Walory antropogeniczne Polski

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Walory antropogeniczne Polski"

Transkrypt

1 Walory antropogeniczne Polski Sabina Tkocz Kraków 2008 Źródło:

2 ARCHITEKTURA w węższym znaczeniu tego słowa jest to ukształtowanie budowli pod względem funkcjonalnym, konstrukcyjnym i plastycznym. Bez ostatniego czynnika mamy do czynienia bardziej z budownictwem. Rozróżniamy architekturę świecką (zamki, pałace, ratusze, kamienice, sukiennice itd.), oraz sakralną (świątynie, kościoły, cerkwie, synagogi, klasztory, kaplice itp.). WALORY KULTUROWE (antropogeniczne) są to obiekty materialne, ściśle związane z działalnością człowieka i przez niego wytworzone, stanowiące przedmiot wartościowy pod względem turystycznym (przedmiot zainteresowania turystów). Walory kulturowe możemy podzielić podobnie jak naturalne np. ze względu na funkcje (i tu też mamy specjalistyczne, kulturowe, historyczne) lub na grupy zawierające: 1) zabytki architektury i budownictwa, 2) obiekty historyczno wojskowe, 3) muzea martyrologii, 4) zabytki techniki i przemysłu, 5) ośrodki twórczości ludowej, 6) współczesne imprezy kulturalne, 7) miejsca pielgrzymkowe, 8) muzea, 9) zabytki archeologiczne. ad1) Zabytki odgrywają szczególną rolę wśród walorów kulturowych. Są to obiekty (ruchome bądź nie) lub zespoły obiektów stanowiące świadectwo epoki lub zdarzenia, mające wartość historyczną, naukową, kulturalną, artystyczną i podlegające ochronie prawnej. Zabytki mają różną uznaną wartość. Istniała do niedawna skala, według której najznakomitsze zabytki były oznaczone grupą 0. Takich obiektów mamy w Polsce 71, z czego 35 znajduje się w 8 miastach (Kraków 10, Toruń 7, Gdańsk 5, Kazimierz Dolny, Wrocław i Poznań po 3, Warszawa i Zamość po 2). Oczywiście najcenniejsze są zabytki wpisane na Światową Listę Dziedzictwa Kultury i Nauki UNESCO. Na Liście UNESCO - Liście Światowego Dziedzictwa Kultury znajduje się obecnie 788 obiektów ze 134 państw. Najwięcej wartościowych obiektów jest we Włoszech (39) i w Hiszpanii (38). Polski wkład w kulturę świata to 12 obiektów, w tym 11 w kategorii dziedzictwo kultury i 1 w kategorii dziedzictwo natury. ad 2) Do obiektów historyczno wojskowych zaliczamy: budowle obronne (forty XIX wieczne i umocnienia z czasu II WŚ), (Giżycko, Grudziądz, Modlin koło Wa-wy, Dęblin, Częstochowa, Przemyśl, Węgierska Górka, ), cmentarze wojskowe, (Warszawa - Powązki, Gdynia, Kielce, Radom), pomniki w miejscach bitew, (Westerplatte, Warszawa; Hel, Cedynia, Grunwald, Kołobrzeg), muzea wojskowe (Gdańsk, Gdynia, Bydgoszcz, Białystok, Poznań, Łódź, Skarżysko Kamienna, Kraśnik, Wrocław, Legnickie Pole, Leśnica). ad 3) Miejscami martyrologii z czasów II WŚ są: obozy koncentracyjne i obozy zagłady (Oświęcim Brzezinka, Majdanek koło Lublina, Treblinka, Kraków Płaszów, Bełżec, Chełmno, Rogoźnica, Sobibór, Sztutowo w okolicach Gdyni) getta żydowskie (Kraków, Bochnia, Warszawa, Będzin, Sosnowiec, Tarnów, Rzeszów, Kańczuga, Przemyśl, Lubaczów, Opatów, Kielce, Ostrowiec Walory antropogeniczne Polski 2

3 Świętokrzyski, Częstochowa, Łódź, Kutno, Otwock, Radom, Łuków, Sokołów Podlaski, Węgrów, Białystok, Mława, Płońsk, Koło, Nowy Sącz), miejsca straceń (masowe groby), obozy jenieckie, Pomnikami martyrologii są muzea i pomniki w miejscach byłych obozów koncentracyjnych, zagłady i jenieckich oraz dawnych więzieniach; (Bielsk Podlaski, Treblinka, Warszawa, Chełmno, Łódź, Rogoźnica, Majdanek, Kraków, Oświęcim Brzezinka, Sztutowo), mauzolea w miejscach masowych egzekucji, cmentarze z mogiłami ofiar martyrologii, tablice pamiątkowe w miejscach straceń (Pomnik Stoczniowców w Gdańsku, ), obeliski, głazy upamiętniające miejsca martyrologii, izby pamięci. Do miejsc najbardziej interesujących pamięci narodowej należy zaliczyć 1 : Gdańsk Pomnik Bohaterów Westerplatte, Pomnik Stoczniowców, Gdynia cmentarz żołnierzy polskich i radzieckich, Pomnik Wdzięczności, Sztutowo k. Gdańska muzeum martyrologii oraz Pomnik Walki i Męczeństwa na terenie byłego obozu, Katowice Pomnik Powstańców Śląskich, wieża spadochronowa w Parku Kościuszki, Michniów pomnik na mogile ofiar pacyfikacji hitlerowskiej, Oświęcim, Lublin (Majdanek), Flisy (Porytowe Wzgórze) k. Janowa Podlaskiego pomnik na miejscu największej bitwy partyzanckiej na ziemiach polskich, Łambinowice k. Nysy Muzeum Martyrologii Jeńców Wojennych, Góra św. Anny Pomnik Czynu Powstańczego, Poznań Pomniki Powstańców Wielkopolskich i Poznańskiego Czerwca 56, Fort VII, Warszawa Grób Nieznanego Żołnierza, Pomnik Bohaterów Warszawy, Pomnik Bohaterów Getta, Cmentarz Komunalny, Pomnik Powstanie Warszawskiego, Muzeum Powstanie Warszawskiego, Brama Straceń na Cytadeli, Umschlagplatz, Muzeum Katyńskie, Treblinka, Zgorzelec cmentarz żołnierzy polskich, Michniów pomnik na mogile ofiar pacyfikacji hitlerowskiej, Palmiry cmentarz, mauzoleum ofiar zbrodni niemieckich. ad 4) w Polsce występują przeważnie pojedyncze urządzenia zabytkowe z obszaru techniki i przemysłu: stare kopalnie, huty, budowle, konstrukcje, środki transportu, maszyny, narzędzia, instrumenty naukowe. Np. kopalnia krzemienia pasiastego w Krzemionkach Opatowskich, urządzenia Kopalni Soli w Wieliczce, górnictwa kruszców koło Olkusza, kopalnictwa rud cynku i ołowiu w okolicach Tarnowskich Gór, elementy techniki wydobycia ropy naftowej w Bóbrkach k. Krosna, Kanał Elbląski, Kanał Augustowski, Złotoryja miejsce wydobycia złota z piasków Kaczawy; 1 Foss A., Werner Z., Walory krajoznawcze miejsc pamięci narodowej, Biuletyn Informacyjny instytutu Turystyki, nr 2/20, Warszawa 1975, Walory antropogeniczne Polski 3

4 ad 5) ośrodki tradycyjnej kultury i sztuki ludowej to miejsca zgromadzenia/występowania kultury ludu zamieszkującego poszczególne regiony etniczne, pokazujące rozmaite rodzaje folkloru. Na terenie Polski wyróżnić można 8 podstawowych grup etnograficznych: (Pomorzanie, Mazurzy, Małopolanie, Ślązacy, Sieradzanie, Wielkopolanie, Kujawianie i Łęczycanie), w ramach których występują liczne mniejsze grupy regionalne o zróżnicowanej kulturze. ad 6) W Polsce corocznie odbywa się ponad 40 imprez kulturalnych o międzynarodowym znaczeniu oraz ponad 300 imprez ogólnopolskich. Najważniejsze imprezy międzynarodowe to: Międzynarodowy Konkurs Chopinowski, Warszawa (co 5 lat), Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy, Poznań (co 5 lat), Międzynarodowy Festiwal Folklory Ziem Górskich, Zakopane, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień, Międzynarodowy Festiwal Piosenki w Sopocie, Międzynarodowy Festiwal Oratoryjno Kantatowy Wratislavia Cantans, Wrocław, Festiwal Chopinowski, Duszniki Zdrój, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Jazzowej Jazz Jamboree Warszawa. ad 7) Miejsca pielgrzymkowe zajmują bardzo ważne miejsce w masowym ruchu turystycznym. Są to bądź miejsca religijne, ośrodki kultu związane z konkretnym miejscem, w którym występowały zjawiska nadprzyrodzone, bądź znaczące dla życia Kościoła, lub miejsca takie jak Oświęcim, czyli martyrologii są to pielgrzymki świeckie. Duże znaczenie mają także świątynie stare, o bogatym wystroju czy rzadko występujące świątynie innych religii. W Polsce mamy 537 miejsc pielgrzymkowych, z czego 7 ma zasięg międzynarodowy. Najważniejsze Ośrodki Pielgrzymkowe to: Częstochowa (4,5-5 mln pielgrzymów) Licheń, Kalwaria Zebrzydowska, Niepokalanów, Tuchów, Warszawa, Piekary Śląskie, Oświęcim, Góra św. Anny, święta Lipka. ad 8) W Polsce czynne są 623 muzea w ponad 400 miejscowościach. Możemy je podzielić ze względu na zawartość na: artystyczne, archeologiczne, etnograficzne, historyczne, biograficzne, martyrologiczne, przyrodnicze, techniki, regionalne i inne. Muzea udostępniają swoje zbiory lub ich część do zwiedzania a także prowadzą zajęcia dydaktyczne, odczyty, wystawy czasowe. Największą frekwencję notują Państwowe Zbiory Sztuki na Wawelu (ok. miliona zwiedzających), Muzeum w Oświęcimiu Brzezince, Kopalnia Soli w Wieliczce a także Zamek w Malborku, Zamek Królewski w Warszawie, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Przyrodnicze Pienińskiego PN. Rodzaje: Muzea i zbiory przyrodnicze spełniają głównie funkcje poznawczą i edukacyjną. W wielu muzeach są też osobne działy przyrodnicze. Muzea i rezerwaty archeologiczne. Walory antropogeniczne Polski 4

5 Muzea etnograficzne i skanseny. Są to parki etnograficzne, muzea wsi i budownictwa ludowego na otwartej przestrzeni (skanseny) oraz pojedyncze zabytkowe zagrody i zabytki. - muzea etnograficzne: Kartuzy (muzeum Pomorzan), Wejherowo, Gdańsk, Łowicz (Mazurzy), Węgorzewo, Olsztyn, Toruń, Żnin, Poznań, Białystok, Warszawa, Lublin, Tomaszów Lubelski, Kraków, Wierzchosławice, Zawoja, Szczawnica, Łopuszna, Przemyśl, Rzeszów, Rabka, - skanseny: Kluki, Nowogród, Olsztynek, Sierpc, Wolsztyn, Opole, Pszczyna, Kolbuszowa, Lublin, Hola, Łowicz, - parki etnograficzne Wdzydze Kiszewskie (pojezierze), Osiek, Maurzyce, Zubrzyca, Wygiełzów, Nowogród, Muzea sztuki i zbiory artystyczne gromadzone również we wnętrzach pałacowych i zamkowych, galeriach. Najwięcej zbioró i muzeów artystycznych jest w Krakowie (15), Warszawie (13), Gdańsku (6), Wrocławiu (4), Poznaniu Łodzi, Szczecinie i Lublinie (po 3). Muzea bibliograficzne i literackie znajdują się głównie w miejscowościach związanych z pobytem swych patronów. najważniejsze: Dom urodzenia Fryderyka Chopina w Żelazowej Woli, Dom Mikołaja Kopernika w Toruniu, Dom Rodzinny Papieża J.P II w Wadowicach, Muzea specjalistyczne przeważnie gromadzące unikatowe zbiory z jednej dziedziny. W Polsce jest ich 62. Najciekawsze: - Judaistyczne Kraków, - Sztuki złotniczej Kazimierz Dolny, - Sztuki Medalierskiej Wrocław, - Zabawkarstwa Kielce, - Instrumentów Muzycznych Poznań, - Zbiory Powozów w Muzeum Zamkowym w Łańcucie, - Latarnictwa Rozewie, - Ludowych Instrumentów Muzycznych Szydłowiec, - Plakatu Warszawa (Wilanów), - Lalek Pilzno, - Rybołówstwa Hel, - Wisły Tczew, - Centralne Muzeum Pożarnictwa Mysłowice, - Zabytkowa Kopalnia Tarnowskie Góry, - Górnictwa Węglowego Zabrze, - Socrealizmu Kozłówka, [socrealizm kierunek w sztuce, określany jako metoda twórcza, istniejący od 1934 r. w sztuce radzieckiej, a następnie w pozostałych krajach socjalistycznych, w których miał oficjalny status podstawowej i jedynej metody twórczości artystycznej i był ideowym i propagandowym narzędziem partii komunistycznych]. - Humoru Żywiec, ad 9) Do bardzo atrakcyjnych i cennych walorów krajoznawczych należy zaliczyć obiekty najstarszej historii ludzkości - zabytki archeologiczne. Według J. Gąsowskiego i A. Kempistego (1973) stanowiska archeologiczne można podzielić na siedem rodzajów obiektów: grodziska - pozostałości dawnych osad, znanych na ziemiach polskich od schyłku epoki brązu i okresu halsztackiego ( lat p.n.e.), kurhany - nasypy ziemne lub kamienno-ziemne, przeważnie wznoszone na grobach wybitnych ludzi. Znane są na ziemiach polskich od epoki środkowego neolitu ( lat p.n.e.) aż po średniowiecze. Walory antropogeniczne Polski 5

6 jaskinie - miejsca zamieszkania człowieka w paleolicie (ok. 130 tyś. lat p.n.e.), miejsca kultu - kopce, wzgórza itp. związane z różnymi systemami wierzeń - w tym również z chrześcijaństwem, ośrodki produkcyjne - pozostałość ośrodków hutniczych, pieców garncarskich itp., osady otwarte - nieobronne skupiska chat, najczęściej spotykane na ziemiach polskich typy stanowiska archeologicznego, cmentarzyska - z grobami, pochodzą głównie z okresu rzymskiego (początek n.e r.) i średniowiecza. Prace wykopaliskowe prowadzone są na wielu terenach w Polsce i obejmują wszystkie epoki archeologiczne. Szczególnie intensywne badania były prowadzone w Krakowie i okolicy, Poznaniu, Biskupinie, Brześciu Kujawskim, Opolu, Wiślicy, Krzemionkach Opatowskich i w wielu innych miejscowościach. Do ciekawych odkryć archeologicznych doprowadziły wielkie roboty ziemne związane z budową kopalń, hut, tras komunikacyjnych, a ostatnio gazociągu. Wykorzystanie walorów krajoznawczych obiektów archeologicznych uzależnione jest w dużej mierze od formy ich ekspozycji i przystosowania do potrzeb ruchu turystycznego. Najkorzystniejszą formą takiej ekspozycji jest rezerwat archeologiczny lub zbiory muzeum archeologicznego. Do najbardziej atrakcyjnych turystycznie obiektów archeologicznych należy zaliczyć: - osada łużycka w Biskupinie, - grodzisko w Gieczu, - cmentarzysko w Częstochowie-Rakowie, - ośrodek produkcyjny - (garncarstwo) w Igołomii, - ośrodek górniczy w Krzemionkach Opatowskich, - grodzisko w Lednicy, - cmentarzysko i kamienne kręgi w Odrach koło Chojnic, - piecowisko hutnicze w Słupi Nowej, - ośrodek kultu na Łysej Górze (Święty Krzyż), - ośrodek kultu na górze Ślęża (Sobótka), - megalityczne grobowce w Wietrzychowicach na Kujawach, - stanowiska człowieka paleolitycznego w Jaskini Ciemnej k. Ojcowa oraz w Jaskini Wierzchowskiej Dolnej. Wśród zabytków najwyższą wartość międzynarodową mają te wpisane na Światową Listę Dziedzictwa Kultury i Natury UNESCO (Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury). Są to: 1) Historyczny Zespól Urbanistyczno-Architektoniczny Miasta Krakowa (obiekt kulturowy, wpisany na Listę w 1978 roku). Składa się z następujących części (opis na podstawie wniosku nominacyjnego Historycznego Zespołu Krakowa 1978): zamku królewskiego na Wawelu (obejmuje tereny i zabudowę w obrębie Wzgórza Wawelskiego), średniowiecznego miasta Krakowa (obszar ulic, placów i zabudowę w granicach dawnych fortyfikacji dzisiejsze planty stanowiące integralną część założenia), Walory antropogeniczne Polski 6

7 średniowiecznego miasta Kazimierza wraz z jego przedmieściem Stradomiem (obszar ulic, palców i zabudowę otaczających je niegdyś murów obronnych wraz z przedmieściem); 2) Kopalnia Soli w Wieliczce (obiekt kulturowy, wpisany na Listę w 1978 r.) Kopalnia Soli w Wieliczce powstała w XIII w. w miejscu starszej eksploatacji warzelniczej i wraz z pobliską kopalnia w Bochni stanowił jedne przedsiębiorstw określane mianem żupy krakowskie. Był to jeden z największych zakładów produkcyjnych w europie, doskonale zorganizowanych pod względem techniczno produkcyjnym i administracyjnym, stanowiący jedno z głównych źródeł dochodu państwa polskiego. Zabytkowa Kopalnia Soli stanowi jedyny obiekt górniczy na świecie czynny bez przerwy od średniowiecza do chwili obecnej. Jej oryginalne wyrobiska (chodniki, pochylnie, komory eksploatacyjne, jeziora, szyby, szybiki) o łącznej długości ok. 300 km, usytuowane na dziewięciu poziomach, sięgających do głębokości 327 m., ilustrują wszystkie epoki rozwoju techniki górniczej w poszczególnych epokach historycznych. Unikalna kolekcja górniczych konstrukcji, urządzeń, narzędzi wewnątrz kopalni przedstawia w naturalnym środowisku systemy eksploatacji złoża solnego, zabezpieczenia wyrobisk, transportu urobku solnego oraz odwadniania, wentylacji, oświetlenia kopalni. Do niespotykanych w skali światowej należą obiekty sztuki górniczej w postaci rzeźb w soli oraz całych kaplic podziemnych z bogatym wystrojem wnętrz. Walory widokowe, duża skala i charakter wyrobisk powodowały, iż Kopalnia była zwiedzana przez turystów już w XV w. 3) Tereny byłych obozów Koncentracyjnych w Oświęcimiu Brzezince/ Auschwitz Birkenau (obiekt kulturowy, wpisany na Listę w 1979 r.). Największy na ziemiach polskich hitlerowski obóz koncentracyjny, uruchomiony na rozkaz Himmlera w czerwcu 1940 r., następnie rozbudowany, obejmował w 1941 r. obóz macierzysty Stammlager obóz w Brzezince i Monowicach oraz 45 podobozów. Początkowo obozie przbywali polscy więźniowie polityczni, później również z innych krajów okupowanych Europy i Stanów Zjednoczonych. Obóz był w szczególności miejscem zagłady Żydów i polskiej inteligencji. 4) Stare Miasto" w Warszawie (obiekt kulturowy, wpisany na Listę w 1980 r.). Specyfiką zabytków Warszawy jest to, iż zniszczone prawie w 90% podczas II WŚ, zastały po roku 1945 z ogromnym pietyzmem odbudowane (na ogół z zachowaniem ocalałych elementów piwnic, fragmentów murów, portali a niektóre nawet zrekonstruowane. Zamek Królewski (na miejscu drewnianego grodu książęcego) wznoszony w wielu etapach od poł. XIV w. Spalony w 1939 r., wysadzony w powietrze przez hitlerowców w 1944 r., odbudowany w latach według projektu J. Bogusławskiego. Bazylika Archikatedralna Ścięcia św. Jana Chrzciciela z pocz. XIV w., odbudowana w latach Poaugustiański zespół klasztorny z kościołem św. Marcina, fundamenty z 1356 r. Mury obronne Starego Miasta wznoszone od połowy XIV wieku w wielu etapach, między innymi obwód zewnętrzny w 2 poł. XV w., barbakan (1548), częściowo rozebrane i zabudowane w XVIII i XIX w., odsłonięte i zrekonstruowane i Kamienice na Rynku Starego Miasta i przyległych ulicach Walory antropogeniczne Polski 7

8 (XIV-XVI wiek), wielokrotnie przebudowywane i nadbudowywane, po zniszczeniu w 1944 r. odbudowane w latach z uwzględnieniem zachowanych elementów, jak gotyckie piwnice, renesansowe i manierystyczne fasady, gotyckie, manierystyczne i barokowe portale. 5) Stare Miasto w Zamościu (obiekt kulturowy, wpisany na Listę w 1992 r.) Zamość został założony w XVI wieku przez hetmana Jana Zamoyskiego, na szlaku handlowym łączącym północno zachodnią Europę z wybrzeżem Morza Czarnego. Wzorowany na włoskich miastach handlowych jest znakomitym przykładem renesansowego miasta z końca XVI w., które zachowało oryginalny układ, a także dużą liczbę budynków łączących włoskie miasta i środkowoeuropejskie tradycje architektoniczne. 6) Puszcza Białowieska (obiekt naturalny, wpisany na Listę w 1979 i 1992 r., leżący na granicach Polski i Białorusi) Głównym powodem wpisania Puszczy Białowieskiej na Listę Światowego Dziedzictwa był fakt, że jest to największy w tej części Europy naturalny drzewostan z typową fauną i florą. Białowieski Park Narodowy został uznany przez UNESCO za rezerwat biosfery. 7) Malbork (obiekt kulturowy, wpisany na Listę w 1997 r.). Jedna z największych warowni krzyżackich z XIII w., rozbudowany w XIV w. Klasyczny przykład średniowiecznej architektury obronno-rezydencjonalnej. Wielki kompleks zamkowy obejmuje Zamek Wysoki, dawne przedzamcze przekształcone w Zamek Średni i wielkim Refektarzem, Pałac Wielkiego Mistrza oraz Zamek Niski ze zbrojownią i licznymi bramami. Zbiory Muzeum Zamkowego obejmują archeologię, historię, oryginalną kolekcję bursztynów i broni rycerskiej. 8) Zespół staromiejski Torunia (obiekt kulturowy, wpisany na Listę w 1997 r.). Zabytkowy zespół Starego Miasta i Nowego Miasta oraz ruiny zamku krzyżackiego stanowią jeden z najcenniejszych zespołów średniowiecznej architektury. Gotyckie zabytki kościoły św. Jana Chrzciciela, św. Jana Ewangelisty, NMP i św. Jakuba; zachowane dolne partie oraz wieża zamku krzyżackiego zburzonego w 1454 r., ocalały fragment murów miejskich (m.in. Krzywa Wieża) z bramami, Rynek Staromiejski z gotyckim ratuszem; kamienica pod Gwiazdą z końca VII w. z ozdobną barokową fasadą miejsce urodzenia w 1473 r. Mikołaja Kopernika. 9) Kalwaria Zebrzydowska (obiekt kulturowy, wpisany na Listę w 1999 r. jako Kalwaryjski Park Religijno-Krąjobrazowy). O wpisie na listę UNESCO zdecydowały wartości zespołu krajobrazowego, kształtowane od XVII w. jako parku w stylu swobodnym na wzorcu jerozolimskim. Na zespól ten składają się barokowe zabudowania klasztoru oo. Bernardynów wraz z kościołem MB Anielskiej (obecnie bazylika mniejsza) z cudownym obrazem MB Kalwaryjskiej i licznymi kaplicami, jak również 42 manierystyczne i barokowe kaplice i słynne dróżki kalwaryjskie", aleje i pomnikowe drzewa. Kalwaria Zebrzydowska to drugie co do znaczenia w Polsce miejsce pielgrzymkowe, ze słynnymi odpustami, procesjami i misteriami pasyjnymi. 10) Kościoły Pokoju w Jaworze i Świdnicy (obiekty kulturowe, wpisane na Listę w 2001 r.) Walory antropogeniczne Polski 8

