PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU ŁOSICKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ DO 2020 ROKU

Transkrypt

1 WYKONAWCA: Zarząd Powiatu Łosickiego ul. Piłsudskiego Łosice WYKONAWCA: EKO-BIT Ochrona Środowiska i Informatyka Mirosław Osowiecki ul. Gen. J. Sowińskiego 28B/ Wyszków Projekt PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU ŁOSICKIEGO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ DO 2020 ROKU Łosice, 2013 r.

2 SPIS TREŚCI: Rozdział 1. Wprowadzenie... 3 Rozdział 1.1. Cele i zakres Programu ochrony środowiska... 4 Rozdział 1.2. Funkcje Programu ochrony środowiska oraz jego harmonogram czasowy... 5 Rozdział 1.3. Metodyka opracowania programu ochrony środowiska... 6 Rozdział 1.4. Uwarunkowania wynikające z dokumentów strategicznych wyższego rzędu... 8 Rozdział 1.5. Uwarunkowania wynikające z dokumentów strategicznych wyższego rzędu Rozdział 2. Stan aktualny Rozdział 2.1. Położenie powiatu Rozdział 2.2. Środowisko przyrodnicze powiatu Rozdział 2.3. Środowisko społeczno gospodarcze powiatu Rozdział 2.4. Infrastruktura techniczna na terenie powiatu Rozdział 2.5. Ochrona przyrody Rozdział Kierunku działań i działania na poziomie powiatu Rozdział 2.6. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów Rozdział Kierunku działań i działania na poziomie powiatu Rozdział 2.7. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi Rozdział Kierunku działań i działania na poziomie powiatu Rozdział 2.8. Ochrona powierzchni ziemi Rozdział Kierunku działań i działania na poziomie powiatu Rozdział 2.9. Gospodarowanie zasobami geologicznymi Rozdział Kierunku działań i działania na poziomie powiatu Rozdział Poprawa jakości powietrza Rozdział Kierunku działań i działania na poziomie powiatu Rozdział Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych Rozdział Kierunku działań i działania na poziomie powiatu Rozdział Racjonalna gospodarka odpadami Rozdział Kierunku działań i działania na poziomie powiatu Rozdział Ochrona przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym Rozdział Kierunku działań i działania na poziomie powiatu Rozdział Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Rozdział Kierunku działań i działania na poziomie powiatu Rozdział 3. Strategia działania

3 Rozdział 3.1. Cele polityki ekologicznej powiatu Rozdział 3.2. Harmonogram realizacji działań na lata z perspektywą do 2020 roku. 71 Rozdział 4. Realizacja założeń programowych Rozdział 4.1. Mechanizmy prawno administracyjne Rozdział 4.2. Mechanizmy finansowe Rozdział 4.3. Mechanizmy realizacji programu Rozdział 5. Wytyczne do sporządzania gminnych programów ochrony środowiska Rozdział 6. Wnioski z prognozy oddziaływania na środowisko Programu ochrony środowiska dla powiatu łosickiego Rozdział 7. Materiały źródłowe

4 Rozdział 1. Wprowadzenie Ochrona środowiska naturalnego jest obowiązkiem władz publicznych i obywateli. Władze administracyjne powinny zapewnić, poprzez politykę zrównoważonego rozwoju, bezpieczeństwo ekologiczne i dostęp do zasobów nieuszczuplonych współczesnemu i przyszłemu pokoleniu. Obowiązek ten jest zapisany w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku. Uszczegółowienie zapisów Konstytucji stanowią akty prawne o samorządzie powiatowym wskazując, że powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne, w tym między innymi zadania z zakresu ochrony środowiska i przyrody. W pełni szanując zasadę zrównoważonego rozwoju, należy szukać takich kierunków rozwoju, które doprowadzą do ograniczania emisji, poszanowania energii i zasobów wodnych oraz materiałochłonności, poprawy jakości środowiska przyrodniczego, wzmocnienia struktur ekologicznych, rozwijania aktywności obywatelskiej i świadomości ekologicznej społeczeństwa. Polskie przepisy z zakresu ochrony środowiska przewidują tworzenie kilku różnych typów dokumentów strategicznych mających wpływ na los obecnych i przyszłych pokoleń. Takimi dokumentami są lub mają być: polityka ekologiczna, program ochrony środowiska oraz plan gospodarki odpadami. Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz. 150 z późn. zm.) podstawowym dokumentem dotyczącym ochrony środowiska na szczeblu krajowym jest Polityka Ekologiczna Państwa uchwalana przez Sejm na wniosek Rady Ministrów. W celu jej realizacji sporządzane są następnie programy ochrony środowiska na szczeblu województwa, powiatu i gminy. W wyniku realizacji ustawowych wymogów pierwszy Program ochrony środowiska dla powiatu łosickiego na lata został zatwierdzony przez Radę Powiatu Łosickiego Uchwałą z dnia 16 sierpnia 2004 r. nr XVII/100/04 w sprawie przyjęcia programu ochrony środowiska. Drugą edycję tego dokumentu stanowi Aktualizacja Program ochrony środowiska dla powiatu łosickiego na lata z uwzględnieniem lat przyjęty przez Radę Powiatu Łosickiego Uchwałą z dnia 29 października 2009 r. nr XLV/232/09. Zagadnienia omówione w poniższym Programie są zgodne z celami i zadaniami zawartymi w Programie Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata z uwzględnieniem perspektywy do 2018 r., który określa strategię ochrony, racjonalnego wykorzystania zasobów i poprawy standardów jakości środowiska na terenie województwa, ponadto formułuje cele i priorytety ekologiczne z wyszczególnieniem środków finansowych i zakresem działań proekologicznych. Program ten zawiera również, stosownie do zaleceń Ministra 3

5 Środowiska, wytyczne do sporządzania programów powiatowych, co ułatwia wykonanie analogicznego harmonogramu w powiatowym programie ochrony środowiska. Cele ekologiczne zawarte w programie wojewódzkim są zgodne z polityką ekologiczną państwa określoną w Polityce ekologicznej Państwa w latach z perspektywą do roku Dokument ten precyzuje sposoby osiągnięcia celów tej polityki w formie pakietów zadań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych, działań w sferze prawa, programowania, mechanizmów ekonomicznych, planowania przestrzennego, badań naukowych, kontroli, monitoringu oraz współpracy międzynarodowej. Dla ujednolicenia polityk ekologicznych państw Unii Europejskiej przyjęto czteroletnie okresy planowania wraz z przewidywaniem działań w perspektywie kolejnych czterech lat. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska powinny przyjmować analogiczne przedziały czasowe. Niniejsza aktualizacja Programu ochrony środowiska dla powiatu łosickiego zakłada realizację poszczególnych zadań priorytetowych w latach , z perspektywą do roku Niniejszy Program stanowi podstawę dla działań samorządu powiatowego w zakresie polityki ekologicznej i tworzenia innych dokumentów strategicznych, jak również gminnych programów ochrony środowiska. Obejmuje on zadania własne powiatu, zadania koordynowane oraz szczegółowe wytyczne do sporządzenia programów gminnych. Realizacja zadań w zakresie poprawy standardów jakości środowiska oraz jego ochrony będzie wymagać współpracy samorządów na różnych szczeblach i współpracy z podmiotami gospodarczymi. Niniejszy Program po zaopiniowaniu przez Zarząd Województwa Mazowieckiego oraz zaakceptowaniu przez Zarząd Powiatu Łosickiego zostanie uchwalony przez Radę Powiatu, co uczyni go aktem prawa lokalnego. Rozdział 1.1. Cele i zakres Programu ochrony środowiska Polityka ekologiczna prowadzona przez władze powiatu łosickiego w pełni wyraża się poprzez ideę ekorozwoju, widoczną w planowaniu i realizacji zadań strategicznych. Głównym celem Programu ochrony środowiska dla powiatu łosickiego, stanowiącego podstawę realizacji strategicznych działań z zakresu ochrony środowiska i gospodarki odpadami oraz będącego źródłem informacji o przyrodniczych uwarunkowaniach powiatu, jest więc wdrożenie polityki ekologicznej państwa na poziomie lokalnym. Ponadto celem Programu jest rozpoznanie stanu istniejącego i przedstawienie propozycji zadań niezbędnych do kompleksowego rozwiązania 4

6 problemów ochrony środowiska (zadania te w większości stanowią zadania własne gminy) oraz wyznaczenie hierarchii ważności poszczególnych inwestycji. Swoim zakresem poniższy Program obejmuje: aktualną sytuację społeczno gospodarczą i ekologiczną powiatu, zewnętrzne i wewnętrzne uwarunkowania rozwoju, cele ekologiczne oraz harmonogram zadań ekologicznych, a także sposoby kontroli i dokumentowania wdrażania Programu oraz finansowe aspekty jego realizacji. Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska powiatowy program ochrony środowiska uchwalany przez radę powiatu. Zawiera on działania usankcjonowane regulacjami prawnymi, odwołujące się m.in. do różnego rodzajów środków reglamentujących korzystanie ze środowiska. Rozdział 1.2. Funkcje Programu ochrony środowiska oraz jego harmonogram czasowy Główne funkcje niniejszego Programu ochrony środowiska dla powiatu łosickiego to: realizacja polityki ekologicznej państwa na obszarze powiatu, strategiczne zarządzanie powiatem w zakresie ochrony środowiska i gospodarki odpadami wdrażanie zasady zrównoważonego rozwoju, przekazanie informacji na temat zasobów środowiska przyrodniczego oraz stanu poszczególnych komponentów środowiska, przedstawienie problemów i zagrożeń ekologicznych, proponując sposoby ich rozwiązania w określonym czasie, pomoc przy konstruowaniu budżetu powiatu, organizacja systemu informacji o stanie środowiska i działaniach zmierzających do jego poprawy. Ustawa Prawo ochrony środowiska, w art. 14 ust. 2 określa, iż politykę ekologiczną przyjmuje się na cztery lata, oraz że przewiduje się w niej działania w perspektywie obejmującej kolejne cztery lata. Program ochrony środowiska dla powiatu łosickiego uwzględnia czasokres realizacji dokumentów Polityki ekologicznej Państwa w latach z perspektywą do roku 2016 (PEP) oraz Programu ochrony środowiska województwa mazowieckiego na lata z uwzględnieniem perspektywy do 2018 r. W ramach każdego celu określone zostaną zadania, które wykonywane będą w całym czasookresie obowiązywania Programu. Przy czym do każdego zadania zostały określone indywidualnie terminy realizacji. Ocena i weryfikacja realizacji zadań Programu dokonywana będzie zgodnie z wymogami ustawy co 2 lata od przyjęcia Programu, stwarzając możliwości jego weryfikacji i aktualizacji. 5

7 Rozdział 1.3. Metodyka opracowania programu ochrony środowiska Z ustawowych zapisów dotyczących programów ochrony środowiska wynika kilka ich atrybutów. Program ochrony środowiska ma charakter: obligatoryjny ustawodawca wprowadza obowiązek jego wykonania dla każdej jednostki samorządowej, strategiczny ma charakter dokumentu strategicznego i jako taki powinien być przygotowywany według odpowiedniej metodyki, spójny dokumenty niższego szczebla powinny wpisywać się w dokumenty szczebla wyższego, a wszystkie powinny służyć realizacji Polityki ekologicznej państwa, lokalny realizując Politykę ekologiczną państwa, powinien brać pod uwagę specyfikę i problemy środowiska danego regionu. Niniejszy dokument został sporządzony w układzie zbliżonym do układu Polityki ekologicznej Państwa w latach z perspektywą do roku 2016 (PEP) oraz Programu Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata z uwzględnieniem perspektywy do 2018 r. opracowań nadrzędnych względem powiatowych programów ochrony środowiska, wskazujących cele i założenia uniwersalne dla regionu Mazowsza. Ponadto podczas opracowania niniejszego dokumentu korzystano ze wskazówek zawartych w następujących publikacjach merytorycznych: Bernaciak, M. Spychała, Programowanie ochrony środowiska w gminie, Wydawnictwo SORUS, Poznań 2007 r. T. Borys, Jak budować program ekorozwoju poradnik dla gmin i organizacji pozarządowych. Agenda 21, tom 1 oraz tom IV, Warszawa Jelenia Góra 1998 r. K. Giordano, Planowanie zrównoważonego rozwoju gminy w praktyce, Wydawnictwo KUL, Lublin 2005 r. M. Kistowski, W. Staszek, Poradnik do opracowania gminnego i powiatowego programu zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska, Pomorski Urząd Wojewódzki, Gdańsk 1999 r. J. Oleńska (red.), Metodyka opracowywania powiatowych programów zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska, Wyd. Ekonomia i Środowisko, Białystok 2001 r. Wytycznych sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym (Ministerstwo Środowiska, 2002). 6

8 Niniejszy dokument podzielono na cztery główne rozdziały: Rozdział I Wprowadzenie Rozdział II Stan aktualny Rozdział III Strategia działania Rozdział IV Realizacja założeń programowych Opracowując Program przyjęto następującą kolejność działań: określenie założeń ochrony środowiska dla powiatu, które zostały przyjęte w dokumentach wyższego szczebla, krótka charakterystyka powiatu oraz ocena stanu środowiska, wyznaczenie celów i zadań krótkookresowych na lata , wyznaczenie celów i zadań długoterminowych do roku 2020, określenie sposobu finansowania zadań, określenie sposobu kontroli realizacji programu. Diagnoza stanu środowiska naturalnego powiatu łosickiego sporządzona została głównie na podstawie opracowań Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Warszawie (WIOŚ), danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), a także informacji zawartych na stronach internetowych instytucji publicznych, działających w obszarze ochrony środowiska oraz literatury fachowej. Jako punkt odniesienia dla Programu przyjęto stan środowiska na terenie Powiatu na dzień 31 grudnia 2012 r. przy wykorzystaniu dostępnych danych za okres 2013 roku. Poszczególne komponenty środowiskowe zostały opracowane kompleksowo. Oznacza to, że przy omawianiu aktualnej sytuacji w danym obszarze tematycznym, uwzględniono jednocześnie uwarunkowania wynikające z dokumentów strategicznych, dotyczące określonej dziedziny oraz najważniejsze problemy i propozycje ich rozwiązania. Na podstawie aktualnego stanu środowiska naturalnego powiatu łosickiego, a także uwarunkowań wynikających z dokumentów programowych wyznaczono kierunki działań i zaproponowano do nich działania, których wykonanie jest niezbędne, aby zachować bądź poprawić stan środowiska, wypełnić zobowiązania unijne, a tym samym poprawić jakość życia lokalnej społeczności. Dało to podstawę do wyznaczenia obszarów priorytetowych i sprecyzowania celów środowiskowych, co przedstawione zostało w części Programu dotyczącej strategii działania. 7

