Autoreferat. Kazimierz Miroszewski

Transkrypt

1 Autoreferat Kazimierz Miroszewski I. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/ artystyczne z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej Posiadany stopień naukowy doktor nauk humanistycznych, 27 VI 1989 r., Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Nauk Społecznych, tytuł rozprawy doktorskiej Współdziałanie partii i stronnictw politycznych w Polsce ( ), promotor doc. dr hab. Andrzej Topol II. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych/ artystycznych Zatrudnienie - od 1 IX 1980 roku Uniwersytet Śląski, Wydział Nauk Społecznych, Instytut Historii, Zakład Historii Najnowszej Pełnione funkcje Kierownik ds. Studiów Zaocznych WNS, Prodziekanem ds. Studiów Zaocznych WNS, Kierownik ds. Studiów Niestacjonarnych WNS III. Wskazanie osiągnięcia* wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki III.1. Publikacje po uzyskaniu stopnia naukowego doktora A. Prace zwarte 1. Centralny Obóz Pracy Jaworzno. Podobóz ukraiński ( ), wyd. Śląsk Wydawnictwo Naukowe, Katowice 2001, ss Historia martyrologii więźniów obozów odosobnienia w Jaworznie ( ), red. K. Miroszewski, Z. Woźniczka, wyd. Muzeum Miasta Jaworzno, Jaworzno 2002, ss Obozy pracy przymusowej na terenie Katowickiego i Chorzowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego ( ), wyd. Śląsk Wydawnictwo Naukowe, Katowice 2002, ss. 289.

2 4. Obozy dwóch totalitaryzmów Jaworzno , red. K. Miroszewski, Z. Woźniczka, wyd. Muzeum Miasta Jaworzno, Jaworzno 2007, t. 1, wyd. II uzupełnione i poprawione, ss. 176, t. 2, ss Marzec 1968 roku w województwie katowickim, wyd. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009, ss. 211 (współautor S. Fertacz). 6. Po obu stronach Warty. Zarys dziejów Myszkowa, wyd. Frodo sp.j., Urząd Miasta Myszków, Myszków 2010, ss. 686 (przy współpracy z J. Durką, M. Nitą i ks. J. Związkiem). 7. Niewola i śmierć węglem naznaczona. Obozy pracy przymusowej przy kopalni Wesoła, wyd. Wydawnictwo HEJME, Mysłowice 2011, ss B. Artykuły 1. Udział ludowców w pracach Komisji Porozumiewawczej Stronnictw Politycznych w województwie śląsko-dąbrowskim ( ), /w:/ Z dziejów ruchu ludowego na Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim, red. F. Serafin, wyd. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1989, ss Komisja Specjalna do walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym na Górnym Śląsku ( ), /w:/ Silesia Superior 1994, nr 1, ss Komisja Specjalna do walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym a obozy pracy na Śląsku ( ), /w:/ Obozy pracy przymusowej na Górnym Śląsku, red. A. Topol, wyd. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1994, ss Obozy pracy przy kopalniach węgla kamiennego na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim. Zarys problematyki, /w:/ Studia i materiały z dziejów Śląska 1996, t. 21, ss Po reformie administracyjnej 1975 ( ), /w:/ Lędziny. Zarys dziejów, red. F. Serafin, wyd. Urząd Miasta Lędziny, Lędziny 1998, ss Solidarność w Częstochowie jako główna siła opozycyjna w latach osiemdziesiątych, /w:/ Częstochowy drogi ku niepodległości, red. R. Szewd i W. Palus, wyd. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie, Częstochowa 1998, ss Prokuratura w Katowicach ( ), /w:/ Kronika Katowic 1999, t. VIII, ss

