Podsumowanie monitoringu wyborów do Rady Mediów Narodowych

Transkrypt

1 Warszawa, listopad 2016 roku Podsumowanie monitoringu wyborów do Rady Mediów Narodowych Grażyna Czubek, współpraca: Monika Banach W ramach prac nad nowym kształtem polityki medialnej rząd Prawa i Sprawiedliwości przyjął 22 czerwca 2016 roku Ustawę o Radzie Mediów Narodowych. Fundacja im. Stefana Batorego i Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych postanowiły przeprowadzić monitoring wyborów do tego nowo powołanego gremium. 1. Podstawy prawne i proceduralne wyboru członków Rady Mediów Narodowych Ustawa o Radzie Mediów Narodowych Opracowanie i uchwalenie Ustawy o Radzie Mediów Narodowych jest związane z prowadzonymi przez rząd Prawa i Sprawiedliwości przygotowaniami do stworzenia nowego pakietu regulującego sposób organizacji i finansowania mediów publicznych w Polsce. Powstała ona jako rodzaj rozwiązania instytucjonalno-prawnego na czas stworzenia całościowego rozwiązania przemodelowującego działanie mediów publicznych 1. Ustawa została przyjęta 22 czerwca 2016 roku i opublikowana w Monitorze Polskim 29 czerwca 2016 roku, a weszła w życie po siedmiu dniach vacatio legis 7 lipca 2016 roku. Podstawowym zadaniem Rady Mediów Narodowych jest powoływanie i odwoływanie składów organów jednostek publicznej radiofonii i telewizji oraz Polskiej Agencji Prasowej 2. Rada ma 1 Szerzej por. D. Bychawska-Siniarska, Organy regulujące funkcjonowanie mediów elektronicznych w Polsce: Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji oraz Rada Mediów Narodowych [dostęp: 26 listopada 2016 roku]. 2 Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji nie obejmowała nadzorem Polskiej Agencji Prasowej. 1

2 uprawnienia wglądu w sprawy spółek w wymiarze przysługującym wcześniej radom nadzorczym (uprawnienia te zostały odebrane ministrowi skarbu). Rada składa się z pięciu członków, z czego trzech powołuje sejm bezwzględną większością głosów, a dwóch prezydent spośród kandydatów wskazywanych przez opozycyjne kluby parlamentarne lub poselskie. Kadencja członków rady trwa sześć lat. Członkiem Rady Mediów Narodowych może zostać osoba, która: wyróżnia się wiedzą i doświadczeniem w sprawach związanych z zadaniami i działaniem mediów, ma obywatelstwo polskie, nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo popełnione z winy umyślnej. Członkowie Rady Mediów Narodowych nie mogą łączyć swojej funkcji z: pełnieniem funkcji w organie władzy wykonawczej, członkostwem w organie jednostki samorządu terytorialnego, zatrudnieniem w administracji rządowej lub samorządowej, zatrudnieniem w Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, członkostwem w Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji lub zatrudnieniem w jej biurze 3. Zgodnie z pkt 3 art. 5 ustawy członkiem Rady Mediów Narodowych nie może być osoba posiadająca udziały albo akcje spółki lub w inny sposób uczestnicząca w podmiocie będącym dostawcą usługi medialnej albo producentem radiowym lub telewizyjnym. W art. 9 ustawy zapisano, że w pełnieniu swojej funkcji członek Rady jest niezależny i powinien kierować się dobrem publicznym. Ustawa nie przewiduje zakazu łączenia funkcji członka Rady Mediów Narodowych z pełnieniem mandatu poselskiego, co oznacza, że w radzie może zasiadać czynny polityk. Procedura wyboru członków Rady Mediów Narodowych powoływanych przez sejm jest zapisana w Regulaminie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej 4. Procedura wyboru członków powoływanych przez prezydenta, jak już wspomniano, składa z dwóch etapów: sejmowego i prezydenckiego. W ramach pierwszego etapu dwa największe sejmowe kluby opozycyjne wyznaczają po dwóch kandydatów na jedno miejsce, w ramach drugiego etapu prezydent nominuje dwie osoby spośród kandydatów zgłoszonych przez kluby opozycyjne. Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Procedura wyboru kandydatów przez izbę niższą Trzech członków Rady Mediów Narodowych wybiera sejm. Rada jest nowy organem, dlatego konieczne było wprowadzenie do Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przepisów określających powoływanie członków rady. Uchwałą sejmu z dnia 7 lipca 2016 roku w sprawie zmiany Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzono zmiany, polegające na dodaniu sejmowi uprawnienia do powoływania Rady Mediów Narodowych (art. 26) i rozpatrywania informacji o działalności rady (art. 125, art. 169), a także na dodaniu przewodniczącemu Rady Mediów Narodowych uprawnienia do uczestnictwa i zabierania głosu na posiedzeniach sejmu (art. 186). Zgodnie z art. 30 regulaminu wnioski w sprawie wyboru mogą zgłaszać marszałek sejmu lub co najmniej 35 posłów. Do wniosku dołącza się uzasadnienie, dane o kandydacie (notę biograficzną) i jego zgodę na kandydowanie. Brak informacji, czy Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej 3 Art. 5 ust. 1 Ustawy o Radzie Mediów Narodowych. 4 Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 roku Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej [według stanu prawnego po zmianie z dnia 7 lipca 2016 roku Monitor Polski 2016, poz. 634] [dostęp: 15 października 2016 roku]. 2

3 przygotowała wzór noty dla kandydata. W sytuacji, gdy wybory organu odbywają się po raz pierwszy a tak się działo w wypadku Rady Mediów Narodowych jeśli ustawa nie określiła terminów zgłaszania kandydatów, decyzja o terminie należy do marszałka (art. 30 ust. 3 pkt 4). Wnioski w sprawie wyboru członków Rady Mediów Narodowych marszałek kieruje do komisji sejmowej w celu zaopiniowania. Nie został określony termin przekazania wniosku do komisji. Sejm zgodnie z zapisem regulaminu może w szczególnych wypadkach skrócić postępowanie przez przystąpienie do rozpatrzenia wniosku bez przesyłania go do właściwej komisji (art. 30 ust. 9 pkt 1). Komisją właściwą do rozstrzygania w tej sprawie jest Komisja Kultury i Środków Przekazu 5. Zgodnie z regulaminem inna komisja może również wytypować swoich członków, którzy na posiedzeniu Komisji Kultury i Środków Przekazu mogliby opiniować kandydatury członków Rady Mediów Narodowych. Komisje (art. 151 ust. 1 pkt 7) opiniują skierowane przez marszałka sejmu wnioski w sprawie wyboru, powołania lub odwołania przez sejm poszczególnych osób na określone stanowiska państwowe. Posiedzenia odbywają się w terminach określonych przez samą komisję, jej prezydium lub przewodniczącego. Uchwały komisji zapadają większością głosów w obecności co najmniej jednej trzeciej liczby członków komisji, chyba że ustawa lub uchwała stanowi inaczej. Zgodnie z art. 160 regulaminu opinia komisji zawiera stanowisko w określonej sprawie. W posiedzeniu komisji, na zaproszenie prezydium komisji lub jej przewodniczącego, mogą uczestniczyć przedstawiciele organizacji zawodowych i społecznych oraz eksperci komisji, a także inne osoby. Rozpatrzenie przez sejm wniosku może odbyć się nie wcześniej niż następnego dnia po dniu doręczenia posłom druku zawierającego opinię komisji. Sejm w szczególnych wypadkach może jednak skrócić postępowanie. Wybór albo powołanie poszczególnych osób na stanowiska państwowe określone w art. 26 regulaminu następuje bezwzględną większością głosów. Uchwałę o wyborze, powołaniu albo odwołaniu ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Dwóch członków Rady Mediów Narodowych powołuje prezydent. Członkowie rady są wybierani spośród kandydatów zgłoszonych przez kluby parlamentarne lub poselskie tworzone przez ugrupowania, których przedstawiciele nie wchodzą w skład Rady Ministrów (kluby opozycyjne). Prezydent wyznacza klubom czternastodniowy termin na zgłaszanie kandydatów do rady. Jeśli jest tylko jeden klub opozycyjny, ma on prawo przedstawić po dwóch kandydatów na każde wolne miejsce. W sytuacji, gdy są dwa wolne miejsca w radzie, prawo zgłoszenia po dwóch kandydatów mają dwa najliczniejsze kluby opozycyjne. Jeśli żaden z klubów opozycyjnych nie skorzysta z tego prawa, prezydent powołuje członka rady spośród osób spełniających wymagania. 2. Przebieg wyborów do Rady Mediów Narodowych w 2016 roku Ustawa została uchwalona 22 czerwca 2016 roku i ogłoszona w Monitorze Polskim 29 czerwca 2016 roku, weszła w życie 7 lipca 2016 roku. Okres vacatio legis skrócono do siedmiu dni. Procedura wyboru kandydatów przez sejm rozpoczęła się 15 lipca 2016 roku wraz z ogłoszeniem przez marszałka sejmu druku nr 717, zawierającego listę kandydatów zgłoszonych przez kluby i koła 5 Por. [dostęp: 26 listopada 2016 roku]. 3

4 poselskie. Wcześniej, 7 lipca 2016 roku, marszałek ogłosił nabór i wyznaczył zaledwie sześć dni na przedstawienie kandydatur termin przyjmowania zgłoszeń upływał 13 lipca 2016 roku 6. Marszałek sejmu skierował druk z listą kandydatów do Komisji Kultury i Środków Przekazu w celu zaopiniowania. Komisja Kultury i Środków Przekazu na posiedzeniu 20 lipca 2016 roku zaopiniowała kandydatów pozytywnie. Podczas dwudziestego trzeciego posiedzenia plenarnego sejmu 22 lipca 2016 roku przeprowadzono głosowanie i wybór członków Rady Mediów Narodowych oraz podjęto trzy stosowne uchwały (druki sejmowe nr 732, 733, 734). Procedura wyboru członków Rady Mediów Narodowych przez sejm trwała siedem dni, przy czym od chwili ogłoszenia nazwisk kandydatów do posiedzenia komisji opiniującej minęło pięć dni, a od posiedzenia komisji do głosowania na forum plenarnym sejmu upłynęły dwa dni. Prezydent wyznaczył klubom opozycyjnym czternastodniowy termin zgłaszania kandydatur, który upływał 21 lipca 2016 roku. Kluby Platformy Obywatelskiej i Kukiz 15 w wyznaczonym terminie zgłosiły kandydatury. Prezydent powołał dwóch członków Rady Mediów Narodowych 26 lipca 2016 roku. Od zgłoszenia do powołania kandydatów minęło pięć dni. Sejm W okresie, kiedy trwały w sejmie prace nad uchwaleniem Ustawy o Radzie Mediów Narodowych, pojawiły się informacje o potencjalnych kandydatach do tego gremium. Jednym z wymienianych kandydatów był Krzysztof Czabański. Ostatecznie grupa posłów Klubu Parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości zgłosiła na trzy sejmowe miejsca troje kandydatów: Krzysztofa Czabańskiego, Elżbietę Kruk i Joannę Lichocką. Nazwiska kandydatów i ich noty biograficzne zostały opublikowane w druku sejmowym nr 717, datowanym na 15 lipca 2016 roku. Troje kandydatów to osoby publiczne związane z partią Prawo i Sprawiedliwość. Obie kandydatki to posłanki Prawa i Sprawiedliwości zasiadające w Komisji Kultury i Środków Przekazu. Elżbieta Kruk jest przewodniczącą Sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu, która miała opiniować kandydatów do Rady Mediów Narodowych. Krzysztof Czabański to pełnomocnik rządu do spraw reformy mediów publicznych, do chwili zgłoszenia kandydatury do Rady Mediów Narodowych także sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kandydaci Klubu Parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości byli zaangażowani w prace nad poselskim projektem Ustawy o Radzie Mediów Narodowych, na podstawie którego jest dokonywany wybór jej członków. Ocena kandydatów na posiedzeniu komisji i na posiedzeniu plenarnym sejmu Posiedzenie sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu opiniującej kandydatów odbyło się 20 lipca 2016 roku. Obradom przewodniczył zastępca przewodniczącej komisji. Posiedzenie komisji było zamknięte, jego przebieg można było obserwować dzięki przekazowi telewizji parlamentarnej. Posiedzenie trwało niecałą godzinę. W posiedzeniu uczestniczyli członkowie komisji, w tym troje zgłoszonych kandydatów: Krzysztof Czabański, Elżbieta Kruk i Joanna Lichocka. Sylwetki kandydatów prezentowała, odczytując dane z druku sejmowego, przedstawicielka klubu zgłaszającego. Posłowie partii opozycyjnych poddali ostrej krytyce pomysł utworzenia Rady Mediów 6 Dane dotyczące terminów zostały przekazane monitorującym przez kluby poselskie. Czekamy na oficjalne potwierdzenie terminów odpowiedź Kancelarii Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej na pytanie zadane we wniosku o dostęp do informacji publicznej. 4

5 Narodowych i fakt kandydowania do niej czynnych polityków. Samym kandydatom zadali niewiele pytań. Dotyczyły one: łączenia funkcji przewodniczącej Komisji Kultury i Środków Przekazu z funkcją członka Rady Mediów Narodowych, przyszłości ośrodków regionalnych telewizji i radia, oceny pluralizmu mediów publicznych pod obecnymi rządami. Ani zadawane pytania, ani udzielone na nie odpowiedzi, nie pozwoliły na poznanie kompetencji kandydatów i ich przydatności do funkcji, jaką mieli pełnić. Po dyskusji nastąpiło głosowanie nad poszczególnymi kandydaturami. Podczas głosowania w sprawie zaopiniowania kandydatur Krzysztof Czabański otrzymał czternaście głosów za i siedem głosów przeciw, Joanna Lichocka otrzymała piętnaście głosów za i cztery głosy przeciw, Elżbieta Kruk czternaście głosów za i siedem głosów przeciw. Plenarne posiedzenie sejmu, podczas którego powołano członków Rady Mediów Narodowych, odbyło się 22 lipca 2016 roku. Wyznaczona posłanka sprawozdawczyni przedstawiła sylwetki kandydatów, odczytując noty zawarte w druku sejmowym. Posłowie wysłuchali trzyminutowych oświadczeń w imieniu klubów i kół, po czym marszałek zarządził głosowanie, informując, że sejm wybiera członków Rady Mediów Narodowych bezwzględną większością głosów i głosuje w kolejności alfabetycznej. Nad kandydaturą posła Krzysztofa Czabańskiego głosowało 421 posłów, większość bezwzględna wyniosła 211 głosów, za głosowało 226 osób, przeciw 188, siedem osób wstrzymało się od głosu. Nad kandydaturą posłanki Elżbiety Kruk głosowało 429 posłów, większość bezwzględna wyniosła 215 głosów, za głosowało 231 posłów, przeciw 188, dziesięć osób wstrzymało się od głosu. Nad kandydaturą posłanki Joanny Lichockiej głosowało 425 posłów, większość bezwzględna wyniosła 213 głosów, za głosowało 236 posłów, przeciw 182, siedem osób wstrzymało się od głosu. Sejm bezwzględną większością głosów powołał troje kandydatów zgłoszonych przez Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość na członków Rady Mediów Narodowych. Posiedzenie było transmitowane online przez telewizję sejmową. Powołanie członków Rady Mediów Narodowych przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Kluby parlamentarne Platformy Obywatelskiej i Kukiz 15 zgłosiły do 21 lipca 2016 swoich kandydatów, o czym poinformowały na konferencjach prasowych. Klub Parlamentarny Platformy Obywatelskiej zgłosił kandydatury Juliusza Brauna i Janusza Kijowskiego, Klub Parlamentarny Kukiz 15 zgłosił kandydatury Marka Mnicha i Grzegorza Podżornego. Dwudziestego szóstego lipca 2016 roku na stronie internetowej prezydenta pojawił się krótki komunikat o powołaniu postanowieniem dwóch członków Rady Mediów Narodowych: Juliusza Brauna, kandydata zgłoszonego przez Klub Parlamentarny Platformy Obywatelskiej, i Grzegorza Podżornego, kandydata zgłoszonego przez Klub Parlamentarny Kukiz 15. Notatka miała bardzo lapidarną formę. Nie przedstawiono w niej informacji biograficznych nominowanych członków ani uzasadnienia wyboru. Informacje w prasie pojawiły się 27 lipca 2016 roku. Kandydaci zgłoszeni przez kluby opozycyjne i wybrani przez prezydenta nie mieli okazji zaprezentowania wizji funkcjonowania rady i swojej w niej roli. Ani kandydaci, ani prezydent, który ich wybierał, nie zapewnili opinii publicznej możliwości poznania kompetencji kandydatów i zadania im pytań przez przedstawicieli zainteresowanych środowisk. 5

6 3. Monitoring obywatelski Wybór członków Rady Mediów Narodowych oraz Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji odbywały się równocześnie. Na stronie internetowej sejmu nie zamieszczono informacji zapowiadającej wybory do Rady Mediów Narodowych oraz ich harmonogramu. Monitoring obejmował sposób realizacji procedury wyboru w sejmie i przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a także gromadzenie i upublicznianie danych biograficznych o zgłoszonych kandydatach i wybranych członkach, uczestniczenie w posiedzeniach komisji opiniującej kandydatury i obserwacje posiedzenia plenarnego, podczas którego dokonywano wyboru kandydatów, oraz przeprowadzenie otwartego spotkania (dyskusji) z kandydatami na członków z udziałem ekspertów, dziennikarzy i zainteresowanych obywateli. Ponieważ wybory odbywały się w bardzo krótkim czasie (15 22 lipca 2016 roku), organizacje monitorujące zrezygnowały z przeprowadzania otwartej dyskusji z udziałem kandydatów i postanowiły zorganizować spotkanie w innej formule po zakończeniu wyborów do obu gremiów. Jednym z głównych celów monitoringu było dostarczenie obywatelom wiedzy o sylwetkach kandydatów. Zespół monitorujący przygotował dla kandydatów formularz z 23 pytaniami uwzględniającymi kwestie dotyczące wykształcenia, zatrudnienia, doświadczenia i kryteriów wyboru zapisanych w ustawie. Jeszcze w trakcie prac nad ustawą przygotowano porównawczą analizę obu instytucji Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz Rady Mediów Narodowych i umieszczono ją na stronie internetowej monitoringu 7, gdzie również publikowano informacje na temat przebiegu wyborów do Rady Mediów Narodowych. Kontakt z organami wybierającymi Kandydaci do Rady Mediów Narodowych są zgłaszani przez kluby parlamentarne. Piątego lipca 2016 roku skierowano pisma do przewodniczących klubów parlamentarnych z prośbą o pomoc w prowadzonym monitoringu, szczególnie zaś o przekazanie informacji o kandydatach, którzy zostaną zgłoszeni przez klub, udostępnienie materiałów, które kandydaci o sobie przygotują, a także umożliwienie z nimi kontaktu. Kandydatów na trzy miejsca wybierane przez sejm zgłosił jedynie Klub Parlamentarny Prawa i Sprawiedliwości. Kandydatów wybieranych przez prezydenta wskazały dwa kluby opozycyjne: Kukiz 15 i Platforma Obywatelska. Klub Parlamentarny Prawa i Sprawiedliwości odesłał monitorujących do informacji zawartych w druku sejmowym. Klub Parlamentarny Platformy Obywatelskiej przekazał monitorującym kopie zgłoszeń obu kandydatów Juliusza Brauna i Janusza Kijowskiego przesłanych do Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i udostępnił ich adresy mailowe. Klub Parlamentarny Kukiz 15, po długotrwałych zabiegach zespołu monitorującego, już po wyborze przesłał kopię noty prasowej, w której krótko i ogólnie przedstawiono kandydatów Klubu Parlamentarnego Kukiz 15. Przewodnicząca Komisji Kultury i Środków Przekazu Elżbieta Kruk odmówiła organizacjom monitorującym możliwości udziału w posiedzeniu komisji, nie odpowiedziała także na prośbę o pisemne uzasadnienie tej decyzji. 7 D. Bychawska-Siniawska, Organy regulujące funkcjonowanie mediów elektronicznych w Polsce: Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji oraz Rada Mediów Narodowych, op. cit. 6