9 Rozdział 1.4. Uwarunkowania wynikające z dokumentów strategicznych wyższego rzędu Polityka ekologiczna powiatu powinna być całkowicie zgodna z polityką ekologiczną państwa i odzwierciedlać kierunki poprawy stanu środowiska oraz racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych sformułowane w Programie ochrony środowiska województwa mazowieckiego na lata z uwzględnieniem perspektywy do 2018 r. Dodatkowo Program ochrony środowiska dla powiatu łosickiego na lata z perspektywą do roku 2025, zwany dalej Programem, powinien być zgodny z następującymi, nadrzędnymi opracowaniami planistycznymi i programowymi: Strategia Rozwoju Kraju Narodowa Strategia Spójności Krajowego program zwiększania lesistości (aktualizacja, 2003) Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego (2004) Program Możliwości Wykorzystania Odnawialnych Źródeł Energii dla Województwa Mazowieckiego (2006) Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020 Program zwiększania lesistości dla Województwa Mazowieckiego do roku 2020 (2007) Program małej retencji dla Województwa Mazowieckiego (2008) Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego Celem głównym polityki ekologicznej państwa jest, przyjęta w Konstytucji RP, zasada zrównoważonego rozwoju. Zasada ta oznacza przyjęcie modelu rozwoju, w którym zaspokajanie bieżących potrzeb społecznych oraz potrzeb przyszłych pokoleń będzie traktowane równoprawnie i będzie udziałem wszystkich grup społecznych, a racje społeczne, ekonomiczne i ekologiczne traktować należy równorzędnie. Polityka ekologiczna Państwa na lata z perspektywą do roku 2016 (M.P nr 34, poz. 501) Polityka ekologiczna Państwa w latach z perspektywą do roku 2016 (PEP) stanowi dokument określający, na podstawie aktualnego stanu środowiska, priorytety ekologiczne oraz wskazujący kierunki działań, których realizacja pozwoli na osiągnięcie niżej wymienionych celów średniookresowych: 1) w zakresie działań systemowych: doprowadzenie do sytuacji, w której projekty dokumentów strategicznych wszystkich sektorów gospodarki będą, zgodnie z obowiązującym w tym zakresie prawem, 8

10 poddawane procedurze oceny oddziaływania na środowisko i wyniki tej oceny będą uwzględniane w ostatecznych wersjach tych dokumentów, uruchomienie takich mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadziłyby do rozwoju proekologicznej produkcji towarów oraz do świadomych postaw konsumenckich, zgodnie z zasadą rozwoju zrównoważonego, jak najszersze przystępowanie do systemu EMAS, rozpowszechnianie wiedzy wśród społeczeństwa o tym systemie i tworzenie korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji będących w systemie, podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa, a także aktywizacja mieszkańców do działań na rzecz ochrony środowiska, zwiększenie roli polskich placówek badawczych we wdrażaniu ekoinnowacji w przemyśle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska oraz doprowadzenie do zadowalającego stanu systemu monitoringu środowiska, stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody, przywrócenie właściwej roli planowania przestrzennego na obszarze całego kraju. 2) w zakresie ochrony zasobów naturalnych: zachowanie bogatej różnorodności biologicznej wraz z umożliwieniem równoważonego rozwoju gospodarczego kraju, racjonalne użytkowanie zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego, racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych, rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego, przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno błotnych przez czynniki antropogenne, rekultywacja gleb zdegradowanych i zdewastowanych, racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wodę z zasobów podziemnych oraz ochrona tych zasobów przed ilościową i jakościową degradacją. 3) w zakresie poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego: obniżenie emisji zanieczyszczeń do powietrza, zgodnie z wymogami UE, utrzymanie lub osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód do 2015 r., 9

11 dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych, racjonalne gospodarowanie odpadami, dokonanie wiarygodnej oceny narażenia społeczeństwa na ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono największe, stworzenie systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na rynek. Ze względu na charakter dokumentu wskazane cele i założenia są uniwersalne dla wszystkich regionów Polski. Dlatego też w programach ochrony środowiska doprecyzowuje się przesłanki i wytyczne PEP, zgodnie z lokalnymi uwarunkowaniami danego regionu. Strategia Rozwoju Kraju Strategia Rozwoju Kraju jest podstawowym dokumentem strategicznym na poziomie krajowym, który określa cele do osiągnięcia w obszarze rozwoju społeczno gospodarczego kraju oraz warunki, które powinny zapewnić ten rozwój. Strategia, jak i inne dokumenty o charakterze strategicznym, programowym, planistycznym, sporządzona została zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju czyli równorzędnego uwzględniania rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska. Celem strategii, która uwzględnia też cele Unii Europejskiej w zakresie zrównoważonego rozwoju, jest polepszenie jakości życia mieszkańców Polski. Jednym z pięciu priorytetów Strategii jest poprawa infrastruktury technicznej i społecznej. W ramach tego priorytetu wskazuje się na konieczność realizacji inwestycji z zakresu ochrony środowiska służących ochronie zasobów wodnych, poprawie czystości wód i powietrza, zapewniających oszczędność energii i zabezpieczających przed katastrofami naturalnymi. Ujęte w Strategii cele pozwolą na efektywne wykorzystania funduszy krajowych oraz unijnych. Strategia jest źródłem odniesienia dla innych strategii i programów krajowych (w tym do Narodowej Strategii Spójności), regionalnych i lokalnych. Narodowa Strategia Spójności NSS określa priorytety, obszary i system wdrażania funduszy unijnych takich jak: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Fundusz Spójności na lata Cel strategiczny NSS to zapewnienie warunków do wzrostu konkurencyjności gospodarki. Realizacja NSS odbywa się poprzez Programy Operacyjne (zarządzane przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego) i 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (zarządzanych przez zarządy województw). 10

12 Wśród PO wyróżnia się m.in. PO Infrastruktura i Środowisko, którego celem jest wzrost atrakcyjności inwestycyjnej regionów Polski poprzez rozwój infrastruktury przy uwzględnieniu zasad ochrony środowiska, zdrowia społeczeństwa, zachowania tożsamości kulturowej i rozwoju spójności terytorialnej. W PO Infrastruktura i Środowisko określono 7 priorytetów związanych z ochroną środowiska: 1) Gospodarka wodno ściekowa, 2) Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi, 3) Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska, 4) Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska, 5) Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych, 6) Transport przyjazny środowisku, 7) Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność energetyczna. Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020 Dokumentem nadrzędnym wytyczającym cele i kierunki działań m. in. w zakresie polityki ekologicznej (ochrony środowiska) województwa mazowieckiego jest Strategia rozwoju województwa mazowieckiego do roku W uchwalonym dokumencie znajdują się zapisy celów i kierunki działań uwzględniające, zmiany zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań rozwoju regionu, a także determinanty unijnej i krajowej polityki regionalnej. Dążenia i aspiracje władz województwa w urzeczywistnieniu nakreślonej wizji rozwoju regionu oddaje sformułowana misja strategiczna: Mazowsze jako najbardziej rozwinięty gospodarczo region w Polsce podejmuje uczestnictwo w rywalizacji z innymi rozwiniętymi regionami, poprzez eliminowanie dysproporcji rozwojowych, rozwój nowoczesnej gospodarki opartej na wiedzy oraz zapewnienie mieszkańcom Mazowsza optymalnych warunków do rozwoju jednostki, rodziny, jak i całej społeczności, przy jednoczesnym zachowaniu spójnego i zrównoważonego rozwoju. Uszczegółowienie jej istoty zawierają poszczególne cele Strategii, wyznaczające strategiczne kierunki działań. Za nadrzędny cel rozwoju Mazowsza przyjmuje się wzrost konkurencyjności gospodarki i równoważenie rozwoju społeczno gospodarczego w regionie jako podstawę poprawy jakości życia mieszkańców. Realizacja celu nadrzędnego będzie możliwa poprzez następujące trzy cele strategiczne: Budowa społeczeństwa informacyjnego i poprawa jakości życia mieszkańców województwa Zwiększanie konkurencyjności regionu w układzie międzynarodowym Poprawa spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej regionu w warunkach zrównoważonego rozwoju 11

13 Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego jest drugim podstawowym dokumentem wyznaczającym cele i kierunki rozwoju regionu w układzie przestrzennym. Zgodnie z założeniami PZPWM priorytetowym celem polityki przestrzennej Mazowsza jest stwarzanie warunków do osiągania spójności terytorialnej oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju województwa mazowieckiego, jak również do poprawy warunków życia mieszkańców oraz zwiększenia konkurencyjności regionu. Uwarunkowania wynikające z PZPWM dotyczą głównie trzech kierunków wojewódzkiej polityki przestrzennej, do których należy: Poprawa warunków funkcjonowania środowiska przyrodniczego (w odniesieniu do dwóch stref środowiska: ochrony walorów przyrodniczych i poprawy standardów środowiska), Przeciwdziałanie największym zagrożeniom (m.in. zagrożenia powodzią i zapewnienie przepływu wielkich wód, przewożenie materiałów niebezpiecznych), Rozwój ponadlokalnych systemów infrastruktury technicznej (m.in. systemy wodociągowokanalizacyjne, inwestycje w odnawialne źródła energii). Program małej retencji dla Województwa Mazowieckiego Program przedstawia wielopłaszczyznowe uwarunkowania dla rozwoju małej retencji, zawiera zestawienia danych o istniejących i planowanych obiektach służących retencji wodnej, a także systemach melioracyjnych i mokradłach. Program możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla Województwa Mazowieckiego Program stanowi istotny materiał wyjściowy do sporządzania założeń dla gminnych planów zapotrzebowania w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, do czego zobowiązuje prawo energetyczne. Program zwiększania lesistości dla województwa mazowieckiego do roku 2020 Program stanowi cenny materiał wyjściowy do rozpoznania uwarunkowań przyrodniczych i społeczno gospodarczych, nakreśla docelową wizję systemu obszarów leśnych regionu, a także wskazuje konkretną przestrzeń, w obrębie której samorządy gminne mogłyby i powinny rozważać zmiany przeznaczenia gruntów w tym kierunku. Program zwiększania lesistości jest pierwszym opracowaniem w tym zakresie w Województwie Mazowieckim. Opracowanie takiego programu na szczeblu wojewódzkim i jego wdrożenie przyczyni się do osiągnięcia wskaźnika lesistości Mazowsza do ok. 25% w 2020 r. 12

14 Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata z uwzględnieniem perspektywy do 2018 r. W Programie określono szereg zadań o charakterze priorytetowym do zrealizowania do roku Na podstawie analizy stanu aktualnego i uwarunkowań wynikających z dokumentów programowych dotyczących ochrony środowiska, w tym raportów z realizacji dotychczasowego programu ochrony środowiska województwa mazowieckiego, wyznaczonych zostało pięć obszarów priorytetowych dla Mazowsza: I. Poprawa jakości środowiska II. Racjonalne wykorzystanie zasobów naturalnych III. Ochrona przyrody IV. Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego V. Edukacja ekologiczna społeczeństwa oraz obszar działań dotyczący Zagadnień systemowych. Wymienione obszary wskazują w jakim zakresie należy zintensyfikować działania, aby osiągnąć zakładane cele środowiskowe, a tym samym poprawić jakość życia mieszkańców Mazowsza. W ramach obszarów priorytetowych wyszczególnione zostały niżej wymienione cele średniookresowe, których wykonanie będzie możliwe za pomocą realizacji działań ujętych w harmonogramie. OBSZAR PRIORYTETOWY I POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I.1. Poprawa jakości powietrza, w tym dążenie do osiągnięcia poziomu celu długoterminowego dla ozonu do 2020 r. I.2. Poprawa jakości wód I.3. Racjonalna gospodarka odpadami I.4. Ochrona powierzchni ziemi I.5. Ochrona przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym OBSZAR PRIORYTETOWY II RACJONALNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW NATURALNYCH II.1. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi II.2. Efektywne wykorzystanie energii II.3. Racjonalne gospodarowanie zasobami geologicznymi 13

15 OBSZAR PRIORYTETOWY III OCHRONA PRZYRODY III.1. Ochrona walorów przyrodniczych III.2. Zwiększenie lesistości III.3. Ochrona lasów, ze szczególnym uwzględnieniem różnorodności biologicznej OBSZAR PRIORYTETOWY IV POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO IV.1. Przeciwdziałanie poważnym awariom IV.2. Zwiększenie bezpieczeństwa transportu substancji niebezpiecznych IV.3. Ochrona przed powodzią i suszą IV.4. Ochrona przed osuwiskami IV.5. Ochrona przeciwpożarowa OBSZAR PRIORYTETOWY V EDUKACJA EKOLOGICZNA SPOŁECZEŃSTWA V.1. Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców Mazowsza V.2. Udział społeczeństwa w postępowaniach na rzecz ochrony środowiska ZAGADNIENIA SYSTEMOWE VI.1. Upowszechnienie znaczenia zarządzania środowiskowego VI.2. Zwiększenie roli placówek naukowo-badawczych Mazowsza we wdrażaniu ekoinnowacji VI.3. Egzekwowanie odpowiedzialności za szkody w środowisku Rozdział 1.5. Uwarunkowania wynikające z dokumentów strategicznych wyższego rzędu Na poziomie powiatu cele dotyczące szeroko pojętej ochrony środowiska zostały sformułowane w Planie rozwoju lokalnego powiatu łosickiego (załącznik do Uchwały Rady Powiatu Łosickiego Nr XVII/ 99/ 04 z dnia 16 sierpnia 2004 r.) w sposób następujący: Priorytet 5. Ochrona i promocja dóbr środowiska naturalnego oraz dziedzictwa kulturowego Cel 1. Poprawa jakości wód powierzchniowych. Cel 2. Zachowanie oraz podwyższenie walorów krajobrazu. Cel 3. Podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa. 14

16 Rozdział 2. Stan aktualny Biorąc pod uwagę fakt, iż niniejszy dokument stanowi aktualizację Programu ochrony środowiska dla powiatu łosickiego na lata , zawierającego szeroką charakterystykę środowiska przyrodniczego (budowa geologiczna i ukształtowanie terenu, warunki klimatyczne, zasoby glebowe, surowcowe i wodne oraz przyrodnicze i krajobrazowe) w niniejszym dokumencie skupiono się w szczególności na analizie stanu jakości powyższych zasobów przyrodniczych. Ponadto przedstawiono społeczno gospodarczą charakterystykę powiatu łosickiego oraz stopień wyposażenia jego obszaru w infrastrukturę techniczną. Rozdział 2.1. Położenie powiatu Powiat łosicki stanowi najbardziej na wschód położony powiat w województwie mazowieckim. Funkcje siedziby władz samorządowych stanowi miasto Łosice. Administracyjnie w skład powiatu łosickiego wchodzi: pięć gmin wiejskich (Platerów, Sarnaki, Stara Kornica, Huszlew, Olszanka) oraz jedna gmina miejsko wiejska (miasto i gmina Łosice). Powiat łosicki graniczy z trzema powiatami: od zachodu z powiatem siedleckim (województwo mazowieckie), od północnego wschodu z powiatem siemiatyckim (województwo podlaskie) oraz od południowego wschodu z powiatem bialskim (województwo lubelskie). 15

17 Mapa nr 1. Lokalizacja powiatu łosickiego na tle województwa mazowieckiego Źródło: Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata z uwzględnieniem perspektywy do 2018 r., Warszawa 2012 r. 16

18 Rozdział 2.2. Środowisko przyrodnicze powiatu Pod względem geograficznym powiat łosicki położony jest na granicy makroregionu Nizina Południowopodlaska, w obrębie mezoregionów: Podlaski Przełom Bugu, Wysoczyzna Siedlecka oraz Równina Łukowska. Rzeźba terenu w obrębie powiatu jest konsekwencją budowy geologicznej utworów czwartorzędowych, ukształtowanych w okresie zlodowacenia środkowo polskiego. Tereny północne powiatu charakteryzują się występowaniem stref moren czołowych. Część południowa stanowi równinną, płaską powierzchnią z małymi różnicami wysokości. Pod względem hydrograficznym powiat łosicki położony jest w zlewni Bugu. Głównymi dopływami rzeki Bug na terenie powiatu są rzeki Toczna oraz Sarenka. Według mapy obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych w Polsce (GZWP) południowa część powiatu łosickiego leży w granicach zbiornika nr 224 zwanego Subzbiornikiem Podlaskim. Główne znaczenie gospodarcze na terenie powiatu ma czwartorzędowy poziom wodonośny, występujący przeważnie na głębokości poniżej 20 m p.p.t. Na terenie powiatu łosickiego występują głównie gleby piaskowe różnych typów genetycznych oraz bielicowe i pseudobielicowe. Pod względem przydatności rolniczej wśród gruntów ornych przeważają gleby średnie o przewadze klasy bonitacyjnej IV, zaś wśród użytków zielonych gleby słabe V i VI klasy. Według danych IUNG średni wskaźnik oceny gleb użytków rolnych na terenie powiatu waha się w granicach punktów. W zakresie waloryzacji warunków przyrodniczych rolnictwa na terenie powiatu wskaźnik oceny waha się w granicach punktów. Lasy w powiecie łosickim zajmują ok. 21,0% całkowitej powierzchni powiatu, z czego ok. 52% stanowią lasy państwowe administrowane przez Nadleśnictwo Sarnaki. Najwyższy stopień lesistości charakteryzuje północno wschodnie gminy powiatu, zaś najmniejszy gminy południowo zachodnie. Lasy powiatu łosickiego występują w przeważającej części na siedliskach ubogich. Na terenie powiatu zinwentaryzowano na stępujące typy siedlisk leśnych: LMśw las mieszany świeży (46%), BMśw bór mieszany świeży (19%), Bśw bór świeży (14%), Lśw las świeży (14%), Lmw las mieszany wilgotny (2%), Lw las wilgotny (2%), BMw bór mieszany wilgotny (1%), Ol ols (1%) oraz Ojl i Lł ols jesionowy i las łęgowy (1%). 17

19 Dominującym gatunkiem lasotwórczym jest sosna (ponad 67%). Drzewostany liściaste stanowią ok. 25% powierzchni lasów, a gatunki dominujące stanowią: dąb (ok. 20%) oraz brzoza i olsza z domieszką grabu zwyczajnego i osiki. Przeciętny wiek drzewostanów na terenie powiatu wynosi ponad 50 lat. Na obszarze powiatu łosickiego zidentyfikowano występowanie takich surowców, jak: piasek, żwir, surowce ilaste, torf i kreda pisząca. Rozdział 2.3. Środowisko społeczno gospodarcze powiatu Powiat łosicki jest powiatem typowo rolniczym, na strukturę przestrzenną, którego składają się obszary zurbanizowane miasta Łosice oraz tereny wiejskie zróżnicowane pod względem zasobów i wyposażenia. Sieć osadnicza ma w głównej mierze układ pasmowo koncentryczny z wykształconym ośrodkiem regionalnym, jaki stanowi miasto Łosice. Na terenie powiatu funkcjonuje także pięć lokalnych ośrodków obsługi mieszkańców, tj. miejscowości gminne: Sarnaki, Platerów, Olszanka, Huszlew oraz Stara Kornica. Powiat łosickiego zajmuje powierzchnię ha. Zamieszkuje go mieszkańców, a gęstość zaludnienia wynosi 42,74 osoby/ km 2. Powierzchnię oraz liczbę ludności i gęstość zaludnienia gmin wchodzących w skład powiatu łosickiego przedstawia poniższa tabela nr 1. Tabela nr 1. Charakterystyka gmin powiatu łosickiego Lp. Charakterystyka Huszlew miasto Łosice gmina Olszanka Platerów Sarnaki Stara Kornica 1. powierzchnia [km 2 ] 117,71 121,21 87,58 129,49 197,3 118,84 2. ludność [osoby] gęstość zaludnienia [osób/ km 2 ] 25,76 94,12 36,4 39,91 25,9 43,0 Źródło: dane Urzędów Gmin na dzień 31 grudnia 2012 r. Pod względem użytkowania powierzchni grunty orne zajmują ok. 56% powierzchni powiatu łosickiego, zaś łąki i pastwiska nieco ponad 18%. Lasy oraz tereny leśne zajmują ok. 21% powierzchni powiatu. Poniższa tabela nr 2 przedstawia użytkowanie terenu gmin wchodzących w skład powiatu łosickiego. 18

20 Lp. Tabela nr 2. Użytkowanie terenu gmin powiatu łosickiego Gmina grunty orne Użytkowanie terenu [%] łąki i pastwiska lasy i tereny leśne pozostałe grunty 1. Huszlew 62,0 12,0 16,0 10,0 2. Łosice miasto 58,6 15,9 12,7 12,8 gmina 38,8 44,1 4,8 12,3 3. Olszanka 69,0 17,0 12,0 2,0 4. Platerów 48,1 14,2 25,5 12,2 5. Sarnaki 40,0 12,0 40,0 8,0 6. Stara Kornica 69,2 14,8 12,0 4,0 Źródło: dane Urzędów Gmin na dzień 31 grudnia 2012 r. Dominującą gałęzią gospodarki na terenie powiatu łosickiego jest rolnictwo. W strukturze zasiewów dominują zboża. Ponadto w uprawie znajdują się ziemniaki oraz kukurydza, której udział wzrasta w ostatnich latach. Istotne znaczenie mają również uprawy: pieczarek, truskawek i aronii oraz warzyw gruntowych (m.in. kalafiory i brokuły). W produkcji zwierzęcej przeważa hodowla trzody chlewnej oraz bydła. Większość firm funkcjonujących na terenie powiatu to zakłady produkcyjno handlowo usługowe, działające głównie w handlu, budownictwie, przetwórstwie przemysłowym oraz transporcie. Wśród największych zakładów wymienić należy: Zakłady Mleczarskie LAKTOPOL-A Sp. z o.o. w Łosicach, PERUN Sp. z o.o. Warszawska Fabryka Sprzętu Spawalniczego, Oddział w Łosicach, POLFER Podzespoły Indukcyjne S.A. w Woźnikach, Tłocznia Gazu w Hołowczycach, Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A., Tartak Usługowo Produkcyjny TARSKOL Skolimowski Sylwester, Korczówka Kolonia 2, Omg Sp. z o.o., Stara Kornica, Wólka Nosowska 108, POL-BRUK Paprocki Sp. z o.o., Łosice, Krynica Vitamin S.A., Fabryka Dziadkowskie Folwark 6, Kopalnia Torfu WOKAS Sp. z o.o. w Rudniku. Ze względu na niezaprzeczalne walory przyrodnicze i krajobrazowe na terenie powiatu łosickiego coraz większe znaczenie posiadają usługi okołoturystyczne, związane z rozwijającą się turystyką pobytową, agro- i ekoturystyką oraz turystyką pieszą, konną i wodną. 19

21 Rozdział 2.4. Infrastruktura techniczna na terenie powiatu Pod pojęciem infrastruktury technicznej rozumieć należy urządzenia, sieci przesyłowe i związane z nimi obiekty świadczące niezbędne i podstawowe usługi dla określonej jednostki przestrzenno gospodarczej w zakresie m.in. dostarczania ciepła, wody, usuwania ścieków i odpadów oraz transportu. Na infrastrukturę drogową powiatu łosickiego składają się: 38,2 km dróg krajowych (z 3 mostami), 49,0 km dróg wojewódzkich (z 1 mostem) oraz 368,8 km dróg powiatowych (z 16 mostami). Niestety nie wszystkie drogi na terenie powiatu posiadają dostosowane parametry techniczne do normatywu szerokości i korony drogi. Zasadniczym problemem wszystkich dróg jest ich niedostateczna nośność oraz zły stan nawierzchni lub podbudowy, wymagający ciągłej modernizacji. Charakterystykę układu komunikacyjnego gmin wchodzących w skład powiatu łosickiego prezentuje tabela nr 3. Tabela nr 3. Charakterystyka dróg publicznych w gminach powiatu łosickiego [km] Lp. Gmina Ogółem Drogi asfaltowe Drogi żwirowe Drogi nieutwardzone Pozostałe (np. betonowe) 1. Huszlew 54,7 21,6 10,3 22,8-2. Łosice 145,9 24,5 7,1 102,9 11,4 3. Olszanka 74,0 11,0-63,0-4. Platerów 117,9 13,1 15,4 84,2 5,2 5. Sarnaki 93,0 19,4 8,2 65,4-6. Stara Kornica 60,0 1,7 8,6 14,3 - Źródło: dane Urzędów Gmin na dzień 31 grudnia 2012 r. Ze względu na ochronę środowiska oraz jakość funkcjonowania lokalnych społeczności najistotniejszym elementem infrastruktury technicznej są sieci wodno kanalizacyjne, których charakterystykę prezentują poniższe tabele nr 4 i 5. Tabela nr 4. Charakterystyka sieci wodociągowej w gminach powiatu łosickiego Lp. Charakterystyka Huszlew Łosice Olszanka Platerów Sarnaki Stara Kornica 1. wskaźnik zwodociągowania [%] 98,0 83,9 99,0 96,75 97,0 81, długość czynnej sieci wodociągowej [km] liczba przyłączy wodociągowych do budynków mieszkalnych [szt.] 78, ,8 108,51 119,55 96,

22 Lp. Charakterystyka Huszlew Łosice Olszanka Platerów Sarnaki Stara Kornica 4. zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych [m 3 /mieszk./rok] 80, * 78,0 40,04 40,0 34,6 * zużycie wody na rok Źródło: dane Urzędów Gmin na dzień 31 grudnia 2012 r. Tabela nr 5. Charakterystyka sieci kanalizacyjnej w gminach powiatu łosickiego Lp. Charakterystyka Huszlew Łosice Olszanka Platerów Sarnaki Stara Kornica b.d. brak danych 1. wskaźnik skanalizowania [%] 5,0 48,8-57,43 55,0 35,9 2. długość czynnej sieci kanalizacyjnej [km] 6,61 26,5-56,85 47,57 33,3 3. liczba przyłączy kanalizacyjnych do budynków mieszkalnych [szt.] ścieki odprowadzane do kanalizacji [tys. m 3 /rok] ,2 5. ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków (w stosunku 10 b.d. - 73, do ludności ogółem) [%] 6. długość sieci kanalizacji deszczowej [km] - 4, ,7 - Źródło: dane Urzędów Gmin na dzień 31 grudnia 2012 r. Poniższa tabela nr 6 prezentuje krótką charakterystykę gminnych ujęć wody i stacji uzdatniania wody, zaś tabela nr 7 krótką charakterystykę gminnych oczyszczalni ścieków, funkcjonujących na terenie powiatu łosickiego. Tabela nr 6. Charakterystyka gminnych stacji uzdatniania wody na terenie powiatu łosickiego Lp. Nazwa ujęcia/ lokalizacja Wydajność [m 3 / dobę] Nazwa stacji uzdatniania wody/ lokalizacja Wydajność [m 3 / dobę] Gmina Huszlew 1. Huszlew 1.243,0 - - Miasto i Gmina Łosice 2. Miejskie ujęcie wody 1.400,0 Łosice, ul. Szpitalna 1.400,0 3. Wiejskie ujęcie wody 1.200,0 Biernaty 1.200,0 4. Wiejskie ujęcie wody 1.000,0 Chotycze 1.000,0 Gmina Olszanka 5. Próchenki 500, Stare Łepki 280,0 Stare Łepki 15,0 21

23 Lp. Nazwa ujęcia/ lokalizacja Wydajność [m 3 / dobę] Nazwa stacji uzdatniania wody/ lokalizacja Wydajność [m 3 / dobę] Gmina Olszanka 7. Olszanka 220,0 Olszanka 15,0 Gmina Platerów 8. Platerów (2 studnie) 20,0/ 64,0 Platerów 857,0 9. Mężenin (2 studnie) 24,0/ 38,0 Mężenin 273,2 10. Hruszniew Kolonia (2 studnie) 54,0/ 54,0 Hruszniew Kolonia 238,0 11. Czuchów (2 studnie) 24,0/ 38,0 Czuchów 969,0 Gmina Sarnaki 12. Chybów 350, Zabuże 1.150,0 Hołowczyce 1.150,0 Gmina Stara Kornica 14. Stara Kornica 1.200,0 Stara Kornica 300,0 15. Wólka Nosowska 462,0 Wólka Nosowska 300,0 Źródło: dane Urzędów Gmin na dzień 31 grudnia 2012 r. Tabela nr 7. Charakterystyka oczyszczalni ścieków komunalnych na terenie gmin powiatu Lp. Miejsce lokalizacji łosickiego Rok uruchomienia Przepustowość średnia [m 3 / d] RLM Gmina Huszlew 1. Huszlew , Miasto i Gmina Łosice 2. Łosice, ul. Białostocka * Gmina Platerów 3. Hruszniew Kolonia Kisielew Rusków Gmina Sarnaki 6. Sarnaki, ul. 3 Maja 4a Serpelice Klimczyce Gmina Stara Kornica 9. Stara Kornica * - data uruchomienia po modernizacji Źródło: dane Urzędów Gmin na dzień 31 grudnia 2012 r. Powyższe oczyszczalnie pracują ze sprawnością pozwalającą osiągnąć dla odprowadzanych do środowiska ścieków normy jakości wynikające z zapisów Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 137, poz. 984 z późn. zm.). 22

