PRZEWODNIK NIE TYLKO TURYSTYCZNY

Transkrypt

1 PRZEWODNIK NIE TYLKO TURYSTYCZNY Rezerwat Dębina Dzisiaj zachęcamy Państwa do odwiedzenia pięknego miejsca. Jadąc z Wągrowca do Potulic, po przejechaniu ok. 2 km musimy skręcić w lewo kierując się drogowskazem w stronę Leśniczówki Dębina. Po przejechaniu ok.1,5 km dotrzemy do pięknego miejsca o nazwie Rezerwat Dębina. Jest to rezerwat lasu grabowo-dębowego, utworzony w 1957 r. Jest to obiekt szczególnie cenny dla badań naukowych. Część tego terenu poddano ochronie już w 1933 r., kiedy to utworzono tu rezerwat o nazwie Durowo dla ochrony kolonii czapli siwych, liczącej wówczas ponad 200 gniazd. Teren rezerwatu jest bardzo bogaty pod względem florystycznym. Stwierdzono tu 350 gatunków roślin naczyniowych, wśród których jest 16 gatunków drzew i 22 gatunki krzewów. Najważniejszy gatunek lasotwórczy stanowi dąb szypułkowy (Quercus robur), dorastający tu do imponujących rozmiarów, obok którego w domieszce występują graby (Carpinus betulus), jawory (Acer pseudoplatanus L.), lipy drobnolistne (Tilia cordata), wiązy szypułkowe (Ulmus laevis) i buki (Fagus silvatica). W runie występują rośliny stosunkowo rzadko spotykane w Wielkopolsce, m.in.: kokorycz pusta (Corydalis cava), kokorycz wątła kokorycz wątła, perłówka jednokwiatowa (Melica uniflora), pajęcznica gałęzista (Anthericum ramosum), dzwonek brzoskwiniolistny (Campanula persicifolia ) a także chronione: bluszcz pospolity (Hedera helix ), wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum ), lilia złotogłów (Lilium martagon ) i storczyki (Orchis sp.). Na uwagę zasługuje rosnący przy wschodniej granicy rezerwatu pomnik przyrody dąb Korfanty o wysokości 34 m i obwodzie pnia 390 cm. Ciekawostką jest to, że pierwsze gałęzie dębu znajdują się na wysokości ok. 20 m.

2 Tablica informacyjna - tutaj jest początek ścieżki. Stacje edukacyjne na trasie: 1. Rezerwat Dębina 2. Uprawa leśna 3. Rębnia gniazdowa 4. Powalone drzewo 5. Skrzynka lęgowa dla ptaków 6. Drzewo dziuplaste 7. Pomnik przyrody dąb Korfanty 8. Ambona myśliwska 9. Gospodarczy drzewostan nasienny 10. Hodowla drzewek 11. Daglezja 12. Pielęgnacja drzewostanu 13. Paśnik dla zwierzyny 14. Użytek ekologiczny 15. Las świeży Ścieżka ma 1600 m długości i w tempie spacerowym można ją pokonać w czasie 1 godziny.

3 Dąb Korfanty - jego wysokość (34 m) robi wrażenie, jego pierwsze gałęzie znajdują się na wysokości ok. 20m. Dąb Korfanty - jeden z najwyższych w Wielkopolsce.

4 Taki piękny dywan można zobaczyć w tym miejscu tylko w kwietniu. W takich miejscach można odpocząć od codziennego zgiełku.

5 Tutaj każde drzewo to ważny element ekosystemu. Kilka słów o roślinach rosnących w rezerwacie Bluszcz zwyczajny (Hedera helix) Ten najbardziej rozpowszechniony w Europie i jedyny naturalnie występujący w Polsce gatunek bluszcza jest typowym przedstawicielem swojego rodzaju. Obecnie bluszcz jest często uprawiany ze względu na swoje zimozielone liście oraz możliwość efektownego pokrywania powierzchni, które z różnych powodów nie powinny być widoczne. W Polsce na stanowiskach naturalnych bluszcz pospolity podlega ochronie gatunkowej. Od długiego czasu toczy się dyskusja na temat wpływu bluszczy na porastanie przez nie ściany budynków. Generalna konkluzja jest taka, że ściany budowane z wysokiej jakości materiałów nie są penetrowalne przez korzenie bluszczu i dlatego są odporne na jego niekorzystne działanie. Jednak w przypadku materiałów kiepskiej jakości korzenie bluszczu mogą penetrować ścianę i wprowadzać do niej wilgoć, co w skrajnych przypadkach może powodować nawet całkowite zniszczenie budynku. UWAGA! Wszystkie części bluszczu są trujące dla ludzi. Najbardziej szkodzą owoce.

6 Konwalia majowa (Convallaria majalis) Konwalia jest rośliną leczniczą i popularną rośliną ozdobną, której głównym walorem są niewielkie kwiaty o charakterystycznym zapachu i dzwonkowatym kształcie. Występuje często w lasach niemal całej Polski, poza tym jest także uprawiana. W symbolice kwiatów konwalie oznaczają nieśmiałość, są kwiatami młodych i zakochanych. UWAGA! Wszystkie części rośliny są trujące, przy czym szczególnie wrażliwe na zatrucia są dzieci. Zawilec gajowy (Anemone sylvestris) Zawilec leśny jest najczęściej występującym gatunkiem zawilca w Polsce. Roślina objęta ścisłą ochroną gatunkową. Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum) Wawrzynek wilczełyko jest niezbyt wysokim krzewem (dorasta maksymalnie do 150 cm wysokości) z odstającymi, dość sztywnymi, lśniącymi i nagimi gałązkami. Opadające na zimę liście skupione są tylko na szczytach gałązek. Z wierzchu mają barwę ciemnozieloną, od spodu - sinozieloną. Po roztarciu wydzielają intensywny, nieprzyjemny zapach. UWAGA! Wawrzynek jest rośliną silnie trującą.

7 Lilia złotogłów (Lilium martagon) Lilia złotogłów jest to jedna z najpiękniejszych roślin dziko rosnących. Występuje w lasach liściastych, szpilkowych i w zaroślach. Częsta jest w polskich górach (rośnie w Sudetach i Karpatach), natomiast na północy kraju występuje bardzo rzadko. Lilia złotogłów podlega ochronie. W Polsce gatunek ten jest zagrożony wyginięciem głównie ze względu na swoją urodę lilia jest bezmyślnie zrywana lub wykopywana i przenoszona do ogródków przydomowych. Storczyk męski (Orchis mascula) Nazwa orchidea - storczyk kojarzy nam się z pięknymi, barwnymi, wonnymi kwiatami o zadziwiających kształtach, żyjącymi w lasach tropikalnych. Ale storczyki rosną nie tylko w dalekich, podzwrotnikowych krajach (choć faktycznie stamtąd pochodzą największe i najpiękniejsze kwiaty), ale także i w Polsce. Dla wszystkich gatunków storczyków charakterystyczna jest symbioza z grzybem. Aby nasiona storczyków (najmniejsze na świecie) mogły w ogóle zakiełkować, potrzebują obecności grzyba, i to grzyba odpowiedniego gatunku. Wiele nasion nigdy nie zostaje zainfekowanych grzybem i nie ma szans na dalszy rozwój. Znaczna część delikatnych roślinek ginie. Sam rozwój storczyków może trwać bardzo długo. U przedstawicieli występujących w Polsce gatunków od momentu zakiełkowania nasiona do chwili pojawienia się pierwszych kwiatów mija nawet kilkanaście lat. Podczas spaceru pamiętajmy, że wszystkie storczyki objęte są ścisłą ochroną prawną! Nie wolno ich zrywać, wykopywać czy niszczyć w inny sposób. Pamiętając o tym, ile trudu te piękne i dziwne rośliny muszą włożyć w to, by urosnąć i zakwitnąć, uszanujmy ich wysiłek i pozostawmy je w spokoju. Niech nadal będą piękną ozdobą naszych łąk i lasów.

