Kiedy jesteś pełnoletni Poradnik dla pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych.

Transkrypt

1 Kiedy jesteś pełnoletni Poradnik dla pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych. Stan prawny na dzień 1 kwietnia 2007 r. Spis treści 1 Wstęp Usamodzielnienie definicja Podstawowe akty prawne: Pełnoletni wychowanek w rodzinie zastępczej Procedura usamodzielnienia Opiekun usamodzielnienia i jego zadania Indywidualny program usamodzielnienia Warunki otrzymania pomocy na usamodzielnienie Rodzaje pomocy pieniężna na kontynuowanie nauki pieniężna na usamodzielnienie na zagospodarowanie w formie rzeczowej w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych w uzyskaniu zatrudnienia Odmowa przyznania świadczeń pieniężnych Tryb zawieszenia i zaprzestania wypłacania pomocy Kompetencje powiatu Podstawowe dokumenty potrzebne do otrzymania pomocy Załącznik wniosek osoby usamodzielnianej

2 WSTĘP Niniejszy poradnik jest adresowany do wychowanków rodzin zastępczych, którzy niedługo będą pełnoletni lub już ukończyli 18 lat oraz do ich opiekunów. Zawiera najważniejsze informacje dotyczące procesu usamodzielnienia, któremu podlegają osoby osiągające pełnoletność w rodzinie zastępczej. Poradnik omawia procedury usamodzielnienia, wskazuje komu i w jakim zakresie przysługuje pomoc, jakie są jej rodzaje. Przedstawia sposób przygotowania indywidualnego planu usamodzielnienia, jego realizację we współpracy z opiekunem usamodzielnienia oraz Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie. USAMODZIELNIENIE DEFINICJA Usamodzielnienie- długotrwały proces wychowawczy, któremu podlegają pełnoletni wychowankowie rodzin zastępczych, mający na celu podjęcie przez nich samodzielnego, dojrzałego życia w integracji ze środowiskiem. PODSTAWOWE AKTY PRAWNE Problematyka usamodzielnienia osób, które osiągnęły pełnoletność w rodzinie zastępczej uregulowana jest w: Ustawie z 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej ( Dz. U. z 2004r. Nr 233 poz z późn. zm.) Rozporządzeniu Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2004r. w sprawie udzielania pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie ( Dz. U. z 2005r. Nr 6 poz. 45 ). PEŁNOLETNI WYCHOWANEK W RODZINIE ZASTĘPCZEJ Zgodnie z art.72 ust.10 ustawy o pomocy społecznej pełnienie funkcji rodziny zastępczej ustaje z mocy prawa z dniem osiągnięcia przez dziecko pełnoletności. 2

3 Przepis art.78 ust.5 jest odstępstwem od w/w reguły i daje możliwość wypłacania pomocy pieniężnej rodzinie zastępczej, w której nadal przebywa pełnoletni, ale uczący się wychowanek, do czasu ukończenia szkoły, w której rozpoczął naukę przed osiągnięciem pełnoletności W praktyce oznacza to, że usamodzielnienie pełnoletniego wychowanka rodziny zastępczej rozpocznie się z dniem ukończenia szkoły, w której osiągnął pełnoletność przebywając jednocześnie w rodzinie zastępczej, a nie z dniem osiągnięcia pełnoletności. Pobieranie przez rodzinę zastępczą pomocy pieniężnej na utrzymanie pełnoletniego wychowanka wyklucza jednoczesne przyznanie mu pomocy na usamodzielnienie i kontynuowanie nauki. A więc pełnoletni wychowanek musi zdecydować czy rodzina zastępcza w której nadal przebywa będzie pobierała pomoc pieniężną na częściowe pokrycie kosztów jego utrzymania do czasu ukończenia szkoły, w której osiągnął pełnoletność albo podejmie on proces usamodzielnienia i po spełnieniu warunków ujętych w przepisach prawa otrzyma pomoc na kontynuowanie nauki. Jeżeli pełnoletni wychowanek przebywa nadal w rodzinie zastępczej niespokrewnionej, to rodzina nie będzie pobierała dodatku w wysokości 10 % podstawy, ponieważ nie wymaga on już osobistej opieki ze strony tej rodziny. PROCEDURA USAMODZIELNIENIA 1. Rodzina zastępcza powinna poinformować właściwe ze względu na miejsce zamieszkania wychowanka przed umieszczeniem w rodzinie, powiatowe centrum pomocy rodzinie o zamiarze usamodzielnienia się wychowanka trzy miesiące przed osiągnięciem pełnoletności (opuszczeniem rodziny zastępczej) 2. Osoba usamodzielniana, co najmniej dwa miesiące przed osiągnięciem przez nią pełnoletności zobowiązana jest podać staroście dane osobowe osoby, która podejmie się pełnienia funkcji opiekuna usamodzielnienia oraz przedłoży pisemną zgodę tej osoby. Opiekunem usamodzielnienia może być rodzic zastępczy,, jak również pracownik socjalny PCPR lub inna osoba wskazana przez wychowanka 3.Osoba usamodzielniana wraz z opiekunem usamodzielnienia na miesiąc przed osiągnięciem przez wychowanka pełnoletności przygotowuje indywidualny program usamodzielnienia,, który przedkłada do zatwierdzenia staroście za pośrednictwem kierownika 3

4 powiatowego centrum pomocy rodzinie. ZADANIA OPIEKUNA USAMODZIELNIENIA Opiekun usamodzielnienia zobowiązany jest do realizacji następujących zadań: przygotowuje wraz z osobą usamodzielnianą indywidualny program usamodzielnienia opiniuje wniosek osoby usamodzielnianej o przyznanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i pomoc rzeczową opiekun dokonuje okresowej oceny realizacji programu, modyfikuje go wraz z wychowankiem, jeżeli jest taka konieczność, współpracuje z rodziną osoby usamodzielnianej oraz ze szkołą, gminą i powiatem wspiera wychowanka w realizacji indywidualnego programu usamodzielnienia INDYWIDUALNY PROGRAM USAMODZIELNIENIA Indywidualny program usamodzielnienia osoba usamodzielniana przygotowuje we współpracy z opiekunem usamodzielnienia i przedkłada kierownikowi powiatowego centrum pomocy rodzinie do zatwierdzenia. Jest to rodzaj kontraktu socjalnego z usamodzielnianym wychowankiem, będący podstawą do przyznania świadczeń pieniężnych. Indywidualny program usamodzielnienia określa obowiązki osoby usamodzielnianej w tym: - formy uzyskania wykształcenia, podjęcia zatrudnienia, uzyskania odpowiednich warunków mieszkaniowych, uzyskania należnych świadczeń wraz z terminem ich realizacji Określa również zakres współdziałania osoby usamodzielnianej z rodziną naturalną i środowiskiem. Treść programu wypełniają obowiązki usamodzielnianego wychowanka oraz zobowiązania podjęte przez opiekuna usamodzielnienia. 4

5 Indywidualny program usamodzielnienia jest podstawą do przyznania pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki z datą podpisania go przez osobę usamodzielnianą, opiekuna usamodzielnienia i kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie. W przypadku zmiany sytuacji życiowej osoby usamodzielnianej może ona wraz z opiekunem usamodzielnienia dokonać zmian w indywidualnym programie usamodzielnienia a następnie przedstawić do zatwierdzenia kierownikowi powiatowego centrum pomocy rodzinie. Niewykonywanie obowiązków przez osobę usamodzielnianą może spowodować odmowę lub zawieszenie wypłacania świadczeń pieniężnych. Niewykonywanie zobowiązań przez opiekuna usamodzielnienia może spowodować jego zmianę przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie. WARUNKI OTRZYMANIA POMOCY NA USAMODZIELNIENIE Pomoc na usamodzielnienie przysługuje osobie, która spełnia następujące warunki: osiągnęła pełnoletność przebywając w rodzinie zastępczej podstawą umieszczenia w rodzinie zastępczej było postanowienie sądu przebywała w rodzinie zastępczej co najmniej rok wskazała osobę, która podejmie się pełnienia funkcji opiekuna usamodzielnienia i przedstawi pisemną zgodę tej osoby przedstawiła sporządzony razem z opiekunem usamodzielnienia i zatwierdzony przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie indywidualny program usamodzielnienia, zobowiąże się pisemnie do realizacji przedstawionego programu usamodzielnienia Okres rocznego pobytu w rodzinie zastępczej liczony jest do momentu osiągnięcia pełnoletności. W sytuacji, kiedy osoba pełnoletnia 5

6 pozostanie w rodzinie do czasu ukończenia szkoły, którą rozpoczęła przed osiągnięciem pełnoletności, okres pobytu w rodzinie zastępczej podlega wliczeniu do rocznego okresu. Czas pobytu po ukończeniu szkoły nie jest wliczany do tego okresu. Pomoc na usamodzielnienie jest świadczeniem obligatoryjnym, co oznacza, że jeżeli osoba usamodzielniana spełnia kryteria ustawowe starosta nie może jej odmówić przyznania pomocy. ( art.88 ust.7 ustawy o pomocy społecznej podaje wypadki w których starosta może ale nie musi odmówić przyznania pomocy pieniężnej) RODZAJE POMOCY NA USAMODZIELNIENIE Osoba usamodzielniana zostaje objęta pomocą przez pracę socjalną i pomocą: 1. pieniężną na kontynuowanie nauki 2. pieniężną na usamodzielnienie 3. w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym mieszkaniu chronionym 4. w uzyskaniu zatrudnienia 5. w formie rzeczowej, na zagospodarowanie. Warunkiem uzyskania pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki jest spełnienie przez osobę usamodzielnianą oprócz warunków wymienionych w rozdziale 8 następujących kryteriów: - jest osobą samotnie gospodarującą, której dochód nie przekracza 200 % kwoty kryterium dochodowego na osobę samotnie gospodarującą lub przebywa w rodzinie, w której dochód nie przekracza 200 % kwoty kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. ( dotyczy przyznania pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie) - złożyła wniosek o przyznanie pomocy, do starosty właściwego ze względu na miejsce zamieszkania przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej, za pośrednictwem kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie. - określiła w indywidualnym programie usamodzielnienia plan kontynuowania nauki i zobowiązała się do jego realizacji. 6

7 Wysokość pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki ustala się od kwoty podstawy, która od 1 października 2006 roku wynosi zł Pomoc na kontynuowanie nauki Kontynuowanie nauki to przechodzenie ze szkoły niższego stopnia do szkoły wyższego stopnia bez uzasadnionej przerwy (która nie może być dłuższa niż rok). Do kontynuowania nauki zaliczamy też powtarzanie klasy oraz podjęcie nauki na tym samym poziomie w innej szkole, dającej możliwość zdobycia nowego zawodu. Pomoc pieniężna na kontynuowanie nauki przysługuje w wysokości 30 % podstawy ( 494,10 zł) miesięcznie. Pomoc na kontynuowanie nauki przysługuje osobie usamodzielnianej uczącej się w gimnazjum, szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej, szkole wyższej. Pomoc pieniężną na kontynuowanie nauki przyznaje się na czas nauki, do czasu jej ukończenia, nie dłużej niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 25 lat. Wychowanek otrzymujący pomoc na kontynuowanie nauki jest zobowiązany do przedkładania na początku każdego semestru zaświadczenia stwierdzającego kontynuowanie nauki w szkole. Pomoc pieniężna na kontynuowanie nauki jest przyznawana na czas trwania roku szkolnego ( ) i roku akademickiego ( ) Jeżeli nastąpi przerwa w okresie między ukończeniem nauki w szkole niższego stopnia a rozpoczęciem nauki w szkole wyższego stopnia, wypłacanie świadczenia należy na ten czas zawiesić. Pomoc pieniężną na kontynuowanie nauki i na usamodzielnienie przyznaje się w formie decyzji administracyjnej po uprzednim przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego. Pomoc pieniężna na usamodzielnienie Wysokość pomocy pieniężnej na usamodzielnienie zależy od okresu, w którym wychowanek pozostawał w rodzinie zastępczej 300% podstawy (4 941 zł), jeżeli czas pobytu wynosił ponad trzy lata 7