3 8. Wpływ Komisji Specjalnej na życie codzienne w Częstochowie, /w:/ Życie codzienne w Częstochowie w XIX i XX wieku, red. R. Szewd i W. Palus, wyd. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie, Częstochowa 1999, ss Stosunek Armii Czerwonej do ludności województwa śląsko-dąbrowskiego w 1945 roku, /w:/ Ziemie Odzyskane pod wojskową administracją radziecką po II wojnie światowej, red. S. Łach, wyd. Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Słupsku, Słupsk 2000, ss Prokuratura jako instrument represji stalinowskich (na przykładzie województwa śląsko-dąbrowskiego i katowickiego), /w:/ Rok Nadzieje i złudzenia polskich socjalistów, red. M.E. Ożóg, wyd. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, Rzeszów 2000, ss Obozy odosobnienia w przemysłowej części województwa śląskiego po II wojnie światowej, /w:/ Studia Śląskie 2000, t. LIX, ss (współautor R. Kaczmarek). 12. Ukraińcy i Łemkowie w Centralnym Obozie Pracy Jaworzno, /w:/ Pamiętny rok 1947, red. M.E. Ożóg, wyd. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, Rzeszów 2001, ss Obozy pracy przymusowej w województwie śląsko-dąbrowskim, /w:/ Prace Komisji Naukowych. Polska Akademia Nauk Oddział Katowice, Katowice 2001, z. 25, ss Obozy odosobnienia w Polsce południowej , /w:/ Vĕzeňské systémy v Československu a ve střední Evropĕ , wyd. Slezské zemská muzeum v Opavě, Opava 2001, ss Początek nowego systemu w Sosnowcu ( ), /w:/ Sosnowiec. 100 lat dziejów miasta, red. J. Walczak, wyd. Muzeum w Sosnowcu, Sosnowiec 2002, ss Centralny Obóz Pracy Jaworzno ( ), /w:/ Historia martyrologii więźniów obozów odosobnienia w Jaworznie ( ), red. K. Miroszewski i Z. Woźniczka, wyd. Muzeum Miasta Jaworzno, Jaworzno 2002, s Powstanie i funkcjonowanie Centralnego Obozu Pracy w Jaworznie ( ), /w:/ Dzieje Najnowsze 2002, nr 2, s

4 18. Aparat przymusu i wymiar sprawiedliwości w województwie śląsko-dąbrowskim /w:/ Rok 1945 w województwie śląsko-dąbrowskim, red. A. Topol, wyd. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2004, ss Armia Czerwona na terenie województwa śląsko-dąbrowskiego w 1945 roku, /w:/ Rok 1945 w województwie śląsko-dąbrowskim, red. A. Topol, wyd. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2004, ss Browary Książęce Państwowy Browar Tychy Tyskie Zakłady Piwowarsko- Słodownicze Tyskie Zakłady Piwowarskie Zakłady Piwowarskie w Tychach, /w:/ Tyskie Browary Książęce , red. R. Kaczmarek, wyd. Kampania Piwowarska SA Poznań, Tychy 2004, ss Obozy radzieckie a deportacja Górnoślązaków, /w:/ Deportacje Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku, red. A. Dziurok i M. Niedurny, wyd. Instytut Pamięci Narodowej, Katowice 2004, ss Wpływ Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym na życie codzienne mieszkańców Górnego Śląska, /w:/ Śląska codzienność po II wojnie światowej, red. Z. Woźniczki, wyd. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2006, ss Armia Czerwona na Górnym Śląsku wyzwoliciel czy okupant?, /w:/ Zakończenie wojny na Górnym Śląsku, red. Z. Woźniczka, wyd. Muzeum Śląskie, Katowice 2006, ss Losy ludności ukraińskiej na ziemiach polskich w latach , /w:/ Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu. Wydział Zamiejscowy w Chorzowie Poznań 2006, nr 7, ss Obozy pracy przymusowej na terenie Jaworznicko-Mikołowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego, /w:/ Obozy dwóch totalitaryzmów Jaworzno , wyd. Muzeum Miasta Jaworzno, Jaworzno 2007, t. 2, ss PPR i partie koncesjonowane, /w:/ Województwo śląskie Zarys dziejów politycznych, red. A. Dziurok, R. Kaczmarek, wyd. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2007, ss

