Od wejścia polski do Unii Europejskiej minęły już ponad dwa lata. Przedsiębiorstwa transportowe zauważyły, że rynek dobrych kierowców poważnie się

Transkrypt

1 Od wejścia polski do Unii Europejskiej minęły już ponad dwa lata. Przedsiębiorstwa transportowe zauważyły, że rynek dobrych kierowców poważnie się skurczył. Wypłaty w euro, stabilne miejsca pracy i rygorystycznie przestrzegane przepisy socjalne spowodowały odpływ dużej grupy kierowców do państw UE. Ze względu na wysokość kar jak również brak wykształconej kadry na rynku, firmy coraz częściej same przeprowadzają szkolenia kierowców. Pomimo tego bardzo często jeżdżąc po naszych drogach na kanale 19 CB słyszy się pytania kierowców dotyczące czasu pracy czy wykresówek. Z wielu spotkań z kierowcami i rozmów telefonicznych wynika również że poziom wiedzy kierowców w tej materii jest niestety często niezadowalający co prowadzi z jednej strony do nadużyć przepisów a w konsekwencji do kar nakładanych na kierowców i przedsiębiorców. Obowiązujące od wielu lat przepisy socjalne dotyczące kierowców wykonujących transport, jak również związane z tym obowiązki były tematem nie jednego artykułu czy książki. Jednakże tak kardynalne błędy jak pozostawienie wykresówki w pojeździe na dłużej niż 24 godziny, zmiana czasu tachografu przy przekraczaniu stref czasowych czy też nieprawidłowe lub niepełne wypełnienie wykresówki skłoniły nas do napisania niniejszego artykułu. Podstawowym obowiązkiem każdego kierowcy jest prawidłowe wypełnienie wykresówki; odpowiednie manipulowanie przełącznikiem grup czasowych (tzw. selektorem wyboru aktywności) w taki sposób aby wszystkie okresy aktywności były prawidłowo zaznaczone na wykresówce; przestrzeganie norm przepisów socjalnych, posiadanie przy sobie odpowiednich dokumentów. Na rys 1. przedstawiono sposób prawidłowego wypełnienia wykresówki oraz informacje zapisywane przez tachograf (awers),

2 Rys. 2 rewers Podobnie jak tachograf tak i wykresówka posiada oznaczenia homologacyjne informujące o możliwości stosowania danego typu tarcz w danym tachografie. Należy pamiętać, ze pracodawca jest zobowiązany wyposażyć kierowcę w taką ilość czystych wykresówek, aby nawet w przypadku uszkodzenia którejkolwiek w trakcie pracy można było zapewnić ciągłość zapisu danych na nowej wykresówce. Wykresówka zgodnie z przepisami jest przewidziana do rejestracji czasów stanów aktywności kierowcy nie dłużej niż na 24 godziny. Jedną wykresówkę należy stosować w każdym prowadzonym pojeździe danego dnia o ile jest ona przewidziana do tego typu tachografu. Zmiana pojazdu powinna być odnotowana w sposób pokazany na rys 2. Nie wolno jednak bez wyraźniej przyczyny stosować więcej niż jedną wykresówkę na dobę ani jej wyjmować z urządzenia bez wyraźnej przyczyny. Kierowcy zobowiązani są dbać o posiadane wykresówki zarówno te używane jak i czyste. Nie wolno stosować wykresówek zabrudzonych czy też uszkodzonych. Jeżeli kierowcy opuszczają pojazd w celu wykonywania innej pracy lub tachograf jest uszkodzony i nie ma możliwości używania urządzenia rejestrującego zainstalowanego w pojeździe, to okresy aktywności kierowcy muszą zostać naniesione ręcznie z podaniem przyczyny rys.2. W tachografie analogowym kierowcy zapewniają zgodność czasu zapisywanego na wykresówce z oficjalnym czasem kraju rejestracji pojazdu (czas lokalny) oraz zobowiązani są do prawidłowego obsługiwania przełączników grup czasowych. symbol : oznacza czas prowadzenia pojazdu; symbol : oznacza czynności inne niż prowadzenie pojazdu związane z wykonywaniem przewozu drogowego, w szczególności : - załadunek i rozładunek, - nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym, - obsługa codzienna oraz utrzymanie pojazdu, - inną pracę podejmowaną w celu zapewnienia bezpieczeństwa pojazdu, ładunku i pasażerów, czynności wynikające ze zobowiązań związanych z wykonywanym transportem, w tym takie czynności jak nadzór nad załadunkiem, formalności administracyjne np. przekroczenie granicy, kontrola drogowa, itp.

3 Jako inna praca rozumie się również czas, w którym kierowca ma obowiązek pozostawać na swoim stanowisku pracy, w gotowości do wykonywania pracy, np podczas okresów oczekiwania na załadunek lub rozładunek, w przypadku gdy przewidywany czas ich trwania nie jest z góry znany. symbol : oznacza okres gotowości, a mianowicie: - okresy inne niż przerwy i czas odpoczynku w których kierowcy nie sa zobowiązani pozostać na stanowisku pracy podczas wykonywania czynności związanych z przewozem - czas spędzony obok kierowcy prowadzącego pojazd, - czas spędzony w kuszetce, gdy pojazd jest w ruchu; - okresy oczekiwania na granicy; - oczekiwania wynikające z zakazu ruchu symbol : oznacza przerwy w pracy i okresy dziennego odpoczynku. Często kierowcy ustawiają przełącznik w pozycji wtedy tachograf rejestruje tylko dwa stany odpoczynek i jazdę gdy pojazd się porusza. Zdarza się wówczas że kierowca z przyzwyczajenia nie przełącza tachografu na inną pracę np. wymieniając koło przejeżdżająca ITD z wielką chęcią zatrzymuje się aby skontrolować takiego kierowcę. Na rewersie wykresówki kierowca powinien dokonać odpowiedniej adnotacji w przypadku gdy: wymienia wykresówkę na inną na której rejestrowane są zdarzenia podczas tego samego okresu 24 godzinnego przed zakończeniem dnia pracy, otwiera tachograf w innym celu niż kontrola drogowa i wymiana wykresówki, dopuścił się przewinienia w zakresie przepisów socjalnych związanych z czasem prowadzenia, uszkodzenia tachografu. Adnotacji należy dokonać miękkim pisakiem tak, aby nie uszkodzić wykresówki. Kierowcy nie wolno stosować żadnych wyłączników (lub tzw. bączków do nabijana kilometrów ) urządzenia rejestracyjnego oraz fałszować zapisów na tarczy sprawne oko inspektora i znajomość sposobów fałszowania spowodują nałożenie dużych kar. Kierowcy posługujący się CB do powiadamiania się o kontrolach drogowych krokodyli powinni również pamiętać o tym że ITD bardzo chętnie korzysta z CB i zwraca uwagę na tych którzy próbują ich uniknąć. Na mocy Rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady UE kierowca prowadzący pojazd wyposażony w TACHOGRAF ANALOGOWY, ma obowiązek okazać na żądanie służb kontrolnych: wykresówki z bieżącego tygodnia oraz wykresówki używane przez kierowcę w ciągu poprzednich 15 dni kartę kierowcy, jeśli ją posiada; wszelkie zapisy odręczne, wydruki sporządzone w ciągu bieżącego tygodnia i poprzednich 15 dni; wydruki powinny być sporządzone zgodnie z określonymi wymaganiami. Od 1 stycznia 2008 r. kierowca będzie miał obowiązek okazywać wykresówki, wydruki, zapisy odręczne z okresu obejmującego bieżący tydzień i poprzednie 28 dni. Tachograf cyfrowy Od 1 maja 2006 roku zgodnie z Art.27 rozporządzenia (WE) nr 561/2006 wszystkie dopuszczone do ruchu po raz pierwszy pojazdy są wyposażane w tachograf cyfrowy. SmartTach ACTIA DTCO1381 SIEMENS VDO SE 5000 Stoneridge To nowoczesne urządzenie z wyglądu przypomina radio samochodowe. Jest wyposażone w dwie szczeliny na karty lewą dla prowadzącego pojazd i prawą dla kierowcy zespołu, min. dwuwierszowy podświetlany wyświetlacz LCD na którym wyświetlane są komunikaty oraz bieżące informacje, drukarkę na papier termiczny do wykonywania wydruków kontrolnych i informacyjnych, klawisze do manipulowania urządzeniem oraz złącze interfejsu do pobierania danych. Wszystkie urządzenia, papier, karty, protokoły

4 wymiany danych są standaryzowane i opisane w załączniku IB rozporządzenia Rady (EWG) 3821/85 oraz 2135/98. Tachograf cyfrowy w stosunku do swojego poprzednika oprócz zapisu danych na karcie chipowej kierowcy dodatkowo posiada własną pamięć do której zapisuje następujące dane : (na przykładzie tachografu ACTIA SmarTach ) Tachograf cyfrowy realizuje następujące funkcje: - monitorowanie wkładania i wyjmowania kart, - pomiar prędkości i odległości, - pomiar czasu, - monitorowanie czynności wykonywanych przez kierowcę, - monitorowanie stanu prowadzenia pojazdu, - dane wprowadzane ręcznie przez kierowcę: - wprowadzanie miejsca rozpoczęcia i/lub zakończenia okresu pracy, - ręcznie wprowadzane dane o czynnościach kierowcy, - warunki szczególne, - zarządzanie blokadami firmowymi, - monitorowanie czynności kontrolnych, - wykrywanie zdarzeń i/lub usterek, - testy wbudowane i auto testy, - odczyt z pamięci danych, - rejestrowanie i przechowywanie w pamięci danych, - odczyt z kart do tachografów, - rejestrowanie i przechowywanie na kartach do tachografów, - wyświetlanie, - drukowanie, - ostrzeganie, - przesyłanie danych do nośników zewnętrznych, - wyprowadzanie danych do dodatkowych urządzeń zewnętrznych, - kalibracja, - nastawianie czasu. Tachograf cyfrowy w przeciwieństwie do tachografu analogowych zapisuje dane w oparciu o czas UTC (czas uniwersalny) który różni się od czasu lokalnego w Polsce o +2 godziny dla czasu letniego i +1 godzinę dla czasu zimowego. Zmiany czasu może dokonać kierowca ale tylko i wyłącznie jeden raz w ciągu jednego tygodnia i w zakresie +- 1 min. Wszelkie inne zmiany czasu dokonuje warsztat. Tachograf posiada również funkcję powiadamiania o zdarzeniach w formie sygnału akustycznego oraz świetlnego. I tak informuje o: - nieprawidłowej lub nieważnej karcie włożonej do tachografu - konflikcie kart włożonych do tachografu - prowadzeniu bez włożonej karty kierowcy - nakładających się czasach na karcie - próbie włożenia karty podczas prowadzenia pojazdu - nieprawidłowo zamkniętej ostatniej sesji na karcie - przerwie w zasilaniu tachografu - błędzie danych np. odłączenie nadajnika impulsów

