Boleszkowice. gmina: Boleszkowice, powiat: myśliborski INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE

Transkrypt

1 Boleszkowice gmina: Boleszkowice, powiat: myśliborski INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE Boleszkowice to wieś umiejscowiona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie myśliborskim. Jednocześnie jest siedzibą gminy. Wieś leży na Pojezierzu Południowopomorskim i obrzeżach Równiny Gorzowskiej. Najbliższa okolica jest bezleśna, zwarte lasy rozciągają się na południe od Boleszkowic, rzeźba terenu jest dość urozmaicona. DATA UTWORZENIA HERB: Wieś znajduje się 16 km na północ od Kostrzyna nad Odrą i 45 km na zachód od Gorzowa Wielkopolskiego, 16 km od Dębna, 40 km od Myśliborza, 138 km od Stargardu Szczecińskiego oraz 118 km od stolicy województwa Szczecina. Boleszkowice uzyskały połączenie kolejowe w 1876 r. po wybudowaniu odcinka linii kolejowej z Kostrzyna nad Odrą do Chojny. Rok później miasteczko uzyskało połączenie ze Szczecinem i Wrocławiem. Od 1982 r. przeprowadzano elektryfikację linii. Obecnie czynne są 2 stacje: Boleszkowice i Namyślin. Boleszkowice to wieś (do 1972 miasto) w Polsce, położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie myśliborskim, w gminie Boleszkowice. W latach miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Boleszkowice. LICZBA MIESZKAŃCÓW ( ) KODY POCZTOWE PRAWA GMINY TAK SYSTEM IDENTYFIKATORÓW I NAZW MIEJSCOWOŚCI (SIMC) Do końca XVII w. herbem miejscowości była pięciopłatkowa czerwona róża z zielonymi liśćmi na białym polu. Od XVIII w. herbem jest czerwone drewniane koło od wozu z ośmioma szprychami, żółtą obręczą i białymi gwoździami na białym polu. Pierwotnie Boleszkowice miały charakter osady rycerskiej i nosiły nazwę "Rütendorf". Natomiast w 1252 r. wymieniona została nazwa Bolescouiz. Oznacza ona miejscowość zamieszkaną przez ludzi należących do Bolesława, Nawiguj Pokaż na mapie Dodaj do planu podróży

2 Boleszka. Było to wówczas popularne imię, również wśród książąt słowiańskich. Niemiecka nazwa Fürstenfelde w wolnym tłumaczeniu może oznaczać książęce pole. Zatem może nawiązywać do nazwy słowiańskiej i stanowi być może odniesienie do księcia Bolesława Rogatki, do którego należała ziemia kiniecka do 1249 r. Polska nazwa Boleszkowice została utworzona po 1945 r. Pierwsze wzmianki na temat Boleszkowic dostarczają informacji, iż w okresie od VIII do połowy X w. w widłach Odry i dolnej Warty znajdował się tutaj słowiański gród prawdopodobnie powiązany z plemieniem Lubuszan. Mieszkańcy zajmowali się gospodarką rolniczo-hodowlaną. W II połowie X w. terenami tymi zainteresował się książę polski Mieszko I. Dość szybko opanował tereny nadodrzańskie, obejmujące obręb późniejszej kasztelani cedyńskiej, ziemię kiniecką i kostrzyńską. Niestety jednak wobec zbyt słabego zainteresowania następcy księcia, króla Bolesława Chrobrego tymi terenami w 1005 (lub 1007) Polska utraciła zwierzchność nad Pomorzem, w tym również nad terytorium w widłach Odry i dolnej Warty. Kolejne informacje dotyczą istnienia słowiańskiego grodziska na wyspie jeziora (około 300 m na południowy-zachód od centrum dzisiejszej wsi). Zamykał on przejście przez puszczę na szlaku z Pomorza do Ziemi Lubuskiej. W zachodniej części wyspy przypuszcza się, iż mogła być zlokalizowana osada przygrodowa. Za panowania Bolesława Krzywoustego Pomorze Zachodnie ponownie uznaje zwierzchność lenną Polski. Na początku XIII w. obszar na północ od linii Noteci-dolnej Warty i zachód od Gwdy w dorzeczu Myśli, Drawy, środkowej Iny, stanowił część składową księstwa zachodniopomorskiego. W dotychczas niewyjaśnionych okolicznościach tereny te zostały przejęte przez księcia wielkopolskiego Władysława Laskonogiego, a następnie jego bratanka, Władysława Odonica. W połowie XIII w. ekspansję na wschód od Odry rozpoczęli margrabiowie brandenburscy z dynastii Askańczyków. Z zajmowanych kolejno obszarów utworzyli Nową Marchię. Wówczas ta osada rolniczo-rycerska uzyskała prawo targowe, działała też komora celna. Z kolei w 1287 margrabiowie

3 brandenburscy Otto IV i Konrad przejęli Boleszkowice od biskupa lubuskiego. Natomiast na początku XIV w. po wygaśnięciu dynastii askańskiej, Nowa Marchia przejściowo przeszła we władanie książąt pomorskich, a następnie Wittelsbachów. Szybko jednak ponownie zmienił się właściciel, gdyż w źródłach pojawił się kolejny właściciel w osobie Michela von Sydow i Fryderyka von Sack. Co ciekawe w 1337 r. pojawiła się wzmianka w księdze ziemskiej margrabiego brandenburskiego Ludwika Starszego, jako nieobwarowane miasto bez przywileju miejskiego, lenno rodu von Uchtenhagen, zaliczone do ziemi trzcinieckiej. Wydaje się, iż połowie XIV w. trwał spór o własność Boleszkowic pomiędzy margrabiami (i ich wasalami rodem von Wedlów) a biskupem lubuskim Stefanem II. Dopiero w 1354 r. przy pośrednictwie Henryka, księcia głogowskiego, nowy biskup lubuski Henryk z Bancz (Bentsch) zawarł układ z margrabią Ludwikiem Rzymskim. Na podstawie uzgodnień margrabia zrezygnował z Ośna i Boleszkowic. Wziął je jednak w lenno od biskupa, ale zachował prawa do połowy dziesięcin oraz patronat nad kościołem parafialnym we Frankfurcie. W toku dalszych pertraktacji margrabia zobowiązał się wypłacać biskupowi 12 tys. grzywien srebra z dóbr nowomarchijskich położonych w diecezji lubuskiej, co poręczyli komtur i bracia zakonni z Chwarszczan. Pod koniec XIV w. właścicielami posiadłości była rodzina Uchtenhagenów. Jednak już na początku XV w. ziemie Nowej Marchii znalazły się pod rządami zakonu krzyżackiego. W 1420 r. wójt krzyżacki Nowej Marchii, Sander von Marwitz, nadał (lub potwierdził) Michałowi von Sydow jako lenno dziedziczne połowę wsi Boleszkowice (po wygaśnięciu linii ziemie te wykupili Krzyżacy). Podczas wojny polskokrzyżackiej (1433 r.) okoliczne tereny zostały zdobyte i splądrowane przez Husytów. W okresie względnego spokoju Krzyżacy utworzyli w Boleszkowicach folwark, z którego dochody finansowały budowę krzyżackiego zamku w Kostrzynie. Był już zbudowany murowany ratusz. Boleszkowice murów obronnych nie posiadały, lecz ogromny wał wokół, którego był rów z wodą. Do miasta prowadziły trzy mosty-bramy (wschodnia,

4 południowa - do zamku i zachodnio-północna do Mieszkowic i dalej w stronę Chojny). W południowozachodniej części Boleszkowic był zbudowany zamek (dom rycerski) "Kiliansburg" na wyspie o tej samej nazwie, który ostatecznie został zburzony na początku XVI w. W latach 50 XVI w. Nowa Marchia została sprzedana przez Krzyżaków elektorowi brandenburskiemu Fryderykowi II, a właścicielem Boleszkowic stał się Hans von Köckeritz. Po jego śmierci dobra wróciły ponownie do elektora. W okresie reformacji, podobnie jak w całej Nowej Marchii, również w Boleszkowicach wprowadzono luteranizm jako religię obowiązującą. W latach wojny trzydziestoletniej ( ) w wyniku działań wojennych miasteczko doznało znacznych zniszczeń (spłonął ratusz, kościół oraz budynki mieszkalne), a populacja mieszkańców spadła o połowę. W XVIII w. nastaje większa stabilizacja życia. Rozwija się gospodarka rolnofolwarczna i rzemiosło. Jednakże chwile pokoju i względnej prosperity gospodarczej miasteczka przerwała wojna siedmioletnia ( ), w konsekwencji której wieś została całkowicie spustoszona. Również w połowie XVIII w. działania wojenne doprowadziły do zrównania Boleszkowic z ziemią. W 1760 r. pożar wywołany przez wojska rosyjskie strawił 47 domów wraz z obejściami oraz zniszczył wnętrze kościoła. W II połowie XVIII w. rozpoczęto oddzielanie gruntów chłopskich od folwarcznych oraz dokonano uwłaszczenia chłopów w dobrach państwowych. Tym samym zaczęła się rozwijać gospodarka rolnofolwarczna i rzemiosło. W tym czasie odbudowany został kościół, ratusz, browar, gorzelnia, młyn, a w miasteczku funkcjonowały dwie oberże. Wyznaczono również miejsce na nowy cmentarz piaszczyste wzgórze w północnej części Boleszkowic. Na początku XIX w. Boleszkowice otrzymały ustrój miejski w ścisłym tego słowa znaczeniu. W miasteczku rozwijał się wówczas wyrób piwa (23 piwowarów), produkcja płótna lnianego (12 tkaczy; len pochodził z podmiejskich plantacji), cześć mieszkańców utrzymywała się z uprawy tytoniu. Rozebrano większą część kościoła. Po okresie wojen napoleońskich w konsekwencji reformy administracyjnej Prus, miasteczko zostało

5 przesunięte do powiatu Kostrzyn, w rejencji frankfurckiej, w prowincji brandenburskiej. W tym czasie trwała budowa drogi bitej do Kostrzyna i Mieszkowic. Nowe drogi miały zapewnić impuls do rozwoju Boleszkowic poprzez rozszerzenie komunikacji regionalnej. Jednocześnie wprowadzano kolejne reformy administracyjne. W związku z likwidacją powiatu Kostrzyn, miasteczko przechodzi do powiatu Chojna, w rejencji frankfurckiej, w prowincji brandenburskiej. Względny rozwój ekonomiczny miasta wstrzymała najpierw epidemia cholery (1847 r.), a następnie pożar (1849 r.). Szybko jednak mieszkańcy zdołali odbudować miasteczko. Został gruntownie przebudowany i rozbudowują kościół w stylu neogotyckim, częściowo wykorzystano kamień ze średniowiecznej budowli. W mieście było 203 domy i 320 budynków gospodarczych. Największym ówczesnym zakładem przemysłowym była cegielnia. Impuls gospodarczy dla mieszkańców Boleszkowic stanowiła budowa linia kolejowej na trasie Szczecin Kostrzyn nad Odrą. Z obsługą ruchu kolejowego wiązała się kolejna inwestycja mianowicie budowa dworca kolejowego zbudowanego na miejscu koszar. Kolejną katastrofą gospodarczą dla miasteczka był wybuch, a następnie działania wojenne I wojny światowej. Spora ilość mężczyzn została powołana na wojnę. Ruinie i upadkowi uległy warsztaty rzemieślnicze i gospodarstwa rolne. W okresie dwudziestolecia międzywojennego podnoszono Boleszkowice z ruiny ekonomicznej. W mieście funkcjonowały: młyn motorowy, kuźnia, niewielki warsztat kowalsko-mechaniczny, gazowania na gaz organiczny, piekarnia oraz cegielnia w okolicy miasta, apteka, poczta, 2 lekarzy, 2 dentystów, przedszkole, straż pożarna, klub gimnastyczny oraz jeździecki. Mimo to głównym źródłem utrzymania mieszkańców pozostawało rolnictwo (ok. 50% ludności). Wybuch II wojny światowej nie wprowadził w życie mieszkańców miasteczka istotnych zmian. Sytuacja zmieniła się jednak w czasie ofensywy zimowej w 1945 r. W lutym miasto zostało zdobyte przez Armię Czerwoną. W czasie zdobywania miasteczka zniszczono zabudowania w 15%. Od maja rozpoczął

6 się stały napływ osadników polskich. Początkowo byli to głównie rodziny żołnierzy 1 Armii WP z byłych wschodnich terenów polskich (w ok. 90% pochodzący ze wsi). Następnie grupa osadników pochodziła z centrum kraju (z okolic Kielc), a także z Bieszczad. Jedną z pierwszych powojennych instytucji i placówek powstałych w polskim społeczeństwie Boleszkowic była 4-oddziałowa szkoła podstawowa, mieszcząca się w jednej izbie w byłym ratuszu. W tym czasie parafia została przemianowana na katolicką, a do kościołów w miasteczku zaczęli uczęszczać tylko Polacy. W kolejnych latach uruchomiono młyn, powstał zakład usług traktorowych dla rolnictwa, Gminna Spółdzielnia połączona później z GS Dębno, biblioteka gminna, utworzono gminę miejską i wiejską Boleszkowice (9 gromad). W kilka lat po wojnie (1956 r.) Boleszkowice otrzymały połączenie autobusowe z powiatem, otworzono kino Graniczne, wybudowano zlewnię mleka, restaurację Osadnik, wyasfaltowano ulice, powstały sklepy spożywcze, zmeliorowano pola, założono wodociągi, założono filię banku spółdzielczego. Od roku 1972 r. zniesiono miejskość Boleszkowic, od tej pory noszą one miano wsi. Fakt likwidacji ustroju miejskiego w Boleszkowicach motywowano koniecznością poprawy sytuacji ekonomiczno-gospodarczej i prawnej rolników mieszkańców Boleszkowic, którzy stanowili 86% ludności. Jednym z czynników uzasadniających projekt zniesienia miasta był brak możliwości aktywizacji i jego rozwoju z uwagi na nieistniejący przemysł. Niemniej mimo sprzeciwu mieszkańców decyzja stała się faktem dokonanym. W 1996 r. zlikwidowano jednostkę wojskową. A rok później w konsekwencji reformy administracyjnej Boleszkowice znalazły się w ramach województwa zachodniopomorskiego. Wówczas również nastąpiło uruchomienie oczyszczalni ścieków. Obecnie w miasteczku brak większych zakładów przemysłowych. W Boleszkowicach funkcjonuje jedynie kompleks kolejowy oraz młyn motorowy. Boleszkowice to miejscowość o charakterze rolniczym, najwięcej jest gospodarstw drobnych. Głównie uprawiane są zboża (tj. pszenica i jęczmień), w drugiej kolejności pszenżyta i żyta.

7 W miasteczku działa Biblioteka Publiczno- Szkolna Gminy Boleszkowice, Gminna Biblioteka Publiczna w Boleszkowicach oraz Biblioteka Publiczno-Szkolną Gminy Boleszkowice. Łącznie mają do zaoferowania ponad 37 tys. woluminów. Funkcję moderatora kulturalnego pełni również Gminny Ośrodek Kultury, przy którym funkcjonują zespoły: zespół śpiewaczy Platerówki, kapela ludowa Cisy, kapela ludowa Małe Cisy, zespół taneczny Kleks, grupa taneczna Kama, zespół instrumentalno-wokalny Kłams, zespół Dzielnicowych, Koło Gospodyń Wiejskich. Na terenie miasteczka działa Klub Sportowy Chrobry/Dąb II Boleszkowice (powstał w wyniku fuzji klubu Chrobry Boleszkowice z Dębem II Dębno w 2001). Zawodnicy noszą barwy: niebieskoczerwone, są to trzy drużyny piłki nożnej (seniorzy, juniorzy i trampkarze, łącznie ok. 60 zawodników). Dzieci z Boleszkowic i okolic mogą uczęszczać do przedszkola gminnego, szkoły podstawowej oraz gimnazjum publicznego. Kontynuacja nauki w szkołach ponadgimnazjalnych może być realizowana w okolicznych gminach Dębno, Mieszkowice, Kostrzyn nad Odrą. We wsi zachował się średniowieczny układ urbanistyczny z czytelną siatką ulic i śródmiejskim placem (obecnie pl. Chrobrego) pełniącym przypuszczalnie pierwotnie funkcję rynku. W wyniku uwarunkowań historycznych miasto nigdy w pełni nie wykształciło się i nie obwarowało. Pomimo to, jak również zniszczeń wojennych w miasteczku jest kilka zabytków, które warto zobaczyć. Do głównych atrakcji turystycznych miasteczka należy kościół parafialny pw. św. Antoniego Padewskiego. Budowa obiektu zakończona została w 1858 r. Jest to neogotycki kościół orientowany na rzucie krzyża łacińskiego z 5-boczną apsydą i transeptem. Z pierwotnej części gotyckiej zachowały się partie murów ściany zachodniej i jej portal. Wieża bogato ozdobna, hełm wieloboczny. We wnętrzu zachowały się niektóre elementy średniowiecznego wyposażenia m.in. gotycki ołtarz i chrzcielnica. W latach 1865/70 kościół otrzymał organy usytuowane na chórze. Znawców sztuki sakralnej powinna zainteresować także kaplica cmentarna.

