Urząd Miasta i Gminy Rydzyna Rynek 1, Rydzyna tel , fax rydzyna@rydzyna.pl

Transkrypt

1 Urząd Miasta i Gminy Rydzyna Rynek 1, Rydzyna tel , fax rydzyna@rydzyna.pl

2 Rydzyna

3 Szanowni Państwo, Bardzo nam miło zaprezentować nowy informator o gminie Rydzyna. Za pośrednictwem tej publikacji pragniemy zaprosić Państwa do wędrówki po naszej ziemi. Informator przybliży Państwu naszą historię i współczesność. Będą mogli Państwo poznać nasze najpiękniejsze zabytki, tradycję, kulturę oraz bogate walory przyrodnicze i turystyczne. Rydzyna to barokowa perła Wielkopolski. Warto poznać jej historię oraz nowoczesność. Tradycja jest naszym dziedzictwem, o które się troszczymy, a współczesność to inwestycje, nowoczesne przedsiębiorstwa i korzystne warunki zarówno do inwestowania, jak i dynamicznego rozwoju. W gminie Rydzyna znajdą Państwo wyjątkowe walory przyrodnicze, a także doskonałe warunki dla różnego rodzaju turystyki i rekreacji. Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia gościnnej wielkopolskiej gminy Rydzyna i zatrzymania się u nas na dłużej. Burmistrz Miasta i Gminy Rydzyna Grzegorz Jędrzejczak 2

4 Położenie geograficzne gminy i historia Gmina Rydzyna położona jest w zachodniej Polsce, w południowej części województwa wielkopolskiego, w bezpośrednim sąsiedztwie Leszna, pomiędzy dwoma dużymi centrami gospodarczymi - Poznaniem i Wrocławiem. Gmina zajmuje powierzchnię 135,56 km 2, a jej teren kształtują trzy malownicze krainy: Równina Leszczyńska, Wał Bojanowski i dzielące je Obniżenie Rowu Polskiego oraz znaczne kompleksy leśne. Rydzyna sąsiaduje z pięcioma gminami województwa wielkopolskiego: Święciechowa, Osieczna, Krzemieniewo, Poniec, Bojanowo i miastem Leszno oraz Góra (województwo dolnośląskie). Przez gminę przebiega droga krajowa nr 5 Poznań Wrocław oraz magistralna linia kolejowa relacji Poznań Wrocław, co ma duże znaczenie dla rozwoju gospodarczo-społecznego. Gminę zamieszkuje ponad osiem tysięcy osób, a jej system osadniczy tworzą 22 jednostki, z czego 16 posiada status sołectwa. Rydzyna jest gminą o charakterze rolniczym z dynamicznie rozwijającym się przemysłem i dużymi tradycjami zachowania i ochrony dziedzictwa kulturowego. Na terenie gminy znajduje się strefa przemysłowa, w której funkcjonują, powstają i rozwijają się nowoczesne przedsiębiorstwa. Dostępność komunikacyjna oraz bliskie sąsiedztwo Leszna sprawiają, że Rydzyna jest atrakcyjnym miejscem inwestycyjnym. Rydzyna jest miastem - zabytkiem, objętym opieką konserwatorską. Z uwagi na zachowany XVIII - wieczny układ przestrzenny oraz liczne zabytkowe budowle nazywana jest perłą polskiego baroku i uznawana za największą atrakcję turystyczną regionu leszczyńskiego oraz jedną z większych atrakcji turystycznych województwa wielkopolskiego. Miasto założył na początku XV w. Jan z Czerniny, rycerz Władysława Jagiełły, wywodzący się z rodu Wierzbnów. Właścicielami miasta i dóbr rydzyńskich były najwybitniejsze rodziny magnackie Rzeczypospolitej Leszczyńscy i Sułkowscy. Najcenniejszym z rydzyńskich zabytków jest barokowy Zamek z XV-XVII w., dawna rezydencja króla Stanisława Leszczyńskiego i książąt Sułkowskich. Zamek wraz z przylegającym do niego parkiem i zamkowymi oficynami stanowią jeden z najcenniejszych w Polsce zespołów pałacowo-parkowych. Na terenie miasta znajdują się liczne zabytki, m.in. barokowy zespół kamieniczek w Rynku wraz z ratuszem i unikalną w Polsce rokokową figurą Trójcy Świętej, barokowy kościół parafialny pw. Św. Stanisława z gotycką płytą nagrobną założyciela miasta Jana z Czerniny (z 1422 roku) oraz kościół poewangelicki projektu Ignacego Graffa. Styl klasycystyczny prezentuje monumentalny zespół dawnych oficyn zamkowych. Wszystkie zabytkowe budowle Rydzyny są dziełami wybitnych architektów i budowniczych, ściąganych z różnych krajów Europy przez magnacki dwór Leszczyńskich i Sułkowskich. W odnowionym wiatraku koźlaku Józef znajduje się Muzeum Rolnictwa i Młynarstwa. 3

5 Początki miasta Rydzyna Miasto Rydzyna powstało w pierwszych latach XV wieku. Bardzo silnie zabagnione i podlegające zalewom tereny nad Rowem Polskim leżały na południowo - zachodnich rubieżach ówczesnego powiatu kościańskiego, bezpośrednio przylegając do terytorium Śląska. Dolinę Rowu Polskiego okalały rozległe lasy. Warunki topograficzne dały nazwę wsi, a później miastu Rydzyna. Wyprowadzana jest przez etymologów od obfitości rydzów, ale bardziej prawdopodobne jest, że nazwa ta pochodzi od rdzawego osadu do dzisiaj pozostawianego na podmokłych rydzyńskich łąkach przez rudy darniowe. Pisano też, że nazwa Rydzyna mogła pochodzić od formy dzierżawczej imienia Rydz, lecz żadne źródła nie potwierdzają istnienia takiej osoby. Od wczesnego średniowiecza po obu stronach Rowu Polskiego rozwijało się osadnictwo. Na niewielkiej przestrzeni pomiędzy Rydzyną a Tworzankami zachowały się trzy grodziska, najlepiej zachowane pochodzi z X w. W wyniku stabilizowania się sieci osadniczej w późniejszym okresie powstało na terenie dzisiejszej gminy Rydzyna kilka wiosek. Najstarsze z nich - Jabłonna, Kaczkowo i Rojęczyn - leżały po stronie Śląska. W końcu XIV w. właścicielem Kaczkowa i Rojęczyna był Jan z Czerniny, członek możnego rodu wywodzącego się z Wierzbna koło Świdnicy, lecz posiadającego małopolskie korzenie. Mając liczne koneksje w Królestwie Polskim, uzyskał zgodę na zakup znacznego obszaru ziem przylegających do jego śląskiej dzielnicy. W 1393 roku zakupił Dąbcze, w ciągu kilkunastu następnych lat został właścicielem: Rydzyny, Kłody, Pawłowic, Robczyska, Moraczewa oraz leżących na północ od Leszna Drzeczkowa, Piotrowic, Witosławia. Kupno Rydzyny miało miejsce co najmniej w 1395 roku, wówczas to bowiem powstała tam z jego fundacji kaplica. Początkowo nic nie wskazywało, że właśnie Rydzyna okaże się być ośrodkiem jego włości i stanie się miastem. Jeżeli prawdziwe są przypuszczenia, Rydzyna leżała na terenie dzisiejszego Przedmieścia i była niewielką ulicówką leżącą przy lokalnej drodze z Ponieca przez Tworzanki do Święciechowy. W kościelnej administracji podlegała parafii w Dąbczu. W1403 roku comes Jan występuje już z przydomkiem de Ridzino, a więc pan na Rydzynie. Czy była ona wówczas już miastem, źródła milczą. Zachowana notatka z 1407 roku wspomina burmistrza Marcina, wskazuje więc, że Rydzyna była już wtedy miastem. Prywatne miasto Jana Rydzyńskiego lokowano na terenie uprzednio niezamieszkanym. Można przypuszczać, że wybór Rydzyny na główny ośrodek jego rozległych włości, a następnie lokacja miasta, wiązały się z jego obronnym położeniem pośród rozlewisk Rowu Polskiego oraz z faktem, że Rydzyna znajdowała się pośrodku jego śląsko wielkopolskich posiadłości. Wzamierzeniach Jana Rydzyńskiego jego miasto miało być znaczącym ośrodkiem wymiany handlowej ze Śląskiem. Świadczy o tym uzyskany przezeń w 1409 roku królewski przywilej na handel zbożem i bydłem. Rok później biskup poznański zezwolił na przeniesienie parafii z Dąbcza do Rydzyny. Właściciel miasta ufundował kościół parafialny, pośród mokradeł na wschód od rynku wzniósł warowny zamek. Jego konsekwentnie realizowane zamierzenia, by z Rydzyny uczynić znaczące miasto, przerwała śmierć w 1423 roku. Niestety, żaden z jego potomków nie dorównał mu ani majętnością, ani znaczeniem. 4

6 Kalendarium dziejów Rydzyny 1393 Jan z Czerniny, członek możnego rodu wywodzącego się z Wierzbna koło Świdnicy, uzyskał zgodę na zakup znacznego obszaru ziem przylegających do jego śląskiej dziedziny, zakupił m.in. Dąbcze, a w ciągu kilkunastu następnych lat został właścicielem: Rydzyny, Kłody, Pawłowic, Robczyska, Moraczewa Jan z Czerniny kupuje Rydzynę i buduje kaplicę Pierwszy znany dokument wymieniający Rydzynę, wioskę w parafii Dąbcze Comes Jan występuje już z przydomkiem de Ridzino, a więc Pan na Rydzynie Wzmianka o burmistrzu Marcinie, wskazuje, że Rydzyna była już wtedy miastem Rydzyna uzyskuje królewski przywilej na handel zbożem i bydłem Przeniesienie parafii z Dąbcza do Rydzyny Śmierć Jana Rydzyńskiego Pierwsza źródłowa wzmianka o zamku rodziny Rydzyńskich Król Zygmunt August nadaje miastu prawa magdeburskie Budowa magnackiej rezydencji dla Rafała Leszczyńskiego (architekci J. S. Bellotti i Pompeo Ferrari) Stanisław Leszczyński - syn Rafała zostaje królem Polski Nieopodal Rydzyny, podczas Wojny Północnej wojska szwedzkie i saksońskie stoczyły znaczną bitwę, nazywaną w historii Bitwą pod Poniecem Wielki pożar miasta podczas wojny o koronę pomiędzy Stanisławem Leszczyńskim a Augustem II Mocnym Mieszkańców Rydzyny zdziesiątkowała epidemia dżumy. Epidemię tę upamiętnia figura Trójcy Świętej pośrodku rynku Dwukrotnie przebywał w Rydzynie król August II Mocny, przyjmując na zamku poselstwo od porty tureckiej oraz z Rosji. Za jego panowania kilkakrotnie do Rydzyny zwoływano na obrady senat Państwa Stanisław Leszczyński, książę Lotaryngii, sprzedaje miasto i dobra Rydzyńskie Aleksandrowi Józefowi Sułkowskiemu Pierwsze nabożeństwo w nowo zbudowanym kościele parafialnym ufundowanym przez właścicieli miasta - rodzinę Sułkowskich Aleksander Józef Sułkowski otrzymuje tytuł księcia na Bielsku (ob. Bielsko - Biała) August Sułkowski, członek Komisji Edukacji Narodowej, sprowadza do Rydzyny księży pijarów, zapoczątkowane zostały silne tradycje edukacyjne Rydzyny. Powstaje znana w Wielkopolsce szkoła średnia z internatem Po II rozbiorze Polski Rydzyna dostaje się pod panowanie Prus W Kairze ginie wychowany w Rydzynie - Józef Sułkowski, sławny adiutant Napoleona Rydzyna włączona zostaje w granice Księstwa Warszawskiego Rydzyński rynek przecięła szosa z Poznania przez Leszno do Wrocławia Miasto uzyskuje połączenie kolejowe z Poznaniem i Wrocławiem Bezpotomna śmierć ostatniego (VI) Ordynata na Rydzynie Miasto i dobra rydzyńskie wracają do odrodzonej Rzeczypospolitej po traktacie wersalskim Przebywał w Rydzynie marszałek Józef Piłsudski Na mocy statutu ordynacji książąt Sułkowskich ich dobra obejmuje Fundacja im. Sułkowskich Przebywał w Rydzynie prezydent Stanisław Wojciechowski. 5

7 Kalendarium dziejów Rydzyny 1928 Przebywał w Rydzynie prezydent Ignacy Mościcki Po reformie administracyjnej powiatu leszczyńskiego powstało wójtostwo obwodowe w Rydzynie, zaś w 1934 roku gmina obwodowa Rydzyna Działalność Gimnazjum im. Sułkowskich, jednej z najlepszych szkół średnich II Rzeczpospolitej Miasto zostało obsadzone przez żołnierzy 17 Pułku Ułanów Wielkopolskich oraz Batalionu Obrony Narodowej Leszno. O świcie 1 września spadły na Rydzynę pierwsze pociski artyleryjskie. Po zaciętych walkach, 4 września miasto zostało zajęte przez wojska niemieckie Okupacja hitlerowska. Prześladowania ludności pol - skiej. Egzekucje w lasach rydzyńskich i na terenie miasta Pożar Zamku, który ulega całkowitemu zniszczeniu Otwarcie w dawnych zamkowych oficynach Państwowego Domu Dziecka, obecnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego Likwidacja reaktywowanej w 1945 roku Fundacji im. Sułkowskich Wpisanie miasta do rejestru zabytków Przejęcie Zamku w wieczyste użytkowanie przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich Odbudowa i adaptacja Zamku na potrzeby ośrodka hotelowo - konferencyjnego Rydzyna zdobywa tytuł Krajowego Mistrza Gospodarności w kategorii miast do 5 tys. mieszkańców Założenie Towarzystwa Miłośników Rydzyny Rydzyna otrzymuje obwodnicę odciążającą rynek miasta od niekorzystnego ruchu kołowego Towarzystwo Miłośników Rydzyny organizatorem międzynarodowej konferencji na temat turystycznych walorów miast zabytkowych Zamek w Rydzynie otrzymuje w drodze konkursu wyróżnienie międzynarodowej organizacji Europa Nostra Zamek w Rydzynie pierwszy w kraju zostaje członkiem międzynarodowego stowarzyszenia zamków prowadzących działalność hotelowoturystyczną (ECHOR) Rydzyna otrzymuje dotację Fundacji Polsko- Niemieckiej z przeznaczeniem na dokończenie remontu i adaptację zboru poewangelickiego na cele kulturalne Rydzyński Ośrodek Kultury był organizatorem Finałowego Przeglądu XLI Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego Niemiecka Firma Winkhaus kupuje od miasta ok. 10 ha i wytycza tereny pod budowę Fabryki Elementów Okuć Budowlanych Uruchomiono produkcję okuć budowlanych w nowo otwartej hali produkcyjnej firmy Winkhaus Polska sp. z o.o Dalsza rozbudowa strefy przemysłowej na gruntach Rydzyny i wsi Kłoda, w kolejnych latach swoją siedzibę umieszczają: ViaCon Polska Sp. z o.o, Inoforges Polska Sp. z o.o Adaptacja budynku przychodni na Gimnazjum w Rydzynie Powstanie Warsztatów Terapii Zajęciowej Zainaugurowany został Festiwal Dni Muzyki Cerkiewnej, który w zamierzeniach ma być imprezą cykliczną odbywającą się co dwa lata Zakończenie prac związanych z kanalizacją sanitarną Rydzyny oraz wsi Dąbcze. Część inwestycji została zrealizowana z Europejskiego Funduszu SAPARD Przeznaczenie na rozwój strefy przemysłowej kolejnych 12 ha gruntów. 6

8 Zamek w Rydzynie Zamek w Rydzynie zbudowany został w końcu XVII w. na murach zamku gotyckiego z pierwszych lat XV wieku, wzniesionego dla Jana z Czerniny Rydzyńskiego. Zamek barokowy jest dziełem Włochów osiadłych w Polsce, Józefa Szymona Bellottiego i Pompeo Ferrariego. Pierwszymi jego właścicielami byli Leszczyńscy. Wraz z parkiem i przyległymi terenami stanowił najbardziej okazałą rezydencję magnacką w Wielkopolsce. W latach rezydencja króla Polski Stanisława Leszczyńskiego. W czasie Wojny Północnej, w 1709 r. Zamek został częściowo spalony przez wojska carskie. Na szczęście, nie uległy całkowitej dewastacji wspaniałe sztukaterie i freski zdobiące sale paradne, będące dziełami najwybitniejszych włoskich artystów pracujących w tym czasie w Polsce. Przyniosły rydzyńskiej rezydencji zasłużoną sławę. Król Stanisław Leszczyński po utracie korony udał się na emigrację. Po latach zasłynął w Europie jako książę Lotaryngi, władca światły i dobroczynny. Jego córka Maria była królową Francji, żoną Ludwika XV. Król Stanisław Leszczyński sprzedał Zamek Aleksandrowi Józefowi Sułkowskiemu. Nowy właściciel doprowadził go do dawnej świetności. Architektem i realizatorem prac budowlanych był Karol Marcin Frantz. Zamek otrzymał wówczas nowe dachy, rokokowy wystrój elewacji, okazały zespół głównego wejścia. Prace nad upiększeniem Zamku i jego otoczenia kontynuował syn Aleksandra Józefa, książę August. Klasycystyczne fasady otrzymały wówczas zamkowe oficyny, w tym samym stylu ozdobiono Salę Balową. Wzniesiono budynki Pomarańczarni oraz stylowe pawilony w parku. Książęca rezydencja Sułkowskich w Rydzynie w latach osiemdziesiątych XVIII w. promieniowała na całą Wielkopolskę jako ośrodek kulturalny (znany teatr dworski Sułkowskich) oraz ośrodek edukacji (gimnazjum księży pijarów). ruch budowlany w rydzyńskiej rezydencji cał- Ożywiony kowicie ustał po drugim rozbiorze Polski. Niepospolitej chwały przydał nazwisku Sułkowskich z Rydzyny dzielny, nieprzeciętnie zdolny Józef Sułkowski, adiutant Napoleona, poległy bohatersko w Kairze. Nazwisko jego kuzyna Antoniego Pawła, IV Ordynata na Rydzynie odnaleźć można na Łuku Triumfalnym w Paryżu. Ostatni z książąt Sułkowskich na Rydzynie zmarł bezpotomnie w 1909 r. Dobra rydzyńskie wraz z Zamkiem przejęte zostały przez władze pruskie. Na mocy traktatu wersalskiego powróciły one do granic państwa polskiego. W oparciu o statut Ordynacji Sułkowskich, w 1924 r. powstała fundacja imienia tego rodu, mająca za cel nadrzędny prowadzenie działalności edukacyjnej. W 1928 r. w przystosowanym uprzednio Zamku otwarto męskie, internatowe Gimnazjum im. Sułkowskich. Ciekawy program nauczania i wychowywania uczniów był dziełem dyrektora tej szkoły, prof. Tadeusza Łopuszańskiego. Wczasie okupacji hitlerowskiej fundacja została zlikwidowana, zaś w Zamku urządzono internatową szkołę hitlerjugend. W końcu stycznia 1945 r. Zamek w Rydzynie został spalony. Pomimo upaństwowienia dóbr fundacji, prawnie istniała ona jeszcze w latach Spalony Zamek czekał na nowego użytkownika do 1970 r. Po przejęciu przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich (SIMP) został odbudowany, zaś jego najpiękniejsze wnętrza odtworzono na podstawie zachowanej dokumentacji fotograficznej z okresu międzywojennego. Prace zakończono w 1989 r. Zamek SIMP w Rydzynie w 1994 r. otrzymał prestiżowe wyróżnienie międzynarodowej organizacji Europa Nostra w uznaniu doskonałości restauracji wspaniałego Zamku barokowego. Dawne wyposażenie wnętrz Zamku w Rydzynie uległo rozproszeniu jeszcze przed pierwszą wojną światową. Nowo zrekonstruowane wnętrza urządzono w nawiązaniu do przekazów historycznych. Na zamkowe kolekcje składają się obecnie m.in. komplety mebli, zabytkowe ryciny, pamiątki po Sułkowskich, zbiory przyrodnicze (m.in. kolekcja motyli tropikalnych, trofea łowieckie). Biblioteka gromadzi publikacje związane z dawnymi właścicielami Zamku, Gimnazjum im. Sułkowskich z okresu międzywojennego oraz ze Stowarzyszeniem Inżynierów i Techników Mechaników (SIMP). Zamek dostępny jest do zwiedzania po uprzednim uzgodnieniu. 7

