Proces identyfikacji inteligentnych specjalizacji w województwie pomorskim

Transkrypt

1 Proces identyfikacji inteligentnych specjalizacji w województwie pomorskim W odpowiedzi na potrzebę wypełnienia kryteriów unijnych związanych z wyborem pomorskich inteligentnych specjalizacji Samorząd Województwa Pomorskiego (SWP) podjął się organizacji procesu identyfikacji inteligentnych specjalizacji. Proces ten rozpoczął się poprzez aktualizację, w 2012 roku, Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020 (SRWP 2020) i uwzględnienie zasady inteligentnej specjalizacji, jako jednej z kluczowych zasad ukierunkowujących działania przyczyniające się do wzrostu konkurencyjności województwa pomorskiego. Zgodnie z tą zasadą, interwencja publiczna będzie skoncentrowana na uruchamianiu i wykorzystywaniu potencjałów istotnych dla regionu branż oraz wyłaniających się inteligentnych specjalizacji regionu. Zasada inteligentnej specjalizacji została następnie przełożona na zapisy Regionalnego Programu Strategicznego w zakresie rozwoju gospodarczego (RPS RG) Pomorski Port Kreatywności (dokument wykonawczy SRWP 2020) w celu podkreślenia znaczenia wybranych specjalizacji oraz preferowania wsparcia finansowego z nimi związanego w okresie programowania RPS RG ze względu na swoje cele ścisłe powiązanie zarówno ze wzrostem efektywności przedsiębiorstw oraz rozwojem konkurencyjnego szkolnictwa wyższego przejął rolę regionalnej strategii innowacji (tzw. RIS3). Zarówno SRWP 2020 jak i RPS RG stanowią podstawę nakreślenia zakresu interwencji zaproponowaną w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Pomorskiego (RPO WP).

2 Strategia pomorskich inteligentnych specjalizacji polega na określeniu priorytetów gospodarczych w obszarze badań, rozwoju i innowacji (B+R+I) oraz skupieniu inwestycji na obszarach zapewniających zwiększenie wartości dodanej gospodarki i jej konkurencyjności na rynkach zagranicznych. Inteligentne specjalizacje mają przyczyniać się do transformacji pomorskiej gospodarki poprzez jej unowocześnienie, przekształcenie strukturalne, zróżnicowanie produktów i usług oraz tworzenie innowacyjnych rozwiązań społeczno-gospodarczych. Zgodnie z wytycznymi Poradnika Strategii Badawczych i Innowacyjnych na rzecz Inteligentnych Specjalizacji proces budowy regionalnej inteligentnej specjalizacji obejmuje sześć kroków: 1. Analiza uwarunkowań i potencjału regionu dla innowacji; 2. Zarządzanie w celu zapewnienia partycypacji; 3. Opracowanie ogólnej wizji przyszłości regionu; 4. Identyfikacja priorytetów; 5. Zdefiniowanie spójnej polityki, map drogowych i planu działania; 6. Integracja mechanizmów monitorowania i ewaluacji. W celu optymalizacji działań związanych z koncepcją inteligentnych specjalizacji województwo pomorskie uczestniczy od 2012 roku w europejskiej Platformie

3 Inteligentnych Specjalizacji, której działania organizowane są pod auspicjami Komisji Europejskiej. Zadaniem Platformy jest pomoc regionom i państwom członkowskim w budowaniu strategii inteligentnej specjalizacji. Platforma dostarcza informacji, metodologii oraz jest okazją do wymiany doświadczeń związanych z wdrażaniem założeń inteligentnych specjalizacji przez poszczególne regiony. Proces identyfikacji pomorskich inteligentnych specjalizacji zostanie przeprowadzony w sześciu poniższych etapach: 1. Sprecyzowanie gospodarczego profilu regionu (konwergencja technologiczna i funkcjonalna). Etap ma na celu przegląd i uzupełnienie dotychczas przeprowadzonych analiz. Zostanie on przeprowadzony w formie ekspertyzy pn. Identyfikacja inteligentnych specjalizacji w regionie województwa pomorskiego konwergencja technologiczna w ramach projektu systemowego Samorządu Województwa Pomorskiego pn. System Inteligencji Regionalnej kompleksowe planowanie rozwoju i zarządzanie zmianami gospodarczymi na Pomorzu. Celem badania jest sprecyzowanie specyficznych pomorskich (endogenicznych) zasobów i przewag komparatywnych oraz wskazanie obszarów aktywności gospodarczej o najwyższym potencjale wzrostu, w tym obszarów na styku różnych sektorów, branż i technologii. Wyniki prac będą przedmiotem konsultacji i debaty publicznej natomiast udział przedstawicieli różnych obszarów aktywności gospodarczej (w tym klastrów) i innych interesariuszy będzie stymulował definiowanie specjalizacji i partnerstw. Punktem wyjścia dla powyższej analizy są