9 Dwa ewangelicko augsburskie kościoły pokoju", wzniesione w połowie XVII w. po wojnie trzydziestoletniej. Na mocy pokoju westfalskiego katolicki cesarz Austrii zezwolił ewangelikom na budowę trzech kościołów pokoju" na Dolnym Śląsku, nie mogły one jednak przypominać tradycyjnego kościoła, musiały być zbudowane z nietrwałego materiału i ulokowane w odległości strzału armatniego od murów miejskich. Są to obiekty drewniane, zaprojektowane przez inżyniera wojskowego Alb. Sabischa, o konstrukcji szachulcowej (ryglowej [szkielet drewniany wypełniano murem ceglanym albo trzciną i glinianą polepą]), największe tego typu w Europie (mogące pomieścić 6 tysięcy osób), niepozorne z zewnątrz. Wewnątrz mają bogaty barokowy wystrój, w tym malatury stropów i parapetów, wielokondygnacyjne empory z balkonami upodobniają je raczej do teatru niż świątyni [Jest to bardzo ozdobnie wykonane okratowanie okiennic galerii, czyli pomieszczeń, które znajdują się nad bocznymi nawami. Każda z nich mieści w sobie odpowiednie symbole, związane ze znajdującymi się pod nimi kaplicami, czy z fundatorami świątyni]. 11) Drewniane kościoły południowej Małopolski stanowią ważne świadectwo średniowiecznych tradycji budowy kościołów, które wiązały się z liturgicznymi i kultowymi funkcjami Kościoła rzymskokatolickiego w stosunkowo zamkniętym regionie w Europy Centralnej. Kościoły te są reprezentatywnymi przykładami zachowanej gotyckiej architektury sakralnej. Zbudowane zostały techniką zrębową i są szczególnie imponujące ze względów artystycznych i konstrukcyjnych. Zostały ufundowane przez szlachetne rody i władców jako symbole prestiżu społecznego i politycznego (Dębno Podhalańskie, Lipnica Murowana, Sękowa, Binarowa, Bliznę, Haczów). 12) Park Mużakowski w Łęknicy (lubuskie) (Park Hermanna van Pucklera w Bad Muskau, Niemcy). Najwybitniejsze osiągnięcie europejskiej architektury ogrodniczej XIX w. Park ciągnący się po obydwu brzegach Nysy Łużyckiej, przecinającej w tym miejscu tzw. Łuk Mużakowski - największą na świecie namorzynę czołową. Urządzono go w stylu naturalnym. Ma on stanowić związek wszystkich przejawów kultury i natury - techniki i ducha. Powstał w latach na powierzchni ponad 700 ha. Łączy w sposób wzorcowy krajobraz małego miasta z okolicznymi wioskami. Jest to najbardziej rozległy, zabytkowy park w Polsce. 13) Hala Ludowa we Wrocławiu (obiekt kulturowy, wpisany na listę w lipcu 2006 r.) Hala Ludowa we Wrocławiu została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO pod swoją pierwotną nazwą, jako Hala Stulecia (Centennial Hall in Wrocław). Jest to nazwa znana powszechnie i stosowana przez badaczy architektury od chwili wzniesienia tej monumentalnej budowli do czasów obecnych. Wrocławska Hala Stulecia jest twórczym i innowacyjnym przykładem rozwoju technik budowlanych w dużych konstrukcjach zbrojonych. Zajmuje kluczową pozycję w ewolucji metod stosowania żelazobetonu w architekturze i jest jednym z punktów zwrotnych w historii wykorzystania stali dla wzmacniania struktur budowli 2. Rozpoczęto starania o wpisanie na listę UNESCO Kanału Augustowskiego zbudowanego w latach wg projektu gen. Ignacego Prądzyńskiego, łączącego Biebrzę z Czarną Hańczą, a tym samym dorzecza Niemna z dorzeczem Walory antropogeniczne Polski 9

10 Wisły. Ma 102 km długości, z tego 22 km na Białorusi, 18 kamiennych, zabytkowych śluz i jest godnym uznania zabytkiem techniki. Stworzona również została tzw. Lista Pomników Historii Polski zawierająca najciekawsze i najbardziej cenne zabytki przeszłości. Lista została po raz pierwszy podpisana przez Prezydenta Rzeczpospolitej w 1995 r., następnie uzupełniana. Na liście polskich Pomników Historii, uznanych za szczególnie wartościowe dla kultury, znajduje się obecnie 30 obiektów: 1. Biskupin - rezerwat archeologiczny 2. Bochnia - kopalnia soli 3. Chełmno - Stare Miasto 4. Częstochowa - Jasna Góra - zespół klasztorny oo. paulinów 5. Frombork - zespół katedralny 6. Gdańsk - miasto w zasięgu obwarowań XVII w. 7. Gdańsk - pole bitwy na Westerplatte 8. Gniezno - katedra p.w. Wniebowzięcia NMP i św. Wojciecha 9. Góra Św. Anny - komponowany krajobraz kulturowo-przyrodniczy 10. Kalwaria Zebrzydowska - krajobrazowy zespół manierystycznego parku pielgrzymkowego 11. Kamień Pomorski - zespół katedralny [Dz.U. z 2005 r. nr 167 poz.1401] 12. Kazimierz Dolny 13. Kraków - historyczny zespół miasta 14. Krzemionki - kopalnie krzemienia z okresu neolitu 15. Krzeszów - opactwo cystersów 16. Legnickie Pole - pobenedyktyński zespół klasztorny 17. Leżajski Klasztor Ojców Bernardynów 18. Łańcut - zespół zamkowo-parkowy [Dz.U. z 2005 r. nr 167, poz.1402] 19. Łęknica - Park Mużakowski 20. Malbork - zespół zamku krzyżackiego 21. Ostrów Lednicki - wyspa 22. Racławice - teren historycznej Bitwy Racławickiej 23. Srebrna Góra - Twierdza Srebrnogórska 24. Tarnowskie Góry - podziemia zabytkowej kopalni rud srebronośnych oraz sztolnia "Czarnego Pstrąga" 25. Toruń - Stare i Nowe Miasto 26. Warszawa - historyczny zespół miasta z Traktem Królewskim i Wilanowem 27. Wieliczka - kopalnia soli 28. Wrocław - zespół historycznego centrum 29. Wrocław - Hala Stulecia 30. Zamość - historyczny zespół miasta w zasięgu obwarowań XIX wieku. Walory antropogeniczne Polski 10

11 Wykaz pozostałych wybitnych zabytków architektury Polski: Arkadia koło Łowicza - park z budowlami - założony przez Helenę Radziwiłłową w drugiej połowie XVIII w. W romantyczno-sentymentalnym parku znajdują się liczne budowle: Świątynia Diany z XVIII w. w stylu klasycystycznym, łuk grecki z 1785 roku, domek gotycki wg projektu malarza Aleksandra Orłowskiego oraz Jaskinia Sybilli z XIX w., zbudowana z kamiennych głazów, Baranów Sandomierski - zespół zamkowy; pałac z XVI w., przykład przejścia od gotyckich form zamku do pałacu renesansowego z arkadowym dziedzińcem, Boguszyce koło Rawy Mazowieckiej - kościół parafialny pw. św. Stanisława Biskupa, drewniany, z 1558 r., z wnętrzem pokrytym renesansową polichromią o tematyce świeckiej, Brzeg - Zamek Książąt Piastowskich z kaplicą zamkową - kompleks budowli obronnych i rezydencjonalnych z epoki średniowiecza i renesansu (XIII i XVI w.), Chełm - kościół parafialny pw. Rozesłania Apostołów (popijarski, r.), Częstochowa - zespół klasztorny oo. Paulinów, założony w 1382 roku, często przebudowywany, klasztor-forteca - znany w historii ośrodek obronny przed najazdem szwedzkim, Dębno Podhalańskie - zespół kościoła parafialnego pw. św. Michała Archanioła, z polichromią gotycką z ok roku, Frombork - zespół zabudowań wzgórza Mikołaja Kopernika - warownia o charakterze rezydencjonalnym i kultowym, rozwijająca się w ciągu kilku wieków. Budowle pochodzą z XV-XVI w. Gdańsk - Układ urbanistyczny Głównego Miasta wraz z zabytkami po prawej stronie rzeki Raduni. - Kościół parafialny pw. NMP jest największym kościołem gotyckim w Polsce z 2 pół. XIV w. i jednym z 10 największych w Europie. Wyróżnia się oryginalnym układem filarów trzynawowego transeptu i sklepieniem kryształowym w nawach, - Twierdza Wisłoujście - przykład budownictwa obronnego z XVI-XVII w. Wielka Zbrojownia ze studnią zbudowaną na początku XVII w. w stylu północnego renesansu, - Gotycki Ratusz Głównego Miasta z 2 połowy XIV w., przebudowany w XVI w. w stylu renesansowym; wyróżnia się szczególnie zdobionym wnętrzem, Gniezno - katedra - budowla gotycka z XIV w. zbudowana na fundamentach świątyni romańskiej z XI w.; odbudowane kaplice renesansowe i barokowe. Najcenniejszym zabytkiem są Drzwi Gnieźnieńskie z brązu - pierwsza polowa XII w., Haczów koło Brzozowa - kościół drewniany, ok. pół. XV w. (polichromia), Henryków koło Ząbkowic - zespół opactwa cysterskiego pierwotnie późnoromański z drugiej połowy XIII w., rozbudowany w stylu barokowym z bogatym wyposażeniem (stalle, ołtarze, kaplice), renesansowy klasztor, przebudowany w stylu barokowym w XVII w. w charakterze zamku; budynki, brama, oficyna z XVIII w., Kazimierz Dolny Walory antropogeniczne Polski 11

12 Zespół urbanistyczno-krajobrazowy, Kamienica Pod św. Krzysztofem - kamieniczka renesansowa z początku XVII w.; bogata architektura: podcienie, dekoracje fasad - attyki, Kamienica Pod św. Mikołajem - kamieniczka renesansowa z początku XVII w.; szczegóły architektury j w., Kielce - zespół dawnego pałacu biskupiego z l pół. XVII w., charakterystyczny układ rezydencji wczesnobarokowej związanej z miastem i fortyfikacjami, Kraków Układ urbanistyczny Starego Miasta w obrębie dawnych murów obronnych (założone w poł. XII w.), Zespół budowli Wzgórza Wawelskiego - katedra i zamek wawelski. Katedra - jej obecny wygląd gotycki ma pozostałości romańskie (krypta św. Leonarda) - mieści kaplice, z których szczególną uwagę zwraca Kaplica Zygmuntowska nakryta złoconą kopułą. Kaplica jest najpiękniejszym dziełem renesansu w Europie Środkowej, pochodzi z początku XVI w. Zamek Wawelski od połowy XIV w. gotycki - na początku XVI w. przebudowany w stylu renesansowym. Kościół archiprezbiterialny pw. Wniebowzięcia NMP, zbudowany na początku XIV w. w stylu gotyckim, piękna fasada ujęta w dwie wieże, wspaniałe wnętrze z gotyckim ołtarzem Wita Stwosza, witraże wg projektów Mehoffera i Wyspiańskiego, Kościół kolegiacki pw. św. Anny, barokowa bazylika na planie krzyża z kopułą pośrodku - XVII w., Zespół klasztorny Augustianów z kościołem p.w. św. Katarzyny, zbudowany pod koniec XIV w. z fundacji Kazimierza Wielkiego, Zespół klasztorny Jezuitów z kościołem pw. św. Piotra i Pawła, pierwszy obiekt architektury wczesnego baroku w Polsce (koniec XVI w.), Zespół klasztorny Kamedułów na Bielanach - wzniesiony przez architektów włoskich w l połowie XVII w. w stylu barokowym. W obrębie klasztoru, rzadki w Europie erem - pustelnia zakonna. Pozostałości obwarowań - zespół fortyfikacji Bramy Floriańskiej - fortyfikacje z XIV w.w stylu gotyckim. Brama Floriańska jest jedyną zachowaną bramą w systemie obwarowań miejskich Krakowa. Sukiennice wzniesione początkowo w XIII w., kilkakrotnie rozbudowywane (XVIwieczna renesansowa attyka z maszkaronami, neogotyckie podcienie z 2 połowy XIX w.), Collegium Maius (UJ) jeden z trzech zachowanych w Europie średniowiecznych gmachów uniwersyteckich. Obecny kształt pochodzi z XV w. (arkadowy dziedziniec, dekoracja kamieniarska). Krasiczyn koło Przemyśla - zamek późnorenesansowy, murowany, II polowa XVI w., w latach gruntowna przebudowa i rozbudowa, a w latach restaurowany przez arch. Adolfa Szyszko-Bohusza; od 1996 r. jest własnością Agencji Rozwoju Przemysłu, z przeznaczeniem na cele hotelowe, wokół pałacu wspaniały park krajobrazowy, Krzeszów koło Kamiennej Góry - zespół opactwa cysterskiego perła śląskiego baroku, wielki kompleks budowli klasztornych z końca XIII w. oraz kościół z pierwszej połowy XVIII w. z bogatym późnobarokowym wnętrzem. Do kościoła przylega kaplica mauzoleum z XVIII w. z sarkofagami Piastów świdnickich. Walory antropogeniczne Polski 12

13 Legnickie Pole - zespół klasztorny Benedyktynów z kościołem z pierwszej połowy XVIII w. Bardzo dynamiczne formy barokowe z cennymi polichromiami; należy do najpiękniejszych barokowych zabytków na Śląsku. Lidzbark Warmiński - zespół zamkowy - zamek w stylu gotyckim z drugiej połowy XIV w. osiowa kompozycja średniowiecznego zamku z przedzamczem; arkadowy dziedziniec, bogata architektura sklepienia, Lubiąż koło Wołowa - zespól klasztorny Cystersów, barokowa budowla klasztorna z początku XVIII w. na podwalinach romańskich z dwuwieżowym kościołem. Wewnątrz bogate stalle [drewniane lub kamienne ławki ustawione w prezbiterium, często bogato zdobione z wysokimi oparciami (zapleckami) i baldachimami] oraz cenne detale architektoniczne, Lublin - kaplica zamkowa pw. św. Trójcy (XV w.), freski rusko-bizantyjskie, Łańcut - zespół zamkowy z XVII w., kompleks zabudowań z pałacem w stylu barokowym o kompozycji osiowej, przy pałacu rozległy park o bogatym drzewostanie oraz powozownia zamkowa z dużą kolekcją powozów z końca XVIII i początku XIX w., Malbork - Zamek krzyżacki z XIII i XIV w., przykład dawnego budownictwa mieszkalno obronnego z fortyfikacjami, Nieborów koło Łowicza - zespół rezydencji - pałac barokowy z końca XVII w., bogato wyposażony, wraz z parkiem typu geometrycznego, pierwsza połowa XVIII w., Ostrów Lednicki koło Poznania - ruiny kościoła i palatium wczesnośredniowieczny gród na wyspie, siedziba księcia Mieszka I i miejsce urodzenia Króla Bolesława Chrobrego. Świątynia przedromańska z kamienia polnego na planie krzyża greckiego, fragmenty kamiennego palatium [nazwa używana dla określenia starożytnego lub średniowiecznego głównego budynku zamku, pałacu cesarza, króla lub biskupa. W budynku znajdowały się: sala reprezentacyjna, komnaty władcy i na ogół kaplica zamkowa]. Poznań Kościół pojezuicki (famy) - pw. św. Stanisława Biskupa, trzynawowa bazylika z XVII w. - jeden z najbardziej monumentalnych barokowych kościołów w kraju; bogato dekorowane wnętrze, na skrzyżowaniu naw pozorna kopuła z iluzjonistycznym malowidłem S. Wróblewskiego, Ratusz staromiejski - gotycki ratusz z XIII w. - przebudowany w stylu renesansowym w XV w. Monumentalna fasada frontowa z arkadową loggią [to wnęka w zewnętrznej płaszczyźnie budynku, otwarta na zewnątrz, oddzielona drzwiami i oknem od pomieszczeń wewnętrznych; loggia może być jedno lub wielokondygnacyjna, otwarta lub zamknięta (przeszklona)] zwieńczona jest wysoką ścianą attyki. Ratusz jest jedną z najlepiej zachowanych świeckich budowli renesansowych w Europie Środkowej. Walory antropogeniczne Polski 13

14 Radruż koło Lubaczowa - zespół cerkiewny wraz z ogrodzeniem cmentarza i dzwonnicą drewnianą (XVI w.), Radzyń Chełmiński - ruiny zamku gotyckiego z XIII w., z bogatym wnętrzem architektonicznym, Sandomierz - zespół architektoniczno-krajobrazowy; Stare Miasto z XIII w. wokół dawnego rynku, miasto przedlokacyjne na Wzgórzu Świętopawelskim z XI w., przedmieście opatowskie z XVI w. zespół klasztorny Dominikanów z kościołem pw. św. Jakuba, Stargard Szeciński kościół parafialny pw. NMP, ceglana gotycka budowla z XIII w., rozbudowana w XIV i XV w., bogata architektura zewnętrzna, Sulejów - Podklasztorze - zespół opactwa Cystersów z XII w., klasztor warowny z basztami i wieżami, otaczającymi kamienny bezwieżowy kościół z bogatymi detalami architektury, Toruń Układ urbanistyczny Starego i Nowego Miasta z pierwszej połowy XIII w., Gotycki kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela, z murem cmentarnym przy kościele ( ). Kruchty boczne zwieńczone są attykami, Zespół klasztorny Cystersek z kościołem pw. św. Jakuba, z murem cmentarnym przy kościele. Jedyny w Toruniu bazylikowy kościół gotycki z XIV w., Gotycki klasztor Franciszkanek z kościołem pw. NMP z XIX wieku, bogate wnętrze (polichromia, stalle), szczyt sterczynowy, Ratusz Staromiejski - najstarszy gotycki ratusz w Polsce z XIII w. Przebudowany w XVII w., Barokowa kamienica Pod gwiazdą" z XVII w. Zachowane są mury boczne kamienicy gotyckiej, rzeźbiony portal oraz kręta klatka schodowa (charakterystyczna dla kamienic toruńskich). Trzebnica - zespół klasztorny Cystersek z kościołem romańskim, przebudowany w okresie gotyku, pod prezbiterium zachowała się oryginalna krypta z XIII w. oraz gotycka kaplica z grobowcem św. Jadwigi Śląskiej, Ujazd k. Opatowa - ruiny zamku Krzyżtopór z XVII w. zbudowanego w stylu barokowym dla Krzysztofa Opalińskiego; w swoim czasie największy i najwspanialszy zamek w Polsce, Warszawa Zespół pałacowo-parkowy Łazienki, pałac na wodzie z drugiej połowy XVIII w. - piękne wnętrza barokowe i klasycystyczne, taras z rzeźbami, amfiteatr na wzór amfiteatrów starożytnych; pałac Myślewicki z oryginalnymi klasycystycznymi dekoracjami malarskimi ścian. Stara Pomarańczamia z zachowanym autentycznym wnętrzem z XVIII-wiecznego teatru dworskiego, Zespół pałacowo-parkowy Wilanów; pałac barokowy z końca XVII w., park typu francuskiego przy pałacu, a w dalszej części o charakterze romantycznokrajobrazowym, Jedyne w Polsce Muzeum Plakatu, Wąchock koło Iłży - zespół opactwa cysterskiego, klasztor i kościół z XII w. w stylu romańskim, z zachowanymi wnętrzami refektarza i kapitularza kamiennego, Wiśnicz Nowy koło Bochni - zespół zamkowy, zamek gotycki przebudowany w XVII w. w barokową rezydencję, zachowana bogata architektura zewnętrzna i wewnętrzna, Wrocław Walory antropogeniczne Polski 14

15 Zabudowa Ostrowa Tumskiego i Wyspy Piaskowej - układ urbanistyczny, obszar najstarszego osadnictwa historycznego, niegdyś gród książęcy, później siedziba biskupstwa wrocławskiego, w XIX w. ośrodek życia naukowego (Collegium Chirurgicum UWr), a przede wszystkim zabytkowy obiekt historyczny o dużych walorach turystycznych, Kościół katedralny pw. św. Jana Chrzciciela z przełomu XIII i XIV w. Bogaty gotyk z romańskimi fragmentami (kolumny portalu). Wnętrze wypełnione dziełami gotyku, renesansu, baroku, klasycyzmu. Zespół witraży założony w drugiej połowie XX wieku. Ratusz - późnogotycki z XIV/XV w., bogato wykończone ściany (ornamentowe wykusze [wystający z lica elewacji element poszerzający przylegające wnętrze. Zazwyczaj wsparty na wspornikach z oknami lub otworami strzelniczymi, nakryty osobnym daszkiem], frezy), wspaniały laskowy szczyt ceramiczny ze sterczynami [w architekturze gotyckiej pionowy element dekoracyjny w postaci smukłej czworobocznej wieżyczki, zakończonej od góry ostrosłupem, którego krawędzie dekorowane są żabkami i zwieńczonej kwiatonem]. Zamość Zespół zabudowy miasta w granicach dawnego obszaru twierdzy, układ renesansowego miasta XVI XVII w., o trzech placach targowych wraz z fortyfikacjami ceglano ziemnymi z XVI-XIX w., (jedyny tego rodzaju obiekt w Polsce, zwany Padwą Północy ), Zespół kolegiacki, renesansowo-barokowa kolegiat wraz z dzwonnicą z końca XVI w., przebudowana a stylu klasycznym na początku XIX w., z bogatym wnętrzem. m.in. Kaplica Zamojskich, liczne cenne obrazy, Żagań - zespół pałacowy, barokowy z 1629 r., o bogatej architekturze i interesujących wnętrzach (tzw. pałac Wallensteina). Walory antropogeniczne Polski 15

REGULAMIN KOLARSKIEJ ODZNAKI TURYSTYCZNEJ (KOT)

REGULAMIN KOLARSKIEJ ODZNAKI TURYSTYCZNEJ (KOT) REGULAMIN KOLARSKIEJ ODZNAKI TURYSTYCZNEJ (KOT) I. ZASADY OGÓLNE 1 Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze ustanawia kolarską Odznakę Turystyczną zwaną w skrócie KOT. 2 Celem ustanowienia KOT jest

Bardziej szczegółowo

Mateusz Klimek. Pomniki historii

Mateusz Klimek. Pomniki historii Mateusz Klimek Pomniki historii Ale o co chodzi? Jeśli zobaczysz pomnik historii, to znaczy, że: ten zabytek się nie rusza, czyli jest nieruchomy ma duże e znaczenie (a nawet ponadregionalne) prezentuje

Bardziej szczegółowo

Regulamin Kolarskiej Odznaki Turystycznej

Regulamin Kolarskiej Odznaki Turystycznej Regulamin Kolarskiej Odznaki Turystycznej I. Zasady ogólne 1 Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze ustanawia Kolarską Odznakę Turystyczną, zwaną w skrócie KOT. 2 Celem ustanowienia KOT jest zachęcenie

Bardziej szczegółowo

Uchwalony 24 lutego 2007 r. (wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2008 r.) KOLARSKA ODZNAKA TURYSTYCZNA PTTK. Regulamin. I.

Uchwalony 24 lutego 2007 r. (wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2008 r.) KOLARSKA ODZNAKA TURYSTYCZNA PTTK. Regulamin. I. Uchwalony 24 lutego 2007 r. (wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2008 r.) KOLARSKA ODZNAKA TURYSTYCZNA PTTK Regulamin I. Zasady ogólne Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze ustanawia Kolarską Odznakę

Bardziej szczegółowo

Cena : od 206 zł/os*

Cena : od 206 zł/os* 1. BIAŁOWIEŻA 1 dzień - wyjazd w godzinach rannych. Przejazd w stronę Białowieży. Po drodze zwiedzanie skansenu, który znajduje się nieopodal miejscowości Hajnówka. Następnie wizyta w Muzeum Przyrodniczo

Bardziej szczegółowo

Regulamin Ogólnopolskiej Odznaki Krajoznawczej Szlakiem Pomników Historii w Polsce"

Regulamin Ogólnopolskiej Odznaki Krajoznawczej Szlakiem Pomników Historii w Polsce Regulamin Ogólnopolskiej Odznaki Krajoznawczej Szlakiem Pomników Historii w Polsce" 1. Odznaka została ustanowiona przez Oddział Wojskowy Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Kołobrzegu.

Bardziej szczegółowo

Instrukcja przygotowania puzzli

Instrukcja przygotowania puzzli Instrukcja przygotowania puzzli 2 1 1. Wytnij puzzle. 2. Z wyciętych elementów ułóż mapę Polski zgodnie z zamieszczonym wzorem. Zdjęcia pochodzą ze zbiorów Archiwum Wydawnictwa (s. 1, 2) oraz agencji fotograficznych:

Bardziej szczegółowo

Lista Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO

Lista Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO Lista Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO Co zawiera lista UNESCO? Na listę wpisane są obiekty objęte szczególną ochroną międzynarodowej organizacji UNESCO ze względu na ich unikatową

Bardziej szczegółowo

Regulamin Kolarskiej Odznaki Turystycznej

Regulamin Kolarskiej Odznaki Turystycznej W dniu 28 kwietnia 2012 r. Zarząd Główny PTTK Uchwałą nr 326/XVII/2012 przyjął znowelizowany tekst regulaminu Kolarskiej Odznaki Turystycznej. Poniżej publikujemy tekst jednolity nowego regulaminu odznaki.

Bardziej szczegółowo

STYCZEŃ 2014 r. 3 odznaka srebrna i złota Dodatkowo: PAŁAC SZTUKI Towarzystwo Przyjaciół 3 wszystkie odznaki

STYCZEŃ 2014 r. 3 odznaka srebrna i złota Dodatkowo: PAŁAC SZTUKI Towarzystwo Przyjaciół 3 wszystkie odznaki STYCZEŃ 2014 r. Załącznik nr 1 Lp. Data Dzień Temat Liczba 1. 25 stycznia Sobota MUZEUM KATEDRALNE 3 odznaka brązowa Zwiedzamy kościół pw. Św. Św. Piotra i Pawła Dodatkowo: PAŁAC SZTUKI Towarzystwo Przyjaciół

Bardziej szczegółowo

1. WARSZAWA - PROGRAMY NA ZAMÓWIENIE

1. WARSZAWA - PROGRAMY NA ZAMÓWIENIE 1. WARSZAWA - PROGRAMY NA ZAMÓWIENIE - reaktor jądrowy Maria w Świerku - spektakle teatralne, - Kino I-MAX 3 D, 4D, 5D, - Powązki - zwiedzanie Cmentarza Wojskowego, - MUZEA: Muzeum Powstania Warszawskiego,

Bardziej szczegółowo

Katalog turystyczny WAWEL CUP 37.

Katalog turystyczny WAWEL CUP 37. Katalog turystyczny Przyjazd na Wawel Cup to dla wielu aktywny wypoczynek oraz możliwość poznania atrakcji turystycznych i przyrodniczych naszego regionu. Specjalnie dla naszych gości z zagranicy (i nie

Bardziej szczegółowo

Szlakiem polskich zabytków UNESCO

Szlakiem polskich zabytków UNESCO Szlakiem polskich zabytków UNESCO Stare Miasto w Krakowie zostało pierwszym polskim zabytkiem wpisanym na listę w 1978r. Stare Miasto Krakowa, dawnej stolicy Polski, rozciąga się u stóp Zamku Królewskiego

Bardziej szczegółowo

Trasa wycieczki: Nie tylko sól, czyli Wieliczka jakiej nie znacie...

Trasa wycieczki: Nie tylko sól, czyli Wieliczka jakiej nie znacie... Trasa wycieczki: Nie tylko sól, czyli jakiej nie znacie... czas trwania: 3 godziny, typ: piesza, liczba miejsc: 7, stopień trudności: bardzo łatwa Opis wycieczki Dla wielu osób odwiedzających Wieliczkę,

Bardziej szczegółowo

Kraina UNESCO KRAINA UNESCO

Kraina UNESCO KRAINA UNESCO Środa, 8 czerwca 2016 Kraina UNESCO KRAINA UNESCO Lista Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO to lista obiektów objętych szczególną ochroną międzynarodowej organizacji UNESCO, ze

Bardziej szczegółowo

Przepełniony wiarą Kraków Pielgrzymki 2013

Przepełniony wiarą Kraków Pielgrzymki 2013 Przepełniony wiarą Kraków Pielgrzymki 2013 Pielgrzymka dla grup wyjeżdżających z Poznania Jasna Góra Kraków Wieliczka - Oświęcim Sanktuarium maryjne na Jasnej Górze Jest jednym z najważniejszych miejsc

Bardziej szczegółowo

TOP 10 ZABYTKÓW LUBLINA

TOP 10 ZABYTKÓW LUBLINA TOP 10 ZABYTKÓW LUBLINA Pragniemy przedstawid top 10 Zabytki Lublina, czyli wybrane, najciekawsze zabytki które trzeba koniecznie zobaczyd zwiedzając miasto. Chcieliśmy stworzyd zbiór, dzięki któremu można

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 1624/10 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 30 grudnia 2010 r. Kwota dofinansowania MRPO (zł) Nazwa Wnioskodawcy

Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 1624/10 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 30 grudnia 2010 r. Kwota dofinansowania MRPO (zł) Nazwa Wnioskodawcy Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 1624/10 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 30 grudnia 2010 r. Lista projektów wybranych przez Zarząd Województwa Małopolskiego do dofinansowania w ramach konkursu nr

Bardziej szczegółowo

PLAN WYCIECZEK SZKOLNYCH W ZESPOLE SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. P.MICHAŁOWSKIEGO W RZESZOWIE. Wycieczki jednodniowe. Wycieczki fakultatywne :

PLAN WYCIECZEK SZKOLNYCH W ZESPOLE SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. P.MICHAŁOWSKIEGO W RZESZOWIE. Wycieczki jednodniowe. Wycieczki fakultatywne : PLAN WYCIECZEK SZKOLNYCH W ZESPOLE SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. P.MICHAŁOWSKIEGO W RZESZOWIE W oparciu o realizowany w czasie zajęć z przedmiotów ogólnokształcących i przedmiotów artystycznych program nauczania

Bardziej szczegółowo

Serwis Internetowy Gminy Lutomiersk

Serwis Internetowy Gminy Lutomiersk Zabytki Zabytki na terenie Gminy Lutomiersk: Parki zabytkowe: Na terenie gminy znajduje się kilka parków zabytkowych i wiejskich. Parki te są bowiem dziełem natury oraz twórczej i artystycznej działalności

Bardziej szczegółowo

Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze Oddział Ziemi Tarnowskiej ul. Żydowska Tarnów

Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze Oddział Ziemi Tarnowskiej ul. Żydowska Tarnów 1 Tarnów - Rynek 1 - Ratusz - pierwotnie gotycki, przebudowany w XVI w. przez włocha Jana Padovano. Posiada stylową attykę z maszkaronami i kamiennymi koszami naprzemian. Z wieży ozdobionej pogonią rozbrzmiewa

Bardziej szczegółowo

Pytania z egzaminu ustnego dla kandydatów na przewodników terenowych po obszarze woj. mazowieckiego.

Pytania z egzaminu ustnego dla kandydatów na przewodników terenowych po obszarze woj. mazowieckiego. Pytania z egzaminu ustnego dla kandydatów na przewodników terenowych po obszarze woj. 1. Ważniejsze bitwy wojny obronnej 1939 roku. 2. Wymień formy ochrony przyrody w Polsce. 3. Literaci związani z Mazowszem.

Bardziej szczegółowo

Spis obiektów zabytkowych nieruchomych na terenie Powiatu Łosickiego wpisanych do rejestru zabytków

Spis obiektów zabytkowych nieruchomych na terenie Powiatu Łosickiego wpisanych do rejestru zabytków Spis obiektów zabytkowych nieruchomych na terenie Powiatu Łosickiego wpisanych do rejestru zabytków Lp. Gmina Miejscowość Nazwa zabytku zdjęcie obiektu 1 Miasto i Gmina Łosice Chotycze Zespół Dworsko parkowy:

Bardziej szczegółowo

KRAKÓW I WIELICZKA - 2 DNI

KRAKÓW I WIELICZKA - 2 DNI KRAKÓW I WIELICZKA - 2 DNI WYCIECZKA SZKOLNA DO KRAKOWA I WIELICZKI 2 DNI 1 DZIEŃ: Przyjazd do Krakowa, spotkanie z przewodnikiem, zwiedzanie Starego Miasta, m.in. Wawel: Katedra, Groby Królewskie, Dzwon

Bardziej szczegółowo

Kraków. 3. Proszę opisać trasę, z hotelu Continental do Wieliczki widzianą z okien autokaru.

Kraków. 3. Proszę opisać trasę, z hotelu Continental do Wieliczki widzianą z okien autokaru. Egzamin dla kandydatów na przewodników miejskich Kraków 25.10.2005 r. część ustna Zestaw I 1. Kraków przedlokacyjny. 2. Proszę oprowadzić wycieczkę po placu Matejki i placu św. Ducha. 3. Proszę opisać

Bardziej szczegółowo

Kraków. 3. Proszę wymienić i zlokalizować konsulaty generalne znajdujące się w Krakowie.

Kraków. 3. Proszę wymienić i zlokalizować konsulaty generalne znajdujące się w Krakowie. Egzamin dla kandydatów na przewodników miejskich Kraków 10.07.2006 r. część ustna Zestaw V 1. Kraków za panowania Wazów. 2. Legendy związane z Rynkiem Głównym. 3. Kabarety współczesnego Krakowa. Zestaw

Bardziej szczegółowo

Ochrona zabytków 2007 2014

Ochrona zabytków 2007 2014 Ochrona zabytków 2007 2014 Prace ratownicze zabytkowego zespołu poklasztornego Opactwa cystersów w Lubiążu Koszt prac w latach 2007-2013: 3 016 424,53 zł Dofinansowanie MKiDN: 2 699 453,89 zł Kompleksowa

Bardziej szczegółowo

Architektura romańska

Architektura romańska Architektura romańska Romanizm Sztuka romańska (styl romański, romanizm) - styl w sztukach plastycznych wykonywanych z kamienia XI XIII wieku. Najwcześniej formy stylistyczne zostały ukształtowane na terenach

Bardziej szczegółowo

ARCHITEKTURA II (style)

ARCHITEKTURA II (style) ARCHITEKTURA II (style) Patrycja Naumczyk SKPTG koło nr 23 przy Oddziale Międzyuczelnianym PTTK STYLE ROMANIZM GOTYK RENESANS BAROK KLASYCYZM HISTORYZM inne ROMANIZM Romanizm kto, kiedy i Polska: XI-XIII

Bardziej szczegółowo

(poniedziałek) KIELCE

(poniedziałek) KIELCE Atrakcja 23.12.17 (sobota) 24.12.17 (niedziela) 25.12.17. (poniedziałek) KIELCE 26.12.17. (wtorek) 30.12.17 (sobota) 31.12.17. (niedziela) 01.01.18. (poniedziałek) Regionalne Centrum Informacji Turystycznej

Bardziej szczegółowo

via sacra PODRÓŻOWANIE BEZ GRANIC.PRZEZ WIEKI. W ZADUMIE.

via sacra PODRÓŻOWANIE BEZ GRANIC.PRZEZ WIEKI. W ZADUMIE. via sacra PODRÓŻOWANIE BEZ GRANIC.PRZEZ WIEKI. W ZADUMIE. W dniach od 23.08.2014 roku do 28.09.2014 roku, w Bazylice Mniejszej Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Strzegomiu trwać będzie wystawa, pt. Spotkania,

Bardziej szczegółowo

Regulamin Kolarskiej Odznaki Turystycznej

Regulamin Kolarskiej Odznaki Turystycznej Strona 1 z 10 W dniu 28 kwietnia 2012 r. Zarząd Główny PTTK Uchwałą nr 326/XVII/2012 przyjął znowelizowany tekst regulaminu Kolarskiej Odznaki Turystycznej. Poniżej publikujemy tekst jednolity nowego regulaminu

Bardziej szczegółowo

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: 2016-06-12/16:51:26. Zabytki

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: 2016-06-12/16:51:26. Zabytki Zabytki Grodzisko w Starym Bielsku -pochodzące z XII wieku, pozostałość obronnej osady rolniczo-produkcyjnej. Wielka platforma - łąka (ok.3,2 ha) o kształcie zbliżonym do koła, otoczona podwójnym wałem

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN OGÓLNOPOLSKIEJ ODZNAKI KRAJOZNAWCZEJ SZLAKIEM POMNIKÓW HISTORII W POLSCE

REGULAMIN OGÓLNOPOLSKIEJ ODZNAKI KRAJOZNAWCZEJ SZLAKIEM POMNIKÓW HISTORII W POLSCE REGULAMIN OGÓLNOPOLSKIEJ ODZNAKI KRAJOZNAWCZEJ SZLAKIEM POMNIKÓW HISTORII W POLSCE 1. Odznaka została ustanowiona przez Oddział Wojskowy Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Kołobrzegu. 2.

Bardziej szczegółowo

RAMOWY PROGRAM WYCIECZEK SZKOLNYCH ORGANIZOWANYCH W RAMACH PROJEKTU MOŻEMY WIĘCEJ

RAMOWY PROGRAM WYCIECZEK SZKOLNYCH ORGANIZOWANYCH W RAMACH PROJEKTU MOŻEMY WIĘCEJ Załącznik nr 6 do specyfikacji PCFE.272.87.2011 OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA RAMOWY PROGRAM WYCIECZEK SZKOLNYCH ORGANIZOWANYCH W RAMACH PROJEKTU MOŻEMY WIĘCEJ I. Nazwa szkoły: Liceum Ogólnokształcące im.

Bardziej szczegółowo

Atrakcje turystyczne :48:48

Atrakcje turystyczne :48:48 Atrakcje turystyczne 2015-06-01 13:48:48 2 Mimo uprzemysłowienia, na Śląsku zachowało się wiele naturalnych, nieprzekształconych przez człowieka obszarów, które przyciągają turystów. 3 Podlesice na Jurze

Bardziej szczegółowo

Pomorska Debata Muzealna Muzea pomorskie dzień przed Kongresem Muzealników Polskich. Gdańsk, 30 października 2014 roku

Pomorska Debata Muzealna Muzea pomorskie dzień przed Kongresem Muzealników Polskich. Gdańsk, 30 października 2014 roku Pomorska Debata Muzealna Muzea pomorskie dzień przed Kongresem Muzealników Polskich Gdańsk, 30 października 2014 roku Wydatki na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego z budżetu województw w przeliczeniu

Bardziej szczegółowo

Trasa wycieczki: Siemiatycze na Podlasiu. czas trwania: 3 godziny, typ: piesza, liczba miejsc: 8, stopień trudności: bardzo łatwa

Trasa wycieczki: Siemiatycze na Podlasiu. czas trwania: 3 godziny, typ: piesza, liczba miejsc: 8, stopień trudności: bardzo łatwa Trasa wycieczki: na Podlasiu czas trwania: 3 godziny, typ: piesza, liczba miejsc: 8, stopień trudności: bardzo łatwa Opis wycieczki Zapraszamy Państwa do Siemiatycz, miasta powiatowego na Podlasiu. Historię

Bardziej szczegółowo

I. Wykaz obiektów z terenu miasta Lubina wpisanych do rejestru zabytków:

I. Wykaz obiektów z terenu miasta Lubina wpisanych do rejestru zabytków: I. Wykaz obiektów z terenu miasta Lubina wpisanych do rejestru zabytków: 1. Ośrodek historyczny miasta z resztą zachowanych murów obronnych wpisany do rejestru zabytków pod numerem 43/L prawomocną decyzją

Bardziej szczegółowo

Inwentaryzacja i waloryzacja zasobów kultury materialnej

Inwentaryzacja i waloryzacja zasobów kultury materialnej Inwentaryzacja i waloryzacja zasobów kultury materialnej na terenie Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego Podsumowanie i wnioski oprac. mgr Piotr Rochowski Drewniana rzeźba ludowa Matki Bożej z Dzieciątkiem

Bardziej szczegółowo

Dr inż. arch. Jacek CHRZĄSZCZEWSKI, Zastępca MWKZ Ochrona dziedzictwa wsi województwa małopolskiego DZIEDZICTWO WSI W KRAJOBRAZIE WAROWNYM

Dr inż. arch. Jacek CHRZĄSZCZEWSKI, Zastępca MWKZ Ochrona dziedzictwa wsi województwa małopolskiego DZIEDZICTWO WSI W KRAJOBRAZIE WAROWNYM DZIEDZICTWO WSI W KRAJOBRAZIE WAROWNYM Twierdza Kraków 1850-1914 (rys. wg Krzysztofa Wojtyczy) Forty, magazyny amunicji, baterie polowe i inne obiekty rozmieszczone we wsiach (rys. J. i K. Wielgus) DZIEDZICTWO

Bardziej szczegółowo

Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych ujętych w ewidencji zabytków zlokalizowanych na terenie gm. Głubczyce. Lp. Miejscowość Obiekt Adres Uwagi

Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych ujętych w ewidencji zabytków zlokalizowanych na terenie gm. Głubczyce. Lp. Miejscowość Obiekt Adres Uwagi Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych ujętych w ewidencji zabytków zlokalizowanych na terenie gm. Głubczyce. Lp. Miejscowość Obiekt Adres Uwagi 1. Bernacice kościół filialny pw. św. Trójcy 2. Bernacice

Bardziej szczegółowo

KATALOG TURYSTYCZNY.

KATALOG TURYSTYCZNY. KATALOG TURYSTYCZNY Przyjazd na Wawel Cup to dla wielu aktywny wypoczynek oraz możliwość poznania atrakcji turystycznych i przyrodniczych naszego regionu. W 2019 roku wracamy do Krakowa, czyli miasta bogatego

Bardziej szczegółowo

JĘZYK HASEŁ PRZEDMIOTOWYCH BIBLIOTEKI NARODOWEJ

JĘZYK HASEŁ PRZEDMIOTOWYCH BIBLIOTEKI NARODOWEJ JĘZYK HASEŁ PRZEDMIOTOWYCH BIBLIOTEKI NARODOWEJ WYKAZ REKORDÓW USUNIĘTYCH (2-8.09.2011) 1 010 a p 2004321608 150 a Kultura egejska x zabytki 2 010 a p 2004504256 150 a Architektura czeska x zabytki 3 010

Bardziej szczegółowo

I. Wykaz obiektów z terenu miasta Lubina wpisanych do rejestru zabytków:

I. Wykaz obiektów z terenu miasta Lubina wpisanych do rejestru zabytków: I. Wykaz obiektów z terenu miasta Lubina wpisanych do rejestru zabytków: 1. Ośrodek historyczny miasta z resztą zachowanych murów obronnych wpisany do rejestru zabytków pod numerem 43/L prawomocną decyzją

Bardziej szczegółowo

24.12 (sobota) BUSKO-ZDRÓJ I OKOLICE

24.12 (sobota) BUSKO-ZDRÓJ I OKOLICE Atrakcja REGIONALNE CENTRUM INFORMACJI TURYSTYCZNEJ W KIELCACH Oddział Świętokrzyski PTTK w Kielcach REGIOTEKA pamiątki regionalne Muzeum Narodowe (Dawny Pałac Biskupów) Muzeum Dialogu Kultur Muzeum Zabawek

Bardziej szczegółowo

Wycieczki Benedyktyńskie Opactwo Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Tyńcu Przewodnik: Wanda Koziarz Kraków (8 czerwca 2017 roku)

Wycieczki Benedyktyńskie Opactwo Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Tyńcu Przewodnik: Wanda Koziarz Kraków (8 czerwca 2017 roku) Wycieczki S@S Benedyktyńskie Opactwo Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Tyńcu Przewodnik: Wanda Koziarz Kraków (8 czerwca 2017 roku) 8 czerwca 2017 roku Sekcja Krajoznawcza Szkoły @ktywnego Seniora zorganizowała

Bardziej szczegółowo

Biuro Maklerskie Alior Bank

Biuro Maklerskie Alior Bank Biuro Maklerskie Alior Bank 1 Alior Bank S.A. Biała Podlaska 21-500 ul. Narutowicza 24-2 Alior Bank S.A. Białystok 15-111 al. Tysiąclecia Państwa Polskiego 8-3 Alior Bank S.A. Białystok 15-427 ul. Lipowa

Bardziej szczegółowo

Lp. Nazwa Ulica Miejscowość Kod pocztowy Nazwa placówki 1 Alior Bank S.A. ul. Narutowicza 24 Biała Podlaska Alior Bank S.A. 2 Alior Bank S.A.

Lp. Nazwa Ulica Miejscowość Kod pocztowy Nazwa placówki 1 Alior Bank S.A. ul. Narutowicza 24 Biała Podlaska Alior Bank S.A. 2 Alior Bank S.A. Lp. Nazwa Ulica Miejscowość Kod pocztowy Nazwa placówki 1 Alior Bank S.A. ul. Narutowicza 24 Biała Podlaska 21-500 Alior Bank S.A. 2 Alior Bank S.A. ul. Lipowa 34 Białystok 15-427 Alior Bank S.A. 3 Alior

Bardziej szczegółowo

Plan wycieczek / zajęć praktycznych w ramach Modułu II (Zajęcia praktyczne) projekt Przewodników Turystyczny Terenowych po Województwie Opolskim II

Plan wycieczek / zajęć praktycznych w ramach Modułu II (Zajęcia praktyczne) projekt Przewodników Turystyczny Terenowych po Województwie Opolskim II Plan wycieczek / zajęć praktycznych w ramach Modułu II (Zajęcia praktyczne) projekt Przewodników Turystyczny Terenowych po Województwie Opolskim II Grupa A trener grupy Jerzy Chmiel Grupa B trener grupy

Bardziej szczegółowo

Egzamin Humanistyczny Maturus. Warszawa

Egzamin Humanistyczny Maturus. Warszawa Warszawa Pałac Saski i Plac Saski w czasach zaborów. Na placu Saskim widać cerkiew postawioną jako symbol rosyjskiego panowania nad Polakami, którzy przez całą historię opierali swą tożsamość między innymi

Bardziej szczegółowo

Nominacje w kategorii Zarządzanie i organizacja, w tym inwestycje muzealne :

Nominacje w kategorii Zarządzanie i organizacja, w tym inwestycje muzealne : Nominacje w kategorii Zarządzanie i organizacja, w tym inwestycje muzealne : Muzeum Narodowe w Krakowie remont i modernizacja Galerii Sztuki Polskiej XIX w. w krakowskich Sukiennicach; Państwowe Muzeum

Bardziej szczegółowo

Wieża Trynitarska jest najwyższym punktem zabudowy staromiejskiej Lublina. Została wzniesiona w 1693 roku w miejscu dawnej furty miejskiej jako

Wieża Trynitarska jest najwyższym punktem zabudowy staromiejskiej Lublina. Została wzniesiona w 1693 roku w miejscu dawnej furty miejskiej jako WIEŻA TRYNITARSKA Wieża Trynitarska jest najwyższym punktem zabudowy staromiejskiej Lublina. Została wzniesiona w 1693 roku w miejscu dawnej furty miejskiej jako dzwonnica. Dzisiejszy wygląd zawdzięcza

Bardziej szczegółowo

Wykaz muzeów wpisanych do Państwowego Rejestru Muzeów, prowadzonego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Wykaz muzeów wpisanych do Państwowego Rejestru Muzeów, prowadzonego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Wykaz muzeów wpisanych do Państwowego Rejestru Muzeów, prowadzonego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 1. Zamek Królewski w Warszawie - Pomnik Historii i Kultury Narodowej 2. Muzeum Narodowe

Bardziej szczegółowo

Olsztyn, r.

Olsztyn, r. Olsztyn, 30.06.2017 r. Lista wniosków o dofinansowanie projektów, które przeszły pozytywnie weryfikację wymogów formalnych w konkursie IZ.00-28-002/17 w ramach Osi 6 Kultura i dziedzictwo Działania 6.1

Bardziej szczegółowo

#ZwiedzajSzlakPiastowski

#ZwiedzajSzlakPiastowski #ZwiedzajSzlakPiastowski Zapraszamy! Nasze atuty: - sprawdzone hotele - najlepsze restauracje - doświadczeni piloci - kompetentni przewodnicy - profesjonalna obsługa - sprawna organizacja - szybkie działanie

Bardziej szczegółowo

Autor scenariusza: Krystyna Jakubowska. Blok tematyczny: Koniec lata. Scenariusz nr 10

Autor scenariusza: Krystyna Jakubowska. Blok tematyczny: Koniec lata. Scenariusz nr 10 Autor scenariusza: Krystyna Jakubowska Blok tematyczny: Koniec lata Scenariusz nr 10 I. Tytuł scenariusza: Krajobrazy kulturowe i naturalne. II. Czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne. III. Edukacje (3

Bardziej szczegółowo

Umowy dotacyjne MKZ

Umowy dotacyjne MKZ Umowy dotacyjne MKZ - L.p. Nr konkursu Nazwa konkursu Nazwa własna zadania NR umowy Nazwa podmiotu Kwota dotacji Data rozpoczęcia Data zakończenia 1 1471 2 1471 3 1471 4 1471 III EDYCJA. III EDYCJA. III

Bardziej szczegółowo

Nowe prawo oświatowe a zmiany w pracy nauczycieli Terminarz spotkań

Nowe prawo oświatowe a zmiany w pracy nauczycieli Terminarz spotkań Nowe prawo oświatowe a zmiany w pracy nauczycieli Terminarz spotkań Uwaga. Zaproszenia na spotkanie wyślemy Państwu drogą elektroniczną. dolnośląskie 28. 02. 2017, godz. 15:00 Legnica 01. 03. 2017, godz.

Bardziej szczegółowo

Wieloletnia prognoza finansowa Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa. - według stanu na dzień 31 marca 2017 roku

Wieloletnia prognoza finansowa Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa. - według stanu na dzień 31 marca 2017 roku Wieloletnia prognoza finansowa Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa - według stanu na dzień 31 marca 2017 roku (na podstawie: Uchwały Nr 3/2017 Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa

Bardziej szczegółowo

Na prezentacje zaprasza Zosia Majkowska i Katarzyna Kostrzewa

Na prezentacje zaprasza Zosia Majkowska i Katarzyna Kostrzewa Na prezentacje zaprasza Zosia Majkowska i Katarzyna Kostrzewa Kraków Kraków położony jest w województwie małopolskim. Był siedzibą królów Polski. To król Kazimierz Odnowiciel przeniósł swoja siedzibę z

Bardziej szczegółowo

POMORZE ZACHODNIE. Pomorze Zachodnie - pielgrzymka SZCZECIN ŚWINOUJŚCIE KAMIEŃ POMORSKI. Przekładamy na następny rok 1 / 11

POMORZE ZACHODNIE. Pomorze Zachodnie - pielgrzymka SZCZECIN ŚWINOUJŚCIE KAMIEŃ POMORSKI. Przekładamy na następny rok 1 / 11 Pomorze Zachodnie - pielgrzymka SZCZECIN ŚWINOUJŚCIE KAMIEŃ POMORSKI Przekładamy na następny rok 1 / 11 DZIEŃ 1.12..09.2015 r., sobota LISÓW SZCZECIN 2 / 11 Godz. 22:45 - Zbiórka uczestników Godz. 23:00

Bardziej szczegółowo

Propozycja listy projektów indywidualnych w ramach Działania 6.4 Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym

Propozycja listy projektów indywidualnych w ramach Działania 6.4 Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym Propozycja listy projektów indywidualnych w ramach Działania 6.4 Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013 Lp. Nazwa projektu

Bardziej szczegółowo

Pełen refleksji DOLNY ŚLĄSK Pielgrzymki 2013

Pełen refleksji DOLNY ŚLĄSK Pielgrzymki 2013 Pełen refleksji DOLNY ŚLĄSK Pielgrzymki 2013 Pielgrzymka dla grup wyjeżdżających z Poznania Książ - Krzeszów - Wambierzyce Kłodzko - Bardo Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej w Krzeszowie Krzeszów to unikatowy

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO

DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO Katowice, dnia 17 lutego 2017 r. Poz. 982 UCHWAŁA NR 273/XXIX/2017 RADY MIEJSKIEJ W KŁOBUCKU z dnia 7 lutego 2017 r. w sprawie zmiany Gminnego Programu Opieki nad

Bardziej szczegółowo

Co można zwiedzić w Bieczu

Co można zwiedzić w Bieczu Co można zwiedzić w Bieczu Miasto Biecz ze względu na unikatowe walory architektoniczno-urbanistyczne jest perełką wśród miast Polski południowej. Liczne zabytki, skupione na stosunkowo niewielkiej przestrzeni

Bardziej szczegółowo

Ocena kryteriów formalnych. Wynik oceny kryteriów formalnych wyboru projektów. Wnioskowana kwota dofinansowania środkami publicznymi

Ocena kryteriów formalnych. Wynik oceny kryteriów formalnych wyboru projektów. Wnioskowana kwota dofinansowania środkami publicznymi Załącznik nr 1 do Uchwały nr. Zarządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego z Olsztyn, 22.11.2017 r. Lista wniosków o dofinansowanie projektów ocenionych pod względem formalno-merytorycznym opracowana przez

Bardziej szczegółowo

Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych ujętych w ewidencji zabytków zlokalizowanych na terenie gminy Głuchołazy. ul. Lompy

Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych ujętych w ewidencji zabytków zlokalizowanych na terenie gminy Głuchołazy. ul. Lompy Wykaz obiektów zabytkowych nieruchomych ujętych w ewidencji zabytków zlokalizowanych na terenie gminy Głuchołazy. Uwaga: tabela nie obejmuje stanowisk archeologicznych Lp. Miejscowość Obiekt Adres Uwagi

Bardziej szczegółowo

Lista Światowego Dziedzictwa

Lista Światowego Dziedzictwa Lista Światowego Dziedzictwa Obiekty w Polsce STARE MIASTO W KRAKOWIE Stare Miasto Krakowa, dawnej stolicy Polski, rozciąga się u stóp Zamku Królewskiego na Wawelu. XIII-wieczne miasto kupieckie posiada

Bardziej szczegółowo

DOKUMENTACJA POWYKONAWCZA DOTYCZĄCA PRAC PRZY RENOWACJI OGRODZENIA KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P. W. ŚW. JANA CHRZCICIELA W WIŹNIE

DOKUMENTACJA POWYKONAWCZA DOTYCZĄCA PRAC PRZY RENOWACJI OGRODZENIA KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P. W. ŚW. JANA CHRZCICIELA W WIŹNIE DOKUMENTACJA POWYKONAWCZA DOTYCZĄCA PRAC PRZY RENOWACJI OGRODZENIA KOŚCIOŁA PARAFIALNEGO P. W. ŚW. JANA CHRZCICIELA W WIŹNIE INWESTOR: Parafia p. w. Św. Jana Chrzciciela w Wiźnie Ul. Kopernika 2, 18-430

Bardziej szczegółowo

PROPOZYCJA WYCIECZEK DLA SŁUCHACZY UNIWERSYTETU III WIEKU FUNDACJI EKSPERT KUJAWY PRZY WYŻSZEJ SZKOLE PEDAGOGICZNO TECHNICZNEJ W KONINIE W ROKU 2016

PROPOZYCJA WYCIECZEK DLA SŁUCHACZY UNIWERSYTETU III WIEKU FUNDACJI EKSPERT KUJAWY PRZY WYŻSZEJ SZKOLE PEDAGOGICZNO TECHNICZNEJ W KONINIE W ROKU 2016 PROPOZYCJA WYCIECZEK DLA SŁUCHACZY UNIWERSYTETU III WIEKU FUNDACJI EKSPERT KUJAWY PRZY WYŻSZEJ SZKOLE PEDAGOGICZNO TECHNICZNEJ W KONINIE W ROKU 2016 CZĘŚĆ II Inowrocław, 2.12.2015 1 Propozycja nr 1 BYDGOSZCZ

Bardziej szczegółowo

ZABYTKI NIERUCHOME WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW

ZABYTKI NIERUCHOME WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW POWIAT CHEŁMIŃSKI ZABYTKI NIERUCHOME WPISANE DO REJESTRU ZABYTKÓW GMINA MIEJSCOWOŚĆ ADRES OBIEKT DATA DECYZJI NR REJESTRU CHEŁMNO DOLNE Cmentarz poewangelicki 01.06.1987 A/227 WYMIARY przy dawnym zborze

Bardziej szczegółowo

Publikacje dostępne w Powiatowym Centrum Informacji Turystycznej, Rynek 14, Gniezno

Publikacje dostępne w Powiatowym Centrum Informacji Turystycznej, Rynek 14, Gniezno Publikacje dostępne w Powiatowym Centrum Informacji Turystycznej, Rynek 14, Gniezno Encyklopedia Gniezna i Ziemi Gnieźnieńskiej Jednotomowa encyklopedia stanowiąca kompendium wiedzy o Gnieźnie i regionie.

Bardziej szczegółowo

KLESZCZELE Dasze Dobrowoda Saki KLUKOWO Gródek Kostry, Lubowicz-Byzie Kuczyn Wyszynki Kościelne KNYSZYN

KLESZCZELE Dasze Dobrowoda Saki KLUKOWO Gródek Kostry, Lubowicz-Byzie Kuczyn Wyszynki Kościelne KNYSZYN K KLESZCZELE układ przestrzenny z XVI w., murowana cerkiew p.w. Zaśnięcia NMP z około 1870 r., drewniana dzwonnica obecnie cerkiew p.w. św. Mikołaja z 1709 r., murowany kościół p.w. św. Zygmunta Burgundzkiego

Bardziej szczegółowo

CHEŁMNO. Wysłane przez kdruzynska w ndz., :17

CHEŁMNO. Wysłane przez kdruzynska w ndz., :17 CHEŁMNO [1] Wysłane przez kdruzynska w ndz., 2017-07-09 21:17 Chełmno to jedno z piękniejszych miast średniowiecznych w Polsce, malowniczo położone na dziewięciu wzgórzach. Prawo Chełmińskie, nadane w

Bardziej szczegółowo

Lista wniosków złożonych w ramach konkursu nr RPLB IZ K01/18

Lista wniosków złożonych w ramach konkursu nr RPLB IZ K01/18 Lista wniosków złożonych w ramach konkursu nr RPLB.04.04.01-IZ.00-08-K01/18 Lp. Numer referencyjny wniosku Nazwa Beneficjenta Tytuł projektu Wartość wnioskowanego dofinansowania (PLN) Całkowita wartość

Bardziej szczegółowo

Trasa: Poznań Kórnik Rogalin Puszczykowo Lednica Gniezno Biskupin ( 5 dni )

Trasa: Poznań Kórnik Rogalin Puszczykowo Lednica Gniezno Biskupin ( 5 dni ) Termin: 03 07.09.2018r Trasa: Poznań Kórnik Rogalin Puszczykowo Lednica Gniezno Biskupin ( 5 dni ) W programie: I dzień 08.00 - wyjazd z Kętrzyna Przyjazd do Poznania Zakwaterowanie w ART Hostel Poznań

Bardziej szczegółowo

JAKIE SĄ NAJSTARSZE KOŚCIOŁY W BIELSKU BIAŁEJ?

JAKIE SĄ NAJSTARSZE KOŚCIOŁY W BIELSKU BIAŁEJ? JAKIE SĄ NAJSTARSZE KOŚCIOŁY W BIELSKU BIAŁEJ? MENU: 1.Bielsko-Biała 2. Kościół św. Stanisława 3. Katedra św. Mikołaja 4. Kościół Trójcy Przenajświętszej 5. Kościół św. Barbary Bielsko-Biała miasto na

Bardziej szczegółowo

Bambino... DLA SZKÓŁ...

Bambino... DLA SZKÓŁ... przedstawiamy państwu najnowszą ofertę > W Y C I E C Z E K S Z K O L N Y C H < BIURA PODRÓŻY B A M B I N O****************************************************** Jesteśmy organizatorem TURYSTYKI DZIECI

Bardziej szczegółowo

Pałac Kultury i Nauki powstał 22 lipca 1955 r. Ciekawostki:

Pałac Kultury i Nauki powstał 22 lipca 1955 r. Ciekawostki: Pałac Kultury i Nauki powstał 22 lipca 1955 r. Ciekawostki: - najwyższy budynek w Polsce, - ma 42 piętra, - wybudowali go Rosjanie, - w tym roku ma już 63 lata W Pałacu Kultury i Nauki mieści się Muzeum

Bardziej szczegółowo

Lista punktów sprzedaży Biura Maklerskiego Alior Bank S.A Miasto Kod Ulica

Lista punktów sprzedaży Biura Maklerskiego Alior Bank S.A Miasto Kod Ulica Lista punktów sprzedaży Biura Maklerskiego Alior Bank S.A Miasto Kod Ulica Biała Podlaska 21-500 ul. Narutowicza 24 Białystok 15-111 Al. Tysiąclecia Państwa Polskiego 8 Białystok 15-427 ul. Lipowa 34 Białystok

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PLASTYKI DLA KLASY I GIMNAZJUM

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PLASTYKI DLA KLASY I GIMNAZJUM WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PLASTYKI DLA KLASY I GIMNAZJUM KRYTERIA WYPOWIEDZI ARTYSTYCZNEJ 1. Dopuszczający nieprawidłowe wykonanie, odbiegające od głównego tematu, brak logiki, nieprawidłowy dobór kompozycji,

Bardziej szczegółowo

Bogactwo przyrodnicze i kulturowe Dolnego Śląska Geopark Krobica, Zagroda Edukacyjna Radoniówka, Muzeum Bitwy pod Legnicą wraz z Bazyliką Św.

Bogactwo przyrodnicze i kulturowe Dolnego Śląska Geopark Krobica, Zagroda Edukacyjna Radoniówka, Muzeum Bitwy pod Legnicą wraz z Bazyliką Św. Bogactwo przyrodnicze i kulturowe Dolnego Śląska Geopark Krobica, Zagroda Edukacyjna Radoniówka, Muzeum Bitwy pod Legnicą wraz z Bazyliką Św. Jadwigi W dniu 27 października 2017 roku odbyła się kolejna

Bardziej szczegółowo

Ochrona dóbr kultury. na terenie Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego. oprac. mgr Piotr Rochowski

Ochrona dóbr kultury. na terenie Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego. oprac. mgr Piotr Rochowski Ochrona dóbr kultury na terenie Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego oprac. mgr Piotr Rochowski Drewniana rzeźba ludowa Matki Bożej z Dzieciątkiem we wnęce szczytowej kapliczki z 1808 r. w Młynce Dobra kultury

Bardziej szczegółowo

Autor: Klaudia Zychla

Autor: Klaudia Zychla Autor: Klaudia Zychla Miasto w południowej Polsce leżące na styku trzech mezoregionów geograficznych Wyżyny Częstochow skiej, zwanej potocznie Jurą, Obniżenia Górnej Warty oraz Wyżyny Wieluńskiej, należących

Bardziej szczegółowo

Geny kultury. Misja: Zabytki

Geny kultury. Misja: Zabytki Geny kultury Misja: Zabytki Czym jest dziedzictwo? Dziedzictwo jest tym wszystkim, co każdy z nas indywidualnie lub większą grupą chce zachować i przekazać następnemu pokoleniu. Na przykład: moje dziedzictwo:

Bardziej szczegółowo

Skała Podolska / Skała nad Zbruczem

Skała Podolska / Skała nad Zbruczem Maria Pawlak Skała Podolska / Skała nad Zbruczem Miasta wielu religii. Topografia sakralna ziem wschodnich dawnej Rzeczypospolitej, pod redakcją Melchiora Jakubowskiego, Maksymiliana Sasa i Filipa Walczyny,

Bardziej szczegółowo

Piękna nasza Rydzyna cała

Piękna nasza Rydzyna cała Piękna nasza Rydzyna cała Historia Ciekawostki Zabytki Rydzyna jest miastem zabytkiem. Objęta jest opieką konserwatorską z uwagi na zachowany XVIII - wieczny układ przestrzenny oraz liczne zabytkowe budowle.

Bardziej szczegółowo

Adres obiektu Beneficjent Nazwa i zakres rzeczowy zadania objętego dofinansowaniem. Zakończenie remontu konserwatorskiego elewacji

Adres obiektu Beneficjent Nazwa i zakres rzeczowy zadania objętego dofinansowaniem. Zakończenie remontu konserwatorskiego elewacji wersja elektroniczna Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 3/2016 Prezydium Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa z dnia 20 maja 2016 roku w sprawie niezbędnych korekt w planie rzeczowo-finansowym odnowy

Bardziej szczegółowo

KARTA ADRESOWA ZABYTKU NIERUCHOMEGO

KARTA ADRESOWA ZABYTKU NIERUCHOMEGO A-1 ZESPÓŁ KOŚCIÓŁA PARAFIALNEGO p.w. św. Ap. Piotra i Pawła w Żyrzynie 1804 1892 r. Żyrzyn wschodnia część wsi pomiędzy ulicą Tysiąclecia, a płaską doliną rzeki Duży Pioter działka ewidencyjna Nr 529/1

Bardziej szczegółowo

Ochrona konserwatorska a poprawa efektywności energetycznej budynków możliwości i ograniczenia

Ochrona konserwatorska a poprawa efektywności energetycznej budynków możliwości i ograniczenia Ochrona konserwatorska a poprawa efektywności energetycznej budynków możliwości i ograniczenia Leszek Dobrzyniecki Katarzyna Dziura WUOZ we Wrocławiu Delegatura w Legnicy Zgodnie z art. 3 pkt 1 ustawy

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 3. Na tropach średniowiecznego miasta

Ćwiczenie 3. Na tropach średniowiecznego miasta Ćwiczenie 3 Na tropach średniowiecznego miasta Na tropach średniowiecza Ćwiczenie wykonywane w zespołach 2-osobowych Czas na opracowanie: 6 tygodni Forma: opracowanie rysunkowotekstowe w formacie A3 Termin

Bardziej szczegółowo

XI priorytet Kultura i dziedzictwo kulturowe Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 1,03 mld zł, 541,8 mln zł.

XI priorytet Kultura i dziedzictwo kulturowe Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 1,03 mld zł, 541,8 mln zł. XI priorytet Kultura i dziedzictwo kulturowe Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko W ramach XI priorytetu Kultura i dziedzictwo kulturowe Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na

Bardziej szczegółowo

Wyjątkowość krakowskich zabytków scenariusz lekcji

Wyjątkowość krakowskich zabytków scenariusz lekcji Wyjątkowość krakowskich zabytków scenariusz lekcji GRUPA DOCELOWA: uczniowie szkół ponadpodstawowych METODA: a) mini-wykład połączony z prezentacją multimedialną Wyjątkowość krakowskich zabytków ; b) rozmowa

Bardziej szczegółowo

free mini przewodnik ciekawe miejsca w okolicy Gminny Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy

free mini przewodnik ciekawe miejsca w okolicy Gminny Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy mini przewodnik free ciekawe miejsca w okolicy Gminny Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy 2 Na mapie: A Swoboda: Przydrożny krzyż We wsi Swoboda niedaleko Zgierza, na skraju lasu stoi stalowy krzyż. Z opowiadań

Bardziej szczegółowo

Trasa wycieczki: Synagogi Krakowa. czas trwania: 2 godziny, typ: piesza, liczba miejsc: 7, stopień trudności: bardzo łatwa

Trasa wycieczki: Synagogi Krakowa. czas trwania: 2 godziny, typ: piesza, liczba miejsc: 7, stopień trudności: bardzo łatwa Trasa wycieczki: Synagogi Krakowa czas trwania: 2 godziny, typ: piesza, liczba miejsc: 7, stopień trudności: bardzo łatwa Opis wycieczki Kazimierz, obecna dzielnica Krakowa, a niegdyś osobne miasto, został

Bardziej szczegółowo

WYKAZ. jednostek, dla których w budżecie 2004 r. zaplanowano dotacje podmiotowe oraz kwoty dotacji

WYKAZ. jednostek, dla których w budżecie 2004 r. zaplanowano dotacje podmiotowe oraz kwoty dotacji Załącznik do obwieszczenia Ministra Kultury z dnia 31 marca 2004 r. WYKAZ jednostek, dla których w budżecie 2004 r. zaplanowano dotacje podmiotowe oraz kwoty dotacji I. INSTYTUCJE KULTURY L.p. Nazwa Kwota

Bardziej szczegółowo

OBWIESZCZENIE MINISTRA KULTURY. z dnia 10 marca 2003 r.

OBWIESZCZENIE MINISTRA KULTURY. z dnia 10 marca 2003 r. OBWIESZCZENIE MINISTRA KULTURY z dnia 10 marca 2003 r. w sprawie wykazu jednostek, dla których zaplanowano dotacje podmiotowe oraz kwoty tych dotacji. W związku z art. 73 ust. 4 ustawy z dnia 26 listopada

Bardziej szczegółowo

Zarządzenie Nr 40/2013 Burmistrza Miasta Lubawa z dnia 29 maja 2013 r. w sprawie założenia gminnej ewidencji zabytków miasta Lubawa

Zarządzenie Nr 40/2013 Burmistrza Miasta Lubawa z dnia 29 maja 2013 r. w sprawie założenia gminnej ewidencji zabytków miasta Lubawa Zarządzenie Nr 40/2013 Burmistrza Miasta Lubawa z dnia 29 maja 2013 r. w sprawie założenia gminnej ewidencji zabytków miasta Lubawa Na podstawie art. 22 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z wycieczki integracyjno - poznawczej odbytej w dniu 4 października 2015 r. do Biecza pod hasłem GEODEZYJNE PO

Sprawozdanie z wycieczki integracyjno - poznawczej odbytej w dniu 4 października 2015 r. do Biecza pod hasłem GEODEZYJNE PO Sprawozdanie z wycieczki integracyjno - poznawczej odbytej w dniu 4 października 2015 r. do Biecza pod hasłem GEODEZYJNE POŻEGNANIE LATA zorganizowanej przez Tarnowskie Koło Stowarzyszenia Geodetów Polskich

Bardziej szczegółowo