9 Wiatrak Józef Muzeum Rolnictwa i Młynarstwa w Rydzynie Wiatrak Józef pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku. Niestety nie doczekał dnia dzisiejszego. Był pozostałością narodzin armady wiatraków (39) na Młyńskiej Górze, jeszcze za czasów panowania księcia Aleksandra Józefa Sułkowskiego. W owych czasach najliczniej reprezentowany był w Rydzynie właśnie cech młynarzy. Ze starego wiatraka pozostały tylko fundament i część podwalin. Dzisiejsza postać Józefa została pobudowana w 1983 roku. Obiekt został złożony z dwóch wiatraków, pochodzących z pobliskiego pola na Młyńskiej Górze. Wkwietniu 2003 roku przeprowadzono generalny remont wiatraka. Wymieniono poszycie zewnętrzne, pobudowano nową galeryjkę, odnowiono schody, rekonstrukcji poddano również wnętrze obiektu. Rok później zakonserwowano cały wiatrak oraz zmontowano i powieszono nowe śmigła. W sierpniu 2004 roku decyzją ministra kultury Józef otrzymał status Muzeum Rolnictwa i Młynarstwa w Rydzynie, jedynego takiego muzeum w Polsce. W 2005 roku obiekt został oświetlony. W ten sposób, po kilku latach renowacji, powstał najpiękniejszy wiatrak w Polsce, który udostępniono dla zwiedzających. W jego wnętrzu zbierane są zabytkowe maszyny rolnicze i młynarskie. Muzeum jest również członkiem Stowarzyszenia Wiatraki Wielkopolskie, którego głównym celem jest odbudowa i rekonstrukcja wiatraków w Wielkopolsce oraz wykorzystanie ich pod względem turystycznym. Józef stanowi wzorzec dla rekonstruowanych wiatraków. Przy wiatraku corocznie organizowanych jest kilkanaście imprez ściągających setki mieszkańców Rydzyny, Leszna i okolic. Plac przy Józefie jest miejscem startu corocznej Światowej nocnej rowerówki. W2005 działalność Muzeum Rolnictwa i Młynarstwa została doceniona i wyróżniona przez Marszałka Województwa Wielkopolskiego. 8

10 Kultura Ofertę turystyczną gminy Rydzyna wspiera bogata oferta kulturalna, z której korzystają nie tylko mieszkańcy gminy, ale również społeczność spoza jej terenu. Szczególną uwagę poświęca się wspieraniu licznych form kulturalnych, które promują miasto, ale także zachęcają do jego odwiedzania. Służą temu między innymi organizowane przez Rydzyński Ośrodek Kultury imprezy o charakterze ponadlokalowym oraz ogólnopolskim. W okresie wiosenno-letnim organizowane są imprezy plenerowe: rowerówki, festyny rekreacyjne, biesiady folklorystyczne, dożynki. W 2004 roku zainaugurowany został Festiwal Dni Muzyki Cerkiewnej, który w zamierzeniach ma być imprezą cykliczną, odbywającą się co dwa lata. W listopadzie 1982 roku powstał Zespół Folklorystyczny Wiatroki, który kultywuje kulturę ludową Wielkopolski. W programie zespołu znajdują się autentyczne melodie ludowe, tańce i przyśpiewki, jak również obrzędy ludowe, takie jak: wianki, darcie pierza czy dożynki. Przy zespole rozpoczęła naukę dziecięca kapela dudziarska, która występuje wraz z zespołem. W1988 roku powstał Zespół Tańca Ludowego Moraczewo, który liczy 60 tancerzy pracujących w dwóch grupach, a współpracuje z nim 5-osobowa kapela ludowa. W programie zespół posiada tańce: polonez, mazur, tańce górali Podhala, suita lubelska, krakowiak, tańce górali Beskidu Śląskiego, suita rzeszowska, suita wielkopolska, kujawiak i oberek. Zespół ten koncertuje nie tylko na terenie Polski, ale także całej Europy. W rydzyńskim Zamku działa Capella Zamku Rydzyńskiego. Jest to kwintet instrumentów dętych blaszanych. Zespół tworzą absolwenci Akademii Muzycznej w Poznaniu, którzy na co dzień pracują w orkiestrach symfonicznych miasta Poznania. Zespół koncertuje w zamkach, pałacach, muzeach, katedrach oraz salach koncertowych w kraju i za granicą. Proponuje muzykę na każdą okazję, od renesansu do filmowych standardów oraz muzykę kompozytorów z całego świata. Rydzyna może się również poszczycić działającym od XVII wieku Kurkowym Bractwem Strzeleckim, należącym do najstarszych w Wielkopolsce. Początkowo bractwo miało za zadanie ćwiczyć rydzyńskich mieszczan w rzemiośle wojennym oraz bronić miasta i jego mieszkańców. Było organizacją pożyteczną i cieszyło się względami właścicieli Rydzyny. Mimo że w ciągu stuleci zmienił się charakter Bractwa, jego okazały ceremoniał, stroje i zwyczaje są troskliwie pielęgnowane do dnia dzisiejszego przy zaangażowaniu w działalność licznych grup młodzieży. 7maja 1983 roku z inicjatywy byłych uczniów i absolwentów Gimnazjum i Liceum im. Sułkowskich w Rydzynie powstało Towarzystwo Miłośników Rydzyny, którego głównym celem jest troska o zachowanie zabytkowego charakteru Rydzyny i jego tradycji kulturowych. 9