5 - przekroczeniu prędkości ponad ustawioną - posługiwania się kartą uszkodzoną - próby naruszenia zabezpieczeń - usterce wewnętrznej tachografu - usterce związanej z wczytywaniem danych - usterce drukarki - usterce czujnika prędkości - prowadzeniu 4:15min - prowadzeniu 4:30 min Tachograf pamięta ważniejsze dane przez okres 365 dni (93440 zmian czynności). W zależności od typu włożonej karty do tachografu (kierowcy, firmowa, kontrolna, warsztatowa) tachograf pracuje w odpowiednim trybie. Interakcja urządzenia z obsługą odbywa się za pomocą piktogramów a wyświetlany język komunikatów zależny jest od włożonej karty. 1. PODSTAWOWE PIKTOGRAMY Ludzie Operacje Tryby działania firma tryb firmowy kontroler kontrola tryb kontrolny kierowca eksploatacja tryb eksploatacyjny warsztat/stanowisko badań badanie/kalibracja tryb kalibracyjny producent Czynności dyspozycyjność prowadzenie pojazdu odpoczynek praca przerwa nieznane Urządzenie szczelina karty kierowcy szczelina karty współkierowcy karta zegar wyświetlacz zewnętrzne gromadzenie danych zasilanie drukarka/wydruk czujnik rozmiar opon pojazd/przyrząd rejestrujący Czas trwania bieżący okres dyspozycyjności nieprzerwany czas prowadzenia pojazdu bieżący okres odpoczynku bieżący okres pracy skumulowany czas przerwy Funkcje wyświetlanie wczytywanie danych drukowanie Warunki szczególne poza zakresem przeprawa promowa/przejazd kolejowy Różne zdarzenia początek dziennego okresu pracy umiejscowienie zabezpieczenie usterki koniec dziennego okresu pracy ręczne wprowadzenie czynności kierowcy prędkość

6 godzina razem/podsumowanie Kwalifikatory dobowo tygodniowo dwa tygodnie od lub do 2. KOMBINACJE PIKTOGRAMÓW Różne miejsce kontroli umiejscowienie początek dziennego okresu pracy od godziny z pojazdu początek poza zakresem umiejscowienie koniec dziennego okresu pracy do godziny koniec poza zakresem Karty karta kierowcy karta firmowa karta kontrolna karta warsztatowa brak karty Prowadzenie załoga czas prowadzenia w ciągu jednego tygodnia czas prowadzenia w ciągu dwóch tygodni Wydruki wydruk dzienny czynności kierowcy z karty wydruk dzienny czynności kierowcy z VU wydruk zdarzeń i usterek z karty wydruk zdarzeń i usterek z VU wydruk danych technicznych wydruk przekroczenia prędkości Zdarzenia włożenie nieważnej karty konflikt kart nakładające się czasy prowadzenie bez prawidłowej karty włożenie karty podczas jazdy sesja ostatniej karty niezamknięta prawidłowo przekroczenie prędkości przerwa zasilania błąd danych dotyczących ruchu naruszenie zabezpieczenia regulacja czasu (w warsztacie) kontrola przekroczenia prędkości Usterki usterka karty (szczelina karty kierowcy) usterka karty (szczelina karty

7 współkierowcy) usterka wyświetlacza usterka wczytywania danych usterka drukarki usterka czujnika usterka wewnętrzna VU Procedura ręcznego wprowadzania danych czy nadal ten sam dzienny okres pracy? czy koniec poprzedniego okresu pracy? potwierdź lub wprowadź miejsce zakończenia okresu pracy wprowadź godzinę rozpoczęcia wprowadź umiejscowienie rozpoczęcia okresu pracy. Dane zapisane na karcie kierowcy oraz w urządzeniu można wydrukować oraz wyświetlić na wyświetlaczu tachografu. Tachograf ACTIA SmarTach umożliwia drukowanie zarówno w czasie UTC (dla służb kontrolnych) jak również wg czasu lokalnego. Poniższy przykład przedstawia typowy wydruk z okresu prowadzenia samochodu w zespole :

8 Kierowca poruszający się pojazdem wyposażonym w tachograf cyfrowy musi posiadać odpowiednie kwalifikacje. Ponieważ każde włożenie karty do urządzenia oraz manipulacje są zapisywane bezpośrednio w tachografie oraz na karcie, nauka kierowcy w pojeździe może spowodować podczas kontroli nałożenie kary. Zaleca się aby kierowcy przeszli odpowiednie szkolenie teoretyczne połączone z zajęciami

9 praktycznymi na specjalnym urządzeniu treningowym. Podobnie i pracodawcy, aby móc zgodnie z prawem pobierać i analizować dane powinni uzyskać odpowiednią wiedzę. Każdy kierowca obsługujący tachograf cyfrowy musi posiadać własną kartę chipową kierowcy. Karta kierowcy w tachografie cyfrowym pełni podobne funkcje jak wykresówka w tachografie. Karta kierowcy jest koloru białego, posiada zdjęcie kierowcy, jego imię i nazwisko, data urodzenia, numer prawa jazdy. Karta jest wydawana na wniosek kierowcy, na okres 5 lat, nie dłuższy jednak niż okres ważności prawa jazdy posiadanego przez kierowcę. Kierowca może posiadać tylko jedną ważną kartę kierowcy. Karta kierowcy przechowuje dane dotyczące wszelkich zdarzeń w czasie prowadzenia pojazdu przez kierowcę i przerwy w czasie prowadzenia, z okresu conajmniej 28 dni roboczych. W sposób cyfrowy, automatycznie zapisuje: czas prowadzenia pojazdu, przerwy, odpoczynek, prędkość i odległość oraz szereg innych danych. Szczegóły dotyczące czasu spędzanego przez kierowcę poza pojazdem lub przerw w czasie prowadzenia oraz ich przyczyny, muszą być wpisywane ręcznie przy użyciu przycisków tachografu cyfrowego (przy stosowaniu tachografu analogowego, zapisywane były przez kierowcę na odwrotnej stronie wykresówki). Przed rozpoczęciem jazdy, kierowca jest zobowiązany włożyć kartę do tachografu cyfrowego i nie powinien jej wyjmować aż do zakończenia przewozu (chyba że oddala się od pojazdu na dłużej). Następnie przy pomocy przycisków na tachografie kierowca powinien wprowadzić odpowiednie stany aktywności jeśli wykonywał pracę po wyciągnięciu karty kierowcy w dniu poprzednim lub rozpoczął pracę w bieżącym dniu zanim włożył kartę do tachografu. Następnie potwierdza prawidłowość wprowadzonych danych i co ważne wprowadza miejsce (kraj a dla Hiszpanii dodatkowo region) rozpoczęcia pracy. W podobny sposób przed wyciągnięciem karty z tachografu kierowca wprowadza miejsce zakończenia pracy. W przypadku wyciagnięcia karty kierowcy i ponownego jej włożenia w tym samym dniu pracy kierowca jest zobowiązany wprowadzić informację, że kontynuuje bieżący dzień pracy a nie rozpoczyna nastepny. W przypadku uszkodzenia tachografu, przekroczenia dopuszczalnych norm przepisów socjalnych albo innych zdarzeń kierowca na odwrotnej stronie papieru do drukarki ręcznie nanosi odpowiednie adnotacje podobnie jak w przypadku tachografu analogowego. Kierowca powinien: - znać obsługę urządzenia i w prawidłowo nim manipulować - posiadać w pojeździe zawsze zapas papieru do drukarki - posługiwać się tylko i wyłącznie własną karta kierowcy - w przypadku kradzieży karty zgłosić to w najbliższej jednostce policji - znać i stosować odpowiednie przepisy prawa krajowego i unijnego dotyczące warunków wykonywania przewozów/przejazdów pojazdem wyposażonym w tachograf cyfrowy, normy czasu prowadzenia oraz odpoczynku, rodzaje naruszeń przepisów w tym zakresie i sankcje przewidziane za te naruszenia Jeśli kierowca nie może używać własnej karty, gdyż karta jest uszkodzona, niesprawna lub nie jest w posiadaniu kierowcy, to musi on robić wydruki z tachografu cyfrowego celem wypełnienia zobowiązań dotyczących gromadzenia i przechowywania danych odnoszących się do aktywności kierowcy.

10 Wydruki należy wykonać w następujący sposób: a) na początku trasy: na wydruku (rewersie) z tachografu cyfrowego kierowca wpisuje: swoje dane identyfikacyjne: o nazwisko, o numer karty kierowcy lub prawa jazdy kierowcy, o podpis; okresy wykonywania innej pracy, okresy gotowości, przerwy w pracy i okresy dziennego odpoczynku, b) na końcu trasy: na wydruku (rewersie) z tachografu cyfrowego, na którym powinny być widoczne okresy zarejestrowane przez tachograf cyfrowy, kierowca wpisuje: okresy: wykonywania innej pracy, okresy gotowości, przerwy w pracy i okresy dziennego odpoczynku - od momentu sporządzenia wydruku wykonanego na początku trasy, swoje dane identyfikacyjne: o nazwisko, o numer karty kierowcy lub prawa jazdy kierowcy, o podpis. Jeśli kierowca prowadzi pojazd wyposażony w tachograf cyfrowy, ma obowiązek okazać na żądanie funkcjonariusza kontroli : kartę kierowcy; wszelkie zapisy odręczne i wydruki, które zostały przez kierowcę wykonane w ciągu bieżącego tygodnia oraz poprzednich 15 dni, zgodnie z wymaganiami oraz jeśli prowadził pojazd wyposażony w tachograf analogowy odpowiednie wykresówki z bieżącego tygodnia oraz poprzednich 15 dni. Od 1 stycznia 2008 r. kierowca będzie miał obowiązek okazywać: wydruki i zapisy odręczne z okresu obejmującego bieżący tydzień i poprzednie 28 dni. Zgodnie z Art. 10 ust 5 rozporządzenia (WE) 561/2006 wszyscy przedsiębiorcy posiadający pojazdy wyposażone w tachograf cyfrowy zobowiązani są do: regularnego, jak najczęstszego pobierania danych z tachografu cyfrowego oraz kart kierowców w takich okresach aby zapewnić ciągłość posiadanych danych oraz zapobiec ich utracie przechowywania skopiowanych danych z tachografu i kart kierowców przez okres co najmniej 12 miesięcy od daty ich zarejestrowania (w tachografie i na karcie), udostępniania danych skopiowanych z tachografu cyfrowego i kart kierowców na każde żądanie uprawnionego funkcjonariusza służb kontrolnych w taki sposób aby były dostępne, bezpośrednio albo na odległość, na terenie tego przedsiębiorstwa. Ministerstwo Transportu i Budownictwa zaleca, aby kopiowanie danych przedsiębiorca wykonywał, stosując następujące zasady: pobieranie danych z tachografu cyfrowego co najmniej co 3 miesiące, natychmiast przed trwałym bądź okresowym przekazaniem pojazdu innej osobie lub firmie (np. w przypadkach sprzedaży pojazdu, wynajęcia), w sytuacji, gdy tachograf źle funkcjonuje, ale pobranie danych jest możliwe, dla celów administracyjnych w ciągu 7 dni; pobieranie danych z karty kierowcy co najmniej co 21 dni, przed opuszczeniem przez kierowcę dotychczasowego miejsca pracy, w przypadku stwierdzenia utraty ważności karty (od daty ostatniego pobrania do daty ważności karty) dla celów administracyjnych w ciągu 7 dni. Dane zarejestrowane w tachografie cyfrowym mogą być pobrane za pomocą: interfejsu przesyłania danych bezpośrednio do komputera, pośrednio za pomocą odpowiednich urządzeń. Dane zarejestrowane na karcie kierowcy mogą być pobrane za pomocą:

11 czytnika kart chipowych, interfejsu przesyłania danych tachograf cyfrowego. Przedsiębiorca, który równolegle wykorzystuje pojazdy z tachografami cyfrowymi i analogowymi, a jego kierowcy posługują się odpowiednio, kartą kierowcy lub wykresówką, musi posiadać odpowiednie oprogramowanie, które służy do archiwizacji danych oraz analizowania zapisów pod katem spełnienia wymogów przepisów socjalnych. Dane pobrane z tachografu cyfrowego i karty kierowcy mogą być przechowywane na fizycznych mediach (np. CD) w formacie plików, w bezpiecznym miejscu, do którego dostęp mają tylko uprawnione osoby. W przypadku gdy firma posiada wiele oddziałów - w siedzibie głównej. Stąd też tak ważne jest stałe pamiętanie o kopiowaniu danych jeśli to możliwe, nawet po każdym zakończeniu przewozu. Aby zapewnić bezpieczeństwo danych zarejestrowanych w tachografie cyfrowym, dostęp do nich powinien być możliwy jedynie dla osób upoważnionych. W celu przeciwdziałania nieuprawnionym dostępom do danych, przedsiębiorca powinien dokonać zamknięcia tachografu. Umożliwi to odczyt danych jedynie przez uprawnione organy kontroli, warsztaty oraz za pomocą własnej karty przedsiębiorstwa. Dokonuje się tego poprzez włożenie karty przedsiębiorstwa do tachografu i wybraniu odpowiedniej opcji z menu. Odblokowania tachografu należy dokonać w przypadku sprzedaży pojazdu lub przekazania innej firmie. Karta przedsiębiorstwa służy również do umożliwienia pobierania danych z tachografu lub karty kierowcy włożonej do tachografu. Karta kierowcy i karta przedsiębiorstwa nie umożliwiają zmiany danych zarejestrowanych w tachografie cyfrowym lub na karcie. Każda próba manipulacji, automatycznie jest zapisywana i staje się widoczna na wydruku. Danych z tachografu cyfrowego oraz karty nie można w żaden sposób wykasować. Zniszczenie danych następuje wraz ze zniszczeniem samego tachografu cyfrowego i karty. Dane mogą natomiast być utracone, jeśli nie zostaną pobrane w ciągu 365 dni(z tachografu cyfrowego) i 28 dni (z karty kierowcy), bowiem po tym czasie następuje automatyczne zacieranie danych przez dane rejestrowane w następnych dniach i miesiącach. Należy pamiętać, że w przypadku braku możliwości pobrania danych (tachograf całkowicie zepsuty, zniszczony w wypadku samochodowym), zatwierdzony warsztat musi wydać poświadczenie braku możliwości pobrania (skopiowania) danych. Zgodnie z Art. 26 ust. 3 i 4 rozporządzenia 561/2006 Przedsiębiorstwo przechowuje wykresówki i wydruki w każdym przypadku sporządzenia wydruków zgodnie z art. 15 ust. 1, w porządku chronologicznym oraz czytelnej formie, przez co najmniej rok po ich użyciu oraz wydaje ich kopie zainteresowanym kierowcom, na ich wniosek. Przedsiębiorstwo wydaje także zainteresowanym kierowcom, na ich wniosek, kopie danych wczytanych z kart kierowców oraz ich wydruki na papierze. Wykresówki, wydruki, oraz wczytane dane okazuje się lub doręcza na żądanie każdego upoważnionego funkcjonariusza służb kontrolnych. W relacjach z państwami spoza Unii, obowiązują nadal przepisy tzw. Umowy Europejskiej AETR w sprawie pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe, gdzie nie ma zapisów dotyczących tachografów cyfrowych. Jak wynika z informacji MTiB jest już przygotowana nowelizacja Umowy AETR dotycząca wprowadzenia sytemu tachografów cyfrowych i ma wejść w życie wobec wszystkich Stron Umowy, w dniu 16 czerwca 2006 r. Od tego momentu, państwa- Strony Umowy AETR zobowiązane są do respektowania na swoim terytorium pojazdów wyposażonych w tachograf cyfrowy, tzn. nie karania za brak tachografu analogowego i wykonywania kontroli przepisów o czasie prowadzenia i odpoczynku kierowców, na podstawie wydruku z tachografu cyfrowego. Trudno jednak zagwarantować, że wszystkie państwa-strony Umowy AETR będą przestrzegały tych zobowiązań od początku ich wejścia w życie, czyli od dnia 16 czerwca 2006 r. W państwach-stronach Umowy AETR system tachografów cyfrowych stanie się obowiązkowy od 2010r. Od r. do 2010 r. trwa okres przejściowy i jest to czas na przygotowanie się do wdrożenia tachografów cyfrowych. Należy też pamiętać, że na obszarze UE nadal funkcjonują tachografy analogowe zainstalowane w pojazdach zarejestrowanych przed 1 maja 2006 r. i mogą one być bezpiecznie nadal wykorzystywane w przewozach między państwami UE a państwami Umowy AETR.

12 Przepisy socjalne. Obecnie w zakresie przepisów socjalnych na terytorium UE obowiązują przepisy rozporządzenia 3820/85 które w zakresie norm czasów pracy były jednoznaczne z Umową AETR. W zakresie pojęć inna praca oraz okresy gotowości rozporządzenie 561/2006 wprowadza istotnie zmiany podane w dyrektywie 2002/15/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 11 marca 2002 r. w sprawie organizacji czasu pracy osób wykonujących czynności w trasie w zakresie transportu drogowego. Pozostałe zmiany będą obowiązywały od 11 kwietnia 2007 roku kiedy to wejdą w rzycie przepisy socjalne zawarte w rozporządzeniu 561/2006. Obowiązywać one jednak będą tylko i wyłącznie gdy przewóz dokonywany będzie na terytorium UE. W przypadku przewozu przez lub do krajów nie zrzeszonych obowiązywać będzie Umowa AETR. Stan taki będzie miał miejsce do czasu nowelizacji tej umowy która najprawdopodobniej nastąpi w najbliższych latach. Na podstawie dyrektywy 2002/15/WE a) inna praca oznacza: 1. w przypadku pracowników wykonujących czynności związane z przewozem: czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy, w którym pracownik wykonujący czynności związane z przewozem, znajduje na swoim stanowisku pracy, jest w dyspozycji pracodawcy i wykonuje swoje funkcje lub czynności, to znaczy: - czas poświęcony wszelkim czynnościom związanym z przewozem w transporcie drogowym. Czynności te, w szczególności, obejmują: (i) załadunek i rozładunek; (ii) pomaganie pasażerom we wsiadaniu i wysiadaniu z pojazdu; (iii) sprzątanie i konserwację techniczną; (iv) każda inna praca zmierzająca do zapewnienia bezpieczeństwa pojazdu, jego ładunku i pasażerów lub do wypełnienia ustawowych lub wykonawczych zobowiązań bezpośrednio związanych z trwającą operacją transportową, włącznie z nadzorowaniem załadunku i rozładunku, formalnościami administracyjnymi z policją, cłem, urzędnikami imigracyjnymi, itd., - okresy, w których nie może on swobodnie dysponować swoim czasem i zobowiązany jest pozostawać na swoim stanowisku pracy, w gotowości do podjęcia normalnej pracy, wraz z niektórymi zadaniami związanymi z dyżurowaniem, w szczególności podczas okresów oczekiwania na załadunek lub rozładunek, w przypadku, gdy przypuszczalny czas ich trwania nie jest z góry znany, to znaczy albo przed odjazdem, albo tuż przed rozpoczęciem odnośnego okresu, lub na mocy ogólnych warunków wynegocjowanych przez partnerów społecznych i/lub na warunkach wynikających z ustawodawstwa Państw Członkowskich; 2. w przypadku kierowców pracujących na własny rachunek, tę samą definicję stosuje się do czasu między rozpoczęciem i zakończeniem pracy, w którym kierowca pracujący na własny rachunek pozostaje na swoim stanowisku pracy, będąc do dyspozycji klienta i wykonując swoje zadania lub funkcje inne niż ogólna praca administracyjna, która nie jest związana bezpośrednio z trwającą operacją transportową. okresy gotowości określone w lit. b) niniejszego artykułu, są wyłączone z czasu pracy; b) okresy gotowości oznaczają: - okresy inne niż te odnoszące się do przerw i okresów odpoczynku, podczas których pracownik wykonujący czynności związane z przewozem nie jest zobowiązany pozostawać na swoim stanowisku pracy, ale musi być dostępny, aby odpowiedzieć na każde wezwanie do rozpoczęcia lub kontynuowania jazdy lub wykonania innej pracy. W szczególności, do takich okresów gotowości należą okresy, w których pracownik wykonujący czynności związane z przewozem towarzyszy pojazdowi transportowanemu promem lub koleją, jak również okresy oczekiwania na granicy lub wynikające z zakazu ruchu.

13 Okresy te i ich przewidywalna długość będą z góry znane przez pracownika wykonującego czynności związane z przewozem, to znaczy albo przed odjazdem, albo tuż przed właściwym rozpoczęciem odnośnego okresu, lub na mocy ogólnych warunków wynegocjowanych przez partnerów społecznych lub na warunkach wynikających z ustawodawstwa Państw Członkowskich, - dla pracowników wykonujących czynności związane z przewozem jadących w zespole, czas spędzony na siedzeniu obok kierowcy lub na kuszetce, gdy pojazd jest w ruchu; pracownik wykonujący czynności związane z przewozem oznacza każdego pracownika wchodzącego w skład personelu podróżującego, w tym również stażysty i praktykanta, który pracuje dla przedsiębiorstwa wykonującego drogowe usługi transportowe pasażerskie lub towarowe na zasadzie wynajmu, za wynagrodzeniem lub na rachunek własny; kierowca pracujący na rachunek własny oznacza każdą osobę, której głównym zajęciem jest transport drogowy osób lub rzeczy, na zasadzie wynajmu lub za wynagrodzeniem, w rozumieniu legislacji wspólnotowej, na mocy licencji wspólnotowej lub dowolnego innego upoważnienia zawodowego do wykonywania wymienionego transportu, która jest uprawniona do pracy na własny rachunek i nie jest związana z pracodawcą w drodze umowy o pracę lub jakimkolwiek innym hierarchicznym stosunkiem pracy, która może samodzielnie organizować odnośne czynności pracownicze, której dochód zależy bezpośrednio od wypracowanego zysku i która ma swobodę, indywidualnie lub w drodze współpracy między kierowcami pracującymi na własny rachunek, utrzymywania stosunków handlowych z wieloma klientami. Do celów niniejszej dyrektywy, kierowcy, którzy nie spełniają tych kryteriów podlegają tym samym obowiązkom i korzystają z tych samych przywilejów, które niniejsza dyrektywa przewiduje dla pracowników wykonujących czynności związane z przewozem; osoba wykonująca czynności w trasie w zakresie transportu drogowego oznacza każdego pracownika wykonującego czynności związane z przewozem lub kierowcę pracującego na własny rachunek wykonującego takie czynności; Wspólne przepisy rozporządzenia 3820/85 i Umowy AETR obowiązujące do 11 kwietnia 2007 roku. Czas Jazdy Czas jazdy jest to czas poświęcony czynności kierowania pojazdem; chodzi więc zasadniczo o czas spędzony za kierownicą; czas jazdy obejmuje także czasowe zatrzymania, które wynikają z normalnego przebiegu podróży (zatrzymanie spowodowane brakiem płynności ruchu, czerwone światła, skrzyżowania, itd.).

14 Każdy kierowca musi przestrzegać następujących czterech zasad: 1. Całkowity czas jazdy zawierający się pomiędzy dwoma przepisowymi okresami odpoczynku (dwa odpoczynki dzienne lub jeden odpoczynek dzienny i jeden odpoczynek tygodniowy) nie może przekroczyć 9 godzin. Ta długość czasu jazdy może być jednak wydłużona do 10 godzin dwa razy w tygodniu. 2. Po co najwyżej 6 kolejnych okresach jazdy dziennej, kierowca musi obowiązkowo wziąć odpoczynek tygodniowy. 3. Całkowity czas jazdy nie może przekroczyć 90 godzin w czasie dwóch kolejnych tygodni. 4. Po 4 i pół godzinie jazdy, kierowca musi zrobić przerwę co najmniej 45 minutową, chyba że rozpoczyna on okres odpoczynku (dziennego lub tygodniowego. Ta 45-minutowa przerwa może być zastąpiona przerwami co najmniej 15-minutowymi, rozmieszczonymi w okresie 4 i pół godziny lub bezpośrednio po tym okresie. Podczas przerwy kierowca nie może wykonywać innych prac.. Uwaga: Za kierowcę uznaje się każdą osobę, która kieruje pojazdem, nawet przez krótki czas, lub która znajduje się w pojeździe, żeby nim kierować (w przypadku załogi dwuosobowej). Okres jazdy dziennej jest okresem pomiędzy dwoma odpoczynkami dziennymi lub między odpoczynkiem dziennym i odpoczynkiem tygodniowym lub odwrotnie. Tydzień jest okresem zawartym pomiędzy godziną 0 w poniedziałek i godziną 24 w kolejną niedzielę. Odpoczynek dzienny Zasada ogólna: Minimalny czas odpoczynku musi być odebrany każdego dnia. Ten czas odpoczynku składa się z 11 kolejnych godzin na każdy okres 24 godzin; może jednak zostać w pewnych warunkach skrócony lub podzielony. Skrócony czas odpoczynku dziennego Czas dziennego odpoczynku może być skrócony do 9 godzin najwyżej 3 razy w tygodniu: nieodebrane godziny odpoczynku muszą być odebrane przez kierowcę najpóźniej przed końcem kolejnego tygodnia i połączone z innym odpoczynkiem przynajmniej 8-godzinnym, który należy odebrać w miejscu parkowania pojazdu lub w miejscu zamieszkania kierowcy. Podzielenie dziennego czasu odpoczynku: W tych dniach, w których odpoczynek nie jest skrócony, można go odebrać w kilku etapach w czasie 24 godzin : wówczas całkowity czas odpoczynku dziennego zwiększa się do 12 godzin. Trzeba jednak przestrzegać pewnych zasad: 1. Podział nie jest możliwy na więcej niż trzy okresy odpoczynku. 2. Jeden z tych okresów zawiera 8 kolejnych godzin odpoczynku. 3. Żaden z okresów nie może być krótszy niż 1 godzina.

15 Przypadki szczególne: Załoga dwuosobowa W czasie każdego okresu 30 godzin, kiedy w pojeździe znajduje się co najmniej 2 kierowców, każdy z nich musi mieć możliwość skorzystania z przynajmniej 8 kolejnych godzin odpoczynku, Przewóz pojazdu pociągiem lub promem Kiedy kierowca towarzyszy pojazdowi przewożonemu pociągiem lub promem, może podzielić swój czas odpoczynku na dwie części. Jedna z nich będzie odebrana w pociągu lub na promie, druga na lądzie, przed lub po podróży pociągiem lub promem, jednak muszą być spełnione następujące warunki: 1. Kierowca musi dysponować łóżkiem lub kuszetką podczas obu części okresu odpoczynku; 2. Przerwa między dwoma okresami odpoczynku nie może przekroczyć 1 godziny; 3. Całkowity czas trwania odpoczynku dziennego musi być wydłużony o dwie godziny. Uwaga: Za odpoczynek uważa się każdy nieprzerwany okres co najmniej 1-godzinny, podczas którego kierowca może dowolnie dysponować swoim czasem Odpoczynek dzienny może być wykorzystany w pojeździe, o ile jest on wyposażony w kuszetkę i znajduje się na postoju. Odpoczynek tygodniowy Zasada ogólna: Kierowca musi co tydzień odebrać czas odpoczynku w ilości przynajmniej 45-godzin: jednakże długość trwania tego odpoczynku może być skrócona do: 36 kolejnych godzin, pod warunkiem że będzie on odebrany w zwykłym miejscu pobytu pojazdu lub w miejscu zamieszkania kierowcy. 24 kolejnych godzin, jeśli jest odebrany poza tymi miejscami. W tym wypadku, godziny odpoczynku, godziny odpoczynku, które nie zostały odebrane muszą być odzyskane: każde skrócenie będzie zrekompensowane równoważnym czasem odpoczynku, odebranym łącznie przed upływem trzeciego tygodnia następującego po tygodniu, którego to dotyczy. Ta rekompensata odpoczynku musi być w całości dołączona do innego odpoczynku, przynajmniej 8-godzinnego.