4 kluczowe obszary branżowe pomorskiej gospodarki takie jak: ICT, energetyka, transport i logistyka, inteligentne wykorzystanie zasobów morza, usługi biznesowe, chemia lekka, technologie off-shore, biotechnologia, sektor kreatywny, elektronika, technologie produkcyjne, środowisko, edukacja i nauka, budownictwo, usługi finansowe, meblarstwo, przemysł odzieżowy, przetwórstwo żywności, sport, rekreacja i produkty dla dzieci, BPO/SSV, motoryzacja, ekoenergetyka, klimatyzacja i wentylacja. Każdy z w/w obszarów podlegać będzie analizie pod względem zgromadzonego potencjału endogenicznego regionu, w tym w szczególności badawczo-rozwojowego jak również kierunków przewidywanej konwergencji technologicznej i funkcjonalnej. Potencjał endogeniczny regionu będzie określony na podstawie wskaźników odnoszących się m.in. do następujących kwestii: Wartość dodana w branży; Wartość eksportu (pozaregionalny i zagraniczny); Wartość produkcji; Udział w PKB liczonym dla regionu; Dostępność kapitału ludzkiego; Oferta instytucji sfery B+R, w tym uczelni wyższych w zakresie: infrastruktura, osiągnięcia naukowe, wdrożenia, włączenie w sieci współpracy, kierunki kształcenia, eksperci. 2. Debata i konsultacje (budowanie partnerstw). Ze względu na potrzebę uspołecznienia procesu identyfikacji inteligentnych specjalizacji ww. ekspertyza uwzględnia m.in. spotkania warsztatowe z interesariuszami procesu identyfikacji inteligentnych specjalizacji, tj. z przedstawicielami przedsiębiorstw, instytucji B+R, klastrów, IOB, gremiów regionalnych, organizacji pozarządowych, samorządów, pomorskich szkół wyższych i zawodowych wyższych, pomorskich kuratoriów oświaty i.in. Dodatkowo, badanie zawiera indywidualne wywiady pogłębione oraz zogniskowany wywiad grupowy z przedstawicielami przedsiębiorstw, instytucji B+R, klastrów, IOB i samorządów. Wyniki badania będą poddane dyskusji podczas licznych spotkań organizowanych w związku z przeprowadzanym procesem identyfikacji inteligentnych specjalizacji. W celu maksymalizacji procesu powstawania partnerstw planuje się wsparcie eksperckie polegające na skutecznej animacji środowisk wokół potencjalnych pomorskich inteligentnych specjalizacji. 3. Organizacja konkursu na pomorskie inteligentne specjalizacje. Po przeprowadzeniu ww. ekspertyzy zorganizowany zostanie konkurs na pomorskie inteligentne specjalizacje. Środowiska (partnerstwa) identyfikujące się z problematyką rozwoju obszarów aktywności gospodarczej, stanowiące potencjalne inteligentne specjalizacje, zostaną zaproszone do przedstawienia koncepcji działań prowadzących do wzmocnienia ich potencjału i poprawy pozycji konkurencyjnej województwa. Zaproszenie zostanie skierowane do wszystkich zainteresowanych środowisk, w tym m.in. do tych skupionych wokół wskazanych w SRWP 2020 branż o największym potencjale rozwoju oraz branż szczególnie rozwiniętych, jak też do funkcjonujących w regionie klastrów kluczowych. Zgłoszenie koncepcji pomorskich inteligentnych specjalizacji nastąpi poprzez wypełnienie fiszek konkursowych. Szczególny nacisk zostanie położony na potencjał innowacyjny, unikalność w układzie krajowym oraz