7 Kontakt z kandydatami Przygotowane przez monitorujących kwestionariusze zostały wysłane mailowo do siedmiorga zgłoszonych kandydatów, żaden z nich jednak nie wypełnił formularza. Jedynie Juliusz Braun przekazał notę biograficzną i uzasadnienie wyboru przesłane prezydentowi przez rekomendujący go klub parlamentarny. Tabela 1. Podsumowanie kontaktów z kandydatami do Rady Mediów Narodowych Kandydat (członek) Sposoby nawiązania Reakcje kandydata Materiały kontaktu w sprawie (członka) otrzymane uzyskania danych, kandydatów wypełnienia ankiety (członków) od Juliusz Braun mailowa kandydat odpowiedział mailowo, przesyłając notę biograficzną stanowiącą zgłoszenie kandydatury przedstawione przez Klub Parlamentarny Platformy Obywatelskiej nota biograficzna i uzasadnienie zgłoszenia kandydatury przedstawione przez Klub Parlamentarny Platformy Obywatelskiej Krzysztof Czabański mailowa Elżbieta Kruk mailowa Janusz Kijowski mailowa Joanna Lichocka mailowa Marek Mnich mailowa i kontakt telefoniczny oraz kontakt telefoniczny i prośbę o pomoc w uzupełnieniu danych z formularza Grzegorz Podżorny mailowa i próby kontaktu telefonicznego i wiadomość pozostawioną na sekretarce 7

8 Obserwacje w sejmie Zaopiniowanie kandydatów miało się odbyć na posiedzeniu sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu 20 lipca 2016 roku. Zespół monitorujący zgłosił chęć uczestniczenia w posiedzeniu, spotkanie to było jednak zamknięte dla publiczności przewodnicząca komisji, jednocześnie kandydatka do rady, posłanka Elżbieta Kruk, odmówiła obserwatorom z ramienia Fundacji im. Stefana Batorego i Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych zgody na udział w posiedzeniu. Przebieg posiedzenia można było obserwować online za pośrednictwem telewizji parlamentarnej. Dwa dni później, 22 lipca 2016 roku, na posiedzeniu plenarnym, które również można było obserwować online, sejm powołał bezwzględną większością głosów troje kandydatów zgłoszonych przez Klub Parlamentarny Prawa i Sprawiedliwości w skład Rady Mediów Narodowych. 4. Wnioski i rekomendacje Ustawa o Radzie Mediów Narodowych powstawała w atmosferze pośpiechu i miała stanowić rodzaj rozwiązania instytucjonalno-prawnego na czas przygotowania całościowego nowego modelu działania mediów publicznych. W proces przygotowywania i uchwalania ustawy były zaangażowane osoby, które później zostały powołane w jej skład. Są one nadal czynnymi politykami w ustawie nie wprowadzono zakazu łączenia funkcji członka rady z wypełnianiem mandatu posła. Procedura wyboru członków Rady Mediów Narodowych rozpoczęła się bardzo szybko osiem dni po wejściu ustawy w życie. Zgodnie z ustawą w procesie zgłaszania kandydatów i wyboru członków uczestniczą tylko gremia polityczne (sejm, prezydent). Proces zgłaszania jest zamknięty dla gremiów eksperckich. Procedura wyboru kandydatów do Rady Mediów Narodowych była pospieszna, nietransparentna i mało dostępna dla obywateli. Na stronach internetowych sejmu i prezydenckiej kancelarii nie zamieszczono informacji o terminie nadchodzących wyborów do rady i harmonogramu tych wyborów. Sejmowi kandydaci nie mieli możliwości przedstawienia koncepcji swojej roli w Radzie Mediów Narodowych i wizji jej funkcjonowania posłowie nie zadali w tej sprawie pytań kandydatom podczas posiedzenia komisji opiniującej. Posiedzenie sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu było zamknięte i przedstawiciele środowisk twórców, producentów radiowych i telewizyjnych, środowiska dziennikarskiego, pracowników mediów publicznych, związków zawodowych oraz ekspertów i widzów nie mogli zadać pytań kandydatom. Również kandydaci zgłoszeni przez kluby opozycyjne i wybierani przez prezydenta nie mieli okazji zaprezentowania wizji funkcjonowania rady i swojej w niej roli. Ani kandydaci, ani prezydent, który ich wybierał, nie zapewnili opinii publicznej możliwości poznania kompetencji kandydatów i zadania im pytań przez przedstawicieli zainteresowanych środowisk. Bardzo krótka procedura wyboru w sejmie i niedługi czas przeznaczony na zgłaszanie prezydentowi kandydatów przez kluby opozycyjne uniemożliwiły próbę organizacji obywatelskiego wysłuchania publicznego z ich udziałem. Proces wyboru członków Rady Mediów Narodowych powinien być zmieniony tak, aby był bardziej przejrzysty i otwarty, a opinia publiczna mogła poznać kompetencje i kwalifikacje kandydatów, które dają im tytuł do sprawowania tej funkcji, a także ich poglądy na sprawy dotyczące funkcjonowania i kontroli rynku mediów czy finansowania mediów publicznych. 8

9 Szczególnie rekomendujemy: 1. Włączenie gremiów eksperckich w proces zgłaszania kandydatów do Rady Mediów Narodowych. 2. Wprowadzenie przez organy wybierające obowiązku publikowania informacji zapowiadającej wybory członków do danego gremium i informowania z odpowiednim wyprzedzeniem o harmonogramie wyborów. 3. Wprowadzenie zmiany w Regulaminie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej dotyczącej warunku wyboru przez sejm po raz pierwszy członków organu (art. 30 ust. 3 pkt 4), dającego marszałkowi możliwość ustalania terminu składania wniosków w czasie nie krótszym niż trzydzieści dni Również w wypadku kolejnych wyborów do Rady Mediów Narodowych, przypadających za sześć lat, i w szerszej perspektywie obejmującej wybory na inne najwyższe stanowiska w państwie dokonywane przez sejm w związku z zakończeniem kadencji zmianę przepisu Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (art. 30 ust. 3 pkt 1) dotyczącego długości terminu składania wniosków tak, aby dawał marszałkowi możliwość ustalania terminu procedury wyboru w czasie nie krótszym niż sześćdziesiąt dni przed upływem kadencji Wprowadzenie w Regulaminie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej zasady otwarcia posiedzeń komisji sejmowych opiniujących kandydatów na najwyższe stanowiska na udział obywateli i przedstawicieli organizacji pozarządowych, a także możliwości zadawania pytań przez gości obecnych na takim posiedzeniu. 6. Uwzględnienie w procedurze zgłaszania i wyboru członków Rady Mediów Narodowych przez prezydenta, zapisanej w Ustawie o Radzie Mediów Narodowych, czasu na zapoznanie się obywateli z kandydatami i możliwość przeprowadzenia otwartego wysłuchania kandydatów. 7. Przestrzeganie przez kluby opozycyjne zgłaszające kandydatów prezydentowi dobrego obyczaju przedstawiania opinii publicznej nie tylko ich nazwisk, ale także rzetelnie przygotowanych biogramów. 8. Wprowadzenie zasady publicznego wysłuchania kandydatów do Rady Mediów Narodowych (zarówno tych, których wybiera sejm, jak i tych, których wybiera prezydent) z udziałem przedstawicieli środowisk twórców, producentów radiowych i telewizyjnych, środowiska dziennikarskiego, pracowników mediów publicznych, związków zawodowych, ekspertów i widzów. 9. Wprowadzenie zasady składania przez kandydatów organom wybierającym not biograficznych według wzoru przygotowanego przez ten organ i dostosowanego do warunków zapisanych w ustawie, zawierających również dane o wykształceniu, pracy zawodowej, działalności politycznej, społecznej i eksperckiej (wraz z listą publikacji). 8 Obecnie nie ma żadnych ograniczeń czasowych dotyczących ustalania przez marszałka terminu zgłaszania w wypadku wyboru organu po raz pierwszy. 9 Obecnie wnioski składa się w terminie trzydziestu dni przed upływem kadencji. 9

10 Publikacja powstała w ramach projektu programu Odpowiedzialne Państwo Fundacji im. Stefana Batorego Monitoring kandydatów na stanowiska publiczne. Fundacja im. Stefana Batorego Teksty udostępnione na licencji Sapieżyńska 10a Creative Commons-Uznanie Warszawa autorstwa-na tych samych warunkach tel. (48-22) Polska (CC BY SA 3.0 PL) fax (48-22) batory@batory.org.pl 10