16 Przypadek szczególny: okazjonalny przewóz pasażerów: W przypadku okazjonalnych przewozów pasażerów, tygodniowy odpoczynek może być odebrany blokowo po 12 kolejnych dniach, przy przestrzeganiu maksymalnego limitu 90 godzin jazdy, więc co najwyżej 9 godzin (lub 10 godzin) jazdy dziennej. Uwaga: Okres odpoczynku tygodniowego, który zaczyna się w jednym tygodniu i przedłuża się na następny tydzień, może być przypisany do jednego lub drugiego tygodnia. Czas jazdy dziennej * norma 9 godzin * wydłużony dozwolone aż do 10 godzin, dwa razy w tygodniu Dopuszczalny czas jazdy * w tygodniu dozwolone aż do 56 godzin, w odniesieniu do 6 okresów jazdy dziennej 90 godzin * w czasie dwóch kolejnych tygodni Maksymalny czas trwania nieprzerwanej jazdy Przerwy Odpoczynek dzienny (1 kierowca) * norma 4 godziny 30 minut co najmniej 45 minut lub 3 razy co najmniej 15 minut, lub co najmniej 30 minut + co najmniej 15 minut 11 kolejnych godzin / 24 godziny * skrócenie 9 kolejnych godzin 3 razy w tygodniu, z rekompensatą przed końcem kolejnego tygodnia * podzielenie dozwolone: długość trwania odpoczynku jest zwiększona do 12 godzin w przypadku podzielenia na dwa lub trzy okresy, z czego jeden składający się z 8 kolejnych godzin. Długość trwania każdego z pozostałych okresów nie może być mniejsza niż 1 godzina Odpoczynek dzienny (załoga dwuosobowa) Odpoczynek dzienny (przewóz pociągiem lub promem) 8 kolejnych godzin w okresie 30 godzin dozwolona pojedyncza przerwa w odpoczynku, pod pewnymi warunkami; w tym wypadku, długość odpoczynku powiększa się o 2 godziny Odpoczynek tygodniowy * norma 45 kolejnych godzin, wraz z odpoczynkiem dziennym, po 6 okresach jazdy

17 * skrócenie * przypadek szczególny: przewóz pasażerów inny niż regularny dozwolone: 36 kolejnych godzin w miejscu zamieszkania kierowcy lub w miejscu pobytu pojazdu, albo 24 kolejne godziny poza miejscem zamieszkania kierowcy lub miejscem pobytu pojazdu rekompensata: jednorazowe odebranie przed końcem trzeciego tygodnia po tygodniu, którego to dotyczy okres odpoczynku tygodniowego może być odłożony na koniec 12 dnia i dołączony do odpoczynku drugiego tygodnia Od 11 kwietnia 2007 roku wykonując przewozu na terytorium UE stosowane będą przepisy socjalne zmienione rozporządzeniem 561/2006. Według informacji Ministerstwa Transportu i Budownictwa zamieszczonej na stronie w zakresie norm czasu prowadzenia, przerw i okresów odpoczynku kierowców nowe rozporządzenie zawiera następujące podstawowe regulacje: 1. Rozporządzenie utrzymuje obecnie obowiązujące maksymalne normy czasu prowadzenia w ciągu 24- godzinnego okresu: 9 godzin z możliwością przedłużenia do 10 godzin dwukrotnie w tygodniu. Nowym rozwiązaniem jest precyzyjne określenie maksymalnej normy tygodniowego czasu prowadzenia 56 godzin, przy jednoczesnym utrzymaniu obecnie obowiązującej normy dwutygodniowego czasu prowadzenia 90 godzin. Należy przy tym podkreślić, że kierowców pozostających w stosunku pracy w dalszym ciągu obowiązują normy czasu pracy, określone przepisami ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o czasie pracy kierowców, która wdrożyła dyrektywę nr 2002/15/WE w sprawie organizacji czasu pracy osób wykonujących czynności w trasie w zakresie transportu drogowego. 2. Regularny dzienny czas odpoczynku, tak jak obecnie, wynosi 11 nieprzerwanych godzin. Alternatywnie dzienny odpoczynek można wykorzystać w częściach nowe przepisy dopuszczają dzielenie odpoczynku na dwie, a nie jak dotychczas na trzy części, z których jedna musi trwać co najmniej 3 godziny, a druga 9 godzin. obecnie w przypadku dzielenia odpoczynku na części jedna z nich musiała wynosić 8 godzin. Utrzymana została także zasada, nie więcej jak trzykrotnie w tygodniu kierowca może skrócić odpoczynek do minimum 9 godzin (skrócony dzienny okres odpoczynku). W związku z tym, że nowe przepisy gwarantują odpowiedni odpoczynek zrezygnowano z rekompensowania skrócenia dziennego okresu odpoczynku. 3. W zakresie odpoczynku tygodniowego nowe rozporządzenie stanowi, że w ciągu dwóch kolejnych tygodni kierowca powinien wykorzystać co najmniej dwa regularne tygodniowe okresy odpoczynku (w wymiarze 45 godzin) lub jeden regularny tygodniowy okres odpoczynku i jeden skrócony, który następnie podlega stosownej rekompensacie. Nowością jest, że kierowcy przysługuje co najmniej raz na dwa tygodnie prawo do odpoczynku tygodniowego w pełnym wymiarze 45 godzin (tzw. regularny okres odpoczynku). Dotychczasowe przepisy zezwalają na skracanie odpoczynku tygodniowego w każdym tygodniu, pod warunkiem udzielenia stosownego wyrównania. 4. Utrzymano również dotychczasowe rozwiązanie, że kierowca nie może prowadzić dłużej niż 4,5 godziny bez przerwy. Przerwa w prowadzeniu, której wymiar pozostał niezmieniony (45 minut), może by_ dzielona na części. W tym przypadku, jedna część przerwy powinna trwać co najmniej 15 minut, a druga co najmniej 30 minut. Obecnie możliwe jest dzielenie przerwy na części, z których każda powinna trwać co najmniej 15 minut. NET POLSKA Piotr Szczęsny