8 Przylaszczka pospolita (Hepatica nobilis) W Polsce występuje lokalnie. W wielu krajach jest uprawiana jako roślina ozdobna, w przeszłości była także stosowana jako roślina lecznicza. By ustrzec dzikie populacje przed zniszczeniem w związku ze zrywaniem kwiatów i wykopywaniem roślin, przylaszczka została objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Kilka słów o ptakach, które żyją w rezerwacie Zięba zwyczajna (Fringilla coelebs) Ptak wielkości wróbla. Udowodniono, że samiec w ciągu dnia może śpiewać nawet 2000 razy. Melodia samca zięby jest jednym z najładniejszych pieśni słyszanych w miastach, obok kosów. Okazało się też, że są najczęściej odzywającymi się śpiewakami w środowisku naturalnym. W ten sposób nie tylko bowiem zwabiają samice, ale również oznaczają swoje terytorium. Dzięcioł duży (Dendrocopos major) Dzięcioł duży jest najczęściej spotykanym polskim dzięciołem. Najchętniej zamieszkuje lasy szpilkowe. Żywi się przede wszystkim owadami, które wydłubuje bardzo długim i lepkim językiem spod kory, a także jagodami i nasionami szyszek. Wiosną chętnie nakłuwają brzozy i spijają wyciekający sok. Gnieżdżą się w samodzielnie wykłuwanych dziuplach, które powstają przez około dwa tygodnie. Dziuple dzięcioła dużego zamieszkują również mniejsze gatunki takie jak dzięciołek. Dzięcioły duże zostają w Polsce przez cały rok. Gatunek chroniony prawem.

9 Kruk (Corvus corax) Pierwotnie zasiedlał tylko duże i odludne lasy, rozległe, nisko położone regiony. Obecnie zajmuje obrzeża dużych kompleksów leśnych liściastych i iglastych, gdzie starodrzew przeplata się z bujnymi łąkami, zadrzewienia śródpolnymi, w pobliżu rzek i zbiorników wodnych, pól poprzecinanych kępami wysokich drzew. Zamieszkuje prawie wszystkie typy krajobrazu, również w górach (w Alpach spotyka się go do wys m). Coraz bardziej zbliża się do osad ludzkich i na obrzeża miast. Należy pamiętać, że dawniej na ulicach w miastach dość często szukał resztek pokarmu. Jednak w XVII wieku zaczął panować pogląd, że jest "ptakiem nieczystym", który obdarzony jest nadprzyrodzoną mocą. To spowodowało masowe tępienie tego gatunku, co zmusiło go do przeniesienia się w bardziej odludne okolice. Gatunek chroniony prawem. Fotografie roślin i ptaków pochodzą z materiałów internetowych. Dziękujemy Damianowi Ostrowskiemu za konsultację przyrodniczą. Błogosławiony Jan Paweł II o ochronie środowiska Fragmenty homilii Jana Pawła II wygłoszonej w Zamościu 12 VI 1999r. ( ) Kiedy wędruję po polskiej ziemi, od Bałtyku, przez Wielkopolskę, Mazowsze, Warmię i Mazury, kolejne ziemie wschodnie od Białostockiej aż do Zamojskiej, i kontempluję piękno tej ojczystej ziemi, uprzytamniam sobie ten szczególny wymiar zbawczej misji Syna Bożego. Tu z wyjątkową mocą zdaje się przemawiać błękit nieba, zieleń lasów i pól, srebro jezior i rzek. Tu śpiew ptaków brzmi szczególnie znajomo, po polsku. A wszystko to świadczy o miłości Stwórcy, o ożywczej mocy Jego Ducha i o odkupieniu, którego Syn doko-nał dla człowieka i dla świata. Wszystkie te istnienia mówią o swojej świętości i godności, które odzyskały wtedy, gdy "Pierworodny z całego stworzenia" przyjął ciało z Maryi Dziewicy. Jeżeli dziś mówię o tej świętości i godności, to czynię to w duchu dziękczynienia Bogu, który tak wielkich dzieł dokonał dla nas, a równocześnie czynię to w duchu troski o zachowanie dobra i piękna, jakim Stwórca obdarował ten świat.

