraz poziomu wiadomości i umiejętności uczniów w początkowej fazie kształcenia. Badania kształtujące prowadzone w trakcie realizacji programu, mają dostarczać bieŝących informacji o efektywności nauczania-uczenia się. Informacje uzyskane w wyniku badań pozwalają na dokonanie niezbędnych korekt w procesie nauczania. Badania sumujące powinny być prowadzone po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej. Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom jego osiągnięć w stosunku do wymagań edukacyjnych, wdraŝać do systematycznej pracy, samokontroli i samooceny. NaleŜy je realizować za pomocą sprawdzianów ustnych, pisemnych i praktycznych, obserwacji czynności ucznia oraz pomiaru dydaktycznego. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć szkolnych wymaga od nauczyciela określenia kryteriów i norm oceny, opracowania testów osiągnięć szkolnych, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny postępów. Szkoła, podejmująca kształcenie w zawodzie według modułowego programu nauczania powinna posiadać odpowiednie warunki lokalowe oraz wyposaŝenie techniczne i dydaktyczne. Środki dydaktyczne, niezbędne do organizacji i prowadzenia procesu kształcenia według programu modułowego, to: pomoce dydaktyczne, materiały dydaktyczne, techniczne środki kształcenia, dydaktyczne środki pracy. Kształtowanie umiejętności praktycznych powinno odbywać się na odpowiednio wyposaŝonych stanowiskach dydaktycznych w pracowniach, warsztatach oraz na rzeczywistych stanowiskach pracy. 11

13 Na stanowiskach dydaktycznych naleŝy stworzyć odpowiednie warunki umoŝliwiające przyswajanie wiedzy związanej z wykonywaniem ćwiczeń. Stanowisko dydaktyczne powinna stanowić wydzielona część pracowni, warsztatów, hali, w których korzystając ze zgromadzonych materiałów, narzędzi i sprzętu uczeń wykona określone zadania. Szkoła, realizująca kształcenie w zawodzie monter kadłubów okrętowych powinna posiadać następujące pomieszczenia dydaktyczne: pracownię technologii okrętu, pracownię wiedzy o okręcie, pracownię komputerowej, warsztaty. Pracownie powinny składać się z sali dydaktycznej i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali dydaktycznej naleŝy zapewnić stanowisk pracy nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk dla uczniów. Pracownie, w których będą prowadzone ćwiczenia praktyczne powinny spełniać wymagania wynikające z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej i ochrony od poraŝeń prądem elektrycznym. JeŜeli szkoła nie moŝe zapewnić realizacji programu niektórych jednostek modułowych w oparciu o własną bazę, powinna powierzyć kształcenie placówkom dysponującym dobrą bazą techniczną i dydaktyczną, jak Centra Kształcenia Praktycznego, Centra Kształcenia Ustawicznego lub stoczniom. Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne odbywały się w grupie do 15 osób, z podziałem na zespoły 2-3 osobowe wykonujące ćwiczenia na wydzielonych stanowiskach. W trosce o jakość kształcenia konieczne są systematyczne działania szkoły polegające na: pozyskiwaniu nowych środków dydaktycznych, opracowywaniu obudowy dydaktycznej programu nauczania, współpracy ze stoczniami, w celu aktualizacji treści kształcenia zawodowego, o nowe, odpowiadające wymaganiom technologii, techniki oraz rynku pracy, doskonaleniu nauczycieli. 12

14 II. Plany nauczania PLAN NAUCZANIA Dwuletnia szkoła zawodowa Zawód: monter kadłubów okrętowych 721[02] Podbudowa programowa: gimnazjum Lp. Moduły kształcenia w zawodzie Dla młodzieŝy Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Klasy I II Liczba godzin tygodniowo w dwuletnim okresie nauczania Dla dorosłych Liczba godzin w dwuletnim okresie nauczania Semestry I IV stacjonarne zaoczne 1 Techniczne podstawy zawodu Technologia wykonywania kadłuba okrętowego 3 Technologia remontu kadłuba okrętowego Razem

15 III. Moduły kształcenia w zawodzie Moduł 721[02].O1 Techniczne podstawy zawodu 1. Cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej i ochrony środowiska podczas wykonywania zadań, dobierać środki ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej pracy, udzielać pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadku przy pracy, posługiwać się terminologią z zakresu techniki okrętowej, czytać rysunki techniczne, stosować zasady sporządzania rysunku technicznego, czytać rysunki kadłuba statku, charakteryzować materiały stosowane w budownictwie okrętowym, wykonywać pomiary warsztatowe, wykonywać prace z zakresu obróbki ręcznej i mechanicznej skrawaniem, stosować podstawowe metody i techniki spawalnicze, korzystać z norm, dokumentacji konstrukcyjnej i technologicznej oraz katalogów unifikacyjnych. 2. Wykaz jednostek modułowych Symbol jednostki modułowej 721[02].O1.01 Nazwa jednostki modułowej Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej i ochrony środowiska Orientacyjna liczba godzin na realizację [02].O1.02 Charakteryzowanie statku i jego wyposaŝenia [02].O1.03 Posługiwanie się dokumentacją techniczną [02].O1.04 Dobieranie materiałów konstrukcyjnych [02].O1.05 Wykonywanie pomiarów warsztatowych [02].O1.06 Wykonywanie prac z zakresu obróbki ręcznej 108 i mechanicznej skrawaniem 721[02].O1.07 Wykonywanie połączeń spawanych 72 Razem

16 3. Schemat układu jednostek modułowych 721[02].O1 Techniczne podstawy zawodu 721[02].O1.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej i ochrony środowiska 721[02].O1.02 Charakteryzowanie statku i jego wyposaŝenia 721[02].O1.03 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 721[02].O1.04 Dobieranie materiałów konstrukcyjnych 721[02].O1.05 Wykonywanie pomiarów warsztatowych 721[02].O1.06 Wykonywanie prac z zakresu obróbki ręcznej i mechanicznej skrawaniem 721[02].O1.07 Wykonywanie połączeń spawanych 15

17 4. Literatura Bernaciak A.: Przedsiębiorstwa wobec wymagań ochrony środowiska. Wydawnictwo Salamandra, Poznań 2000 Domański Z., Danielewicz J.: Rysunek techniczny maszynowy i okrętowy. WM, Gdańsk 1982 Dretkiewicz-Więch J.: Materiałoznawstwo. OBRPNiSSz, Warszawa 1993 Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2006 Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998 Hillar L., Jarmoszuk St.: Ślusarstwo i spawalnictwo. WSiP, Warszawa 1992 Klebba R.: Materiałoznawstwo okrętowe. WM, Gdańsk 1978 Kowalewski S., Dąbrowski A., Dąbrowski M.: ZagroŜenia mechaniczne. Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa 1997 Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i Higiena Pracy. Podręcznik dla szkół zasadniczych. WSiP, Warszawa 1999 Mac S.: Obróbka metali z materiałoznawstwem. WSiP, Warszawa 1995 Maksymowicz A.: Rysunek zawodowy dla szkół zasadniczych. WSiP, Warszawa Malinowski J.: Pasowania i pomiary. WSiP, Warszawa 1991 Misiur L.: Spawanie gazowe i elektryczne. WSiP, Warszawa1991 Paprocki K.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa1999 Piwowar St.: Spawanie i zgrzewanie elektryczne. WSiP, Warszawa 1986 Przepisy klasyfikacji i budowy statków morskich PRS (aktualne) Rączkowski B.: BHP w praktyce. ODDK, Gdańsk 2002 Stępczak K.: Ochrona i kształtowanie środowiska. WSiP, Warszawa 2001 Szarejko J.: Poradnik ślusarza okrętowego. WM, Gdańsk 1977 Śledziewski E., Augustyn J.: Konstrukcje spawane. WSiP, Warszawa 1992 Wiewiórski S., Orszulok W.: WyposaŜenie pokładowe statku handlowego. WM, Gdańsk 1982 Wojtkun F., Bukała W.: Materiałoznawstwo. Część 1 i 2. WSiP, Warszawa 1999 Wykaz literatury naleŝy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych. 16

18 Jednostka modułowa 721[02].O1.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej i ochrony środowiska 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: zinterpretować podstawowe akty prawne, prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, określić podstawowe obowiązki pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, przewidzieć konsekwencje naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania zadań zawodowych, określić wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, rozpoznać i przewidzieć zagroŝenia bezpieczeństwa człowieka w środowisku pracy oraz wskazać sposoby ich usunięcia, dobrać i zastosować odzieŝ ochronną oraz sprzęt ochrony indywidualnej w zaleŝności od prowadzonych prac, określić prace zabronione młodocianym w przedsiębiorstwach mechanicznych, zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze zgodnie z zasadami ochrony przeciwpoŝarowej, zareagować zgodnie z instrukcją przeciwpoŝarową w przypadku zagroŝenia poŝarowego, zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, zastosować obowiązujące zasady ochrony środowiska, zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń, zastosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy. 2. Materiał nauczania Prawna ochrona pracy. Czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciąŝliwe i niebezpieczne, występujące w procesach pracy. Wymagania bezpieczeństwa i higieny dotyczące pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych. Środki ochrony indywidualnej. 17

19 Wymagania bezpieczeństwa dotyczące procesów pracy. Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy. Likwidacja lub ograniczenie zagroŝeń mechanicznych, elektrycznych, chemicznych. ZagroŜenia poŝarowe oraz zasady ochrony przeciwpoŝarowej. Zasady ochrony środowiska na stanowisku pracy. Zasady postępowania podczas wypadku, awarii urządzenia lub poŝaru. Pierwsza pomoc przy urazach mechanicznych, poraŝeniu prądem elektrycznym, zatruciach substancjami chemicznymi. Zabezpieczenie miejsca wypadku. 3. Ćwiczenia Określanie podstawowych praw i obowiązków pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy na podstawie Kodeksu pracy. Rozpoznawanie odzieŝy roboczej, ochronnej i środków ochrony indywidualnej. Rozpoznawanie róŝnych znaków bezpieczeństwa i higieny pracy. Rozpoznawanie zagroŝeń wypadkowych związanych z wykonywaniem określonej pracy. Organizowanie stanowisk pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy. Opracowanie wykazu prac wzbronionych młodocianym. Analizowanie procedury postępowania w razie wypadku. Stosowanie podręcznego sprzętu i środków gaśniczych do gaszenia poŝaru - symulacja. Udzielanie pierwszej pomocy osobie poszkodowanej symulacja. 4. Środki dydaktyczne Kodeks pracy. Wydawnictwa z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz eksploatacji maszyn i urządzeń. Ustawy i rozporządzenia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej oraz ochrony środowiska. Zestawy do udzielania pierwszej pomocy przy urazach mechanicznych, poraŝeniu prądem elektrycznym i zatruciach substancjami chemicznymi. Urządzenia i sprzęt ochrony przeciwpoŝarowej. Zestaw odzieŝy roboczej, ochronnej. Sprzęt ochrony indywidualnej. Apteczka pierwszej pomocy. Filmy dydaktyczne dotyczące: zagroŝeń poŝarowych, 18

20 zachowania pracowników w przypadku wystąpienia poŝaru i w sytuacjach awarii technologicznych, bezpiecznej pracy przy urządzeniach elektrycznych, ochrony środowiska na stanowisku pracy, procedury postępowania podczas wypadku przy pracy oraz udzielania pierwszej pomocy. Ilustracje i fotografie obrazujące zagroŝenia na stanowisku pracy. Przewodnie teksty. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Treść jednostki modułowej obejmuje podstawowe zagadnienia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej i ochrony środowiska. Realizacja programu jednostki modułowej ma przygotować uczniów do przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania ćwiczeń, a takŝe w ich przyszłej pracy zawodowej oraz do udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy. Podczas procesu nauczania-uczenia się naleŝy zwrócić szczególną uwagę na obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, znaczenie ochrony zdrowia w pracy zawodowej oraz uświadomić uczniom skutki nieprzestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŝarowej i ochrony środowiska. Bardzo waŝne jest kształtowanie prawidłowych postaw i nawyków oraz uświadomienie uczniom, Ŝe ochrona Ŝycia i zdrowia człowieka w środowisku pracy jest celem nadrzędnym. Do osiągnięcia załoŝonych celów kształcenia polecane jest zastosowanie metody inscenizacji, przypadków, przewodniego tekstu, dyskusji dydaktycznej i ćwiczeń praktycznych. Zaleca się wykorzystanie filmów dydaktycznych związanych z tematyką bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony środowiska. Zajęcia powinny być realizowane w warsztatach, w grupie do 15 uczniów, z podziałem na 2-3 osobowe zespoły lub indywidualnie. Ćwiczenia praktyczne dotyczące kształtowania umiejętności wykonywania sztucznego oddychania oraz ćwiczenia z uŝyciem sprzętu gaśniczego podczas pozorowanego poŝaru, naleŝy przeprowadzić w grupach 8-osobowych, podzielonych na 2-osobowe zespoły. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie postępów uczniów powinno odbywać się systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. 19

21 Do sprawdzania osiągnięć szkolnych uczniów proponuje się zastosować: sprawdziany ustne i pisemne, obserwację czynności ucznia podczas realizacji zadań, testy osiągnięć szkolnych. Wiadomości teoretyczne mogą być sprawdzane za pomocą testów pisemnych. Zadania w teście powinny dotyczyć: obowiązków pracownika i pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, wymagań dotyczących pomieszczeń pracy, oznaczenia dróg ewakuacyjnych, znaków bezpieczeństwa i higieny pracy. Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać przez obserwację czynności wykonywanych przez ucznia podczas realizacji ćwiczeń. Obserwując czynności ucznia i dokonując oceny jego pracy, naleŝy zwrócić uwagę na: wykonywanie pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, dobieranie odzieŝy ochronnej oraz sprzętu ochrony indywidualnej, udzielanie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym, stosowanie sprzętu przeciwpoŝarowego. Kontrolę poprawności wykonania ćwiczenia naleŝy przeprowadzić w trakcie i po jego wykonaniu. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić wyniki swojej pracy według przygotowanego przez nauczyciela arkusza oceny postępów. Następnie, według tego samego arkusza, nauczyciel dokonuje kontroli, oceniając poprawność, jakość i staranność wykonania zadania. W ocenie końcowej naleŝy uwzględnić wyniki wszystkich stosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięć uczniów. Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny powinno być poprawne wykonanie ćwiczeń zaproponowanych w programie jednostki modułowej. 20

22 Jednostka modułowa 721[02].O1.02 Charakteryzowanie statku i jego wyposaŝenia 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: wyjaśnić zadania towarzystw klasyfikacyjnych, rozróŝnić typy statków, określić wielkości charakteryzujące statek, wyjaśnić podstawowe prawa pływalności, stateczności i niezatapialności statku, rozróŝnić główne elementy konstrukcyjne statku, scharakteryzować, w róŝnych układach wiązań, konstrukcję kadłuba statku, scharakteryzować wyposaŝenie kotwiczne, scharakteryzować wyposaŝenie cumownicze, scharakteryzować wyposaŝenie przeładunkowe, scharakteryzować wyposaŝenie ratunkowe, scharakteryzować urządzenia sterowe, scharakteryzować pędniki, scharakteryzować systemy wentylacji i klimatyzacji. 2. Materiał nauczania Definicje i pojęcia dotyczące wiedzy o statku. Zadania towarzystw klasyfikacyjnych. Elementy teorii okrętu. Elementy konstrukcyjne okrętu. Układy wiązań kadłuba. WyposaŜenie kotwiczne. WyposaŜenie cumownicze. WyposaŜenie przeładunkowe. WyposaŜenie ratunkowe. Urządzenia sterowe. Pędniki. Wentylacja i klimatyzacja. 3. Ćwiczenia Analizowanie przepisów dotyczących Polskiego Rejestru Statków. Identyfikowanie na zdjęciach i rysunkach rodzajów statków. Rozpoznawanie elementów konstrukcyjnych statku. Analizowanie budowy i działania urządzeń kotwicznych i cumowniczych. 21

23 Dobieranie urządzeń przeładunkowych w zaleŝności od rodzaju ładunku. Porównywanie budowy łodzi i tratw. Porównywanie rozwiązań konstrukcyjnych urządzeń sterowych. Określanie funkcji urządzeń i systemów wyposaŝenia statku. 4. Środki dydaktyczne Plansze, foliogramy i filmy dydaktyczne dotyczące statku i jego wyposaŝenia. Modele statków. Modele podstawowych elementów konstrukcyjnych statku. Modele wyposaŝenia statku. Przepisy Budowy i Klasyfikacji Statków Morskich Polskiego Rejestru Statków. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej obejmuje podstawową wiedzę z zakresu budowy okrętu. Stanowi ona podbudowę do realizacji treści modułu 721[02].Z1 Technologia wykonywania kadłuba okrętowego oraz 721[02].Z2 Technologia remontu kadłuba okrętu. W czasie realizacji programu nauczania szczególną uwagę naleŝy zwrócić na konstrukcję kadłuba statku, budowę wyposaŝenia statku, urządzenia sterowe oraz instalacje wentylacyjne i klimatyzacyjne. W procesie nauczania-uczenia się proponuje się stosować następujące metody: dyskusję dydaktyczną, pogadankę dydaktyczną, ćwiczenia. KaŜdy uczeń powinien mieć moŝliwość bezpośredniej identyfikacji elementów konstrukcyjnych kadłuba oraz określania podstawowych parametrów statku. Wskazane jest korzystanie z Internetu w celu pozyskiwania informacji na temat konstrukcji i budowy statków. Proces dydaktyczny naleŝy wspomagać filmami i wycieczkami dydaktycznymi. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni wiedzy o okręcie, w grupie nie przekraczającej 15 uczniów. Szczególnie polecana jest praca w zespołach 2 3 osobowych, pozwalająca na kształtowanie umiejętności ponadzawodowych, jak: komunikowanie się, zespołowe podejmowanie decyzji. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno być prowadzone systematycznie w trakcie procesu kształcenia na podstawie kryteriów 22

24 podanych na początku zajęć. Pozwala to na uzyskanie informacji o postępach ucznia w nauce oraz na rozpoznawanie pojawiających się trudności w opanowaniu treści kształcenia. Ewaluację kształtującą (bieŝącą) proponuje się prowadzić z wykorzystaniem testów pisemnych, ukierunkowanej obserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń oraz sprawdzianów ustnych. Podczas kontroli i oceny przeprowadzonej w formie ustnej naleŝy sprawdzać umiejętności uczniów w zakresie operowania zdobytą wiedzą, zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć technicznych, poprawność wnioskowania. Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać przez obserwację czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń. Podczas obserwacji naleŝy zwrócić uwagę na: identyfikowanie elementów konstrukcji kadłuba okrętowego, identyfikowanie elementów wyposaŝenia statku, prezentowanie wyników własnej pracy i zespołu. Ewaluację sumującą proponuje się przeprowadzić z wykorzystaniem testu pisemnego z zadaniami otwartymi i zamkniętymi. W końcowej ocenie osiągnięć ucznia, po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej, naleŝy uwzględnić wyniki testu pisemnego oraz poziom wykonania ćwiczeń. 23

25 Jednostka modułowa 721[02].O1.03 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: przygotować przybory kreślarskie i materiały rysunkowe do wykonywania szkiców, wykonać szkice figur płaskich i brył geometrycznych w rzutach prostokątnych i aksonometrycznych, naszkicować części maszyn w rzutach prostokątnych na podstawie rysunków aksonometrycznych, zwymiarować zgodnie z PN szkicowane części maszyn, odczytać rysunki z uwzględnieniem wymiarowania, odczytać na rysunkach technicznych oznaczenia: tolerancji wymiarów, pasowania, tolerancji kształtu i połoŝenia, stanu powierzchni, rodzaju obróbki powierzchni, odczytać na rysunkach technicznych oznaczenia połączeń, odczytać uproszczenia rysunkowe, odczytać rysunki wykonawcze i złoŝeniowe, zastosować zasady podziału i numeracji rysunków okrętowych, odczytać rysunki konstrukcji kadłuba (złady wzdłuŝne i poprzeczne, rozwinięcia poszycia i sekcji kadłuba, podział blokowy i sekcyjny), wykonać szkice wręgów, wykonać proste rysunki prefabrykacji podsekcji kadłuba, odczytać rysunki połączeń elementów kadłuba w róŝnym stopniu uproszczenia, skorzystać z norm i katalogów unifikacyjnych, zidentyfikować symbole na rysunkach kadłubowych, posłuŝyć się PN dotyczącymi rysunku technicznego. 2. Materiał nauczania Odwzorowywanie obiektów. Zasady wymiarowania. Uproszczenia rysunkowe. Zasady oznaczania wymiarów tolerowanych, pasowań, chropowatości powierzchni, tolerancji kształtu i połoŝenia, sposobu obróbki, powłok ochronnych. Oznaczanie połączeń rozłącznych i nierozłącznych na rysunkach. Rysunki wykonawcze, złoŝeniowe, montaŝowe, zabiegowe, operacyjne. Rodzaje rysunków okrętowych. Zasady sporządzania rysunków okrętowych. Normalizacja i unifikacja w rysunku okrętowym. 24

26 Rozwinięcie poszycia kadłuba. Zład wzdłuŝny. Zład poprzeczny. Oznaczenia blach, kształtowników oraz złączy na rysunku okrętowym. Rysunek konstrukcyjny kadłuba okrętu. Rysunki dna, burt, pokładów, grodzi i nadbudówek. Rysunki skrajników: dziobowego i rufowego. Rysunki podziału sekcyjnego. 3. Ćwiczenia Dobieranie, zgodnie z PN, linii rysunkowych do oznaczania krawędzi przedmiotu oraz asymetrii. Szkicowanie płaskich figur i brył geometrycznych w rzutach prostokątnych. Rysowanie płaskich figur i brył geometrycznych w rzutach prostokątnych. Czytanie rysunków technicznych. Wykonywanie rysunku technicznego prostej części maszyny. Rysowanie wybranego elementu konstrukcyjnego na podstawie rysunku sekcji. Czytanie rysunku konstrukcyjnego sekcji kadłuba. Czytanie rysunków zbrojenia i wyposaŝenia kadłuba. 4. Środki dydaktyczne Komplet materiałów rysunkowych. Komplet przyborów kreślarskich. Wzory pisma znormalizowanego. Rysunki: złoŝeniowe, wykonawcze, montaŝowe, schematyczne. Model rzutni. Bryły geometryczne. Eksponaty i modele części maszyn. Foliogramy, fazogramy. Dokumentacja konstrukcyjna statku. Dokumentacja technologiczna statku. Katalogi typowych elementów konstrukcyjnych kadłuba. Katalogi spawalnicze. Specyfikacje materiałowe. Polskie Normy. Poradniki. 25

27 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Podstawowym celem realizacji programu jednostki modułowej jest kształtowanie umiejętności wykonywania szkicu lub rysunku przedmiotu oraz czytania dokumentacji okrętowej konstrukcyjnej i technologicznej. Umiejętności te będą wykorzystywane podczas realizacji treści pozostałych jednostek modułowych oraz modułów 721[02].Z1 i 721[02].Z2. Szczególnie waŝne jest opanowanie przez ucznia umiejętności: wykonywania szkiców blach kadłuba, wręgów i ich wymiarowania, odczytywania rysunków konstrukcji kadłuba, sekcji, elementów wyposaŝenia, połączeń elementów kadłuba, oznaczania i identyfikowania spoin, skorzystania z norm i katalogów unifikacyjnych. Podstawową metodą nauczania powinny być ćwiczenia praktyczne, uzupełnione pokazem oraz dyskusją dydaktyczną. Do pokazów naleŝy wykorzystać modele elementów statku oraz modele i eksponaty części maszyn. Uczniowie powinni samodzielnie wykonywać szkice (rysunki) części maszyn, zgodnie z zasadami rysunku technicznego, wymiarować wykonane rysunki oraz czytać dokumentację okrętową konstrukcyjną. Podczas wykonywania ćwiczeń nauczyciel powinien obserwować pracę uczniów oraz udzielać dodatkowych wyjaśnień i wskazówek. Do podsumowania ćwiczeń i prezentacji wyników pracy moŝna wykorzystać metodę dyskusji wielokrotnej. Z zakresu rysowania, wymiarowania oraz czytania rysunków wskazane jest przygotowanie i przeprowadzenie odpowiednio duŝej liczby ćwiczeń. Dla ułatwienia uczniom opanowania umiejętności odwzorowywania zewnętrznych i wewnętrznych kształtów przedmiotu naleŝy: porównywać eksponaty części maszyn z ich rzutami prostokątnymi lub aksonometrycznymi, porównywać rzuty prostokątne z aksonometrycznymi (i odwrotnie), dorysowywać brakujące rzuty w rzutowaniu na trzy płaszczyzny, porównywać przekroje, półwidoki i widoki, porównywać dokumentację okrętową konstrukcyjną z modelami. Podczas realizacji programu naleŝy zapewnić uczniom moŝliwość korzystania z róŝnych źródeł informacji (normy, dokumentacje techniczne, poradniki). Uzupełnieniem procesu nauczania powinny być zadania domowe, słuŝące przede wszystkim utrwaleniu nabytych umiejętności. Zajęcia naleŝy realizować w pracowni technologii okrętu, w grupie do 15 uczniów. Ćwiczenia powinny być wykonywane indywidualnie lub w zespołach 2-3 osobowych. 26

28 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie postępów ucznia powinno odbywać się w trakcie realizacji programu jednostki modułowej na podstawie wymagań przedstawionych na początku zajęć. Wymagania edukacyjne powinny obejmować umiejętność wykonywania szkiców elementów maszyn, ich wymiarowania, odczytywania rysunku maszynowego oraz odczytywania i analizowania dokumentacji konstrukcyjnej i technologicznej statku. BieŜące postępy uczniów moŝna oceniać na podstawie sprawdzianów ustnych i pisemnych, testów osiągnięć szkolnych, obserwacji czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń oraz wykonanych szkiców. Podczas sprawdzania i oceny szkiców raz rysunków naleŝy uwzględnić: poprawność rozmieszczania widoków i przekrojów na arkuszach rysunkowych, poprawność stosowania symboli i oznaczeń graficznych na rysunkach, poprawność wymiarowania, staranność i dokładność wykonania. W trakcie wykonywania ćwiczeń oraz ich podsumowania naleŝy zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi, właściwe stosowanie pojęć technicznych oraz poprawność wnioskowania. Na zakończenie realizacji programu jednostki proponuje się przeprowadzić test pisemny z zadaniami otwartymi i zamkniętymi. W końcowej ocenie osiągnięć ucznia naleŝy uwzględnić wyniki testu pisemnego oraz poziom wykonania ćwiczeń. 27

29 Jednostka modułowa 721[02].O1.04 Dobieranie materiałów konstrukcyjnych 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: scharakteryzować materiały metalowe stosowane w budowie statku, sklasyfikować stale niestopowe i stopowe, określić wpływ węgla na właściwości stali, określić właściwości wytrzymałościowe i technologiczne metali i stopów stosowanych do wykonywania kadłubów statków, rozróŝnić gatunki stopów Ŝelaza z węglem i metali nieŝelaznych, scharakteryzować wyroby walcowane, odlewane i kute stosowane do budowy kadłubów, scharakteryzować materiały niemetalowe stosowane do budowy statków, posłuŝyć się PN, dokumentacją techniczną. 2. Materiał nauczania Stale niestopowe (węglowe): wpływ węgla na właściwości stali, klasyfikacja stali, znakowanie stali. Stale stopowe: wpływ dodatków stopowych na właściwości stali, klasyfikacja stali, znakowanie stali. Staliwo. śeliwo: ogólna charakterystyka Ŝeliw, Ŝeliwo szare, Ŝeliwo białe, znakowanie Ŝeliw. Metale nieŝelazne i ich stopy. Tworzywa sztuczne. Materiały lakiernicze. Drewno, szkło, guma, materiały uszczelniające. Wyroby walcowane, odlewane i kute stosowane do budowy kadłuba. 3. Ćwiczenia Określanie gatunku stali na podstawie oznaczenia. Dobieranie stali do wykonania określonych elementów konstrukcji kadłuba. Dobieranie metali nieŝelaznych i ich stopów na określone elementy maszyn, urządzeń i elementów wyposaŝenia statku. Dobieranie materiałów na powłoki malarskie. Dobieranie materiałów uszczelniających do wykonania połączeń rurowych rozłącznych. 28

30 4. Środki dydaktyczne Tablice z próbkami róŝnych materiałów stosowanych w budowie statków. Poradniki, katalogi. Foliogramy dotyczące znakowania stopów Ŝelaza oraz stopów metali nieŝelaznych. Polskie Normy. Okrętowa dokumentacja techniczna. Przepisy Budowy i Klasyfikacji Statków Morskich Polskiego Rejestru Statków. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki Program jednostki modułowej obejmuje podstawową wiedzę dotyczącą materiałów konstrukcyjnych i technologicznych stosowanych w budownictwie okrętowym. Wiedza z tego zakresu stanowi podbudowę do realizacji treści jednostek modułowych 721[02].O1.06 i 721[02].O1.07 oraz modułów 721[02].Z1 i 721[02].Z2. Szczególnie waŝne jest opanowanie przez ucznia umiejętności rozróŝniania stopów Ŝelaza z węglem, metali nieŝelaznych i ich stopów na podstawie oznaczenia oraz dobierania materiałów na elementy konstrukcyjne statku. W procesie nauczania-uczenia się proponuje się stosować następujące metody: dyskusji dydaktycznej, pokazu z opisem materiałów oraz ćwiczenia. Podczas poznawania materiałów konstrukcyjnych wykorzystywanych w budowie statków naleŝy zwrócić uwagę na ich rodzaje, właściwości i zastosowanie. Dobór materiałów na elementy konstrukcyjne i wyposaŝenia statku powinien być poprzedzony analizą ich właściwości oraz wpływu na środowisko. Wskazane jest, aby uczniowie korzystali z Internetu w celu pozyskiwania informacji na temat nowych materiałów. Podczas wykonywania ćwiczeń naleŝy zapewnić uczniom moŝliwość korzystania z katalogów, norm, dokumentacji technicznej oraz prospektów. Zajęcia naleŝy realizować w pracowni wiedzy o okręcie, w grupie nie przekraczającej 15 uczniów. Ćwiczenia powinny być wykonywane w zespołach 3-osobowych. 6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych ucznia powinno być dokonywane systematycznie w trakcie realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie wymagań podanych na początku zajęć. Proces oceniania powinien obejmować: 29

31 diagnozę poziomu wiadomości i umiejętności uczniów z uwzględnieniem załoŝonych celów kształcenia, identyfikowanie postępów uczniów w procesie kształcenia oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu załoŝonych celów kształcenia, sprawdzanie wiadomości i umiejętności opanowanych przez uczniów po zrealizowaniu treści programowych. Osiągnięcia uczniów naleŝy oceniać na podstawie: ustnych sprawdzianów poziomu wiadomości i umiejętności, pisemnych sprawdzianów, testów osiągnięć szkolnych, ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać na podstawie obserwacji czynności wykonywanych podczas realizacji ćwiczeń. Podczas obserwacji naleŝy zwrócić uwagę na: korzystanie z norm, poradników, katalogów i literatury technicznej, analizowanie i ocenianie informacji pozyskanych z róŝnych źródeł, dobieranie materiałów na elementy konstrukcji kadłuba, prezentowanie wyników własnej pracy. Po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje się zastosować test pisemny wielokrotnego wyboru. W ocenie osiągnięć ucznia po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej naleŝy uwzględnić wyniki testu pisemnego oraz poziom wykonania ćwiczeń. 30

32 Jednostka modułowa 721[02].O1.05 Wykonywanie pomiarów warsztatowych 1. Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: rozróŝnić rodzaje wymiarów liniowych, określić wymiar tolerowany, rozróŝnić metody pomiarowe, sklasyfikować przyrządy pomiarowe, określić właściwości metrologiczne przyrządów pomiarowych, dobrać przyrządy pomiarowe do pomiaru elementów konstrukcji kadłuba w zaleŝności od kształtu oraz dokładności wykonania, wykonać pomiar elementów konstrukcji kadłuba, dokonać sprawdzenia elementów sekcji kadłuba za pomocą szablonu, wykonać czynności związane z konserwacją przyrządów pomiarowych, określić warunki przechowywania przyrządów pomiarowych, posłuŝyć się PN, dokumentacją techniczną, zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania pomiarów. 2. Materiał nauczania Rodzaje wymiarów. Wymiary tolerowane. Tolerancja wymiarów liniowych. Mierzenie i sprawdzanie. Metody pomiarowe. Błędy pomiaru. Klasyfikacja i właściwości metrologiczne przyrządów pomiarowych. Wzorce miar. Przyrządy suwmiarkowe. Przyrządy mikrometryczne. Sprawdziany. Czujniki. Konserwacja i przechowywanie przyrządów pomiarowych. Dobór przyrządów pomiarowych. Wykonywanie pomiarów. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania pomiarów. 3. Ćwiczenia Obliczanie wymiarów granicznych, odchyłek granicznych, tolerancji. Dokonywanie zamiany tolerowania symbolowego na liczbowe. Wykonywanie pomiarów średnic wewnętrznych i zewnętrznych. 31

33 Wykonywanie pomiarów części maszyn o róŝnych kształtach za pomocą przyrządów suwmiarkowych i mikrometrycznych. Określanie błędów pomiarów warsztatowych. Sprawdzanie elementów sekcji kadłuba z wykorzystaniem szablonu. Ustalanie baz pomiarowych liniowych elementów kadłuba. Przeprowadzanie konserwacji przyrządów pomiarowych. 4. Środki dydaktyczne Przymiary kreskowe, szczelinomierze, kątowniki, wzorce zarysu gwintów, wzorce kątów i promieni. Przyrządy suwmiarkowe zwykłe, czujnikowe, cyfrowe o róŝnym zakresie pomiaru i róŝnym noniuszu. Przyrządy mikrometryczne o róŝnym zakresie pomiarowym. Czujniki zegarowe. Szablony. Instrukcje uŝytkowania przyrządów i sprawdzianów. Polskie Normy. Foliogramy dotyczące: klasyfikacji przyrządów pomiarowych, pomiaru suwmiarkami i mikrometrami, czujnikami, kątomierzem uniwersalnym oraz posługiwania się przyrządami. 5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki W trakcie realizacji programu jednostki modułowej naleŝy kształtować umiejętność dobierania przyrządów do wykonywania pomiarów warsztatowych i sprawdzania elementów kadłuba w zaleŝności od jego kształtu oraz dokładności wykonania oraz wykonywania, a takŝe wykonywania elementów konstrukcji kadłuba. Osiągnięcie przez uczniów załoŝonych celów jest konieczne do realizacji programu kolejnych jednostek modułowych. W procesie nauczania-uczenia się naleŝy stosować metodę ćwiczeń praktycznych, przewodniego tekstu, opisu oraz pokazu z wyjaśnieniem. Pomiary wielkości geometrycznych powinny być poprzedzone realizacją treści z zakresu tolerancji i pasowań. Do samodzielnego wykonywania ćwiczeń przez uczniów naleŝy przygotować instrukcję lub przewodni tekst. Instrukcja powinna zawierać: wiadomości teoretyczne niezbędne do wykonania ćwiczenia, jego przebieg oraz wskazówki do wykonania. Uczeń powinien zapoznać się z instrukcją przed przystąpieniem do ćwiczeń. Ćwiczenia zamieszczone w programie stanowią propozycję, która moŝe być wykorzystana w czasie zajęć. Wskazane jest, aby nauczyciel przygotował własne ćwiczenia o róŝnym stopniu trudności. Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń pomiarowych uczniowie powinni zapoznać się z zasadami konserwacji, 32