8 Jest to, co prawda niewielki obiekt murowany wzniesiony na początku XX w. Warto również udać się na cmentarz poewangelicki (zlokalizowany na północ od Boleszkowic, przy drodze do Sitna, obecnie nieczynny). Spacerując po osadzie warto zwiedzić młyn motorowy (murowany obiekt wzniesiony w latach 30 XX w.) oraz zespół budynków stacyjnych (z przełomu XIX/XX w.). Natomiast poszukiwaczy reliktów tradycyjnego budownictwa szachulcowego (ryglowego) z pewnością zainteresuje fakt, iż zachowały się one w formie szczątkowej w budynkach m.in. przy ul. Świerczewskiego 3, ul. Poznańskiej 12, ul. Wąskiej 2, Poniatowskiego 5. Z kolei osoby zainteresowane średniowieczną historią miasteczka należy pokierować w zakątek Boleszkowic, gdzie znajduje się kopiec ziemny w miejscu zamku. W zasadzie po zamku nie zachowały się żadne ślady, a miejsce to wskazuje jedynie niewielki kopiec w polu, z dala od głównych dróg dojazdowych. Również miłośnicy dziewiczej przyrody nie będą się nudzić w Boleszkowicach. Najbliżej wsi znajduje się rezerwat przyrody Cisy Boleszkowickie (Nadleśnictwo Dębno) ok. 1 km na południe od wsi (ogólna powierzchnia 9,38 ha, powierzchnia leśna 8,82 ha). W skład rezerwatu wchodzą: dęby szypułkowe i sosny zwyczajne, lipy, jawory, leszczyny, świerki, rabinie, groby, buki oraz cisy (ok. 500 sztuk), przy czym najstarsze liczą ok. 150 lat. Oprócz cisów w rezerwacie są inne chronione okazy, jak np.: bluszcz pospolity, konwalia majowa, paprotka zwyczajna. W samej wsi jest wyznaczona trasa Nordic Walking. Pętla trasy o sporych różnicach wysokości, najwyższy punkt trasy leż powyżej 50 metrów npm. a najniższy ledwie 17,4 m npm. Szlak w całości prowadzi przez lasy, część w bezpośrednim pobliżu krawędzi Pradoliny Odry. Kolejnym szlakiem turystycznym, którym można się udać jest Trasa tematyczna Zakony i Kościoły Pojezierza. Wiedzie ona z Boleszkowic do Namyślina przez Chwarszczany i Gudzisz. Na trasie szlaku warto zobaczyć m.in. pozostałości zamku rycerskiego i krzyżackiego oraz kościół granitowy (XIV w.) w

9 Boleszkowicach, kościół granitowy (XIV w.) w Wysokiej, dawna kaplica templariuszy i joannitów w Chwarszczanach, kościół neogotycki w Gudziszu oraz kościół neogotycki w Namyślinie. W regionie została wyznaczona również trasa tematyczna Parki, drzewa, lasy. Wiedzie ona z Boleszkowic do Kaleńska przez Gudzisz. Na trasie szlaku warto zobaczyć m.in. rezerwat Cisy Boleszkowickie, użytek ekologiczny Torfowisko Gudzisz, park krajobrazowy Ujście Warty oraz zespół przyrodniczo krajobrazowy Porzecze. Bazę noclegową zapewniają przede wszystkim gospodarstwa agroturystyczne rozsiane w całej gminie. Z kolei zaplecze gastronomiczne stanowi niewielka ilość restauracji. Autor: Marek Jedynak Wydarzenia w miejscowości 1 II Gminny Spływ Kajakowy na rzekach Myśla i Odra, Boleszkowice Gminny Jarmark Bożonarodzeniowy 2016 w Boleszkowicach I Jarmark Boleszkowicki pod hasłem: "Jestem EKO - dbam o swój świat", Boleszkowice Aktywne Lato 2017 w gminie Boleszkowice - Marsz na trasie nordic walking (Krawędź Pradoliny Odry oraz 2. Biesiada Boleszkowicka Marsz na trasie nordic walking w Boleszkowicach Aktywne Lato 2017 w gminie Boleszkowice - Rajd Rowerowy na trasie: Boleszkowice - Porzecze - Kaleńsko - Namyślin - Boleszkowice - Akademia Zdrowego Człowieka Rajd Rowerowy po Gminie Boleszkowice Media Lokalizacja +

10 Dane mapy OpenStreetMap CC BY-SA, WODGIK Szczecin KOMENTARZE Zaloguj się, aby dodać komentarz. Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata