PRZEWODNIK NIE TYLKO TURYSTYCZNY

Transkrypt

1 PRZEWODNIK NIE TYLKO TURYSTYCZNY OBRZYCKO Obrzycko to małe miasteczko na trasie z Czarnkowa do Szamotuł. Gdy będziemy tam przejeżdżać zachęcamy do modlitwy w kościele św. Piotra i Pawła. Więżę kościoła widać z daleka i to ona pokieruje nas na miejsce piękne i zabytkowe w Obrzycku. Kościół św. Piotra i Pawła w Obrzycku.

2 Obecny kościół wzniesiony został w latach z fundacji Władysława Radomickiego, kasztelana poznańskiego, i przy późniejszym zaangażowaniu jego syna Józefa, starosty odolanowskiego, oraz Leona Raczyńskiego, kasztelana santockiego. Niestety pierwotne, centralne położenie na planie greckiego krzyża, autorstwa świetnego włoskiego architekta, działającego w Wielkopolsce, Pampea Ferrariego, zmienione zostało w 1906 r., przez Rogera Sławskiego, na układ podłużny. Zyskano dodatkową przestrzeń wnętrza, budynek stracił jednak oryginalny charakter. Zwarta forma zewnętrzna świątyni, z górującą czterodzielną kopułą - dachem, rozbita została najpierw wieżą nad zakrystią, a potem, już w początku XX wieku, bryłą nawy. Kościół poświęcił w 1791 r. ks. Sanicki, dziekan obornicki i proboszcz połajewski. W 1844 r. kościół został przebudowany. Absyda zachodnia, pierwotnie mieszczącą kruchtę i chór organowy, została wyburzona w 1906 r. przy dobudowywaniu nawy. Kościół został zbudowany w stylu barokowym, murowany z cegły, otynkowany. Pierwotnie był zbudowany na rzucie krzyża greckiego, o czterech jednoprzęsłowych ramionach, z których wschodnie i zachodnie zamknięte są półkolistymi apsydami. W absydzie wschodniej znajduje się zakrystia, a nad nią ośmioboczna wieża. Nad kwadratową częścią centralną czterodzielna kopuła na wysokim cokole, wsparta na narożnikowych pilastrach. Kościół św. Piotra i Pawła w Obrzycku. Wyposażenie kościoła jest jednolite, rokokowe. Pochodzi z około 1780 r. Ołtarze są murowane. W głównym znajdują się rzeźby św. Józefa, św. Jana Chrzciciela, św. Piotra i św. Pawła. Na gzymsie tarcza z herbem Łodzia Bnińskich. Jednym z najcenniejszych obrazów kościoła w Obrzycku, jest znajdująca się w ołtarzu głównym, pod obrazem Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej, kopia obrazu Matki Bożej Rokitniańskiej.

3 Widok ołtarza po odsłonięciu obrazu Matki Bożej Rokitniańskiej Znane są liczne kopie Cudownego Obrazu rozniesione po całej Polsce. Właśnie jedną z nich może cieszyć się kościół parafialny w Obrzycku. Na szczególną uwagę w obrzyckim kościele parafialnym zasługuje pochodzący z hiszpańskiego klasztoru Jeronimos w Gwadelupie obraz Ostatnia Wieczerza Eugenio Caxesa z 1609 r., zakupiony dla Atanazego hrabiego Raczyńskiego, zdobiący ścianę prawego ramienia transeptu.

4 Przy jednej ze ścian znajduje się nagrobek Ignacego Raczyńskiego, arcybiskupa gnieźnieńskiego. Klęcząca postać zmarłego, naturalnej wielkości, odlana z brązu w 1854 r. według modelu wykonanego 1841 r. przez Ludwika Wilhelma Wichmana, umieszczona jest na cokole z szarego marmuru, z herbem i pamiątkową inskrypcją. Gdy przyjechaliśmy do Obrzycka, do kościoła p.w. św. Piotra i Pawła, w pomieszczeniach kościelnych można było zwiedzić wystawę o naszej śp. Parze Prezydenckiej - Marii i Lechu Kaczyńskich.

5 Kilka słów o O natchnieniu biblijnym, apokryfach i księgach Pisma Świętego. "Jedna z polskich oficyn mocno reklamuje książkę pt. Zaginiona Biblia. Spot reklamowy brzmi: Wszystko o pismach, które nie znalazły się w księgach Starego i Nowego Testamentu. Książka sugeruje, jakoby istniały inne księgi, trzymane w tajemnicy przez Kościół, ponieważ zawierają one rzeczy "tajemne"... (sic!). Słyszałem, że księgi takie nazywane są apokryfami. Proszę o odpowiedź na następujące pytania: Co to są apokryfy - jaka jest ich relacja do znanych nam ksiąg? Co sprawia, że zbiór ksiąg nazywamy Pismem Świętym i zaliczamy do tego określone pisma, a inne odrzucamy? Od kiedy istnieje Biblia w takim kształcie, jak dzisiaj. I przy okazji: dlaczego Biblia protestancka nieco różni się od naszej? Monika Dobrze, że stawiasz takie pytania! Jest ich kilka i dotyczą bardzo szerokiej sprawy kanonu Pisma św. i apokryfów. Zacznijmy od określenia kanonu Pisma św., a następnie powiemy o apokryfach. Kiedy w pierwszych gminach chrześcijańskich rozpowszechnione były różne pobożne pisma, zaczęto sporządzać spisy ksiąg natchnionych, co do których nie było wątpliwości, iż mają być czytane publicznie podczas liturgii. Tak zrodził się katalog, czyli kanon Ksiąg świętych. Pierwszym, który zbiór ksiąg Biblii nazwał kanonem był św. Atanazy ok. połowy IV w. Dekret papieża Gelazego z końca IV w. podaje już pełny wykaz ksiąg Starego i Nowego Testamentu, jaki znamy obecnie. Od IV w. więc przyjmuje się, że kanonicznymi określano księgi znajdujące się w spisie ksiąg natchnionych, a kanonem biblijnym nazywano oficjalny katalog ksiąg natchnionych. Wszystkie księgi kanoniczne są natchnione, a poza kanonem nie ma żadnej księgi natchnionej, w rozumieniu natchnienia biblijnego. Jednak pojęcia kanoniczności i natchnienia nie pokrywają się ze sobą. Księgi są natchnione ponieważ Bóg jest ich autorem; są zaś kanoniczne, gdyż Kościół przyjął je i uznał za natchnione czyli napisane pod działaniem Ducha Św. Pozostałością wcześniejszych wątpliwości co do niektórych ksiąg jest nazwanie jednych ksiąg protokanonicznymi, a tych, co do których były wątpliwości - deuterokanonicznymi. Księgi protokanoniczne są to księgi uznawane za natchnione przez wszystkie gminy chrześcijańskie od początku. W całym ówczesnym Kościele uważano je za należące do kanonu ksiąg św. Deuterokanonicznymi nazywamy te księgi, które z pewnym wahaniem przyjęto do kanonu - przez jakiś czas istniały wątpliwości czy są natchnione. Należą do nich księgi Tobiasza, Judyty, Barucha, List Jeremiasza, pierwsza i druga Machabejskie, Syracha i Madrości, fragmenty Estery i Daniela. W Nowym Testamencie wątpliwości budziły listy: do Hebrajczyków, św. Jakuba, drugi św. Piotra, drugi i trzeci św. Jana, list św. Judy oraz Apokalipsa św. Jana. Terminy: księga protokanoniczna lub deuterokanoniczna nie wprowadzają żadnych różnic co do natchnienia ksiąg Biblii. Nie dzielą też Pisma św. na księgi pierwszej lub drugiej kategorii. Wszystkie księgi mają jeden i ten sam autorytet Boży. Nazywanie niektórych deuterokanonicznymi świadczy jedynie, że nie wszystkie księgi od razu weszły do kanonu. Problem kanonu Pisma Św. wypłynął też w związku z Lutrem, który odrzucił księgi deuterokanoniczne. Kościół na Soborze Trydenckim (1546) w związku z reformacją urzędowo określił zakres kanonu, podając imienny wykaz wszystkich ksiąg Starego i Nowego Testamentu. Różnica, zapoczątkowana przez Lutra, jest powodem faktu, że dziś w Biblii protestanckiej znajduje się mniej ksiąg niż w Biblii katolickiej. Biblia katolicka liczy 46 (ST) + 27 (NT) = 73 księgi, Biblia protestancka: 39 (ST) + 27 (NT) = 66 ksiąg.

6 Aby określić, czy dana księga może być zaliczona do kanonu ksiąg świętych badano najpierw, czy jest natchniona, a następnie czy jej natchnienie i autorytet zostały stwierdzone przez Kościół. W przypadku ST chodziło więc o stwierdzenie, że Jezus i Apostołowie uważali daną księgę za natchnioną, w przypadku NT o stwierdzenie, że jej autorem jest Apostoł, przy czym pojęcie apostolskiego autorstwa jest bardzo szerokie. Za natchnione uznaje się również pisma, które nie wyszły bezpośrednio spod pióra Apostołów, lecz zostały spisane lub ostatecznie zredagowane przez ich uczniów, którzy utrwalili główne myśli swojego nauczyciela lub redagowali pisma z pozostawionych przez niego materiałów. Tak powstałe księgi, zgodnie zresztą ze starożytnym pojmowaniem autorstwa, również uznajemy za pochodzące od Apostołów. W ten sposób za natchnione możemy uznawać również księgi lub ich fragmenty powstałe do połowy II w. po Chr. Pomocne w przyjęciu księgi jako świętej było również czytanie liturgiczne danej księgi w Kościele jako Pismo Święte oraz budująca treść księgi zgodna z nauką całego Pisma Świętego. Tych kryteriów nie spełniały niektóre dzieła, które dziś nazywamy apokryfami. Terminem apokryf określa się żydowską i starochrześcijańską literaturę, która nie weszła w skąd kanonu ksiąg świętych. Sam termin apokryf pochodzi z języka greckiego i oznacza księgę tajemną, ukrytą, która mogła być ujawniona tylko dla wąskiego grona wtajemniczonych. O tym, że dana księga była traktowana jako apokryf, decydowało kilka kryteriów. Przede wszystkim księga taka miała tajemnicze pochodzenie, a autor podszywał się pod imię znanej postaci biblijnej, aby swemu dziełu nadać niezbędnej powagi. Dzieło takie bardzo często rozszerzało błędna naukę doktrynalną lub moralną. Niektóre takie dzieła pisane były w dobrej wierze: ich autorzy pragnęli, celem umocnienia wiary, rozszerzyć, uzupełnić, rozwinąć, bądź dokładniej objaśnić wydarzenia z historii świętej. Niektóre z tych dzieł są wynikiem dyskusji teologicznych i odzwierciedlają poglądy sprzed ostatecznego uformowania się katolickiej doktryny dogmatyczno moralnej. Wiele z tych ksiąg ma charakter synkretyczny: powstając w różnych środowiskach przekazują liczne naleciałości religii i systemów filozoficznych starożytnego Bliskiego Wschodu. Liczne z tych dzieł zawierają opisy niemal baśniowe, prowadząc swoich bohaterów przez nieprawdopodobne wręcz sytuacje, np. jeden z apokryfów relacjonuje Dzieje św. Andrzeja wśród ludożerców. Ostatecznym jednak kryterium apokryficzności jest fakt, że dane dzieło nie zostało przez Kościół dopuszczone do zbioru ksiąg świętych. Ciekawym jest fakt, że nie istniały zasadnicze i gwałtowne dyskusje na temat dopuszczenia jakiejś z tych ksiąg do kanonu. Apokryfy dzielimy na apokryfy Starego Testamentu i Nowego Testamentu. Spośród 69 apokryfów Starego Testamentu na szczególną uwagę mogą zasługiwać: Księga Jubileuszów, Męczeństwo i Wniebowstąpienie Izajasza, Testament Hioba, List Arysteasza do brata Filokratesa mówiący o historii powstania Septuaginty. Spośród apokryfów Nowego Testamentu warto wymienić Ewangelię Tomasza, znalezioną w Nag Hammadi /Egipt/, Ewangelię Piotra, Ewangelię Hebrajczyków, Ewangelię Prawdy, Protoewangelię Jakuba, Ewangelię dzieciństwa Tomasza. Ponadto można znaleźć liczne apokryficzne dzieje apostolskie, listy apostolskie oraz apokalipsy. Kościół nigdy nie ukrywał faktu istnienia tych dzieł, o czym świadczą badania i liczne opracowania. W języku polskim można znaleźć pracę pod redakcją ks. Marka Starowiejskiego Apokryfy Nowego Testamentu, Lublin 1986 oraz tom 3 wydany w Krakowie 2001, oraz ks. Ryszarda Rubinkiewicza Apokryfy Starego Testamentu, wydane w Warszawie, w 2000 roku. Konieczność ostrożności w propagowaniu tych dzieł chyba najlepiej została sformułowana w tzw. Kanonie Muratoriego /II wiek po Chr./ : nie należy mieszać żółci z miodem... Ks. Andrzej Głasek

7 Ratusz w Obrzycku z zabytkowym oknem i pamiątkową tablicą. W centralnej części rynku w Obrzycku znajduje się ratusz, który kiedyś był spichlerzem a obecnie jest siedzibą lokalnych władz. Ratusz zasługuje na uwagę m.in. ze względu na niezwykłe okno wmurowane w jedną z jego ścian. Jest ono starsze niż sam budynek, pochodzi z 1527 r. i zanim trafiło na ścianę ratusza znajdowało się w klasztorze Batalha w Portugalii skąd w 1843 r. Atanazy Raczyński będąc ambasadorem pruskim przywiózł je do Polski, do Obrzycka. Poniżej okna znajduje się tablica, która upamiętnia wymarsz pierwszego oddziału powstańców wielkopolskich w dniu 10 stycznia 1919 r.

8 ZIELONOGÓRA We wsi Zielonogóra, która sąsiaduje z Obrzyckiem znajduje się dawna rezydencja rodziny Raczyńskich, obecnie Dom Pracy Twórczej i Wypoczynku Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Kilka słów o. Pałac Raczyńskich w Obrzycku. Edwardzie hr. Raczyńskim ( ) Rodziny Raczyńskich nikomu w Wielkopolsce przedstawiać nie trzeba. Wystarczy spacer po placu Wolności w Poznaniu, aby zobaczyć Bibliotekę Raczyńskich, wraz ze studnią i pomnikiem Hygei. Zwiedzając katedrę poznańską nie sposób przeoczyć Złotej Kaplicy, wspólfinansowanej przez Raczyńskiego. W podpoznańskim Rogalinie znajduje się jeden z najpiękniejszych w naszym regionie pałaców, należących oczywiście niegdyś do Raczyńskich. W pobliżu pałacu znajduje się kaplica grobowa Raczyńskich, zbudowana na kształt rzymskiej świątyni. Przy kościele w Zaniemyślu, znajduje się grobowiec hrabiego Edwarda, w na pobliskim jeziorze, zwanym oczywiście Jeziorem Raczyńskim, znajduje się Wyspa Edwarda, na której hrabia popełnił samobójstwo... Edward Raczyński urodził się 2 czerwca 1786 roku w Poznaniu. Początkowo wraz z bratem Atanazym, pobierał nauki w domu w Rogalinie, a w 1804 roku wstąpił na uniwersytet Viadrina we Frankfurcie nad Odrą, ale już rok później przeniósł się do Berlina. W 1806 roku wstąpił do armii polskiej i walczył w gwardii honorowej Napoleona.

9 Walczył najpierw przeciwko Prusakom, a następnie w 1809 w wojnie z Austrią. Został odznaczony orderem Virtuti Militari, ale w 1810 roku wystąpił z wojska. W 1813 roku odbył podróż do Szwecji, a następnie do Grecji i Turcji. Wrażenia z tej podróży opisał w Dzienniku podróży do Turcji. Na początku lat dwudziestych, zajął się działalnością wydawniczą, wydając drukiem pamiętniki, listy, źródła i prace historyczne, traktaty polityczne, przekłady z literatury antycznej. Dzięki tej monumentalnej pracy, został w 1827 roku przyjęty do warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Ogółem wydał własnym nakładem ponad 200 tomów. W 1829 roku ufundował w Poznaniu bibliotekę publiczną (pierwsza na ziemiach polskich), której podstawą stał się rodzinny księgozbiór fundatora. Prócz tego podarował miastu nowy system wodociągów, a w 1841 roku założył szkołę rolniczą w Jeżewie w powiecie śremskim. Dbając o podniesienie poziomu wykształcenia mieszkańców Wielkiego Księstwa Poznańskiego, stał się jednym z prekursorów pracy organicznej. Jego zasługi dla miasta został nagrodzone tytułem honorowego obywatela miasta w 1834 roku. Pałac Raczyńskich w Obrzycku. Występował często w obronie praw narodowościowych Polaków, łamanych przez władze pruskie. Przykładem tego było wystąpienie w obronie języka polskiego podczas koronacji Fryderyka Wilhelma IV w Królewcu w 1840 roku. Raczyński dał się również poznać jako mecenas sztuki. Oprócz kolekcjonerstwa dzieł sztuki, dokończył budowę pałacu w Rogalinie i zbudował w pobliżu okazałą kaplice grobową. Odnowił też zamek w Będzinie. Fundacją która przyniosła mu nieśmiertelną sławę, a jednocześnie przyczyniła się do jego zguby, była przebudowa kaplicy Królów Polskich w katedrze w 1834 roku, zwana powszechnie "Złotą Kaplicą". Znajdują się tam sarkofagi ze szczątkami Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Kaplica została przebudowana w stylu bizantyjskim, a dominuje tam złoty kolor, stąd jej nazwa. O kaplicy pisaliśmy w przewodniku w części pt. Poznań Ostrów Tumski.

10 Wkrótce hrabia Edward Raczyński (hrabia stał się celem niezasłużonych ataków i oskarżeń o malwersacje finansowe przy jej budowie. Ataki doprowadził go do samobójczej śmierci 20 stycznia 1845 roku na wyspie na jeziorze w Zaniemyślu. Został pochowany w pobliżu kościoła w tymże mieście. Pałac Raczyńskich w Obrzycku. Hrabia Edward Raczyński położył niebagatelne zasługi w dziedzinie popularyzacji dziejów Polski, szerzenia kultury, sztuki i edukacji. Należy więc bezspornie do grona najwybitniejszych Polaków swoich czasów. Opracowali : Longina i Andrzej Rubikowie