24 Ponadto na terenie powiatu funkcjonują coraz liczniejsze przydomowe oczyszczalnie ścieków. Ich ilość w poszczególnych gminach prezentuje się w następująco: Huszlew 6 szt., Łosice 4 szt., Olszanka 195 szt., Platerów 39 szt., Sarnaki 43 szt., Stara Kornica 144 szt. Obecnie na terenie powiatu łosickiego posiadają lokalizację dwa składowiska odpadów komunalnych. Jedno w m. Łosice, zarządzane przez Związek Komunalny Nieskażone środowisko, pełniące obecnie funkcję instalacji zastępczej w regionie ostrołęcko siedleckim oraz gminne składowisko odpadów komunalnych w m. Stara Kornica, zarządzane przez Gminę i przewidziane do zamknięcia najpóźniej w 2014 r. Poniżej przedstawiono listę podmiotów gospodarczych posiadających zezwolenie na zbieranie i transport odpadów komunalnych na terenie gmin powiatu łosickiego: 1) Gmina Huszlew MPO Sp. z o.o. w Białymstoku, ul. 27 Lipca 62, Białystok MPK Sp. z o.o., ul. Kołobrzeska 5, Ostrołęka PPUH Czyścioch Sp. z o.o., ul. Kleeberga 20, Białystok Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Czyścioch Bis Sp. z o.o., ul. Mjr Hubala 18, Suwałki Ekolider Jarosław Wyglądała, Lucin 4, Garwolin Związek Komunalny Nieskażone środowisko, ul. Ekologiczna 5, Łosice REMONDIS Sp. z o.o., ul. Zawodzie 16, Warszawa KOM-GAZ Sp. z o.o., ul. Białostocka 37, Łosice EKOPARTNER Jacek Suchecki i wspólnicy Sp. J., ul. Kleeberga 20, Białystok PUK SERWIS Sp. z o.o., ul. Brzeska 110, Siedlce 2) Miasto i Gmina Łosice: MPO Sp. z o.o. w Białymstoku, ul. 27 Lipca 62, Białystok MPK Sp. z o.o., ul. Kołobrzeska 5, Ostrołęka PUK SERWIS Sp. z o.o., ul. Brzeska 110, Siedlce PPUH Czyścioch Sp. z o.o., ul. Kleeberga 20, Białystok Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Czyścioch Bis Sp. z o.o., ul. Mjr Hubala 18, Suwałki Ekolider Jarosław Wyglądała, Lucin 4, Garwolin Związek Komunalny Nieskażone środowisko, ul. Ekologiczna 5, Łosice REMONDIS Sp. z o.o., ul. Zawodzie 16, Warszawa KOM-GAZ Sp. z o.o., ul. Białostocka 37, Łosice 23

25 EKOPARTNER Jacek Suchecki i wspólnicy Sp. J., ul. Kleeberga 20, Białystok 3) Gmina Olszanka: Związek Komunalny Nieskażone środowisko, ul. Ekologiczna 5, Łosice KOM-GAZ Sp. z o.o., ul. Białostocka 37, Łosice MPO Sp. z o.o. w Białymstoku, ul. 27 Lipca 62, Białystok MPK Sp. z o.o., ul. Kołobrzeska 5, Ostrołęka PPUH Czyścioch Sp. z o.o., ul. Kleeberga 20, Białystok Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Czyścioch Bis Sp. z o.o., ul. Mjr Hubala 18, Suwałki Ekolider Jarosław Wyglądała, Lucin 4, Garwolin REMONDIS Sp. z o.o., ul. Zawodzie 16, Warszawa 4) Gmina Platerów: MPO Sp. z o.o. w Białymstoku, ul. 27 Lipca 62, Białystok MPK Sp. z o.o., ul. Kołobrzeska 5, Ostrołęka PPUH Czyścioch Sp. z o.o., ul. Kleeberga 20, Białystok Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Czyścioch Bis Sp. z o.o., ul. Mjr Hubala 18, Suwałki Ekolider Jarosław Wyglądała, Lucin 4, Garwolin REMONDIS Sp. z o.o., ul. Zawodzie 16, Warszawa KOM-GAZ Sp. z o.o., ul. Białostocka 37, Łosice EKOPARTNER Jacek Suchecki i wspólnicy Sp. J., ul. Kleeberga 20, Białystok 5) Gmina Sarnaki: MPO Sp. z o.o. w Białymstoku, ul. 27 Lipca 62, Białystok MPK Sp. z o.o., ul. Kołobrzeska 5, Ostrołęka Przedsiębiorstwo Wielobranżowe Komunalik Sp. z o.o., ul. Aleja Jana Pawła II 33, Biała Podlaska PPUH Czyścioch Sp. z o.o., ul. Kleeberga 20, Białystok Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych Czyścioch Bis Sp. z o.o., ul. Mjr Hubala 18, Suwałki Ekolider Jarosław Wyglądała, Lucin 4, Garwolin W poniższej tabeli nr 8 przedstawiono rodzaje i ilości odpadów zebrane na terenie poszczególnych gminy w roku 2012 r. 24

26 Tabela nr 8. Rodzaje odpadów komunalnych zebrane na terenie powiatu łosickiego w 2012 r. Gmina Huszlew Miasto i Gmina Łosice Olszanka Nazwa i kod odpadu zebranego na terenie gminy niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne Masa [Mg/rok] odpady wielkogabarytowe 1, urządzenia zawierające freon 0, zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w i zawierające niebezpieczne składniki zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w , i Miejsce unieszkodliwiania 229,0 Związek Komunalny Nieskażone środowisko w Łosicach 1,4 0, opakowania ze szkła 10, opakowania z tworzyw sztucznych 0,6 0,4 0,5 0, opakowania z papieru i tektury 2,0 Polska Korporacja Recyklingu Sp. z o.o., ul. Metalurgiczna 17D Lublin KRYNICKI RECYKLING S.A. ul. Iwaszkiewicza 48/23, Olsztyn PPHU KORNEX, Korzeniów 80, Ułęż FHU ATUS Barnaś Leszek, Sadkowa Góra 12, Borowa IMP POLOWAT Sp. z o.o. ul. Lotnicza 4, Łęczyca IMP POLOWAT Sp. z o.o. ul. Konwojowa 96, Bielsko Biała STORA ENSO POLAND S.A. ul. I AWP 21, Ostrołęka skratki 0,89 Zakład Usług Komunalnych BŁYSK osad prasowany 0,76 Sp. z o.o. w Otwocku, ul. Piastowa inne odpady nieulegające biodegradacji niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 5, , odpady wielkogabarytowe 6, metale 2, urządzenia zawierające freon 1, zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w i zawierające niebezpieczne składniki zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w , i ,7 0, opakowania ze szkła 44, opakowania z tworzyw sztucznych 7, opakowania z metali 0, opakowania z papieru i tektury 8, niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne odpady wielkogabarytowe 1,7 brak danych 274,3 Związek Komunalny Nieskażone środowisko w Łosicach 25

27 Gmina Olszanka Platerów Stara Kornica Nazwa i kod odpadu zebranego na terenie gminy Masa [Mg/rok] urządzenia zawierające freon 0, zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w i zawierające niebezpieczne składniki zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w , i ,4 0, opakowania ze szkła 10, opakowania z tworzyw sztucznych 0,2 0,4 1,0 0, opakowania z papieru i tektury 1, niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 359, odpady wielkogabarytowe 3, inne odpady nieulegające biodegradacji 6, opakowania ze szkła 21, urządzenia zawierające freon 0, zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w i zawierające niebezpieczne składniki zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w , i opakowania z tworzyw sztucznych 2,7 0,2 1,5 1,4 0, opakowania z papieru i tektury 3,8 Miejsce unieszkodliwiania Polska Korporacja Recyklingu Sp. z o.o., ul. Metalurgiczna 17D Lublin KRYNICKI RECYKLING S.A. ul. Iwaszkiewicza 48/23, Olsztyn FHU ATUS Barnaś Leszek, Sadkowa Góra 12, Borowa IMP POLOWAT Sp. z o.o. ul. Lotnicza 4, Łęczyca PPHU KORNEX, Korzeniów 80, Ułęż IMP POLOWAT Sp. z o.o. ul. Konwojowa 96, Bielsko Biała STORA ENSO POLAND S.A. ul. I AWP 21, Ostrołęka Związek Komunalny Nieskażone środowisko w Łosicach KRYNICKI RECYKLING S.A. ul. Iwaszkiewicza 48/23, Olsztyn Polska Korporacja Recyklingu Sp. z o.o., ul. Metalurgiczna 17D Lublin IMP POLOWAT Sp. z o.o. ul. Lotnicza 4, Łęczyca PPHU KORNEX, Korzeniów 80, Ułęż IMP POLOWAT Sp. z o.o. ul. Konwojowa 96, Bielsko Biała STORA ENSO POLAND S.A. ul. I AWP 21, Ostrołęka opakowania z papieru i tektury 0,9 PPHU PAP TRANS s.j., opakowania z tworzyw sztucznych 0,5 ul. Karowa 38 a, Siedlce opakowania ze szkła 22,2 KRYNICKI RECYKLING S.A. ul. Iwaszkiewicza 48/23, Olsztyn 26

28 Gmina Stara Kornica Sarnaki Nazwa i kod odpadu zebranego na terenie gminy Masa [Mg/rok] urządzenia zawierające freon 0, zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w i zawierające niebezpieczne składniki niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 0,7 156,2 979, opakowania z papieru i tektury 4, opakowania ze szkła 21, opakowania z tworzyw sztucznych 3, odpady wielkogabarytowe 3, zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne inne niż wymienione w i zawierające niebezpieczne składniki baterie i akumulatory inne niż wymienione w ustabilizowane komunalne osady ściekowe 4,0 0,2 31, skratki 3,0 Miejsce unieszkodliwiania Związek Komunalny Nieskażone środowisko w Łosicach Związek Komunalny Nieskażone środowisko w Łosicach wykorzystywane na terenie oczyszczalni ścieków EKO ERDE Sp. z o.o., ul. Lisa Kuli 25, Marki Źródło: dane Urzędów Gmin na dzień 31 grudnia 2012 r. Rozdział 2.5. Ochrona przyrody Powiat łosicki charakteryzuje wysoki odsetek obszarów cennych przyrodniczo, chronionych na podstawie zapisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz z późn. zm.). Na terenie powiatu łosickiego występują następujące formy ochrony przyrody: pomniki przyrody (tabela nr 9), użytki ekologiczne (tabela nr 10), parki krajobrazowe (tabela nr 11), rezerwaty przyrody (tabela nr 12) oraz obszary NATURA 2000 (tabele nr 14 i 15). W granicach administracyjnych powiatu nie występują: parki narodowe oraz zespoły przyrodniczo krajobrazowe. Tabela nr 9. Pomniki przyrody na terenie powiatu łosickiego Lp. Położenie Typ pomnika 1. Gmina Huszlew 2. Miasto i Gmina Łosice świerk pospolity (2 szt.), lipa drobnolistna (2 szt.), wiąz szypułkowy (1 szt.), sosna pospolita (1 szt.), głaz narzutowy granit (1 szt.) jesion wyniosły (8 szt.), wiąz szypułkowy (2 szt.), klon pospolity (4 szt.) 27

29 Lp. Położenie Typ pomnika 3. Olszanka głaz narzutowy granit (1 szt.) 4. Platerów lipa drobnolistna (99 szt.), głaz narzutowy gnejs (2 szt.), dąb szypułkowy (29 szt.), jesion wyniosły (1 szt.), kasztanowiec biały (1 szt.) 5. Sarnaki lipa drobnolistna (43 szt.), dąb szypułkowy (24 szt.), jałowiec pospolity (1 szt.), topola biała (2 szt.), sosna pospolita (1 szt.), głaz narzutowy granit (3 szt.), jesion wyniosły (2 szt.), wiąz szypułkowy (1 szt.), stanowisko tajęży jednostronnej (1 szt.) 6. Stara Kornica jesion wyniosły (2 szt.), lipa drobnolistna (2 szt.) Źródło: Rozporządzenie nr 9 Wojewody Mazowieckiego z dnia 2 marca 2009 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody położonych na terenie powiatu łosickiego (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 36, poz. 863) Szczegółową charakterystykę wymienionych powyżej pomników przyrody prezentuje załącznik nr 2 do niniejszego dokumentu. Tabela nr 10. Ogólna charakterystyka użytków ekologicznych na terenie powiatu łosickiego Lp. Gmina Powierzchnia [ha] Szczególny cel ochrony 1. 29,56 śródleśne bagno 2. 4,77 śródleśne bagno Platerów 3. 2,25 śródleśne bagno 4. 27,26 zadrzewienia śródpolne 5. 4,84 śródleśne bagno 6. Sarnaki 0,49 śródleśne bagno 7. 0,52 śródleśne bagno 8. Stara Kornica 1,43 śródleśne bagno 9. Łosice 2,61 zespoły zbiorowisk roślin łąkowych ostrożenia łąkowego, sitowia leśnego, zespół szuwaru niskiego budowanego przez turzycę sztywną, szpaler starych wierzb, których obecność podnosi walory krajobrazowe a tym samym wzbogaca bioróżnorodność terenu, środowisko występowania rzadkich w Polsce motyli łąkowych: czerwończyka większego i czerwończyka fioletka 10. Łosice 11 Huszlew 3,24 śródleśne bagno 12. Sarnaki 0,87 skarpa nadbużańska Źródło: Uchwała Nr XXVI/182/2000 Rady Miasta i Gminy Łosice z dnia 30 października w sprawie uznania za użytek ekologiczny terenu łąki w dolinie Tocznej, po lewej stronie rzeki, na obszarze miasta Łosice oraz Rozporządzenie Nr 72 Wojewody Mazowieckiego z dnia 08 lipca 2005 r. w sprawie użytków ekologicznych (Dz. Urz. Woj. Maz r. Nr 175, poz. 5572) oraz Rozporządzenie Nr 35 Wojewody Mazowieckiego z dnia 13 lipca 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie użytków ekologicznych (Dz. Urz. Woj. Maz r. Nr 138, poz. 3651) 28

30 Tabela nr 11. Ogólna charakterystyka parków krajobrazowych na terenie powiatu łosickiego Nazwa Park Krajobrazowy Podlaski Przełom Bugu Nadbużański Park Krajobrazowy Data utworzenia r r. Powierzchnia całkowita park , ,7 [ha] Powierzchnia parku na terenie ,0 34,0 powiatu [ha] Powierzchnia otuliny [ha] 7.909, ,2 Akt prawny obowiązujący Rozporządzenie Nr 57 Wojewody Mazowieckiego z dnia 20 maja 2005 r. w sprawie Parku Krajobrazowego Podlaski Przełom Bugu w części położonej w województwie mazowieckim (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 120, poz. 3563) Plan ochrony - Opis formy ochrony przyrody Rozporządzenie Nr 3 Wojewody Mazowieckiego z dnia r. w sprawie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 75, poz. 1701); Rozporządzenie Nr 58 Wojewody Mazowieckiego z dnia r. zmieniające rozporządzenie w sprawie Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 136, poz. 4208) Rozporządzenie Nr 20 Wojewody Mazowieckiego z dnia r. w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 172, poz. 6757); Rozporządzenie Nr 2 Wojewody Mazowieckiego z dnia r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego (Dz. Urz. Woj. Maz. Nr 35, poz. 698) Gmina Platerów, Sarnaki, Łosice Platerów obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju Ochrona międzynarodowa Dolina Dolnego Bugu PLB Ostoja Nadbużańska PLH obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju Dolina Dolnego Bugu PLB Ostoja Nadbużańska PLH Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie 29

31 Tabela nr 12. Ogólna charakterystyka rezerwatów przyrody na terenie powiatu łosickiego Lp. Nazwa rezerwatu Położenie (gmina) Powierzchnia [ha] Rodzaj i typ rezerwatu/ Główny typ ekosystemu Data utworzenia/ Akty uznania rezerwatu Przedmiot ochrony 1. Kózki Sarnaki 86,12 faunistyczny 2. Mierzwice Sarnaki 12,9822 florystyczny/ leśne i borowe 3. Zabuże Sarnaki 33,15 leśny r./ Rozporządzenie nr 12 Wojewody Mazowieckiego z dn r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody r./ Zarządzenie Nr 15 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie z dn r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody "Mierzwice r./ Zarządzenie Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dn r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody Celem ochrony jest zabezpieczenie środowiska bytowania oraz stanowisk lęgowych gatunków ptaków charakterystycznych dla doliny rzeki Bug oraz nadrzecznych plaż, muraw i starorzeczy Celem ochrony jest zachowanie stanowiska roślinności kserotermicznej oraz otaczającego fragmentu lasu liściastego z licznymi stanowiskami chronionych i zagrożonych gatunków roślin Celem ochrony jest zachowanie starodrzewu dębowego pochodzenia naturalnego, występującego w zespole o charakterze grądu, interesujących form geomorfologicznych oraz stanowisk wielu gatunków roślin rzadkich i chronionych, jak też bogatej awifauny Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie Na terenie powiatu łosickiego projektuje się utworzenie czterech kolejnych rezerwatów przyrody. Poniższa tabela nr 13 przedstawia ich ogólną charakterystykę. Tabela nr 13. Ogólna charakterystyka projektowanych rezerwatów przyrody na terenie powiatu łosickiego Lp. Nazwa rezerwatu Położenie (gmina) Powierzchnia [ha] Typ rezerwatu Przedmiot ochrony 1. Krostowiec Platerów 380,0 krajobrazowy dolina Bugu oraz taras nadzalewowy ze zróżnicowaną szatą roślinną: zbiorowiska wodne, nadwodne i szuwarowe, łąkowe, murawowe, leśne oraz torfowiskowe 30

32 Lp. Nazwa rezerwatu Położenie (gmina) Powierzchnia [ha] Typ rezerwatu Przedmiot ochrony 2. Kisielecczyzna Platerów 155,71 leśny 3. Trojan Sarnaki 280,0 krajobrazowy 4. Cypel Sarnaki 93,13 krajobrazowy wielogatunkowy las liściasty i mieszany z dobrze zachowaną strukturą i bogatym składem florystycznym. Dominujące zbiorowiska roślinne to żyzny grąd lipowo grabowy zachowanie zróżnicowanych zbiorowisk roślinnych odznaczających się wysokim stopniem naturalności oraz bogatej flory i fauny z obecnością wielu gatunków rzadkich i chronionych fragment doliny Bugu z dobrze zachowanymi łąkami i starorzeczami oraz murawami piaskowymi Źródło: Na terenie powiatu łosickiego, w Gminie Sarnaki, przy ścieżce przyrodniczo leśnej położonej w pobliżu rezerwatu przyrody Zabuże znajduje się stanowisko dokumentacyjne przyrody nieożywionej pod nazwą Wychodnia głazów Mierzwice, utworzone r. Obejmuje ono obszar ok. 5,73 ha, na którym grupowo lub pojedynczo zachowały się wychodnie granitowych głazów narzutowych w ilości ok. 100 sztuk, o obwodach wielkości od 50 do 230 cm. Także na terenie gminy Sarnaki znajduje się gniazdo orlika krzykliwego, objęte ochroną strefową. Na terenie powiatu łosickiego, na terenie Gminy Platerów, lokalizację posiada również Nadbużański Obszar Chronionego Krajobrazu, utworzony 10 czerwca 1998 r. Rozporządzeniem Nr 15 Wojewody Mazowieckiego z dnia 15 kwietnia 2005 r. w sprawie Nadbużańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (Dz. Urz. Woj. Maz r. Nr 91, po. 2447). Jego całkowita powierzchnia wynosi ,0 ha i obejmuje on tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowy ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem, a także pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych. Na terenie powiatu łosickiego zinwentaryzowano występowanie trzech obszarów NATURA 2000: Obszar Specjalnej Ochrony Dolina Dolnego Bugu PLB140002, Obszar Specjalnej Ochrony Dolina Liwca PLB oraz Specjalny Obszar Ochrony Ostoja 31

33 Nadbużańska PLH Poniżej przedstawiono krótką charakterystykę powyższych obszarów oraz ich powierzchnię na terenie poszczególnych gmin powiatu łosickiego (tabele nr 14 oraz nr 15). Tabela nr 14. Obszary specjalnej ochrony ptaków na terenie powiatu łosickiego Obszar NATURA 2000 Huszlew Łosice Olszanka Platerów Sarnaki Stara Kornica powierzchnia [ha] Dolina Dolnego Bugu (PLB140001) , ,9 - Dolina Liwca (PLB140002) , Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. Nr 25, poz. 133 z późn. zm.) Tabela nr 15. Specjalne obszary ochrony siedliskowej na terenie powiatu łosickiego Obszar Gmina Powierzchnia [ha] PLH Ostoja Nadbużańska PLH Ostoja Nadliwiecka Sarnaki 3.308,6 Platerów 3.259,2 Olszanka 189,0 Typy występujących siedlisk nadrzeczne zarośla wierzbowe, starorzecza i inne naturalne zbiorniki wodne, wydmy śródlądowe z murawami szczotlichowymi zalewane muliste brzegi rzek cenny jest kompleks nadrzecznych lasów o zachowanym naturalnym charakterze oraz szereg zbiorowisk łąkowych i związanych z siedliskami wilgotnymi, typowo wykształconych na dużych powierzchniach Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie mazowieckiego. Poniżej przedstawiono mapę (nr 2) obszarów NATURA 2000 na terenie województwa 32

34 Mapa nr 2. Lokalizacja obszarów NATURA 2000 na terenie województwa mazowieckiego Źródło: Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata z uwzględnieniem perspektywy do 2018 r., Warszawa 2012 r. 33

35 Rozdział Kierunku działań i działania na poziomie powiatu Występujące na terenie powiatu łosickiego obszary chronione charakteryzują się wysoką wartością przyrodniczą i jednocześnie stanowią ostoję dla różnych gatunków roślin i zwierząt. Z tego też względu konieczne jest stworzenie i utrzymanie warunków korzystnych do ich rozwoju. W Programie Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata z uwzględnieniem perspektywy do 2018 r. sformułowano określone kierunki działań i działania istotne z punktu widzenia ochrony przyrody, które w niniejszym dokumencie zostały przeniesione na grunt powiatu łosickiego: 1) Ochrona, rozwój i uporządkowanie systemu obszarów chronionych: budowanie i aktualizacja baz danych z zakresu ochrony przyrody, kontynuacja tworzenia sieci obszarów chronionych uwzględniająca utworzenie nowych parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu, rezerwatów przyrody oraz form mniejszych tj.: zespoły przyrodniczo krajobrazowe, użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne, odtwarzanie naturalnych terenów zalewowych, 2) Ochrona gatunkowa: czynna ochrona wybranych gatunków chronionych ze szczególnym uwzględnieniem gatunków zagrożonych, przywracanie właściwego stanu siedlisk przyrodniczych i ostoi gatunków na obszarach chronionych z zachowaniem zagrożonych wygięciem gatunków oraz różnorodności genetycznej, 3) Udrażnianie, kształtowanie, odtwarzanie korytarzy ekologicznych (leśnych, rzecznych) umożliwiających przemieszczanie się zwierząt i funkcjonowanie populacji: tworzenie przejść umożliwiających migrację zwierząt przy drogach przecinających korytarze ekologiczne, budowa urządzeń udrażniających rzeki i potoki, 4) Ochrona i rozwój zieleni na terenach zurbanizowanych: budowa, modernizacja i pielęgnacja parków i skwerów, utrzymanie terenów zieleni przy drogach gminnych, powiatowych, wojewódzkich, krajowych i osiedlowych, systematyczna pielęgnacja pomników przyrody, ograniczenie zmiany przeznaczenia gruntów leśnych na cele nieleśne na terenach zurbanizowanych, a w szczególności aglomeracjach miejskich, 34

36 5) Kształtowanie i promocja postaw prośrodowiskowych: prowadzenie działań związanych z edukacją przyrodniczo leśną ze szczególnym uwzględnieniem zwiększenia świadomości społeczeństwa w zakresie potrzeb i właściwych metod ochrony przyrody, promowanie w lokalnych społecznościach poczucia dumy i odpowiedzialności za środowisko przyrodnicze. Rozdział 2.6. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów Lasy w powiecie łosickim zajmują ok. 18% całkowitej powierzchni powiatu, z czego ok. 52% stanowią lasy państwowe administrowane przez Nadleśnictwo Sarnaki. Najwyższy stopień lesistości charakteryzuje północno wschodnie gminy powiatu, zaś najmniejszy gminy południowo zachodnie. Na terenie powiatu przeważają typowe lasy gospodarcze o niezgodnym układzie gatunkowym z siedliskiem i niezbyt wysokich zasobach biomasy (to ze względu na słabe gleby i mniej korzystne warunki klimatyczno wodne). Szczególnie niskie oceny bonitacyjne dotyczą lasów będących własnością prywatną. W obrębie lasów powiatu łosickiego występują lasy pełniące funkcje glebochronne i wodochronne. Na obszarze powiatu łosickiego nie posiadają lokalizacji Leśne Kompleksy Promocyjne. Według Krajowego Programu Zwiększania Lesistości lesistość kraju do roku 2020 ma wzrosnąć do 30%. W przyjętym przez Samorząd Województwa Mazowieckiego Programie zwiększania lesistości dla Województwa Mazowieckiego do roku 2020 określono skalę zalesień w powiecie łosickiego na 558 ha. Rozdział Kierunku działań i działania na poziomie powiatu W celu zachowania dobrego stanu lasu konieczne jest prowadzenie zrównoważonej wielofunkcyjnej gospodarki leśnej, czyli wykonywanie zadań zmierzających do ukształtowania struktury lasów i ich wykorzystania w sposób i tempie zapewniającym trwałe zachowanie ich bogactwa biologicznego. 1) Realizacja założeń Programu zwiększenia lesistości dla Województwa Mazowieckiego do 2020 roku: zalesianie terenów z uwzględnieniem warunków przyrodniczo krajobrazowych i potrzeb różnorodności biologicznej, odbudowa powierzchni zniszczonej przez huragany i pożary, 35

37 uporządkowanie ewidencji gruntów zalesionych, regulacja stanu posiadania działek leśnych (wszystkich form własności) poprzez wykup i wymianę gruntów, przeznaczanie nowych terenów pod zalesienia i ograniczanie wylesień poprzez odpowiednie zapisy w planach zagospodarowania przestrzennego 2) Rozwój różnorodności biologicznej w lasach na różnych poziomach jej funkcjonowania: ochrona i utrzymanie cennych, naturalnych siedlisk bagiennych i podmokłych, zwiększenie różnorodności genetycznej i gatunkowej biocenoz leśnych (selekcja, szkółkarstwo, odnowienia naturalne, przebudowa drzewostanów i in.) 3) Ochrona lasów przed nadmierną presją turystów na terenach cennych przyrodniczo: budowa lub modernizacja malej infrastruktury służącej zabezpieczeniu obszarów cennych przyrodniczo przed nadmierną presją turystów 4) Ochrona lasów przed pożarami: monitoring terenów szczególnie zagrożonych pożarami, w tym zakup sprzętu, propagowanie zasad przeciwdziałania zagrożeniom pożarowym w lasach, budowa i modernizacja dróg przeciwpożarowych, modernizacja wyposażenia jednostek straży pożarnych 5) Eliminacja praktyk nielegalnego składowania odpadów: realizacja Programu Czyste lasy na Mazowszu Rozdział 2.7. Racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi Pod pojęciem zasobów wodnych rozumieć należy wody śródlądowe powierzchniowe i podziemne, znajdujące się w obrębie danego dorzecza. Zasoby wód powierzchniowych powiatu łosickiego stanowią zasadniczo wody płynące i ich starorzecza (wchodzące w skład zlewiska Wisły). Główne zasoby stanowi rzeka Bug z dopływami rzeką Toczną i Sarenka. Uzupełnieniem zasobów są mniejsze cieki powierzchniowe (charakterystykę przedstawia tabela nr 16), w tym także rowy melioracyjne. 36

38 Lp. Tabela nr 16. Charakterystyka cieków wodnych powiatu łosickiego Nazwa rzeki Długość rzeki [km] Odcinek rzeki w powiecie [km] Odcinek uregulowany [km] Odcinek nieuregulowany [km] 1. Złota Krzywula 17,17 7,70 24,87 17,17-2. Piszczanka 8,47 12,10 19,02 8,47-3. Litewnik 13,07 0,00 13,70 13,07-4. Klukówka 10,57 23,83 34,40 10,57-5. Sarenka 10,46 0,00 10,46 7,17 3,29 6. Kałuża 13,50 0,00 13,50 6,47 7,03 7. Walim 10,72 5,55 16,27 10,72-8. Toczna 30,74 10,0 40,74 29,24 1,50 9. Czyżówka 7,70 17, ,0 1,70 Razem: 122,4-108,88 13,52 Źródło: Program ochrony środowiska dla powiatu łosickiego na lata , Łosice 2004 r. Istotny element zasobów wodnych na terenie powiatu łosickiego stanowi także szereg naturalnych zbiorników i oczek wodnych, wypełniających zagłębienia terenu. Najwięcej z nich znajduje się w dolinie Bugu, gdzie mają również charakter starorzeczy. Oczka wodne występują także w obrębie lasów na siedliskach wilgotnych oraz na terenach bagnisk śródleśnych, które w większości zostały objęte ochroną prawną, jako użytki ekologiczne. Zbiorniki te stanowią cenny element krajobrazu powiatu, ale przede wszystkim ważne rezerwuary zasobów wodnych. Według mapy obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych w Polsce (GZWP) południowa część powiatu łosickiego leży w granicach zbiornika nr 224 zwanego Subzbiornikiem Podlasie. Główne znaczenie gospodarcze na terenie powiatu ma czwartorzędowy poziom wodonośny, występujący przeważnie na głębokości poniżej 20 m p.p.t. (wg Kleczkowskiego). W północnej części powiatu główne użytkowe poziomy wodonośne występują w czwartorzędowych piaskach i żwirach, na głębokości m. Wydajności potencjalne pojedynczych otworów studziennych mieszczą się w przedziale m 3 /h. Także w południowej części powiatu główne użytkowe poziomy wodonośne występują w czwartorzędowych piaskach i żwirach. Miąższość poszczególnych czwartorzędowych serii wodonośnych zmienia się w przedziale od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów, rzadziej ponad 20 m. Wodonośne utwory czwartorzędu występują zwykle na głębokości m, miejscami do 80 m. Wydajności potencjalne pojedynczych otworów studziennych to także m 3 /h. Wody podziemne w obrębie omawianego regionu występują podrzędnie także w drobnych i mułkowatych piaskach trzeciorzędu, na głębokości poniżej 100 m. 37

39 Mapa nr 3. Główne zbiorniki wód podziemnych na terenie województwa mazowieckiego Źródło: Program małej retencji dla województwa mazowieckiego, 2008 r. Na obszarze powiatu łosickiego, występuje zagrożenie powodziowe, związane z obecnością rzek dotyczy to głównie rzeki Bug. Występujące na terenie powiatu wezbrania powodziowe zaliczane są do powodzi opadowych oraz roztopowo zatorowych, przede wszystkim na rzece Bug. Zjawiska powodziowe występują na przełomie okresu zimowego i wiosennego, tj. od marca do połowy kwietnia (zagrożenia roztopowe i zatorowe spowodowane przez szybko topniejące śniegi oraz nasilające się zjawiska lodowe w rzekach) oraz w okresie letnim, na przełomie czerwca i lipca (spowodowane przez ulewne deszcze). 38

40 Poniżej przedstawiono mapę obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi na terenie województwa mazowieckiego. Mapa nr 4. Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi na terenie województwa mazowieckiego Źródło: Program małej retencji dla województwa mazowieckiego, 2008 r. 39

41 Rozdział Kierunku działań i działania na poziomie powiatu 1) Zmniejszenie deficytu wód powierzchniowych i podziemnych: monitorowanie i ochrona ekosystemów zależnych od wód, racjonalne wykorzystanie wód podziemnych na cele komunalne i przemysłowe, realizacja i monitoring Programu małej retencji dla Województwa Mazowieckiego realizacja przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych programów zarządzania zasobami wodnymi, gospodarowanie wodami opadowymi z uwzględnieniem prośrodowiskowych rozwiązań, 2) Działania organizacyjno prawne w zakresie gospodarowania wodą: działania kontrolne związane z ochroną wód przed zanieczyszczeniami, weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych na pobór wód (wydawanie i kontrola przestrzegania zapisów pozwoleń), 3) Zmniejszenie deficytu wód powierzchniowych i podziemnych: monitorowanie i ochrona ekosystemów zależnych od wód, 4) Przygotowywanie oraz aktualizacja dokumentów planistycznych i map w zakresie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego: przygotowanie map zagrożenia powodziowego i ryzyka powodziowego, przygotowanie planu zarządzania ryzykiem powodziowym, wyznaczanie i wprowadzanie granic obszarów zagrożenia powodzią oraz ustaleń planów zarządzania ryzykiem powodziowym do planów zagospodarowania przestrzennego, decyzji o warunkach zabudowy i innych dokumentów planistycznych, doskonalenie procedur kierowania akcją na wypadek wystąpienia powodzi, 5) Przygotowanie i modernizacja technicznego zaplecza w zakresie ochrony przed powodzią i suszą: poprawa stanu istniejącej infrastruktury przeciwpowodziowej, realizacja nowych inwestycji w zakresie infrastruktury przeciwpowodziowej, budowa i modernizacja infrastruktury pozwalającej na zwiększenie retencji wody w sposób techniczny (budowa małych zbiorników wodnych zaporowych i kopanych, tworzenie retencji korytowej, regulowanie odpływów) i nietechniczny (poprawa struktury gleb, zwiększenie lesistości, ochrona i odtwarzanie terenów mokradłowych), doskonalenie systemu wczesnego ostrzegania przed zjawiskami hydrologicznymi oraz meteorologicznymi, 40

42 6) Edukacja ekologiczna w zakresie gospodarowania wodą: prowadzenie działań propagujących oszczędzanie wody, kampanie uczące racjonalnych zachowań i działań w przypadkach wystąpienia powodzi. Rozdział 2.8. Ochrona powierzchni ziemi Na terenie powiatu łosickiego występują głównie gleby piaskowe różnych typów genetycznych oraz bielicowe i pseudobielicowe. Pod względem przydatności rolniczej wśród gruntów ornych przeważają gleby średnie o przewadze klasy bonitacyjnej IV, zaś wśród użytków zielonych gleby słabe V i VI klasy. W chwili obecnej najistotniejszym czynnikiem powodującym degradację powierzchni ziemi, w tym gleb na terenie powiatu jest działalność człowieka, a w szczególności użytkowanie rolnicze oraz zabiegi melioracyjne. Rolnictwo, gospodarka komunalna i komunikacja stanowią także źródło chemicznego skażenia gleb. Wszelkie zmiany we właściwościach chemicznych gleby ujawniają się w szczególności w nadmiernym ich zakwaszeniu oraz naruszeniu równowagi jonowej. Skażenie gleb uwidacznia się także zmianami w składzie gatunkowym roślin rosnących na danym gruncie. Negatywny wpływ na jakość gleb w powiecie ma także nielegalne składowanie odpadów w miejscach do tego celu nieprzeznaczonych, bezpośrednio na powierzchni ziemi. Na terenie powiatu łosickiego funkcjonuje punkt monitoringu chemizmu gleb ornych, funkcjonujący w ramach badań prowadzonych przez Instytut Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. Poniżej mapa obrazująca jego położenie. Punkt pomiarowy nr 165 na terenie powiatu łosickiego zlokalizowany jest w m. Świniarów, gmina Łosice (klasa bonitacyjna IIIa, typ Ap gleby płowe). Monitoring chemizmu gleb gruntów ornych prowadzony jest od 1995 roku w cyklach pięcioletnich. Ma on na celu śledzenie zmian jakości gleb, głównie powodowanych działalnością człowieka (rolnictwa, przemysłu, transportu). W próbach wykonywane są badania właściwości gleb oraz oznaczenia zawartości metali ciężkich (ołów, kadm, cynk, miedź, nikiel), a także WWA i siarki siarczanowej. 41

43 Mapa nr 5. Rozmieszczenie punktów pomiarowo kontrolnych na terenie województwa mazowieckiego Źródło: Monitoring chemizmu gleb ornych w Polsce w latach , IUNG, PIB w Puławach, 2012 r. Rok Tabela nr 17. Monitoring gleb na terenie powiatu łosickiego w latach % próchnicy ph KCl Zanieczyszczenie gleby w stopniach Cd Cu Ni Pb Zn WWA - 13 S-SO ,47 4, ,31 3, ,24 4, ,60 4, Źródło: Monitoring chemizmu gleb ornych w Polsce w latach , IUNG, PIB w Puławach, 2012 r. 42

44 Wśród naturalnych zagrożeń gleb na terenie powiatu łosickiego dominuje: erozja wietrzna, występująca głównie na obszarach gleb lekkich oraz erozja wodna, występująca głównie wzdłuż pradolin rzeki Bug, a w mniejszym stopniu wzdłuż pozostałych cieków. Na terenie powiatu łosickiego nie udokumentowano osuwisk stanowiących zagrożenie dla środowiska i lokalnej społeczności. Rozdział Kierunku działań i działania na poziomie powiatu 1) Ochrona gleb użytkowanych rolniczo: ochrona przed erozją wietrzną m.in. poprzez prowadzenie odpowiednich zabiegów agrotechnicznych i wprowadzanie zalesień na glebach o najniższych klasach bonitacji, ograniczenie zmian przeznaczenia wartościowych powierzchni gruntów rolnych przez odpowiednie zapisy w planach zagospodarowania przestrzennego, realizacja programu rolno środowiskowego, wykorzystanie walorów środowiska i rozwój ekologicznego rolnictwa. 2) Zwiększenie skali odzyskiwania terenów zdegradowanych i zdewastowanych: rekultywacja gleb zdewastowanych i zdegradowanych, przywracająca im funkcje przyrodnicze, rekreacyjne lub rolne, wspieranie przez fundusze ekologiczne przedsięwzięć dotyczących rekultywacji terenów zdegradowanych i zdewastowanych. 3) Ochrona przed osuwiskami: stworzenie systemu monitorowania terenów osuwiskowych, wprowadzanie w planach zagospodarowania przestrzennego, w zapisach dotyczących rejonów osuwiskowych warunków wynikających z badań geologiczno inżynierskich, 4) Edukacja ekologiczna rolników: realizacja Planu Działań Samorządu Województwa Mazowieckiego na Rzecz Rozwoju Rolnictwa i Poprawy Jakości Artykułów Żywnościowych na Mazowszu w zakresie jakości i bezpieczeństwa żywności, technologii, produkcji, wytwarzania produktów tradycyjnych i rolnictwa ekologicznego, upowszechnianie dobrych praktyk rolniczych. Rozdział 2.9. Gospodarowanie zasobami geologicznymi Obszar powiatu łosickiego nie jest obszarem zasobnym w surowce mineralne. Wynika to z budowy geologicznej terenu i pokrycia utworów trzeciorzędowych grubą warstwą luźnych skał 43

45 nagromadzonych w czasie zlodowacenia środkowopolskiego. Na obszarze powiatu łosickiego zidentyfikowano występowanie takich surowców, jak: piasek, żwir, surowce ilaste i kreda pisząca. Na podmokłych i zabagnionych terenach powiatu występują także pokłady torfu. Główne zagrożenie dla środowiska stanowi tzw. dzika eksploatacja, która powoduje nieodwracalne zmiany w naturalnym krajobrazie. Rozdział Kierunku działań i działania na poziomie powiatu Monitoring i kontrola kopalin: ograniczenie nielegalnej eksploatacji kopalin, kontrola realizacji koncesji na wydobywanie kopalin ze złóż. Rozdział Poprawa jakości powietrza Na jakość powietrza atmosferycznego w powiecie łosickiego największy wpływ ma emisja zanieczyszczeń ze źródeł lokalnych oraz napływ zanieczyszczeń z terenów ościennych. Wśród lokalnych źródeł zanieczyszczeń, największy wpływ mają: emisja punktowa z podmiotów gospodarczych technologiczna i energetyczna, emisja powierzchniowa z sektora bytowego głównie lokalne kotłownie i paleniska domowe, emisja liniowa z transportu samochodowego, nielegalne spalanie odpadów (w piecach domowych i innych). Na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. Nr 0, poz. 914) na terenie kraju wydzielono strefy, w których dokonywane są coroczne badania jakości powietrza. Powiat łosickiego nie stanowi odrębnej strefy, lecz wchodzi w skład strefy mazowieckiej (PL1404) najbliżej położona stacja pomiarowa zlokalizowana jest w m. Siedlce, ul. Konarskiego. Klasyfikację strefy mazowieckiej (w skład której wchodzi powiat łosicki), według danych zawartych w Rocznej ocenie jakości powietrza w województwie mazowieckim raport za rok 2012, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie, 2013 r. prezentują poniższe tabele nr 18 oraz nr

46 Tabela nr 18. Klasyfikacja terenu strefy mazowieckiej z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia Symbol klasy dla obszaru strefy nie Substancja obejmującego obszarów ochrony uzdrowiskowej dla poszczególnych czasów uśredniania stężeń dwutlenek siarki A dwutlenek azotu A tlenek węgla A benzen A pył PM 10 C pył PM 2,5 C ołów A As (PM10), Cd (PM10) A Ni (PM10) seria unieważniona B/a/P (PM10) C ozon (O 3 ) poziom docelowy A Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim raport za rok Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Warszawa 2013 r. Tabela nr 19. Klasyfikacja terenu strefy mazowieckiej z uwzględnieniem kryteriów określonych w Substancja celu ochrony roślin Symbol klasy dla obszaru strefy dwutlenek siarki A dwutlenek azotu A ozon (AOT40)* poziom docelowy A Źródło: Roczna ocena jakości powietrza w województwie mazowieckim raport za rok Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Warszawa 2013 r. Biorąc pod uwagę charakter zagospodarowania powiatu łosickiego, stopień jego uprzemysłowienia, moc i rozmieszczenie źródeł zanieczyszczenia powietrza oraz wysoką lesistość (mimo zakwalifikowania strefy mazowieckiej do klasy C dla B/a/P (PM10) oraz pyłu PM) stan sanitarny powietrza atmosferycznego na terenie powiatu określić należy jako dobry. Poniżej przedstawiono ostatnie, dostępne w ramach raportów WIOŚ, wyniki emisji zanieczyszczeń dla powiatu łosickiego (w odniesieniu do wielkości emisji dla całego województwa). 45

47 Rysunek nr 1. Emisja dwutlenku siarki w 2006 r. z poszczególnych źródeł emisji na terenie powiatu łosickiego Rysunek nr 2. Emisja tlenków azotu w 2006 r. z poszczególnych źródeł emisji na terenie powiatu łosickiego Rysunek nr 3. Emisja tlenku węgla w 2006 r. z poszczególnych źródeł emisji na terenie powiatu łosickiego 46

48 Rysunek nr 4. Emisja pyłu zawieszonego w 2006 r. z poszczególnych źródeł emisji na terenie powiatu łosickiego Tabela nr 20. Udział źródeł emisji w emisji zanieczyszczeń w 2006 r. na terenie powiatu łosickiego Lp. Rodzaj źródła emisji 1. powierzchniowe punktowe liniowe Zanieczyszczenie [Mg/ rok] Jednostka SO 2 NO x CO PM 10 terytorialna 9811, , , ,60 woj. mazowieckie 207,50 110,89 318,16 932,89 powiat łosicki 2,1 2,0 2,2 2,1 % udziału w emisji wojewódzkiej , , , ,45 woj. mazowieckie 111,94 70,56 339,20 73,48 powiat łosicki 0,1 0,2 1,2 1,3 % udziału w emisji wojewódzkiej 1283, , , ,05 woj. mazowieckie 8,64 110,72 178,88 81,69 powiat łosicki 0,7 0,6 0,4 0,5 % udziału w emisji wojewódzkiej Źródło: Stan środowiska w województwie mazowieckim w 2006 r. Raport WIOS, Warszawa 2007 r. Wśród największych emitorów zanieczyszczeń do powietrza na terenie powiatu są: 1) Zakład Produkcyjno Handlowo Usługowy LAMITAR Leszek Taras, Nowe Hołowczyce 25, Sarnaki 2) Zakłady Mleczarskie LAKTOPOL Sp. z o.o., ul. Czarkowskiego 8, Łosice 3) Przedsiębiorstwo Państwowej Komunikacji Samochodowej w Łosicach, ul. Kolejowa 22, Łosice 4) Zakład Podzespołów Indukcyjnych POLFER, ul. Woźniki 25, Łosice 5) SUPERBET J. Zawadzki i wspólnicy Sp. J., Zakrze 114, Łosice 47

49 Na terenie powiatu łosickiego odnawialne źródła energii wykorzystywane są w sposób znikomy w głównej mierze przez osoby prywatne w postaci kolektorów słonecznych, służących do podgrzewania wody w budynkach mieszkalnych. Według danych Programu możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla Województwa Mazowieckiego, 2006 r. teren powiatu łosickiego: nie stanowi obszaru preferowanego dla rozwoju hydroenergetyki, nie stanowi obszaru preferowanego dla rozwoju energetyki wiatrowej, nie stanowi obszaru preferowanego dla rozwoju energetyki geotermalnej. Według Programu możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii dla Województwa Mazowieckiego, 2006 r. teren powiatu łosickiego jest preferowany dla rozwoju energetyki słonecznej ze względu na korzystne warunki nasłonecznienia. Potencjał energetyczny powiatu ze względu na biomasę kształtuje się następująco: z drewna z lasów GJ/ rok, z sadów GJ/ rok, z drewna odpadowego z dróg i miejskich terenów zurbanizowanych GJ/ rok. Rozdział Kierunku działań i działania na poziomie powiatu 1) Zmniejszenie przekroczeń dopuszczalnych poziomów stężeń monitorowanych substancji: przygotowywanie i monitorowanie programów ochrony powietrza. 2) Ograniczenie emisji powierzchniowej: rozbudowa centralnych systemów zaopatrywania w energię cieplną, zmiana paliwa na inne, o mniejszej zawartości popiołu lub zastosowanie energii elektrycznej oraz indywidualnych źródeł energii odnawialnej, termomodernizacja budynków, wprowadzanie przepisów lokalnych dotyczących sposobu ogrzewania mieszkań. 3) Ograniczenie emisji liniowej: zintegrowane planowanie rozwoju systemu transportu na terenie miast, uwzględniające również system kierowania ruchem ulicznym, stosowanie przy modernizacji dróg i parkingów materiałów i technologii gwarantujących ograniczenie emisji pyłu podczas eksploatacji, modernizacja transportu miejskiego, usprawnienie miejskiej komunikacji, wymiana taboru, 48

50 wprowadzanie niskoemisyjnych paliw i technologii w systemie transportu publicznego i służb miejskich, zakup przez lokalne władze pojazdów bardziej przyjaznych dla środowiska, budowa ścieżek rowerowych, wprowadzenie ograniczeń prędkości na drogach o pylącej nawierzchni, intensyfikacja okresowego czyszczenia ulic, szkolenia kierowców w celu usprawnienia ruchu drogowego. 4) Ograniczenie emisji punktowej: ograniczenie wielkości emisji substancji do powietrza poprzez m.in.: optymalne sterowanie procesem spalania i podnoszenie sprawności procesu produkcji energii, zmianę technologii lub profilu produkcji, zmianę paliwa, a także likwidację źródeł emisji, stosowanie efektywnych technik odpylania gazów odlotowych, zmniejszenie strat przesyłu energii, wdrażanie nowoczesnych technologii przyjaznych środowisku (BAT). 5) Kształtowanie i promocja postaw prośrodowiskowych: kształtowanie właściwych zachowań społecznych poprzez propagowanie konieczności oszczędzania energii cieplnej i elektrycznej oraz uświadamianie o szkodliwości spalania paliw niskiej jakości, prowadzenie akcji edukacyjnych mających na celu uświadamianie społeczeństwa o szkodliwości spalania odpadów (śmieci) połączonych z ustanowieniem mandatów za spalanie odpadów, nakładanych przez policję lub straż miejską na terenie miasta, uświadamianie społeczeństwa o korzyściach płynących z użytkowania scentralizowanej sieci cieplnej, termomodernizacji i innych działań związanych z ograniczeniem emisji niskiej, edukacja społeczeństwa na temat zanieczyszczeń powietrza, przede wszystkim o prekursorach ozonu, jak powstaje zły ozon oraz jakie działania mogą przyczynić się do obniżenia stężeń ozonu, promocja rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz technologii ograniczających zużycie energii, 6) Poprawa efektywności energetycznej: realizacja obowiązku oszczędności energii przez jednostki sektora publicznego, wprowadzanie nowoczesnych i energooszczędnych technologii oraz systemu zarządzania energią i systemu audytów, 49

51 opracowanie i przyjęcie dokumentacji dot. zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe (założenia do planów i plany), 7) Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii: zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii do produkcji energii elektrycznej i ciepła, wykorzystanie energii odnawialnej poprzez montaż instalacji solarnych oraz ogniw fotowoltaicznych, wykorzystanie biomasy do produkcji cieplnej i energii elektrycznej, wdrożenie rozwiązań wykorzystujących kogenerację. Rozdział Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych Nieracjonalna gospodarka zasobami wodnymi oraz wykorzystywanie cieków wodnych jako odbiorników ścieków powoduje, że wody powierzchniowe są najsilniej przekształconym i zdegradowanym elementem środowiska naturalnego w naszym kraju, także w powiecie łosickiego. Rzeka Bug, według danych Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, należy do najbardziej zanieczyszczonych rzek na terenie województwa mazowieckiego. Główne źródła zanieczyszczenia wód powierzchniowych na terenie powiatu łosickiego stanowią: ścieki komunalne i przemysłowe, spływy powierzchniowe z terenów rolniczych (zawierające nawozy mineralne i organiczne oraz środki ochrony roślin) oraz terenów komunikacyjnych, nielegalne zrzuty nieoczyszczonych ścieków oraz wody opadowe (wprowadzające do wód zanieczyszczenia przemysłowe z atmosfery oraz spływające z terenów zurbanizowanych), a także naturalne procesy hydrogeochemiczne w dolinach rzek (np. rozkładu materii organicznej, wietrzenia skał podłoża geologicznego). Przy rozpatrywaniu stanu czystości wód rzeki Bug istotne znaczenie ma wpływ transgranicznego transportu zanieczyszczeń, pochodzących z powiatów przez które ta rzeka przepływa. Głównymi źródłami zanieczyszczenia są miasta: Strzyżów, Włodawa, Drohiczyn. Rzekami, które doprowadzają do Bugu znaczne ładunki zanieczyszczeń są: Huczwa, Uherka odprowadzająca ścieki z Chełmna, Toczna oraz Cetynia niosąca ścieki z Sokołowa Podlaskiego. Ponadto na długim odcinku Bug jest rzeką graniczną i stanowi odbiornik dużych ilości, wysoko obciążonych ścieków z Ukrainy. Bezpośrednio do rzeki Bug bądź do jej dopływów spływają ścieki z okręgu przemysłowego z wieloma kopalniami i zakładami przemysłowymi, co powoduje, że wody Bugu dopływają do granic Polski już znacznie zanieczyszczone. 50

52 Monitoring wód powierzchniowych prowadzony jest obecnie w jednolitych częściach wód powierzchniowych (JCW), z których każda oznacza oddzielny i znaczący element wód powierzchniowych, taki jak: jezioro, sztuczny zbiornik wodny, strumień, rzeka lub ich części. W poniższych tabelach nr 21 i nr 22 przedstawiono wyniki ostatnich dostępnych badań monitoringowych dla jednolitych części wód powierzchniowych, w punktach pomiarowych położonych na terenie powiatu łosickiego bądź w jego najbliższym sąsiedztwie. Ponadto w tabeli nr 23 przedstawiono zestawienie oczyszczalni ścieków eksploatowanych na terenie powiatu łosickiego. 51

53 Tabela nr 21. Zestawienie ocen jednolitych części wód powierzchniowych w latach Kod jednolitej części wód Nazwa części wód Nazwa punktu pomiarowo kontrolnego Km Ocena elementy biologiczne * Ocena elementy fizykochemiczne * Ocena substancje szczególnie szkodliwe * Ocena elementy hydromorfologiczne * Stan/ potencjał ekologiczny Stan chemiczny * Stan ogólny wód PLRW PLRW PLRW PLRW Bug od granicy RP w Niemirowie do ujścia Bug od granicy RP w Niemirowie do ujścia Bug od granicy RP w Niemirowie do Kamianki Bug od granicy RP w Niemirowie do Kamianki Kózki; Frankopol 2008 r. 191,4/ 163, r. Frankopol 163, r słaby 1 zły stan poniżej dobrego 0 - słaby 0 zły Kózki 191, PSD r. Kózki 191,4 5 PSD - 1 zły PSD - PSD poniżej stanu/ potencjału dobrego Źródło: Monitoring rzek w 2008 r., Monitoring rzek w 2009 r., Monitoring rzek w 2010 r., Monitoring rzek w 2011 r., 52

54 Tabela nr 22. Zestawienie ocen jakości wód płynących będących środowiskiem życia w warunkach naturalnych w latach Rzeka Nazwa punktu pomiarowo kontrolnego Km Gmina Powiat Klasa ogólna Bug Kózki 191,4 Sarnaki łosicki non Bug Frankopol 163,2 Repki sokołowski non Wyniki pomiarów wskaźników i substancji, które zadecydowały o jakości rzek w poszczególnych punktach pomiarowych nazwa wskaźnika 2008 r. BZT5 azot amonowy azotyny Fosfor ogólny chlor całk. poz r. tlen rozp. BZT 5 azotyny fosfor ogólny chlor całk. poz. jednostka mg O 2 /l mg N/l mg NO 2 /l mg PO 4 /l mg HOCl/l mg O 2 /l mg O 2 /l mg NO 2 /l mg PO 4 /l mg HOCl/l stężenie średnioroczne maksymalne minimalne 4,25 0,248 0,078 0,646 0,015 10,692 5,25 0,055 0,957 0,015 11,0 0,966 0,148 1,226 0,015 17,1 13,0 0,082 4,782 0,015 2,0 0,05 0,016 0,30 0,015 1,86 1,0 0,033 0,307 0,015 Źródło: Monitoring rzek w 2008 r. i Monitoring rzek w 2009 r., Wyjaśnienia: 1) Ocena elementów biologicznych: cyfry 1-5 odpowiadają klasom z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r..; b.d. brak wyników pomiarów wskaźników biologicznych (od listopada 2011 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych Dz. U. Nr 257, poz. 1545) 2) Ocena elementów fizykochemicznych: cyfry 1-2 odpowiadają klasom z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych Dz. U. Nr 162, poz (uchylony) 3) Ocena substancji szczególnie szkodliwych ujętych w załączniku 5 rozporządzenia Ministra Środowiska z 20 sierpnia 2008 r.; 0 - oznacza brak przekroczeń, 1 - oznacza przekroczenia, b.d. brak wyników pomiarów 4) Ocena elementów hydromorfologicznych. Ze względu na brak danych elementy hydromorfologiczne zostały pominięte przy ocenie stanu/potencjału ekologicznego. 5) Stan chemiczny: wyniki oceny stanu chemicznego JCW. Ocena substancji priorytetowych ujętych w załączniku 8 rozporządzenia Ministra Środowiska z 20 sierpnia 2008 r.; 0 oznacza stan dobry, 1 - oznacza nie osiągający stanu dobrego 53

55 Tabela nr 23. Wykaz komunalnych i innych oczyszczalni ścieków eksploatowanych na terenie powiatu łosickiego w 2011 r. Lp. Zarządzający 1. Gmina Huszlew Łosickie Przedsiębiorstwo PHU KOM-GAZ Sp. z o.o. Zakłady Mleczarskie LAKTOPOL Sp. z o.o. w Łosicach Przedsiębiorstwo Państwowej Komunikacji Samochodowej w Łosicach POLFER Podzespoły Indukcyjne S.A. Szkoła Podstawowa w Hadynowie 7. Gmina Olszanka 8. Gmina Platerów 9. Gmina Platerów 10. Gmina Platerów 11. Operator Gazociągów Przesyłowych Sp. z o.o., Terenowa Jednostka Obsługi HOŁOWCZYCE Typ i rodzaj oczyszczalni gminna/ biologiczna miejska/ biologiczna zakładowa/ biologiczna zakładowa/ mechaniczna zakładowa/ biologiczna Lokalizacja Huszlew Łosice Łosice Łosice Woźniki Odbiornik/ km rów melioracyjny/ 17,54/ Złota Krzywula Toczna/ 27,15/ Bug/ 178,8 Toczna/ 28/ Bug/ 178,8 Biernatka/ 0,79/ Toczna/ 25,8/ Bug/ 178,8 rów mel./ Kałuża/ Toczna/ 19,1 54 Maksymalna przepustowość [m 3 /d] Średnia przepustowość [m 3 /d] RLM Ilość ścieków w m 3 /d Ilość ścieków w dam 3 /rok 170,0 170, ,91 0, ,0 800, ,41 179, , , ,0 184,0 20,0 10,35 b.d. 3,2 1,2 60,0 13, ,0 3,07 inna/biologiczna Hadynów ziemia 5,39 4, ,5 1,6 gminna/ biologiczna osiedlowa/ biologiczna gminna/ biologiczna gminna/ biologiczna zakładowa/ biologiczna Olszanka ziemia 7,5 5,0 85 6,0 2,2 Hruszniew Kolonia Kisielew ciek Oczka/ 6,55/ Toczna/ 19,8/ Bug/ 178,8 rów J/ rów H/ 1,97/ Sarenka/ 0,8/ Bug/ 193,4 84,0 60, ,7 8,66 234,0 180, ,62 Rusków Toczna 73,0 52, ,3 7,77 Hołowczyce Bug/ Narew/ 37,8 37,0 25,0 b.d. 2,74 1,0

56 Lp. Zarządzający 12. Gmina Sarnaki 13. Spółdzielnia Inwalidów ELREMET w Białej Podlaskiej, Oddz. Rehabilitacyjno Wypoczynkowy w Serpelicach 14. Gmina Sarnaki 15. Gmina Stara Kornica Typ i rodzaj oczyszczalni gminna/ biologiczna zakładowa/ biologiczna gminna/ biologiczna gminna/ biologiczna Lokalizacja Sarnaki Odbiornik/ km Sarenka/ 7,5 Bug/ 193,4/ Narew/ 37,8 Maksymalna przepustowość [m 3 /d] Średnia przepustowość [m 3 /d] RLM Ilość ścieków w m 3 /d Ilość ścieków w dam 3 /rok 300,0 300, ,78 70,0 Serpelice Bug/ Narew/ 37,8 34,0 28, ,03 4,32 Serpelice Rosówka/ 2/ Bug 292,0 240, ,84 16,0 Stara Kornica rów mel./ 3,5/ Klukówka/ Krzna 300,0 300, ,29 45,0 Źródło: Wykaz oczyszczalni ścieków komunalnych i przemysłowych eksploatowanych na obszarze województwa mazowieckiego (stan na r.) 55

57 Na terenie powiatu łosickiego źródłem zanieczyszczenia wód gruntowych oraz podziemnych mogą być: depozycja zanieczyszczeń z powietrza na powierzchni terenu oraz naturalne procesy biologiczno chemiczne, zachodzące w powierzchniowej warstwie profilu glebowego. Ponadto zagrożeniem są przekształcenia powierzchni terenu i niekontrolowana produkcja rolnicza i hodowlana. Należy pamiętać, że jakość wód gruntowych, a przez to pośrednio poziomów podziemnych, może być zagrożona poprzez: nieprawidłową gospodarkę wodno ściekową, braki w sieci kanalizacyjnej, niezabezpieczone studnie kopane, nieszczelne zbiorniki bezodpływowe, dzikie składowiska odpadów. Powiat łosicki zlokalizowany jest w obrębie dwóch jednolitych części wód podziemnych. Są to: JCWPd 55 i JCWPd 67. Poniższe mapy obrazują ich lokalizację. 56

58 Mapa nr 6. Lokalizacja jednolitej części wód podziemnych nr 55 Źródło: 57

59 Mapa nr 7. Lokalizacja jednolitej części wód podziemnych nr 67 Źródło: 58

60 Na terenie powiatu łosickiego nie funkcjonuje żaden punkt monitoringu jakości wód podziemnych. Najbliższe otwory obserwacyjno pomiarowy sieci krajowej monitoringu wód podziemnych (nr 818 i 824) zlokalizowane są na terenie powiatu siedleckiego. Poniżej mapa obrazująca ich lokalizację. Mapa nr 8. Lokalizacja otworów obserwacyjno pomiarowych monitoringu wód podziemnych oraz jakość wód podziemnych w 2012 r. (wg PIG) Źródło: Monitoring wód podziemnych w 2012 r., 59

61 Poniżej, w tabeli nr 24, przedstawiono ostatnie dostępne wyniki badań jakości wód podziemnych wykonane dla otworów obserwacyjno pomiarowych zlokalizowanych najbliżej w stosunku do granic powiatu łosickiego. Tabela nr 24. Ocena jakości wód podziemnych w latach 2007, 2010 i 2012 Nr otworu Miejscowość Stratygrafia Głębokość do stropu warstwy JCWPd Klasa wód w roku 2007 Wskaźniki w zakresie stężeń odpowiadających wodzie o niskiej jakości Klasa wód w roku 2010 Wskaźniki w zakresie stężeń odpowiadających wodzie o niskiej jakości Klasa wód w roku 2012 Wskaźniki w zakresie stężeń odpowiadających wodzie o niskiej jakości 818 Siedlce, ul. Sekuła 1c Pg + Ng 824 Łysów Q 11, III Fe II - II - brak badań - III - III - Źródło: Monitoring jakości wód podziemnych w województwie mazowieckim w 2010 r., Biorąc pod uwagę uwarunkowania środowiskowe powiatu łosickiego oraz brak istotnych źródeł zanieczyszczenia i niski stopień jego urbanizacji można domniemać, że wody podziemne na terenie powiatu charakteryzuje niski stopień zanieczyszczenia. Na terenie powiatu łosickiego nie zidentyfikowano obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia azotem pochodzenia rolniczego (OSN). Rozdział Kierunku działań i działania na poziomie powiatu 1) Rozwój i modernizacja infrastruktury ochrony środowiska, szczególnie w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków: realizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych, budowa sieci kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków na terenach wiejskich, budowa, rozbudowa lub modernizacja przemysłowych oczyszczalni ścieków, realizacja Programu wyposażenia aglomeracji poniżej 2000 RLM w oczyszczalnie ścieków i systemy kanalizacji zbiorczej, zagospodarowanie ścieków w zabudowie rozproszonej budowa przydomowych oczyszczalni, podłączanie budynków do istniejących sieci kanalizacyjnych, 60

62 budowa i modernizacja systemów poboru, przesyłu i uzdatniania wody, 2) Redukcja zanieczyszczeń wód spowodowanych działalnością rolniczą: właściwe stosowanie i przechowywanie nawozów naturalnych (m.in. wyposażenie jak największej liczby gospodarstw rolnych w zbiorniki na gnojowicę i płyty obornikowe), 3) Realizacja przedsięwzięć mających wpływ na poprawę stanu jakości wód: wprowadzanie technologii produkcji ograniczających ilość zanieczyszczeń wprowadzanych do wód (m.in. zamknięte obiegi wód technologicznych), renaturyzacja zbiorników wodnych. Rozdział Racjonalna gospodarka odpadami Obecnie jedno z największych zagrożeń dla środowiska naturalnego stanowią odpady, będące wytworem człowieka i stanowiące formę nieprzydatną w miejscu i czasie ich powstania. Większość z nich jest wysoce uciążliwa i toksyczna dla środowiska przyrodniczego. Głównym źródłem powstawania odpadów na terenie powiatu łosickiego są gospodarstwa domowe, obiekty użyteczności publicznej oraz zakłady usługowo produkcyjne. Obecnie największymi wytwórcami odpadów, niebezpiecznych, jak i innych niż niebezpieczne, na terenie powiatu łosickiego są poniższe podmioty: SUPERBET J. Zawadzki i Wspólnicy Sp. J., Zakrze 114, Łosice PPUH KOM GAZ Sp. z o.o., ul. Kolejowa 21, Łosice OMG Sp. z o.o., Wólka Nosowska 108, Stara Kornica CHIBOWSKI Radosław Chibowski, Nowosielec 28, Łosice POLFER Podzespoły Indukcyjne S.A., Woźniki 25, Łosice PERUN S.A., ul. Grochowska 301/305, Warszawa, Oddział Łosice, ul. Kolejowa 25, Łosice Przedsiębiorstwo Transportowo Handlowo Spedycyjne Antoni Czarkowski, ul. Jodłowa 9, Łosice CEZAND BIS Pawłowski Sp. J., ul. Krasickiego 3, Łosice SAS AGRO s.c. Gorzelnia Rolnicza w Chotycze 92b, Łosice PGNIG S.A. Terenowa Jednostka Obsługi Hołowczyce, Klepaczew 45/46, Hołowczyce Zakłady Mleczarskie LAKTOPOL-A Sp. z o.o., ul. Czarkowskiego 8, Łosice WOKAS S.A., ul. Błonie 5a, Łosice Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Łosicach, ul. Słoneczna 1 61

63 W poniższej tabeli nr 25 przedstawiono najważniejsze podmioty gospodarcze prowadzące na terenie powiatu łosickiego działalność w zakresie odzysku odpadów. Tabela nr 25. Podmioty prowadzące działalność w zakresie odzysku odpadów Lp. Podmiot gospodarczy Odpady poddawane odzyskowi 1. PPHU EKO ENERGIA Piotr Kaczyński, Niemojki 152A PPU i H FOLWIK Krystyna Weśniuk, Henryk Kieszkowsi, Horoszki Duże 16A, Hołowczyce PPHU PAP TRANS Sp. J. Danuta i Stefan Szysz, Zakład Papieru w Niemojkach 153C AN BET Hanna Boś, Produkcja Materiałów Budowlanych, Stara Kornica 227d 5. Zbigniew Florczuk, gospodarstwo rolne ul. Radzyńska 10, Łosice 6. Zakład Betoniarski Janusz Wysocki, ul. Wiejska 2b, Łosice SAS AGRO s.c. Gorzelnia Rolnicza w Chotycze 92b, Łosice Producent Wyrobów Betonowych POL BRUK Bogdan Paprocki, Niemojki trociny, wióry, ścinki, drewno odpadowa masa roślinna odpady tytoniowe wytłoki, osady i inne odpady z przetwórstwa produktów roślinnych odpady tworzyw sztucznych opakowania z papieru i tektury popioły lotne surowce i produkty nieprzydatne do spożycia i przetwórstwa inne nie wymienione odpady mieszanki popiołowo żużlowe z mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych osady z zakładowych oczyszczalni ścieków wytłoki, osady moszczowe i pofermentacyjne, wywary żużle, popioły paleniskowe, pyły z kotłów odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów popioły lotne Źródło: dane Starostwa Powiatowego w Łosicach Rozdział Kierunku działań i działania na poziomie powiatu 1) Zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska odpadów, w tym zmniejszenie masy składowanych odpadów do max. 60% wytworzonych odpadów: objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych wszystkich mieszkańców, z uwzględnieniem zbiórki selektywnej zorganizowanie systemu sortowania i odzysku odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, wdrożenie nowych technologii w zakresie odzysku, recyklingu i zmniejszenia ilości odpadów, 62

64 zwiększenie udziału odzysku odpadów, w szczególności recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak również odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony środowiska, wspieranie finansowe zadań z funduszy ekologicznych krajowych i zagranicznych, w tym RPO WM dotyczących redukcji ilości składowanych odpadów komunalnych i zwiększenia udziału odpadów komunalnych poddawanych odzyskowi i unieszkodliwianiu, 2) Usunięcie i unieszkodliwienie do 2032 r. wszystkich wyrobów zawierających azbest: gromadzenie informacji o ilości, rodzaju i miejscach występowania wyrobów zawierających azbest, przygotowanie i aktualizacja programów usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest, usuwanie wyrobów zawierających azbest oraz monitoring powyższych działań, 3) Właściwe zagospodarowanie komunalnych osadów ściekowych: minimalizacja oddziaływania na środowisko osadów ściekowych poprzez prawidłowe ich zagospodarowanie, 4) Eliminacja praktyk nielegalnego składowania odpadów: likwidacja nielegalnych miejsc składowania odpadów komunalnych, realizacja programu Czyste lasy na Mazowszu 5) Kształtowanie i promocja postaw prośrodowiskowych: organizowanie kampanii i akcji edukacyjno informacyjnych, dla wszystkich grup społecznych, dotyczących zasad i podstaw prawidłowego funkcjonowania gospodarki odpadami, organizacja kampanii edukacyjno informacyjnej w zakresie prawidłowego postępowania z wyrobami zawierającymi azbest. Rozdział Ochrona przed hałasem i promieniowaniem elektromagnetycznym Hałas, rozumiany jako każdy uciążliwy, przeszkadzający i szkodliwy dźwięk jest jednym z bardziej istotnych czynników determinujących jakość środowiska. Powszechność występowania hałasu powoduje wiele negatywnych skutków, szczególnie dla jakości życia i zdrowia człowieka. Na terenie powiatu łosickiego, hałas występujący w środowisku można podzielić na dwie główne kategorie: hałas przemysłowy (pochodzący od urządzeń i instalacji przemysłowych) oraz hałas komunikacyjny. 63

65 Hałas komunikacyjny (drogowy) na terenie powiatu, może stanowić poważny problem dla obszarów zurbanizowanych, a w szczególności dla zabudowy mieszkaniowej. Warunkiem zachowania właściwego standardu akustycznego w budynkach zlokalizowanych w strefach oddziaływania tras komunikacyjnych jest wprowadzenie zabezpieczeń akustycznych. Na terenie powiatu łosickiego brak jest stałego punktu monitoringu emisji hałasu do środowiska, w związku z czym ocena zagrożenia środowiska w tym zakresie nie jest możliwa. Kolejne podstawowe źródło hałasu związane jest z działalnością produkcyjną człowieka. Hałas wytwarzany przez środki produkcji występuje zarówno w obiektach przemysłowych, jak też i na zewnątrz, przenikając do otoczenia z niedostatecznie izolowanych hal przemysłowych lub nie izolowanych i nie wyciszonych maszyn. Na obszarach o korzystnej sytuacji akustycznej należy podejmować przede wszystkim działania prewencyjne celem niedopuszczenia do pogorszenia parametrów hałasu. Należy przy tym stosować metody planistyczne poprzez wprowadzanie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów dotyczących ochrony przed hałasem, a także poprzez wyznaczanie stref ograniczonego użytkowania wokół zakładów przemysłowych, szlaków komunikacyjnych i innych obiektów, gdzie przekraczane są progowe wartości poziomu hałasu. Ograniczanie istniejącego hałasu polega w głównej mierze na wyciszeniu jego źródeł, a więc np. na modernizacji technologii w przemyśle celem zmniejszenia hałaśliwości wytwarzanych wyrobów. Dopiero w przypadkach trudności technicznych w wyciszaniu źródła hałasu podejmować należy prace ograniczające jego rozprzestrzenianie się w środowisku. Wykonuje się wówczas osłony, ekrany (w tym z wykorzystaniem zieleni wysokiej i niskiej) lub dokonuje zmian konstrukcyjnych w budowie obiektów pozostających w strefie oddziaływania źródeł hałasu. Obecnie żaden z zakładów przemysłowych zlokalizowanych na terenie powiatu łosickiego nie posiada decyzji stwierdzające przekroczenie emisyjnych norm hałasu. Promieniowanie niejonizujące uważa się obecnie za jedno z poważniejszych zanieczyszczeń środowiska. Powstaje ono w wyniku działania zespołów sieci i urządzeń elektrycznych będących w powszechnym użyciu (kuchenki mikrofalowe, telefony komórkowe, komputery, telewizory, lodówki itp.), urządzeń elektromedycznych do badań diagnostycznych i zabiegów fizykochemicznych, jak również stacji nadawczych, urządzeń energetycznych, telekomunikacyjnych, radiolokacyjnych i radionawigacyjnych. Do najważniejszych czynników mających wpływ na oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego na zdrowie człowieka (tzw. parametrów pola) należą: odległość od źródła promieniowania, natężenie pola elektromagnetycznego i czas przebywania w tym polu (tzw. czas 64

66 ekspozycji). Pola elektromagnetyczne w przeciwieństwie do wielu fizycznych czynników środowiska, jak np. hałas, nie są z reguły rejestrowane przez zmysły człowieka, co pomniejsza świadomość występującego w związku z nimi zagrożenia. Ponadto, brak jest stałego monitoringu w zakresie elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego, co uniemożliwia ocenę stopnia zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego wokół obiektów i urządzeń będących jego źródłem. Na terenie powiatu łosickiego głównymi źródłami pól elektromagnetycznych są następujące obiekty: 1) linie elektroenergetyczne napowietrzne dla prądu przemiennego o napięciach znamionowych 110 kv: linia Łosice Hołowczyce linia Łosice Biała Podlaska Sitnicka linia Hołowczyce Janów Podlaski linia Hołowczyce Biała Podlaska Sitnicka 2) stacje bazowe telefonii komórkowej: w m. Łosice, ul. Czarkowskiego 9 w m. Łosice, ul. Czarkowskiego 8 (na terenie Zakładów LAKTOPOL-A Sp. z o.o.) w m. Sarnaki, gm. Sarnaki, ul. Spokojna w m. Sarnaki, gm. Sarnaki (na terenie Nadleśnictwa) w m. Hołowczyce, gm. Sarnaki (na terenie Tłoczni Gazu) w m. Hołowczyce, gm. Sarnaki (plac dawnego SKR) w m. Borsuki, gm. Sarnaki w m. Serpelice, gm. Sarnaki w m. Lipno, gm. Platerów w m. Huszlew, gm. Huszlew w m. Olszanka, gm. Olszanka 3) stacja przekaźnikowo nadawcza (radiowo telewizyjna) w Chotyczach k/ Łosic, gm. Łosice. Na terenie powiatu łosickiego posiadają lokalizację punkty monitoringowe pól elektromagnetycznych. Ich lokalizację obrazuje poniższa mapa. Wyniki badań w powyższych punktach prezentuje tabela nr

67 Mapa nr 9. Lokalizacja punktów pomiarowych monitoringu pól elektromagnetycznych w 2009 r. i 2012 r. Źródło: Monitoring pól elektromagnetycznych w 2012 r., 66