10 Istnieje bowiem niebezpieczeństwo, że to, co tak cieszy oczy i raduje ducha, może ulec zniszczeniu. Wiem, że biskupi polscy wyrażali taki niepokój już przed dziewięciu laty, zwracając się do wszystkich ludzi dobrej woli w liście pasterskim na temat ochrony środowiska. Słusznie pisali, że "każda działalność człowieka jako istoty odpowiedzialnej ma swój wymiar moralny. Degradacja środowiska godzi w dobro stworzenia ofiarowane człowiekowi przez Boga-Stwórcę jako nieodzowne dla jego życia i rozwoju. Istnieje powinność należytego korzystania z tego daru w duchu wdzięczności i szacunku (...). Z drugiej zaś strony świadomość, że dar ten przeznaczony jest dla wszystkich ludzi, stanowi dobro wspólne, rodzi również właściwe zobowiązanie względem drugiego człowieka. Dlatego też uznać trzeba, że wszelkie działania, które nie uwzględniają prawa Boga do swego dzieła, jak i prawa człowieka obdarowanego przez Stwórcę, sprzeciwiają się przykazaniu miłości. (...) Trzeba zatem uświadomić sobie, że istnieje ciężki grzech przeciwko środowisku naturalnemu obciążający nasze sumienia, rodzący poważną odpowiedzialność przed Bogiem-Stwórcą" ( ). Jeżeli mówimy o odpowiedzialności przed Bogiem, to mamy świadomość, że tu już nie chodzi tylko o to, co we współczesnym języku zwykło się nazywać ekologią. Nie wystarczy upatrywać przyczyny niszczenia świata jedynie w nadmiernym uprzemysłowieniu, bezkrytycznym stosowaniu w przemyśle i rolnictwie zdobyczy naukowych i technologicznych, czy w pogoni za bogactwem bez liczenia się ze skutkami działań w przyszłości. Chociaż nie można zaprzeczyć, że takie działania przynoszą wielkie szkody, to jednak łatwo dostrzec, że ich źródło leży głębiej, w samej postawie człowieka. Wydaje się, że to, co najbardziej zagraża stworzeniu i człowiekowi, to brak poszanowania dla praw natury i zanik poczucia wartości życia. ( ) Piękno tej ziemi skłania mnie do wołania o jej zachowanie dla przyszłych pokoleń. Jeśli kochacie tę ojczystą ziemię, niech to wołanie nie pozostanie bez odpowiedzi! Zwracam się w szczególny sposób do tych, którym powierzona została odpowiedzialność za ten kraj i za jego rozwój, aby nie zapominali o obowiązku chronienia go przed ekologicznym zniszczeniem! Niech tworzą programy ochrony środowiska i czuwają nad ich skutecznym wprowadzaniem w życie! Niech kształtują nade wszystko postawy poszanowania dobra wspólnego, praw natury i życia! Niech ich wspierają organizacje, które stawiają sobie za cel obronę dóbr naturalnych! W rodzinie i w szkole nie może zabraknąć wychowania do szacunku dla życia, dla dobra i piękna. Wszyscy ludzie dobrej woli winni współdziałać w tym wielkim dziele. Każdy z uczniów Chrystusa niech weryfikuje styl swego życia, aby słuszne dążenie do pomyślności nie zagłuszyło głosu sumienia, które waży to, co słuszne i prawdziwie dobre. Opracowali: Longina i Andrzej Rubikowie