5 27. Referendum i wybory do Sejmu Ustawodawczego, /w:/ Województwo śląskie Zarys dziejów politycznych, red. A. Dziurok, R. Kaczmarek, wyd. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2007, ss Obóz władzy po wyborach do Sejmu Ustawodawczego, /w:/ Województwo śląskie Zarys dziejów politycznych, red. A. Dziurok, R. Kaczmarek, wyd. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2007, ss Prokuratura powszechna i specjalna, /w:/ Województwo śląskie Zarys dziejów politycznych, red. A. Dziurok, R. Kaczmarek, wyd. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2007, ss Sądy powszechne i specjalne, /w:/ Województwo śląskie Zarys dziejów politycznych, red. A. Dziurok, R. Kaczmarek, wyd. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2007, ss Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym, /w:/ Województwo śląskie Zarys dziejów politycznych, red. A. Dziurok, R. Kaczmarek, wyd. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2007, ss System obozowy, /w:/ Województwo śląskie Zarys dziejów politycznych, red. A. Dziurok, R. Kaczmarek, wyd. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2007, ss Polskie Stronnictwo Ludowe, /w:/ Województwo śląskie Zarys dziejów politycznych, red. A. Dziurok, R. Kaczmarek, wyd. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2007, ss Obozy odosobnienia w Europie Środkowo-Wschodniej i ZSRR, /w:/ Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu. Wydział Zamiejscowy w Chorzowie Poznań 2007, nr 9, ss Solidarność Częstochowska, /w:/ Częstochowa. Dzieje miasta i klasztoru jasnogórskiego, t. IV, red. K. Kersten, wyd. Urząd Miasta Częstochowy, Częstochowa 2007, ss Życie polityczne w powiecie zawierciańskim ( ), /w:/ Pierwsze lata komunizmu w powiecie zawierciańskim ( ), red. W. Dubiański, wyd. Instytut Pamięci

6 Narodowej, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Societas Vistulana, Katowice- Kraków 2007, ss Będzin w powojennej Polsce. Życie społeczno-polityczne, /w:/ Będzin , t. III, red. A. Glimos-Nadgórska, wyd. Muzeum Zagłębia w Będzinie, Będzin 2008, ss Obozy pracy przymusowej w Bytomskim Zjednoczeniu Przemysłu Węglowego , /w:/ Bytomskie martyrologium powojennych lat Ofiary komunistycznego terroru i ich pomnik, red. J. Drabina, wyd. Urząd Miejski w Bytomiu, Bytom 2009, ss Pracownicy przymusowi w kopalniach katowickich ( ), /w:/ Katowice w 144 rocznicę uzyskania praw miejskich, red. A. Barciak, wyd. Polska Akademia Nauk oddział w Katowicach, Katowice 2010, ss Marzec 1968 roku w Gliwicach, /w:/ Władza, polityka i społeczeństwo w Gliwicach w latach , red. B. Tracz, wyd. Instytut Pamięci Narodowej, Muzeum w Gliwicach, Katowice-Gliwice 2010, ss III powstanie śląskie, /w:/ Materiały z sesji naukowej w Czarnym Lesie pod Woźnikami z okazji 90 rocznicy III powstania śląskiego, wyd. Urząd Gminy w Woźnikach, Woźniki 2011, ss C. Słowniki 1. P. Greiner, E. Gronkowska, R. Kaczmarek, K. Miroszewski, Szkolny słownik historii Polski, wyd. VIDEOGRAF II, Katowice 2000, ss P. Greiner, R. Kaczmarek, K. Miroszewski, M. Paździora, Szkolny słownik historii powszechnej, wyd. VIDEOGRAF II, Katowice 2001, ss P. Greiner, E. Gronkowska, R. Kaczmarek, K. Miroszewski, M. Paździora, Słownik Historii Polski i świata, wyd. VIDEOGRAF II, Katowice 2005, ss R. Kaczmarek, K. Miroszewski, Bohaterowie historii świata, wyd. VIDEOGRAF II, Katowice 2007, ss R. Kaczmarek, K. Miroszewski, J. Sperka, Bohaterowie historii Polski, wyd. VIDEOGRAF II, Katowice 2007, ss. 80.

7 6. R. Kaczmarek, K. Miroszewski, J. Sperka, Ilustrowane kalendarium dziejów Polski, wyd. VIDEOGRAF II, Chorzów 2007, ss R. Kaczmarek, K. Miroszewski, J. Sperka, Ilustrowane kalendarium dziejów świata, wyd. VIDEOGRAF II, Chorzów 2008, ss B. Czwojdrak, K. Miroszewski, J. Morawiec, J. Sperka, Wielka księga królów i prezydentów Polski, wyd. VIDEOGRAF II, Chorzów 2011, ss D. Recenzje wydawnicze 1. S. Rosenbaum, B. Tracz, Obozy pracy przymusowej Gliwickiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego , wyd. IPN, Gliwice SZKICE ARCHIWALNO-HISTORYCZNE nr 9/2011, zeszyt specjalny. Powstania śląskie w pamięci historycznej. Uczestnicy pomniki rocznice. III.2. Cele naukowe ww. prac i osiągniętych wyników Moje badania, przez cały okres od dysertacji, skoncentrowały się na problematyce społecznych i politycznych dziejów powojennej Polski. Rozpoczęły je badania nad aparatem represji w II połowie lat 40-tych, które potem sukcesywnie były rozwijane zarówno poprzez szersze ujęcia problemowe (dzieje polityczne, społeczne i gospodarcze w tym okresie), jak i podejmowanie tematyki zdecydowanie wykraczającej poza lata 40-te, dla których wydarzenia bezpośrednio powojenne były tylko geneza późniejszych zjawisk, jak w przypadku badań nad Marcem 1968 roku, czy dziejów NSZZ Solidarność, w latach III.2.1. Badania nad aparatem represji w województwie śląskim po II wojnie światowej funkcjonowanie Prokuratury i Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym Po uzyskaniu stopnia naukowego doktora, zdecydowałem się na podjęcie prac badawczych nad problematyką funkcjonowania aparatu represji na terenie województwa śląskiego w II połowie lat 40-tych, XX wieku. Zadecydowały o tym nie tylko własne zainteresowania, ale także brak opracowań, dotyczących funkcjonowania Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym, katowickiej prokuratury oraz

8 obozów radzieckich i obozów pracy przymusowej przy kopalniach węgla kamiennego. W latach 90-tych problematyka ta była, co najwyżej sygnalizowana w publikacjach naukowych. Nie była oparta na solidnej kwerendzie archiwalnej. Opracowania dotyczące funkcjonowania Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym oparłem na materiałach archiwalnych Archiwum Akt Nowych w Warszawie (dalej: AAN) oraz Archiwum Państwowego w Katowicach. Komisja, która powstała 16 XI 1945 roku, na mocy decyzji Prezydium Krajowej Rady Narodowej, była specyficznym organem represji. Łączyła w sobie funkcje Milicji Obywatelskiej, prokuratury oraz sądu powszechnego. W swej działalności opierała się na aktach prawnych, wydanych w okresie II Rzeczypospolitej oraz w powojennej Polsce. Wydawała m.in. wyroki uwięzienia w obozach pracy przymusowej (od 3 miesięcy do 2 lat) oraz nakładała kary grzywny, a od jej wyroków nie było możliwości apelacji. Komisja nie podlegała aparatowi sprawiedliwości. Ukarani przez Komisję nie byli zatem umieszczani w rejestrze skazanych. Nie mogli więc po latach dochodzić sprawiedliwości np. uniewinnienia i uzyskiwać odszkodowań. Od członków komisji nie wymagano wiedzy prawnej. Dlatego też, władze komunistyczne posłużyły się Komisją Specjalną do wygnania biskupów z katowickiej diecezji w 1952 roku. Komisja działała do 1954 roku. W publikacjach, m.in. Komisja Specjalna do walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym na Górnym Śląsku ( ), Wpływ Komisji Specjalnej na życie codzienne w Częstochowie, Wpływ Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym na życie codzienne mieszkańców Górnego Śląska, ukazałem nie tylko zakres działania Komisji, ale także jej wpływ na życie codzienne mieszkańców województwa śląskiego. W badaniach nad funkcjonowaniem katowickiej prokuratury, wykorzystałem materiały archiwalne AAN, Centralne Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (dalej: CA MSWiA), Archiwum Prokuratury Wojewódzkiej w Katowicach oraz Archiwum Państwowego w Katowicach. W publikacjach, m.in. Prokuratura w Katowicach ( ), Prokuratura jako instrument represji stalinowskich (na przykładzie województwa śląsko-dąbrowskiego i katowickiego), ukazałem podstawy prawne działalności katowickiej prokuratury oraz wpływ przemian politycznych w Polsce na zwiększenie jej represyjności.

9 III.2.2. Badania nad aparatem represji w województwie śląskim po II wojnie światowej powojenne obozy pracy przymusowej Opracowanie artykułu Komisja Specjalna do walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym a obozy pracy na Śląsku ( ) przyczyniło się do rozszerzenia moich prac badawczych, o tematykę funkcjonowania obozów pracy przymusowej w Polsce. Ograniczyłem się do terenów, gdzie występowała ich największa liczba i najdłużej prowadziły one swą działalność, czyli południowej Polski, a szczególnie województwa śląskiego i krakowskiego. Przeprowadzona kwerenda archiwalna w AAN, CA MSWiA, Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu Instytut Pamięci Narodowej w Katowicach, Archiwum Państwowym w Krakowie, Archiwum Państwowym w Katowicach oraz jego oddziałach w Gliwicach, Oświęcimiu i Raciborzu pozwoliła na zbadanie funkcjonowania Centralnego Obozu Pracy w Jaworznie oraz obozów pracy przymusowej przy kopalniach węgla kamiennego. W przygotowaniu opracowań korzystałem również z opracowań niemieckich, m.in. O. Böss, Die deutschen Kriegsgefangenen in Polen und der Tschechoslowakei, München 1974, Vertreibung und Vertreibungsverbrechen Hg. S. Spieler, Bonn 1989, 40 Jahre Arbeit für Deutschland die Vertreibenen und Flüchtlinge, Ullstein 1989, Deutsche und Polnische Vertreiben. Gesellschaft und Vertreibenenpolitik in der SBZ/DDR und in Polen , Göttingen 1998 oraz opracowań wydanych po 2000 roku, m.in. z pracy J. Kochnowskiego, W polskiej niewoli. Niemieccy jeńcy wojenni w Polsce Brak zachowanych materiałów archiwalnych nie pozwolił na szerszą publikację, dotyczącą obozów pracy przymusowej istniejących przy śląskich hutach żelaza. Centralny Obóz Pracy w Jaworznie powstał najprawdopodobniej w lutym 1945 roku. Istniał do sierpnia 1949 roku. Wraz ze swoimi filiami był największym w Polsce. Spełniał rolę aresztu śledczego dla jeńców i więźniów, oczekujących na dalsze decyzje organów ścigania. Był obozem karnym dla volksdeutschów i częściowo jeńców wojennych. Był także obozem jenieckim. Prowadził działalność produkcyjną. Na pewno zginęło w nim najwięcej osób w porównaniu z innymi obozami pracy przymusowej. Jego działalność przedstawiłem m.in. w publikacji Powstanie i funkcjonowanie Centralnego Obozu Pracy w Jaworznie ( ). Przeprowadzenie w 1947 roku Akcji Wisła spowodowało utworzenie podobozu

10 ukraińskiego w COP Jaworzno. Jego dzieje omówiłem w artykule Ukraińcy i Łemkowie w Centralnym Obozie Pracy Jaworzno oraz książce Centralny Obóz Pracy Jaworzno. Podobóz ukraiński ( ). Zawiera ona również spis uwięzionych w obozie. Problem ludności ukraińskiej w Polsce, rozszerzyłem w opracowaniu Losy ludności ukraińskiej na ziemiach polskich w latach Rząd Tymczasowy RP, 11.IV.1945 r., podjął decyzję o kierowaniu więźniów do pracy w przemyśle węglowym. Mieli być oni umieszczani w obozach pracy przymusowej, których tworzenie powierzył Centralnemu Zarządowi Przemysłu Węglowego (CZPW) oraz Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego (MBP). W górnictwie węglowym brakowało rąk do pracy. Jednocześnie, na terenie Górnego Śląska pozostała nierozwiązana kwestia narodowościowa. Problem ten nie występował na Dolnym Śląsku, gdzie mieszkała ludność pochodzenia niemieckiego i nie było potrzeby tworzenia obozów pracy, a cała ludność miejscowa miała obowiązek pracy w kopalniach węgla kamiennego. Do 19 VII 1945 roku MBP dostarczyło do obozów 5250 więźniów. Byli to przede wszystkim volksdeutsche, internowani obywatele pochodzenia niemieckiego, niektórzy przestępcy kryminalni oraz żołnierze podziemia antykomunistycznego. Ponieważ nadal w górnictwie brakowało rąk do pracy, dowództwo Armii Czerwonej przekazało władzom polskim 3252 internowanych z Pomorza i Brandenburgii, znajdujących się w obozach, w Gorzowie Wielkopolskim (Landsberg) i Pile (Schneidemühl), a jesienią 1945 roku CZPW otrzymał, w kolejnych transportach, w sumie jeńców, na mocy decyzji J. Stalina. W szczytowym okresie, w 1946 roku, istniało 68 obozów przykopalnianych. Nie były one obozami jenieckimi, jak często upraszcza się ten problem w literaturze historycznej. Jeńcy przeważali liczebnie, ale do końca funkcjonowania obozów pracy przymusowej znajdowali się w nich także więźniowie cywilni. Obozy pracy przymusowej istniały do 1950 roku, kiedy uległ zmianie zarówno charakter obozów, pochodzenie uwięzionych jak i nazwa - od tej pory były to Ośrodki Pracy Więźniów. W swych książkach: Obozy pracy przymusowej na terenie Katowickiego i Chorzowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego ( ), Niewola i śmierć węglem naznaczona. Obozy pracy przymusowej przy kopalni Wesoła oraz artykułach, m.in. Obozy pracy przy kopalniach węgla kamiennego na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim. Zarys problematyki, Obozy pracy przymusowej na terenie Jaworznicko-Mikołowskiego

11 Zjednoczenia Przemysłu Węglowego, Obozy pracy przymusowej w Bytomskim Zjednoczeniu Przemysłu Węglowego , Pracownicy przymusowi w kopalniach katowickich ( ) przedstawiłem przyczyny i uwarunkowania powstania systemu obozów pracy przymusowej w Polsce. Omówiłem warunki bytowe (wyżywienie, wyposażenie baraków, opieka medyczna, śmiertelność uwięzionych) i warunki pracy uwięzionych. Ukazałem stosunek ludności cywilnej do uwięzionych, który nie był tak jednopłaszczyznowy, jak przedstawiały to władze administracyjne. W opracowaniu Obozy pracy przymusowej na terenie Katowickiego i Chorzowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego ( ) zamieściłem także listę uwięzionych, których kartoteki odnalazłem z archiwum KWK Kleofas. Podobny charakter, ma przyjęta do druku przez Wydawnictwo Śląsk, książka dotycząca obozów pracy przymusowej w Bytomskim Zjednoczeniu Przemysłu Węglowego, w której umieściłem listę uwięzionych. Sporządziłem ją na podstawie kartotek, które odnalazłem w składnicy makulatury. Rozszerzeniem tematyki obozowej były opracowania: Obozy odosobnienia w Polsce południowej oraz Obozy odosobnienia w Europie Środkowo-Wschodniej i ZSRR. III.2.3. Problematyka systemu represji sowieckich po II wojnie światowej w województwie śląskim Uzupełnieniem problematyki sytemu represji w województwie śląskim były opracowania dotyczące postawy Armii Czerwonej i władz radzieckich na terenie województwa, po zakończeniu działań wojennych II wojny światowej: Stosunek Armii Czerwonej do ludności województwa śląsko-dąbrowskiego w 1945 roku, Obozy radzieckie a deportacja Górnoślązaków, Armia Czerwona na Górnym Śląsku wyzwoliciel czy okupant?. Bazą źródłową dla tych opracowań były zasoby AAN, Archiwum Państwowego w Katowicach i jego oddziału w Gliwicach oraz Muzeum z Zabrzu. III.2.4. Badania nad przemianami społeczno-politycznymi w Polsce po 1945 roku Niezależnie od badań systemu represji, zdecydowałem się na badanie przemian społeczno-politycznych zachodzących po 1945 roku w większych miastach województwa katowickiego (śląskiego). Problem ten, był albo tylko wyrywkowo poruszany w

12 monografiach miast, często nieobiektywnie przedstawiany na skutek uwarunkowań politycznych, albo wręcz nieopracowany. W przypadku Lędzin, opracowałem, na podstawie zasobów lokalnych archiwów oraz Archiwum Państwowego w Katowicach, rozdział pt. Po reformie administracyjnej 1975 ( ). Podobna sytuacja była przy opracowaniach: Początek nowego systemu w Sosnowcu ( ), Życie polityczne w powiecie zawierciańskim ( ) oraz Będzin w powojennej Polsce. Życie społeczno-polityczne ( ). W IV tomie monografii Częstochowy ukazało się moje opracowanie Solidarność Częstochowska, dotyczące Regionu Częstochowskiego NSZZ Solidarność. Do jego opracowania wykorzystałem materiały archiwalne Archiwum Państwowego w Częstochowie, Archiwum Region Częstochowskiego NSZZ Solidarność oraz zebrane wspomnienia działaczy częstochowskiej Solidarności. Zebrane materiały z lokalnych archiwów, Archiwum Państwowego w Katowicach i Częstochowie, Archiwum IPN w Katowicach oraz wspomnienia miejscowych działaczy, posłużyły do opracowania przemian politycznych, społecznych, gospodarczych, kulturalnych oraz życia sportowego zachodzących w Myszkowie, w latach Problematyka ta, dotychczas nie doczekała się nawet najmniejszego opracowania. Stąd też monografia Po obu stronach Warty. Zarys dziejów Myszkowa była pierwszym, całościowym opracowaniem dotyczącym dziejów tej miejscowości. Z problemem braku jakichkolwiek opracowań spotkałem się również przy badaniu dziejów Czeladzi po 1945 roku. Opracowałem je na podstawie materiałów zgromadzonych w Archiwum Państwowym w Katowicach, Archiwum IPN w Katowicach oraz lokalnych archiwów (5 arkuszy przyjętych do druku). Opracowałem także, w oparciu o zasoby Archiwum Państwowego w Katowicach i archiwum zakładowego, powojenne dzieje Browaru Książęcego w Tychach ( ) - Browary Książęce Państwowy Browar Tychy Tyskie Zakłady Piwowarsko-Słodownicze Tyskie Zakłady Piwowarskie Zakłady Piwowarskie w Tychach. Swoistym podsumowaniem mojego dorobku badań naukowych nad przemianami społeczno-politycznymi oraz funkcjonowaniem aparatu represji w województwie śląskim, w latach były opracowania zamieszczone w monografii Województwo śląskie : PPR i partie koncesjonowane, Polskie Stronnictwo Ludowe, Referendum i wybory do Sejmu Ustawodawczego, Obóz władzy po wyborach do Sejmu Ustawodawczego, Prokuratura

13 powszechna i specjalna, Sądy powszechne i specjalne, Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym, System obozowy. Efektem moich zainteresowań badawczych wydarzeniami marcowymi w województwie katowickim było opracowanie Marzec 1968 roku w Gliwicach oraz napisana wspólnie z S. Fertaczem książka Marzec 1968 roku w województwie katowickim. Książka ta stanowi uzupełnienie stanu badań prowadzonych przez J. Eislera. Powstała w oparciu o materiały archiwalne, znajdujące się w Archiwum IPN w Katowicach, Archiwum Państwowego w Katowicach i Częstochowie oraz wspomnienia zebrane przeze mnie. Zawiera też zbiór ważniejszych dokumentów, dotyczących problemu przyczyn, przebiegu i skutków wydarzeń marcowych w województwie katowickim na tle wydarzeń ogólnopolskich. III.3. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo - badawczych Swoje dociekania naukowe starałem się skonfrontować z rezultatami prac badawczych podejmowanych w innych ośrodkach naukowych. Uczestniczyłem w krajowych i międzynarodowych konferencjach naukowych, na których wygłosiłem 31 referatów naukowych, np. na konferencjach międzynarodowych: Rok 1947 Rzeszów 1997, Vĕzeňství ve střední Evropĕ v letech Praha 2001, XV Międzynarodowa Konferencja Naukowa Kultura Europy Środkowej Podróże i migracje w Europie Środkowej Zabrze IV.1. Osiągnięcia dydaktyczne Prowadząc w Instytucie Historii seminaria magisterskie i licencjackie byłem promotorem 125 prac magisterskich i 91 prac licencjackich. Nie pełniłem funkcji promotora pomocniczego. W latach byłem członkiem Senackiej Komisji ds. Kształcenia Uniwersytetu Śląskiego. Brałem czynny udział w jej pracach, m.in. dwukrotnie byłem członkiem trzyosobowej podkomisji, która opracowała projekty Regulaminu studiów Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach byłem w roku akademickim 1989/1990 Opiekunem praktyk pedagogicznych. Natomiast, jako Kierownik

14