11 Turystyka i rekreacja Teren Rydzyny, ukształtowany jest przez trzy malownicze krainy: Równinę Leszczyńską na północy, Wał Bojanowski na południowym wschodzie i dzielące je Obniżenie Rowu Polskiego. Na terenie gminy znajduje się również fragment III Krzywińsko - Osieckiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Oatrakcyjności turystycznej Rydzyny decyduje duża liczba zabytków, a także mozaika terenu, a więc znaczne powierzchnie leśne, kompleksy łąk w dolinie Rowu Polskiego, jak również Rów Polski, na których rozwijają się turystyka piesza, rowerowa, konna, wycieczki edukacyjne, turystyka pobytowa, w tym agroturystyka, a także liczne imprezy kulturalne i sportowe oraz festyny rekreacyjno-sportowe. Atutem gminy jest także dobra baza hotelowo-gastronomiczna. Rydzyna jest miastem zabytkiem. Objęta jest opieką konserwatorską z uwagi na zachowany XVIII - wieczny układ przestrzenny oraz liczne zabytkowe budowle. Nazywana jest perłą polskiego baroku i uznawana jest za największą atrakcję turystyczną regionu leszczyńskiego oraz jedną z większych atrakcji turystycznych Wielkopolski. Najcenniejszym z rydzyńskich zabytków jest barokowy Zamek z XV-XVII w., dawna rezydencja króla Stanisława Leszczyńskiego i książąt Sułkowskich, wzniesiona przez J. S. Bellottiego i rzymianina osiadłego w Rydzynie Pompeo Ferrariego. Zamek wraz z przylegającym do niego parkiem i terenami przyległymi stanowią jeden z najcenniejszych w Polsce zespołów pałacowo - parkowych. Wzamku mieszczą się hotel i centrum konferencyjne. Odbywają się w nim również liczne imprezy kulturalne, gromadzone są kolekcje artystyczne i przyrodnicze. Zamek organizuje cieszące się uznaniem Koncerty Noworoczne, międzynarodowe rajdy pojazdów zabytkowych, historyczne imprezy plenerowe. Obiekt jest licznie odwiedzany przez turystów krajowych i zagranicznych. W 1994 roku Zamek w Rydzynie otrzymał prestiżowe wyróżnienie międzynarodowej organizacji Europa Nostra w uznaniu doskonałości restauracji wspaniałego barokowego Zamku. 10

12 Turystyka i rekreacja WRydzynie bardzo cenny jest barokowy zespół kamieniczek w Rynku wraz z ratuszem i unikalną w Polsce rokokową figurą Trójcy Świętej (wotum po epidemii dżumy z 1709 roku), barokowy kościół parafialny pw. Św. Stanisława ( ) z gotycką płytą nagrobną założyciela miasta Jana z Czerniny, rycerza Władysława Jagiełły (z 1422 roku) oraz kościół poewangelicki ( ) projektu Ignacego Graffa, pierwotnie pw. Św. Jakuba. Wartym zobaczenia jest również zabytkowy ratusz z 1752 roku. Styl klasycystyczny prezentuje monumentalny zespół dawnych oficyn zamkowych. Wszystkie zabytkowe budowle Rydzyny są dziełami wybitnych architektów i budowniczych, ściąganych z różnych krajów Europy przez magnacki dwór Leszczyńskich i Sułkowskich. Do cennych zabytków należy zaliczyć drewniane kościoły o konstrukcji szkieletowej w Dąbczu ( ) oraz Kaczkowie (1729). Oba kościoły są bardzo dobrze zachowane. W kilku miejscowościach zachowały się zespoły pałacowo-folwarczne, najczęściej pochodzące z XVIII-XIX wieku. Najciekawsze tego typu obiekty znajdują się w: Jabłonnie, Rojęczynie, Przybinie i Tworzanicach. W Rydzynie i Tworzankach znajdują się także pozostałości średniowiecznych grodzisk-stożkowate. Wodnowionym wiatraku-koźlaku Józef znajduje się Muzeum Rolnictwa i Młynarstwa. Wokół wiatraka organizowane są imprezy plenerowe. Plac przy Józefie jest miejscem startu corocznej Światowej nocnej rowerówki. Na terenie gminy jest wielu miłośników koni, którzy organizują konkursy zręcznościowe powożenia zaprzęgami oraz Bieg Św. Huberta. Miłośnicy wędkarstwa mogą łowić ryby w stawach rybnych w Robczysku. Przez Rydzynę przebiega Ziemiański Szlak Rowerowy, stanowiący pętlę Transwielkopolskiej Trasy Rowerowej oraz Szlak Rajdów Konnych. Rydzyna, wraz z innymi gminami powiatu leszczyńskiego, wyznaczyła kilkanaście ścieżek rowerowych, które oplatają wszystkie najciekawsze turystycznie miejsca. 11

13 Oświata i szkolnictwo Historia rydzyńskiego szkolnictwa jest długa i bogata. Już w XVI wieku istniała tu szkółka parafialna. Bardzo ważny dla dziejów miasta był schyłek wieku XVIII, kiedy to w 1774 roku książę August Sułkowski, zgodnie z duchem zaleceń Komisji Edukacji Narodowej, założył szkołę prowadzoną przez księży pijarów. W jednym z budynków owej szkoły, działającej do 1820 roku, mieści się dziś główna siedziba Szkoły Podstawowej w Rydzynie. Przez prawie cały wiek XIX i dwa z okładem dziesięciolecia wieku XX działały w Rydzynie dwie szkoły powszechne: katolicka i ewangelicka. Dwudziestolecie międzywojenne to okres działania w mieście znakomitego gimnazjum Fundacji Sułkowskich. Gimnazjum powstałe w roku 1928 zostało przekształcone w 1934 roku na Liceum i Gimnazjum im. Sułkowskich. Wraz z internatem działało do wybuchu II wojny światowej. Nowy rozdział szkolnej historii rozpoczął się 4 czerwca 1972 roku, w którym to dniu uroczyście nadano Szkole Podstawowej w Rydzynie imię 17. Pułku Ułanów. Obecnie Szkoła Podstawowa w Rydzynie jest największą tego typu placówką w gminie. Znacznie później szkolnictwo rozwijało się w pozostałych miejscowościach gminy. Szkoła w Dąbczu była niegdyś szkołą katolicką, w której uczyły się dzieci polskie i niemieckie. Od października 1923 roku uczniowie podzieleni zostali na dwa oddziały: polski i niemiecki. W 1925 roku połączono ich w dwuklasową szkołę z językiem polskim jako wykładowym. Po II wojnie młodzież polska powróciła do szkoły i uczyła się w czterech klasach. 1 Września 1991 roku szkoła uzyskała samodzielność. Obecnie uczniowie uczą się w dwóch budynkach. WKaczkowie szkoła podstawowa została utworzona dopiero po wojnie. W 1960 roku została przekształcona w pełną, siedmioklasową szkołę podstawową. W 1996 roku zakończono remont dawnego budynku spichlerza w Rojęczynie, gdzie zostały przeniesione klasy I-III. Od tego czasu szkoła mieści się w dwóch sąsiadujących ze sobą budynkach. W 2000 roku powstał przy szkole oddział przedszkolny. Najmłodszą ze szkół jest Gimnazjum w Rydzynie, które rozpoczęło swoją działalność 1 września 1999 roku. Do szkoły uczęszczają dzieci z Rydzyny oraz wszystkich sołectw z terenu gminy. Choć Gimnazjum w Rydzynie nie powstało na bazie Fundacji im. Sułkowskich, która leżała u podstaw szkolnictwa w Rydzynie, stara się kultywować tradycję i przyjąć imię oświatowego fundatora, jakim niewątpliwie byli Sułkowscy. 12

14 Sport Rozbudowana sieć placówek wychowania przedszkolnego w gminie sprzyja prawidłowemu rozwojowi kultury fizycznej od najmłodszych lat. Trzy szkoły podstawowe (w Rydzynie, Dąbczu i Kaczkowie) dają uczniom gruntowne przygotowanie do kontynuacji nauki w rydzyńskim gimnazjum i dalej w szkołach średnich w pobliskim Lesznie, zapewniając dzieciom zarazem dbałość o ich kulturę fizyczną. Od kilku lat uczniowie szkół podstawowych i gimnazjum odnoszą sukcesy w biegach przełajowych, sztafetowych biegach przełajowych i w czwórboju lekkoatletycznym. WRydzynie działa Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy ze szkołą podstawową i zawodową dla dzieci specjalnej troski, w którym dzieci mogą rozwijać m.in. swoje zainteresowania sportowe. W Ośrodku działa Uczniowski Klub Sportowy Sprinter. Członkowie klubu mają na swoim koncie wiele medalowych sukcesów. Uczniowie regularnie stają na podium w mistrzostwach Polski. Klub skupia wychowanków, nauczycieli, rodziców i sympatyków sportu. Prowadzi dwie sekcje: lekkoatletyki oraz pływacką. Sport jest bardzo popularną formą spędzania wolnego czasu. W gminie działa wiele klubów oraz sekcji sportowych przy szkołach m.in. sekcja szachowa, sekcja taekwondo, II - ligowa drużyna tenisa stołowego. Prężnie rozwija się klub piłkarski RKS Rydzyniak Rydzyna. Trenują w nim trzy drużyny: seniorzy, juniorzy młodsi oraz trampkarze starsi. Coraz lepsze wyniki uzyskują także speedrowerowcy z Kłody, którzy od 2003 roku posiadają własny tor speedrowerowy. Warto również wspomnieć o torze żużlowym, znajdującym się w Dąbczu. Często korzystają z niego zawodnicy Unii Leszno drużyny startującej w ekstralidze żużlowej. Na torze trenują również amatorzy czarnego sportu z terenu gminy. Rydzyna może pochwalić się również medalistami mistrzostw Polski, Europy, a nawet świata. O kulturę fizyczną można zadbać także na trasach rowerowych, których sieć oplata teren całej gminy prowadząc przez wszystkie najciekawsze historycznie i turystycznie miejsca. 13

15 Rolnictwo Dobrze rozwinięte rolnictwo jest jednym z atutów Rydzny. Dużą część powierzchni gminy zajmują użytki rolne oraz lasy. W gospodarce rolnictwo odgrywa znaczącą rolę. Wyraża się to wysokim udziałem w zatrudnieniu, produkcji i dochodach mieszkańców. W strukturze władania ziemią dominuje własność prywatna, a przeciętna wielkość gospodarstwa jest korzystniejsza niż w kraju. Wostatnich latach wzrosła powierzchnia gospodarstw indywidualnych, głównie gruntów ornych. Wysokotowarowa produkcja rolnicza sprzyja rozwojowi przetwórstwa rolno-spożywczego. Większość rolników uprawia pszenżyto, żyto, pszenicę, mieszanki zbożowe oraz buraki cukrowe. W gminie uprawia się także rzepak oraz pieczarki. Większy niż przeciętnie w kraju jest obszar uprawy warzyw. produkcji zwierzęcej przeważa hodowla trzody chlewnej. Wplonach zbóż, hodowli trzody chlewnej i bydła, Rydzyna wraz z całym regionem leszczyńskim zajmuje czołowe miejsce w Wielkopolsce. Znaczna część gospodarstw uzyskuje plony zbliżone do osiąganych w krajach Europy Zachodniej. Wieś jest dobrze wyposażona w urządzenia infrastruktury technicznej, a poziom nasycenia podstawowymi maszynami rolniczymi przewyższa średnią krajową. Coraz większy wpływ na gospodarkę gminy mają przedsiębiorstwa świadczące usługi dla rolnictwa. Atrakcją rydzyńskiego rolnictwa jest również hodowla koni. Nowością w krajobrazie wsi są pojawiające się gospodarstwa agroturystyczne, które stają się alternatywnym źródłem dochodów na wsi. Strategia rozwoju gminy zakłada, że intensywna produkcja rolna wraz z rozwojem sektora usługowo produkcyjnego będą głównymi kierunkami rozwoju. Zakłada się dalszy wielofunkcyjny rozwój wsi w zakresie infrastruktury otoczenia rolnictwa oraz rozwój według nowoczesnych standardów europejskich. Strategia zakłada dalszą restrukturyzację rolnictwa i utrzymanie wysokiej jego produkcyjności. 14

16 Gospodarka Atutem Rydzyny jest położenie w zachodniej części Polski, blisko granicy z Niemcami, pomiędzy dwoma dużymi centrami gospodarczymi - Poznaniem i Wrocławiem, przy drodze krajowej nr 5 (do każdego z miast dzieli nas godzina drogi) oraz w bliskim sąsiedztwie miasta Leszna. Przez gminę przebiega magistralna linia kolejowa relacji Poznań - Wrocław. Położenie miasta sprzyja rozwojowi gospodarczo - społecznemu oraz nowym inwestycjom. W niedalekiej przyszłości przez teren gminy przebiegać będzie droga ekspresowa S5, łącząca Poznań i Wrocław. Połączenie z węzłami komunikacyjnymi tych miast sprawi, że warunki inwestowania i gospodarowania będą jeszcze korzystniejsze. Rydzyna jest gminą z dynamicznie rozwijającym się przemysłem, w której zarejestrowanych jest ponad tysiąc podmiotów gospodarczych. Na terenie gminy znajduje się strefa przemysłowa. Tutaj wybudowały swoje siedziby, zainwestowały i nadal inwestują nowoczesne przedsiębiorstwa: Winkhaus Polska, ViaCon Polska i Inoforges Polska. Z myślą o dalszych inwestycjach poszerzono obszar strefy i przeznaczono pod inwestycje nowe tereny. Inwestorom oferowane są tereny do wykorzystania na cele produkcyjne, handlowe i usługowe. Wplanach rozwoju Rydzyny zakłada się dalszy rozwój infrastruktury drogowej, technicznej, edukacyjnej, turystycznej, społecznej oraz przedsiębiorczości. Gmina tworzy korzystne warunki dla inwestujących przedsiębiorców między innymi poprzez system ulg podatkowych i przychylności na każdym etapie działalności gospodarczej. Znaczącą rolę w usługach dla rolnictwa odgrywa firma Agromix Rojęczyn, natomiast w produkcji przetworów mięsnych firma Agro-Rydzyna. Rydzyński Zamek z uznanym hotelem oraz centrum konferencyjnym jest licznie odwiedzany przez turystów krajowych i zagranicznych. Zamek dysponuje bogatą ofertą szkoleniową i rekreacyjną oraz warunkami do pracy twórczej. Mieszkańcy gminy stanowią populację ludzi zaradnych, gospodarnych, pracowitych i mobilnych zawodowo. Te cechy potwierdza niższe aniżeli w kraju, województwie i powiecie bezrobocie. Zapraszamy do zapoznania się z naszą ofertą i wyrażamy wolę podjęcia współpracy na każdym etapie inwestycji. 15