8 200% podstawy ( zł), jeżeli czas pobytu od 2 do 3 lat 100% podstawy ( zł), jeżeli czas pobytu wyniósł od roku do 2 lat do wymaganych okresów wlicza się również czas pobytu w placówkach opiekuńczo- wychowawczych lub innej rodzinie zastępczej. Warunkiem przyznania pomocy na usamodzielnienie jest poza warunkami przedstawionymi powyżej pisemna deklaracja osoby usamodzielnianej wraz z opinią opiekuna usamodzielnienia, ze pomoc będzie przeznaczona na zaspokojenie ważnej życiowo potrzeby osoby usamodzielnianej w tym na: polepszenie warunków mieszkaniowych stworzenie warunków do działalności zarobkowej, w tym podniesienia kwalifikacji zawodowych pokrycie wydatków związanych z nauką osoby usamodzielnianej np. kurs komputerowy, językowy i in. W przypadku, gdy osoba usamodzielniana kontynuuje naukę, pomoc wypłaca się po ukończeniu nauki. W uzasadnionych przypadkach starosta może wypłacić pomoc na usamodzielnienie w trakcie trwania nauki. kryterium dochodowe dla osoby samotnie gospodarującej wynosi 477 zł (200% zł ) kryterium dochodowe dla osoby w rodzinie wynosi 351 zł (200% zł) Pomoc na zagospodarowanie w formie rzeczowej Pomocy na zagospodarowanie w formie rzeczowej udziela starosta miejsca osiedlenia się osoby usamodzielnianej. Przyznaje się ją na ogólnych warunkach przyznawania pomocy na usamodzielnienie. Wartość pomocy na zagospodarowanie w formie rzeczowej nie może przekroczyć 300% podstawy tj zł (dla osoby usamodzielnianej niepełnosprawnej w stopniu umiarkowanym lub znacznym jest to równowartość 300%) Pomoc na zagospodarowaniu polega na zakupie i przekazaniu osobie usamodzielnianej: niezbędnych urządzeń domowych ( lodówka, pralka, kuchenka 8

9 gazowa itp.) pomocy naukowych (książki, komputer), sprzętu rehabilitacyjnego (wózek inwalidzki, proteza, sprzęt do ćwiczeń) sprzętu do podjęcia zatrudnienia (samochód, komputer, telefon) materiałów do przeprowadzenia remontu mieszkania (materiały budowlane) Pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych Pomocy tej udziela również starosta powiatu na terenie, którego osiedliła się osoba usamodzielniana. Pomoc ta polega na: umożliwieniu zamieszkania w mieszkaniu chronionym przez określony czas całkowite lub częściowe pokrycie kosztów związanych z wynajmem pokoju ułatwienie uzyskania mieszkania z zasobów gminy ( poparcie wniosku o przydział mieszkania). Pełnoletni wychowanek po uzyskaniu pełnoletności powinien złożyć wniosek o przydział lokalu kwaterunkowego w wydziale lokalowym Urzędu Miasta lub Urzędu Gminy w planowanym miejscu osiedlenia. umożliwienie na czas trwania nauki w gimnazjum, szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej zamieszkania w bursie lub internacie całkowite lub częściowe pokrycie osobie usamodzielnianej studiujące w szkole wyższej wydatków związanych z zamieszkaniem. Osoba usamodzielnienia mieszkając w mieszkaniu chronionym ma obowiązek ponoszenia częściowych kosztów jego utrzymania w zależności od swoich dochodów. W szczególnie uzasadnionych przypadkach starosta może ją zwolnić z ponoszenia tych opłat. Pomoc w uzyskaniu zatrudnienia Ten rodzaj pomocy polega na wspieraniu wychowanka w zdobyciu kwalifikacji zawodowych, uzyskaniu odpowiedniego wykształcenia zgodnie z możliwościami i dążeniami. To także zachęcanie do udziału w szkoleniach aktywizujących, grupach wsparcia dla usamodzielnianych wychowanków. 9

10 ODMOWA UDZIELENIA POMOCY Starosta może odmówić przyznania pomocy pieniężnej w następujących sytuacjach: występuje przypuszczenie, że pomoc pieniężna zostanie wykorzystana nie zgodnie z celem, na jaki jest przyznana. Może dotyczyć wychowanków, którzy są uzależnieni od alkoholu, narkotyków, handlują narkotykami, prostytuują się itp. osoba usamodzielniana opuściła samowolnie rodzinę zastępczą przed osiągnięciem pełnoletności (należy ustalić, co było przyczyną opuszczenia rodziny zastępczej) usamodzielniany wychowanek porzuci naukę w szkole umożliwiającej zdobycie zawodu i nie podejmie pracy. osoba usamodzielniana porzuci pracę z własnej winy, bez powodu i uchyla się od podjęcia nowego zatrudnienia. osoba usamodzielniana została skazana prawomocnym wyrokiem za popełnione przestępstwo z winy umyślnej. Starosta może, ale nie musi, odmówić przyznania pomocy pieniężnej na usamodzielnienie, jak i pomocy na kontynuowanie nauki w wyżej wymienionych sytuacjach. Wydanie decyzji administracyjnej o odmowie przyznania pomocy musi być poprzedzone wywiadem środowiskowym i dokładną analizą sytuacji usamodzielnianego wychowanka. Wychowanek ma prawo odwołania się od decyzji do samorządowego kolegium odwoławczego na zasadach określonych w kodeksie postępowania administracyjnego. TRYB ZAWIESZANIA I ZAPRZESTANIA UDZIELANIA POMOCY Można zaprzestać udzielania pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki w dwóch przypadkach: Szkoła, do której uczęszcza usamodzielniany wychowanek jest nieodpłatna i jednocześnie zapewnia nieodpłatne utrzymanie: internat i 10

11 wyżywienie. Wychowanek bez uzasadnionych powodów trzykrotnie zmienił szkołę na tym samym poziomie kształcenia, tzn., że powiat przestaje udzielać pomocy w przypadku przeniesienia się osoby usamodzielnianej do czwartej szkoły, licząc od tej, w której uczył się na początku usamodzielnienia. W tej sytuacji ma znaczenie opinia opiekuna usamodzielnienia oraz wykazanie, że zmiana szkół nie ma racjonalnego uzasadnienia. ZAWIESZENIE UDZIELANIA POMOCY MATERIALNEJ Zawieszenie pomocy może nastąpić w przypadku: 1. Wystąpienia szczególnych okoliczności związanych z tokiem nauki, stanem zdrowia, zdarzeniem losowym. 2. Wystąpiła przerwa w kontynuowaniu nauki w okresie między ukończeniem szkoły niższego szczebla, a rozpoczęciem nauki w szkole wyższego szczebla. 3. Wychowanek marnotrawi przyznaną pomoc 4. Wychowanek nie realizuje programu usamodzielnienia. Decyzję administracyjną zawieszającą pomoc pieniężną wydaje się z urzędu lub na wniosek osoby usamodzielnianej po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego. Okres zawieszenia maksymalnie na jeden rok. KOMPETENCJE POWIATU W zależności od rodzaju pomocy, którą świadczy powiat do wypłacania pomocy pieniężnej na usamodzielnienie i pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki właściwym miejscowo jest starosta miejsca zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w rodzinie zastępczej; natomiast pomocy w uzyskaniu odpowiednich warunków 11

12 mieszkaniowych, pomocy w uzyskaniu zatrudnienia oraz pomocy na zagospodarowanie w formie rzeczowej udziela starosta miejsca osiedlenia się usamodzielnianego wychowanka. PODSTAWOWE DOKUMENTY POTRZEBNE DO OTRZYMANIA POMOCY NA KONTYNUOWANIE NAUKI I USAMODZIELNIENIE 1 Postanowienie sądu o umieszczeniu w rodzinie zastępczej, 2.Indywidualny plan usamodzielnienia, 3.Druk wyznaczający opiekuna usamodzielnienia, 4.Oświadczenie opiekuna usamodzielnienia, 5.Wniosek wychowanka o przyznanie pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki oraz pomocy na usamodzielnienie z uzasadnieniem na jaki cel zostaną przeznaczone pieniądze podpisanym przez opiekuna usamodzielnienia, 6,Zaświadczenia o okresie przebywania w placówkach lub innych rodzinach zastępczych, 7.Poświadczenie zameldowania. 8. Decyzja o przyznaniu renty (ostatni odcinek renty ) oraz inne zaświadczenia i oświadczenia o dochodach, 9.Zaświadczenie ze szkoły potwierdzające kontynuowanie nauki (ewentualnie o wysokości stypendium). Opracowała Grażyna Starzyńska dla Fundacji Archon + Dzieci, które kochacie ZAŁĄCZNIK Wniosek o przyznanie pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki dnia Kraków 12

13 ( imię i nazwisko ) (adres ) Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie ul. ( adres ) W związku z ukończeniem 18-go roku życia i ukończeniem nauki w. ( nazwa adres szkoły) w której osiągnąłem/-ęłam pełnoletność, zwracam się z prośbą o przyznanie pomocy pieniężnej na kontynuowanie nauki od w ( data ) ( nazwa i adres szkoły) i pomocy na usamodzielnienie zgodnie z indywidualnym programem usamodzielnienia. ( podpis wych.) 13