5 międzynarodowym, konkurencyjność międzynarodową, a także na wpisanie się w obserwowane trendy oraz zdiagnozowane potrzeby regionu. Kluczowe będzie również wskazanie w jaki sposób działania planowane w ramach inteligentnej specjalizacji będą stymulowały inwestycje prywatne, zwiększając tym samym szanse przepływu innowacji i nowych technologii z ośrodków badawczych i naukowych do sfery gospodarczej. Koncepcje przygotowane przez środowiska powinny być ukierunkowane na kreowanie nowych nisz rynkowych (nowych produktów i usług), innowacyjność i prace badawczo-rozwojowe. Konkurs zostanie przeprowadzony dwuetapowo: - Etap 1 konkursu: przedstawienie wstępnych koncepcji inteligentnych specjalizacji - Etap 2 konkursu: wybór inteligentnych specjalizacji. W pierwszym etapie konkursu ocenie podlegać będą wstępne koncepcje pomorskich inteligentnych specjalizacji przygotowane przez zainteresowane środowiska (partnerstwa). Koncepcje te zostaną oficjalnie zaprezentowane a następnie poddane analizie przez zespół ekspertów powołanych przez Zarząd Województwa Pomorskiego (ZWP). Efektem tego etapu będzie identyfikacja silnych i słabych stron koncepcji, a także zostaną przygotowane rekomendacje mające na celu dodatkowe wzmocnienie ich oddziaływania na konkurencyjność regionu. Wartością dodaną takiej formy identyfikacji pomorskich inteligentnych specjalizacji jest możliwość wzajemnej oceny potencjału poszczególnych propozycji przez samych zainteresowanych, co może być inspiracją do dokonywania pewnych modyfikacji i rozbudowy partnerstw. W drugim etapie konkursu ocenie podlegać będą ostateczne koncepcje pomorskich inteligentnych specjalizacji, uwzględniające modyfikacje wynikające m.in. z dotychczasowego procesu konsultacji czy rekomendacji ekspertów. Ocena ta będzie podstawą do negocjacji z poszczególnymi środowiskami zgłaszającymi pomorską inteligentną specjalizację oraz w dalszej kolejności do podpisania Porozumień na rzecz Inteligentnych Specjalizacji. 4. Negocjacje na rzecz wsparcia rozwoju inteligentnych specjalizacji. ZWP podejmie negocjacje ze środowiskami (partnerstwami), które zaprezentowały najwyżej ocenione całościowe koncepcje. Przedmiotem negocjacji będzie zakres i forma wsparcia publicznego, jakie może być udzielone z poziomu regionalnego pakietom działań oraz przedsięwzięciom flagowym realizującym te koncepcje. Regionalne stanowisko negocjacyjne będzie wynikało z przesądzeń zawartych we wszystkich obowiązujących w województwie regionalnych programach strategicznych, a zwłaszcza w RPS RG. 5. Podpisanie Porozumień na rzecz Pomorskich Inteligentnych Specjalizacji. W przypadku skutecznie zakończonych negocjacji, zawierane będą Porozumienia na rzecz inteligentnych specjalizacji między ww. partnerstwami a ZWP. Porozumienia będą określały szeroki zakres działań związanych ze zdefiniowanymi obszarami inteligentnych specjalizacji, wskazywały na mechanizm i przedsięwzięcia do realizacji, definiując przy tym partnerów odpowiedzialnych za ich realizację oraz mierzalne cele służące ocenie rezultatów i oddziaływań wraz z ramami czasowymi. Uzgodnione w Porozumieniach działania oraz przedsięwzięcia flagowe będą traktowane priorytetowo w dostępie do finansowania w ramach tych instrumentów finansowych, którymi będzie dysponował ZWP. Porozumienia będą obowiązywały nie dłużej niż 3 lata z opcją ich

6 przedłużenia w sytuacji, gdy strony pozytywnie oceniają efekty i perspektywy współpracy. 6. Monitoring wdrażania założeń wybranych inteligentnych specjalizacji. Przewiduje się bieżące monitorowanie postępu wdrażania Porozumień na Rzecz Inteligentnych Specjalizacji. Proponowana wyżej procedura (kroki 1 6) będzie uruchamiana przez ZWP co do zasady co dwa lata, począwszy od roku Źródło: