PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA KOŁO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA

Transkrypt

1 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA KOŁO NA LATA Z PERSPEKTYWĄ NA LATA Wykonawca: mgr Natalia Springer Kierownik projektu: mgr inż. Anna Rodak marzec, 2012 r. EKO-PROJEKT ul. Dąbrowskiego 291A, Poznań; DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA tel. (061) , ,

2 Spis treści 1. WPROWADZENIE ZAŁOŻENIA OGÓLNE PODSTAWY PRAWNE CEL I ZAKRES PROGRAMU TERMINOLOGIA TERMINOLOGIA Z ZAKRESU OCHRONY ŚRODOWISKA TERMINOLOGIA Z ZAKRESU GOSPODARKI WODNO ŚCIEKOWEJ ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA STRATEGIA ROZWOJU KRAJU PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KOLSKIEGO STREFA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE I CHARAKTERYSTYKA DEMOGRAFICZNA HISTORIA I ROZWÓJ GOSPODARCZY UŻYTKOWANIE GRUNTÓW ZABYTKI INFRASTRUKTURA TECHNICZNA SYSTEM TRANSPORTU I KOMUNIKACJI GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA URZĄDZENIA WODNE I ZABEZPIECZENIE PRZED POWODZIĄ GOSPODARKA ENERGETYCZNA I GAZYFIKACJA ENERGIA ODNAWIALNA INWENTARYZACJA ZASOBÓW I SKŁODNIKÓW PRZYRODY GEOLOGIA I GEOMORFOLOGIA SUROWCE MINERALNE GMINY GLEBY WARUNKI KLIMATYCZNE POWIETRZE ATMOSFERYCZNE WODY PODZIEMNE WODY POWIERZCHNIOWE CHARAKTERYSTYKA ELEMENTÓW PRZYRODY OŻYWIONEJ GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ ŚRODOWISKA W MIEŚCIE KOŁO ZAGROŻENIA WÓD PODZIEMNYCH ZAGROŻENIA WÓD POWIERZCHNIOWYCH ZAGROŻENIA POWIETRZA HAŁAS PROMIENIOWANIE ELEKTROMAGNETYCZNE GLEBA I POWIERZCHNIA TERENU GOSPODARKA ODPADAMI STRATEGIA OCHRONY ŚRODOWISKA DO ROKU WSTĘP PRIORYTETY OCHRONY ŚRODOWISKA CEL NADRZĘDNY CELE SYSTEMOWE ZASOBY PRZYRODY ZASOBY WODNE

3 POWIETRZE ATMOSFERYCZNE POWIERZCHNIA TERENU I ŚRODOWISKO GLEBOWE NADZWYCZAJNE ZAGROŻENIA ŚRODOWISKA EDUKACJA HARMONOGRAM RZECZOWO-FINANSOWY NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REGLAMENTUJĄCE MOŻLIWOŚCI KORZYSTANIA ZE ŚRODOWISKA NARZĘDZIA I INSTRUMENTY FINANSOWE NARZĘDZIA I INSTRUMENTY KARNE I ADMINISTRACYJNE UPOWSZECHNIANIE INFORMACJI O ŚRODOWISKU ŹRÓDŁA FINANSOWANIA FUNDUSZE OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ BANKI UWARUNKOWANIA REALIZACJI PROGRAMU WDRAŻANIE I MONITORING PROGRAMU WSKAŹNIKI EFEKTYWNOŚCI PROGRAMU

4 1. WPROWADZENIE 1.1. ZAŁOŻENIA OGÓLNE Ustawa Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 (Dz.U t.j. ze zm.) nakłada na zarząd województwa, powiatu i gminy, w celu realizacji polityki ekologicznej państwa obowiązek sporządzania odpowiednio wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska, które następnie są uchwalane przez sejmik województwa, radę powiatu lub radę gminy (art.17-18). Programy ochrony środowiska podlegają aktualizacji nie rzadziej, niż co 4 lata i określają cele ekologiczne, priorytety, harmonogram działań proekologicznych, oraz źródła finansowania niezbędne do osiągnięcia postawionych celów PODSTAWY PRAWNE W opracowaniu uwzględniono wymagania obowiązujących przepisów prawnych dotyczących zagadnień ochrony środowiska. Podstawę prawną aktualizacji Programu stanowią wymienione poniżej ustawy oraz akty wykonawcze do tych ustaw: Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r., Nr 25 poz. 150 ze zm.), Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r., Nr 199 poz.1227 ze zm.), Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r., Nr 92 poz. 880 ze zm.), Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005 r., Nr 236 poz ze zm.), Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U r., Nr 239, poz ze zm.), Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2006 r., Nr 123 poz. 858 ze zm.), Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2011 r., Nr 12 poz. 59 ze zm.), Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r., Nr 228 poz.1947 ze zm.), 4

5 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U Nr 185 poz.1243 ze zm.), Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców z zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (Dz. U. z 2007 r., Nr 90 poz. 607 ze zm.), Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004 r., Nr 121 poz.1266 ze zm.), Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243 poz. 1623), Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U. z 2007 r., Nr 147 poz.1033), Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2007 r., Nr 44 poz. 287 ze zm.), Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r., Nr 80 poz. 717 ze zm.), Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2003 r., Nr 106 poz.1002 ze zm) CEL I ZAKRES PROGRAMU Celem opracowania jest aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Koło na lata z perspektywą na lata Ochrona środowiska przyrodniczego jest jedną z głównych dróg prowadzących do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju, należy jednak pamiętać, że nie jedyną. O w pełni zrównoważonym rozwoju można mówić, po osiągnięciu czterech ładów: ekologicznego, społecznego, ekonomicznego (gospodarczego), przestrzennego. Podstawowym narzędziem osiągnięcia ładu ekologicznego jest ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego. Ład społeczny może być osiągnięty np. poprzez akceptację mieszkańców dla proponowanych i poodejmowanych działań. Ład gospodarczy osiąga się poprzez kształtowanie odpowiedniej struktury gospodarki, ograniczanie bezrobocia. 5

6 Ład przestrzenny wiąże się np. z odpowiednią lokalizacją terenów przemysłowych, mieszkaniowych, komunikacyjnych i innych. Opracowanie oraz uchwalenie dokumentu przez Radę Miejską w Kole pozwoli na wypełnienie przez Burmistrza Miasta ustawowego obowiązku oraz przyczyni się do poprawy i uporządkowania zarządzania środowiskiem na terenie miasta, poprawy jakości życia mieszkańców, poprawy jakości środowiska naturalnego miasta oraz jego zrównoważonego rozwoju. Aby osiągnąć wyznaczony nadrzędny cel w opracowaniu zawarto diagnozę stanu środowiska naturalnego na terenie miasta Koło, główne problemy ekologiczne oraz sposoby ich rozwiązania łącznie z harmonogramem działań i źródłami ich finansowania. Program Ochrony Środowiska dla Miasta Koło będzie wykorzystany do: Strategicznego zarządzania miastem w zakresie ochrony środowiska, Racjonalnej gospodarki przestrzennej i rozwoju przedsiębiorczości zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, Tworzenia programów operacyjnych, Planowania budżetu, Ubiegania się o fundusze celowe ze źródeł krajowych i Unii Europejskiej, Działań w zakresie edukacji ekologicznej. Zakres merytoryczny Programu Ochrony Środowiska określają Wytyczne sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym (Ministerstwo Środowiska 2002) TERMINOLOGIA Program Ochrony Środowiska wymusza na wszystkich uczestnikach procesów decyzyjnych i inwestycyjnych zastosowanie jednakowej terminologii dotyczącej całokształtu ochrony środowiska. Poniżej podane zostały znaczenia zwrotów użytych w opracowaniu TERMINOLOGIA Z ZAKRESU OCHRONY ŚRODOWISKA OCHRONA ŚRODOWISKA - rozumie się przez to podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiających zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególności na: racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, 6

7 przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom, przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego. RÓWNOWAGA PRZYRODNICZA - jest to taki stan, w którym na określonym obszarze istnieje równowaga we wzajemnym oddziaływaniu: człowieka, składników przyrody żywej i układu warunków siedliskowych tworzonych przez składniki przyrody nieożywionej. ŚRODOWISKO - rozumie się przez to ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności powierzchnię ziemi, kopaliny, wody, powietrze, zwierzęta i rośliny, krajobraz oraz klimat. ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ - rozumie się przez to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń. EMISJA - rozumie się przez to wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi: substancje, energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne, dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do Hz. OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU - jest terenem chronionym ze względu na wyróżniające się krajobrazowo tereny o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe w szczególności ze względu na możliwości zaspokajania potrzeb związanych z masową turystyką i wypoczynkiem lub istniejące albo odtwarzane korytarze ekologiczne. Celem tworzenia obszarów chronionego krajobrazu może być w szczególności zapewnienie powiązania terenów poddanych ochronie w system obszarów chronionych. ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO - rozumie się przez to również oddziaływanie na zdrowie ludzi. ORGAN OCHRONY ŚRODOWISKA - rozumie się przez to organy administracji powołane do wykonywania zadań publicznych z zakresu ochrony środowiska. ORGANIZACJA EKOLOGICZNA - rozumie się przez to organizacje społeczne, których statutowym celem jest ochrona środowiska. POMNIKI PRZYRODY - to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno-pamiątkowej i krajobrazowej odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, 7

8 w szczególności sędziwe i okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe, jaskinie. POWAŻNA AWARIA - rozumie się przez to zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. POWIERZCHNIA ZIEMI - rozumie się przez to naturalne ukształtowanie terenu, glebę oraz znajdującą się pod nią ziemię do głębokości oddziaływania człowieka, z tym, że pojęcie gleba" oznacza górną warstwę litosfery, złożoną z części mineralnych, materii organicznej, wody, powietrza i organizmów, obejmującą wierzchnią warstwę gleby i podglebie. POWIETRZE - rozumie się przez to powietrze znajdujące się w troposferze, z wyłączeniem wnętrz budynków i miejsc pracy. POZIOM HAŁASU - rozumie się przez to równoważny poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (db). POZIOM SUBSTANCJI W POWIETRZU - rozumie się przez to stężenie substancji w powietrzu w odniesieniu do ustalonego czasu lub opad takiej substancji w odniesieniu do ustalonego czasu i powierzchni. STANDARD EMISYJNY - rozumie się przez to dopuszczalne wielkości emisji. SUBSTANCJA NIEBEZPIECZNA - rozumie się przez to jedną lub więcej substancji albo mieszaniny substancji, które ze względu na swoje właściwości chemiczne, biologiczne, lub promieniotwórcze mogą, w razie nieprawidłowego obchodzenia się z nimi, spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi lub środowiska; substancją niebezpieczną może być surowiec, produkt, półprodukt, odpad, a także substancja powstała w wyniku awarii. UCIĄŻLIWOŚĆ - zjawiska wpływające ujemnie na stan otaczającego środowiska, które utrudniają lub pogarszają komfort życia ludzi, np. hałas, drgania, zanieczyszczenie powietrza itp. Przekroczenie dopuszczalnych wartości parametrów, charakteryzujących stan środowiska (np. ekwiwalentny poziom hałasu A lub norm jakości powietrza), stwarza zagrożenie zdrowia ludzi lub degradacji środowiska. Prawo nakłada na organa administracji państwowej i samorządowej (np. wojewodów, starostów, gminy oraz Państwową Inspekcję Sanitarną) obowiązek kontroli, ograniczania lub eliminowania uciążliwości. Podmioty gospodarcze są zobowiązane do stosowania rozwiązań technologicznych, które spełniają wymagania ochrony środowiska. 8

9 UŻYTKI EKOLOGICZNE - rozumie się przez to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania unikatowych typów środowisk i ich zasobów genowych". Należą do nich: torfowiska, bagna, nie użytkowane łąki i sady, drobne zbiorniki śródpolne i śródleśne, kępy drzew i krzewów, skarpy, jary i wąwozy, trzcinowiska itp. WIELKOŚĆ EMISJI - rozumie się przez to rodzaj i ilość wprowadzanych substancji lub energii w określonym czasie oraz stężenia lub poziomy substancji lub energii, w szczególności w gazach odlotowych, wprowadzanych ściekach oraz wytwarzanych odpadach. ZAKŁAD - rozumie się przez to jedną lub kilka instalacji wraz z terenem, do którego prowadzący instalacje posiada tytuł prawny, oraz znajdującymi się na nim urządzeniami. ZANIECZYSZCZENIE - rozumie się przez to emisję, która jest szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, powoduje szkodę w dobrach materialnych, pogarsza walory estetyczne środowiska lub koliduje z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska TERMINOLOGIA Z ZAKRESU GOSPODARKI WODNO ŚCIEKOWEJ ŚCIEKI - rozumie się przez to wprowadzane do wód lub do ziemi: Wody zużyte na cele bytowe lub gospodarcze, Ciekłe odchody zwierzęce, z wyjątkiem gnojówki i gnojowicy przeznaczonych do rolniczego wykorzystania w sposób i na zasadach określonych w przepisach o nawozach i nawożeniu, Wody opadowe lub roztopowe, ujęte w systemy kanalizacyjne, pochodzące z powierzchni zanieczyszczonych, w tym z centrów miast, terenów przemysłowych i składowych, baz transportowych oraz dróg i parkingów o trwałej nawierzchni, Wody odciekowe ze składowisk odpadów, wykorzystane solanki, wody lecznicze i termalne, Wody pochodzące z odwodnienia zakładów górniczych, z wyjątkiem wód wprowadzanych do górotworu, jeżeli rodzaje i ilość substancji zawartych w wodzie wprowadzanej do górotworu są tożsame z rodzajami i ilością substancji zawartymi w pobranej wodzie, Wody wykorzystane, odprowadzane z obiektów gospodarki rybackiej, jeżeli występują w nich nowe substancje lub zwiększone zostaną ilości substancji w stosunku do zawartych w pobranej wodzie. ŚCIEKI BYTOWE - rozumie się przez to ścieki z budynków przeznaczonych na pobyt ludzi, z osiedli mieszkaniowych oraz z terenów usługowych, powstające w szczególności w wyniku ludzkiego metabolizmu oraz funkcjonowania gospodarstw domowych. 9

10 ŚCIEKI KOMUNALNE - rozumie się przez to ścieki bytowe lub mieszaninę ścieków bytowych ze ściekami przemysłowymi albo wodami opadowymi lub roztopowymi. ŚCIEKI PRZEMYSŁOWE - rozumie się przez to ścieki odprowadzane z terenów, na których prowadzi się działalność handlową lub przemysłową albo składową, niebędące ściekami bytowymi lub wodami opadowymi. INSTALACJE - przez to rozumie się: Stacjonarne urządzenie techniczne, Zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu, Obiekty budowane, które nie są urządzeniami technicznymi ani ich zespołami, których eksploatacja może spowodować emisję. PRZEDSIĘBIORSTWO WODNO-KANALIZACYJNE firma prowadząca działalność gospodarczą w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków, oraz gminne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, prowadzące tego rodzaju działalność. URZĄDZENIA WODNE - rozumie się przez to urządzenia służące kształtowaniu zasobów wodnych oraz korzystaniu z nich, a w szczególności: Budowle: piętrzące, upustowe, przeciwpowodziowe i regulacyjne, a także kanały i rowy, Obiekty zbiorników i stopni wodnych, Stawy, Obiekty służące do ujmowania wód powierzchniowych oraz podziemnych, Obiekty energetyki wodnej, Wyloty urządzeń kanalizacyjnych służące do wprowadzania ścieków do wód, Stałe urządzenia służące do połowu ryb lub do pozyskiwania innych organizmów wodnych, Mury oporowe, bulwary, nabrzeża, pomosty, przystanie, kąpieliska, Stałe urządzenia służące do dokonywania przewozów międzybrzegowych. EUTROFIZACJA - rozumie się przez to wzbogacanie wody biogenami, w szczególności związkami azotu lub fosforu, powodującymi przyspieszony wzrost glonów oraz wyższych form życia roślinnego, w wyniku, którego następują niepożądane zakłócenia biologicznych stosunków w środowisku wodnym oraz pogorszenie jakości tych wód. SIEĆ - przewody wodociągowe lub kanalizacyjne wraz z uzbrojeniem i urządzeniami, którymi dostarczana jest woda lub, którymi odprowadzane są ścieki, będące w posiadaniu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego. 10

11 URZĄDZENIA KANALIZACYJNE - sieci kanalizacyjne, wyloty urządzeń kanalizacyjnych służących do wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi oraz urządzenia podczyszczające i oczyszczające ścieki oraz przepompownie ścieków. URZĄDZENIA WODOCIĄGOWE - ujęcia wód powierzchniowych i podziemnych, studnie publiczne, urządzenia służące do magazynowania i uzdatniania wód, sieci wodociągowe, urządzenia regulujące ciśnienie wody. PRZYŁĄCZE KANALIZACYJNE - odcinek przewodu łączącego wewnętrzną instalację kanalizacyjną w nieruchomości odbiorcy usług z siecią kanalizacyjną, za pierwszą studzienka, licząc od strony budynku, a w przypadku jej braku - od granicy nieruchomości. URZĄDZENIE POMIAROWE - przyrząd pomiarowy mierzący ilość odprowadzanych ścieków, znajdujący się na przyłączu kanalizacyjnym. PRZYŁĄCZE WODOCIĄGOWE - odcinek przewodu łączącego sieć wodociągową z wewnętrzną instalacją wodociągową w nieruchomości odbiorcy usług wraz z zaworem za wodomierzem głównym ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA Wiodącą zasadą polityki ekologicznej państwa jest przyjęta w Konstytucji RP zasada zrównoważonego rozwoju, której istotą jest równorzędne traktowanie racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych, co oznacza konieczność integrowania zagadnień ochrony środowiska z polityką w poszczególnych dziedzinach gospodarki. Zasada ta ma za zadanie zapewnić taki rozwój społeczno - gospodarczy, w którym w celu równoważenia szans dostępu do środowiska poszczególnych społeczeństw lub ich obywateli zarówno obecnych, jak i przyszłych pokoleń, następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych. Programy ochrony środowiska pełnią szczególną rolę w systemie dokumentów realizujących wymagania zrównoważonego rozwoju, określają, bowiem priorytety ekologiczne i warunki ich osiągania. Oprócz tej konstytucyjnej zasady, w Polityce Ekologicznej zawarto również szereg innych, przetransponowanych następnie do Prawa ochrony środowiska. Są to m.in.: 11

12 zasada zapobiegania zanieczyszczeniom - każdy, kto podejmuje działalność mogącą negatywnie oddziaływać na środowisko jest zobowiązany do zapobiegania temu oddziaływaniu; zasada przezorności- każdy, kto podejmuje działalność, której szkodliwe oddziaływanie nie jest jeszcze w pełni rozpoznane jest zobowiązany, kierując się przezornością, podjąć wszelkie możliwe środki zapobiegawcze; zasada zanieczyszczający płaci- każdy, kto powoduje zanieczyszczenie środowiska ponosi koszty usunięcia tego zanieczyszczenia, a kto może spowodować zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu; zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi - polityki, strategie, plany lub programy dotyczące w szczególności przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, gospodarki przestrzennej, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu powinny uwzględniać zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju; zasada jawności informacji o środowisku i jego ochronie - każdy ma prawo do informacji o środowisku i jego ochronie na warunkach określonych ustawą; zasada uspołecznienia procesu decyzyjnego - każdy w przypadkach określonych w ustawie ma prawo do uczestniczenia w postępowaniu w sprawie wydania decyzji z zakresu ochrony środowiska lub przyjęcia projektu polityki, strategii, planu lub programu rozwoju i restrukturyzacji oraz projektu studium i planu zagospodarowania przestrzennego, oraz zasady zawarte w Polityce Ekologicznej w tym zasada: regionalizacji, stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT), subsydiarności, klauzul zabezpieczających oraz skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej (oznaczającej w praktyce potrzebę minimalizacji nakładów na jednostkę uzyskanego efektu). OBSZAR PRIORYTETOWY 1: KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH CEL: Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych poddawanie ocenie oddziaływania na środowisko projektów dokumentów wszystkich sektorów gospodarki uwzględnienie wyników tych ocen w ostatecznych wersjach tych dokumentów CEL: Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska 12

13 uruchomienie mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadziłyby do rozwoju proekologicznej produkcji towarów ( zielone zamówienia, zielone miejsca pracy, transfer technologii służących ochronie środowiska) kreowanie świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju CEL: Zarządzanie środowiskowe szerokie przystępowanie do Systemu Zarządzania i Audytu - EMAS (ang. Environmental Management Audit Scheme) tworzenie korzyści ekonomicznych dla firm i instytucji będących w systemie (podnoszenie prestiżu, ograniczenie kontroli) CEL: Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa zgodnie z zasadą myśl globalnie, działaj lokalnie prowadzącą do: proekologicznych zachowań konsumenckich prośrodowiskowych nawyków i pobudzenia odpowiedzialności za stan środowiska organizowania akcji lokalnych służących ochronie środowiska uczestnictwa w procedurach prawnych i kontrolnych dotyczących ochrony środowiska CEL: Rozwój badań i postęp techniczny zwiększenie roli polskich placówek badawczych we wdrażaniu ekoinnowacji w przemyśle oraz produkcji wyrobów przyjaznych środowisku doprowadzenie do zadowalającego stanu systemu monitoringu środowiska CEL: Odpowiedzialność za szkody w środowisku stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody w przypadku wystąpienia szkody w środowisku koszty naprawy muszą ponieść jej sprawcy CEL: Aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym przywrócenie właściwej roli planowania przestrzennego (uwzględnienie zasad ochrony środowiska) w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego OBSZAR PRIORYTETOWY 2: OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH CEL: Ochrona przyrody 13

14 zachowanie bogatej bioróżnorodności biologicznej polskiej przyrody na różnych poziomach organizacji umożliwienie zrównoważonego rozwoju gospodarczego kraju CEL: Ochrona i zrównoważony rozwój lasów racjonalne użytkowanie zasobów leśnych kształtowanie właściwej struktury gatunkowej i wiekowej lasów zachowanie bogactwa biologicznego rozwijanie idei trwale zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej CEL: Racjonalne gospodarowanie zasobami wody racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób by uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi zwiększenie samodofinansowania gospodarki wodnej maksymalizacja oszczędności zasobów wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne zwiększenie retencji wodnej skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem CEL: Ochrona powierzchni ziemi rozpowszechnienie dobrych praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno- błotnych przez czynniki antropogenne zwiększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracając im funkcję przyrodniczą, rekreacyjną lub rolniczą CEL: Gospodarowanie zasobami geologicznymi doskonalenie prawodawstwa dotyczącego ochrony zasobów kopalin, wód podziemnych ograniczenie presji środowiskowej podczas prac geologicznych i eksploatacji kopalin wzmocnienie ochrony niezagospodarowanych złóż kopalin w procesie planowanie przestrzennego eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin wykonanie bilansu pojemności struktur geologicznych, w których możliwa jest sekwencja dwutlenku węgla rozpoznanie geologiczne złóż soli kamiennej, wyczerpanych złóż ropy i innych struktur geologicznych pod kątem magazynowanie ropy naftowej i gazu ziemnego oraz składowanie odpadów 14

15 dokumentacja dyspozycyjnych wód leczniczych i termalnych oraz głównych zbiorników wód podziemnych OBSZAR PRIORYTETOWY 3: POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO CEL: Środowisko i zdrowie dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenia powietrza CEL: Jakość powietrza osiągnięcie do 2012 r. limitów dla SO tys. ton, dla NO x tys. ton. ograniczenie emisji pyłu drobnego o granulacji 10 mikrometrów (PM10) oraz 2,5 mikrometra (PM 2,5) całkowita likwidacja emisji substancji niszczących warstwę ozonową oraz wycofanie ich z obrotu i stosowania na terytorium Polski CEL: Ochrona wód zapewnienie 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych przywrócenie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych zachowanie i przywracanie ciągłości ekologicznej cieków opracowanie planów gospodarowania wodami oraz programu wodno - ściekowego CEL: Oddziaływanie hałasu i pół elektromagnetycznych dokonanie wiarygodnej oceny narażenia społeczeństwa na ponadnormatywny hałas podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono największe CEL: Substancje chemiczne w środowisku stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na rynek, zgodnego z zasadami Rozporządzenia REACH STRATEGIA ROZWOJU KRAJU Priorytet 2 Strategii Rozwoju Kraju na lata to: Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej. 15

16 Zgodnie ze Strategią w zakresie ochrony środowiska wspierane będą przedsięwzięcia związane z oczyszczaniem ścieków, zapewnieniem wody pitnej wysokiej jakości, zagospodarowaniem odpadów i rekultywacją terenów zdegradowanych, ochroną powietrza, ochroną przed hałasem, drganiami i wibracjami. Wspierana będzie, zatem budowa oczyszczalni ścieków i systemów kanalizacyjnych, a także podjęte zostaną działania ograniczające odprowadzanie do wód szkodliwych substancji, w tym z rolnictwa. Wdrażane będą też działania zmniejszające emisje CO 2, SO 2, NO X i pyłów pochodzących z sektora komunalno - bytowego oraz przemysłu, zwłaszcza energetyki, jak również przedsięwzięcia termomodernizacyjne. Pożądane jest przygotowanie i wdrożenie wieloletnich programów rozwoju branż, przy zapewnieniu utrzymania lub redukcji emisji CO 2 na poziomie uwzględniającym potrzeby rozwojowe kraju i zobowiązania międzynarodowe. Przewiduje się także wsparcie tworzenia nowoczesnych systemów utylizacji odpadów. Ze wsparciem publicznym realizowane też będą przedsięwzięcia z dziedziny ochrony przyrody i różnorodności biologicznej, w tym tworzenia europejskiej sieci obszarów chronionych NATURA 2000, ochrony i kształtowania krajobrazu, a ponadto rozwój parków narodowych i krajobrazowych jako wyraz dbałości o zachowanie dziedzictwa przyrody. Promowane będą również działania z zakresu ochrony przed katastrofami naturalnymi (zwłaszcza powodziami i ich skutkami), w tym o charakterze prawnym i organizacyjnym, oraz zagrożeniami technologicznymi, jak też dotyczące zwiększania zasobów leśnych. Techniczne działania w zakresie ochrony przeciwpowodziowej będą obejmować przede wszystkim inwestycje modernizacyjne i odtworzeniowe, a także rozwój małej, sztucznej retencji oraz budowy polderów. Będą one stanowić niezbędne uzupełnienie działań dotyczących retencji naturalnej PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO Celem strategicznym polityki ekologicznej województwa wielkopolskiego do 2019 roku jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego województwa (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) oraz harmonizacja rozwoju gospodarczego i społecznego z ochroną walorów środowiskowych. Celowi temu podporządkowane są cele szczegółowe, których realizacja będzie miała miejsce poprzez przypisane im kierunki działań. Cele szczegółowe zostały ujęte w trzech blokach tematycznych, tj.: ochrona zasobów naturalnych, 16

17 poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, działania systemowe. Cele w zakresie ochrony zasobów naturalnych: Ochrona zasobów naturalnych Cel do 2019 roku w zakresie ochrony przyrody: Zachowanie różnorodności biologicznej i jej racjonalne użytkowanie oraz stworzenie spójnego systemu obszarów chronionych Najważniejsze kierunki działań do 2019 roku: 1. Dalsze rozpoznanie obszarów o dużej różnorodności biologicznej w celu ich ochrony prawnej. 2. Rozbudowa systemu obszarów chronionych w województwie wielkopolskim. 3. Opracowanie planów ochrony parków krajobrazowych. 4. Kontynuacja wdrażania sieci Natura Utrzymanie różnorodności siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków. 6. Utrzymanie różnorodności gatunków, w tym opracowanie i wdrażanie planów ochrony dla gatunków zagrożonych. 7. Wzmocnienie znaczenia ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej w planowaniu przestrzennym. 8. Intensyfikacja wdrażania i promocji programów rolno środowiskowych. 9. Renaturalizacja i poprawa stanu zniszczonych ekosystemów, zwłaszcza wodno-błotnych, rzecznych i leśnych. 10. Prowadzenie szkoleń i edukacji (formalnej i nieformalnej) w zakresie ochrony przyrody i różnorodności biologicznej. 11. Utrzymanie i rozwój terenów zieleni. Cel do 2019 roku w zakresie ochrony i zrównoważonego rozwoju lasów: Zwiększanie lesistości województwa oraz prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej Najważniejsze kierunki działań do 2019 roku: 1. Realizacja zrównoważonej gospodarki leśnej. 17

18 2. Prowadzenie zalesień gruntów rolnych. 3. Ujmowanie w dokumentach planistycznych gruntów do zalesień, wyznaczanie w mpzp granic rolno-leśnych. 4. Tworzenie spójnych kompleksów leśnych, szczególnie w obszarze korytarzy ekologicznych i wododziałów. 5. Systematyczna zmiana struktury wiekowej i składu gatunkowego drzewostanów, w celu dostosowania ich do charakteru siedliska i zwiększenia różnorodności genetycznej i biologicznej biocenoz leśnych. 6. Odbudowa zdegradowanych siedlisk leśnych. 7. Kontynuacja monitoringu środowiska leśnego w celu rozpoznania stanu lasu, przeciwdziałania pożarom, rozwojowi szkodników i chorób. 8. Prowadzenie edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju przez nadleśnictwa i inne instytucje oraz organizacje pozarządowe. 9. Wdrażanie programu małej retencji na terenach leśnych. 10. Ochrona różnorodności biologicznej w lasach prywatnych. Cel do 2019 roku w zakresie racjonalnego gospodarowania zasobami wodnymi: Zrównoważone użytkowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i suszą Najważniejsze kierunki działań do 2019 roku: 1. Realizacja harmonogramu wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej w regionie wodnym Warty. 2. Wdrażanie Dyrektywy Powodziowej w regionie wodnym Warty. 3. Objęcie ochroną w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego terenów zalewowych rzek. 4. Przebudowa, rozbudowa i budowa wałów przeciwpowodziowych. 5. Budowa i modernizacja zbiorników retencyjnych. 6. Odbudowa zniszczonych obiektów hydrotechnicznych. 7. Budowa obiektów małej retencji. 8. Modernizacja melioracji szczegółowych. 9. Budowa przepławek dla ryb. 10. Ustanawianie i odpowiednie zagospodarowywanie stref ochronnych ujęć wód podziemnych. Cel do 2019 roku w zakresie ochrony powierzchni ziemi: 18

19 Ochrona i racjonalne wykorzystanie powierzchni ziemi oraz rekultywacja terenów zdegradowanych Najważniejsze kierunki działań do 2019 roku: 1. Przestrzeganie zasad dobrej praktyki rolniczej (KDPR) w zakresie ochrony gleb użytkowanych rolniczo. 2. Wdrażanie programów rolnośrodowiskowych uwzględniających działania prewencyjne w zakresie ochrony gleb, w tym erozji gleb. 3. Wspieranie i rozwijanie rolnictwa ekologicznego. 4. Ochrona gruntów ornych (przeciwdziałanie przeznaczaniu gruntów ornych na cele nierolnicze). 5. Minimalizacja negatywnego wpływu działalności gospodarczej na stan powierzchni ziemi. 6. Kontynuacja i rozwój monitoringu środowiska glebowego w województwie. 7. Prowadzenie rejestru terenów zdegradowanych. 8. Rewitalizacja terenów zdegradowanych. Cel do 2019 roku w zakresie gospodarowania zasobami geologicznymi: Zrównoważone użytkowanie zasobów kopalin oraz ochrona środowiska w trakcie ich eksploatacji Najważniejsze kierunki działań do 2019 roku: 1. Kontynuowanie prac w zakresie poszukiwania, rozpoznania i dokumentowania złóż kopalin. 2. Eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin. 3. Ochrona złóż kopalin przed zabudową infrastrukturalną m.in. poprzez uwzględnianie złóż kopalin w opracowaniach planistycznych. 4. Sukcesywna rekultywacja i zagospodarowanie terenów po eksploatacji kopalin. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego Cele do 2019 roku w zakresie jakości wód i gospodarki wodno-ściekowej: Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do środowiska wodnego 19

20 Usprawnienie systemu zaopatrzenia w wodę Najważniejsze kierunki działań do 2019 roku: 1. Budowa nowych i przebudowa istniejących oczyszczalni ścieków wraz z systemami gospodarowania osadami ściekowymi. 2. Budowa nowych i przebudowa istniejących systemów kanalizacji zbiorczej. 3. Budowa indywidualnych systemów oczyszczania ścieków, na terenach gdzie budowa systemów zbiorczych jest nieuzasadniona ze względu na uwarunkowania techniczne lub ekonomiczne. 4. Rozbudowa infrastruktury gospodarki wodno-ściekowej w zakładach przemysłowych. 5. Realizacja programów działań mających na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych w obszarach regionalnych zarządów gospodarki wodnej. 6. Rozbudowa sieci wodociągowej, budowa nowych i modernizacja istniejących ujęć i stacji uzdatniania wody. 7. Wzmocnienie kadrowe i aparaturowe WIOŚ w Poznaniu, pozwalające na pełną realizację zadań monitoringowych i kontrolnych na obszarach OSN. Cel do 2019 roku z zakresie jakości powietrza: Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza oraz standardów emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa Najważniejsze kierunki działań do 2019 roku: 1. Wdrażanie programów ochrony powietrza. 2. Wzmocnienie systemu monitoringu powietrza. 3. Ograniczenie niskiej emisji ze źródeł komunalnych, w tym eliminowanie węgla jako paliwa w lokalnych kotłowniach i gospodarstwach domowych i zastępowanie go innymi, bardziej ekologicznymi nośnikami ciepła, w tym odnawialnych źródeł energii (np. wody geotermalne, energia słoneczna, energia wiatrowa, energia biomasy z lokalnych źródeł). 4. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej i budynków mieszkalnych. 5. Wprowadzanie zintegrowanej gospodarki energetycznej w miastach poprzez wykorzystanie do celów komunalnych ciepła odpadowego z elektrociepłowni i kotłowni zakładowych. 6. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. 20

21 7. Modernizacja układów technologicznych ciepłowni i elektrociepłowni, w tym wprowadzanie nowoczesnych technik spalania. 8. Instalowanie urządzeń do redukcji zanieczyszczeń powstałych w procesie spalania, a także poprawa sprawności obecnie funkcjonujących urządzeń redukujących zanieczyszczenia. 9. Modernizacja i hermetyzacja procesów technologicznych oraz ich automatyzacja. 10. Wdrażanie nowoczesnych technologii przyjaznych środowisku (BAT). 11. Systematyczna kontrola zakładów przemysłowych, zwłaszcza zakładów wymienianych w monitoringu WIOŚ w Poznaniu jako szczególnie uciążliwych dla środowiska. 12. Realizacja systemu handlu emisją dwutlenkiem węgla. 13. Rozwój infrastruktury drogowej z uwzględnieniem wymagań ochrony środowiska (obwodnice, poprawa stanu technicznego dróg). 14. Promocja i wspieranie rozwiązań w transporcie pozwalających na unikanie lub zmniejszanie wielkości emisji, m.in. poprzez: wprowadzanie pojazdów spełniających normy Euro 4 i Euro 5, zmiany organizacji ruchu na terenach miejskich, transport zbiorowy, kolej, transport wodny i rowerowy. 15. Ograniczanie emisji komunikacyjnej poprzez odpowiednie utrzymanie czystości nawierzchni ulic. 16. Edukacja ekologiczna społeczeństwa w zakresie potrzeb i możliwości ochrony powietrza, w tym oszczędności energii i stosowania odnawialnych źródeł energii oraz korzystania ze środków transportu publicznego. Cel do 2019 roku w zakresie hałasu: Zmniejszenie zagrożenia mieszkańców województwa ponadnormatywnym hałasem, zwłaszcza emitowanym przez środki transportu drogowego Najważniejsze kierunki działań do 2019 roku: 1. Realizacja programów ochrony środowiska przed hałasem. 2. Systematyczna aktualizacja map akustycznych i programów ochrony środowiska przed hałasem. 3. Rozszerzanie monitoringu hałasu w środowisku, szczególnie na terenach będących pod wpływem oddziaływania określonej kategorii dróg, linii kolejowych oraz terenów wskazanych w powiatowych programach ochrony środowiska. 21

22 4. Realizacja inwestycji zmniejszających narażenie na hałas komunikacyjny (budowa obwodnic, modernizacja szlaków komunikacyjnych, budowa ekranów akustycznych, rewitalizacja odcinków linii kolejowych i wymiana taboru na mniej hałaśliwy, itp.). 5. Dalsze ograniczanie emisji hałasu pochodzącego z sektora gospodarczego, m.in. poprzez kontrole przestrzegania dopuszczalnej emisji hałasu, wprowadzanie urządzeń ograniczających emisję hałasu). 6. Przestrzeganie wartości dopuszczalnych poziomów hałasu w odniesieniu do nowo zagospodarowywanych terenów: stosowanie w planowaniu przestrzennym zasady strefowania. Cel do 2019 roku w zakresie pól elektromagnetycznych: Stała kontrola potencjalnych źródeł pól elektromagnetycznych oraz minimalizacja ich oddziaływania na zdrowie człowieka i środowisko Najważniejsze kierunki działań do 2019 roku: 1. Kontynuacja badań, które pozwolą na ocenę skali zagrożenia polami elektromagnetycznymi oraz poszerzenie wiedzy na temat stopnia ich oddziaływania. 2. Wprowadzenie do planów zagospodarowania przestrzennego zapisów poświęconych ochronie przed polami elektromagnetycznymi. 3. Opracowanie i wdrożenie systemu pomiarów i ich ewidencji (baza danych w systemie GIS) w celu monitorowania zmian wielkości i stopnia zagrożenia środowiska polami elektromagnetycznymi. 4. Preferowanie niskokonfliktowych lokalizacji źródeł pól elektromagnetycznych. 5. Edukacja ekologiczna nt. rzeczywistej skali zagrożenia emisją pól elektromagnetycznych. Cel do 2019 roku w zakresie poważnych awarii przemysłowych: Minimalizacja skutków poważnych awarii przemysłowych dla ludzi i środowiska Najważniejsze kierunki działań do 2019 roku: 1. Wykreowanie właściwych zachowań społeczeństwa w sytuacji wystąpienia zagrożeń środowiska z tytułu awarii przemysłowych, w tym transportu materiałów niebezpiecznych. 2. Bezpieczny transport materiałów niebezpiecznych, w tym minimalizacja transportu substancji niebezpiecznych przez obszary zamieszkałe. 22

23 3. Usuwanie skutków zagrożeń środowiska oraz bezpieczne, tymczasowe magazynowanie odpadów powstałych w czasie usuwania skutków poważnej awarii. 4. Wsparcie jednostek straży pożarnej w zakresie wyposażenia do prowadzenia działań ratowniczych, zapobiegania i przeciwdziałania poważnym awariom oraz zagrożeniom środowiska i zdrowia człowieka wynikającym z nadzwyczajnych zdarzeń. Działania systemowe Cel do 2019 roku w zakresie edukacji dla zrównoważonego rozwoju: Kształtowanie postaw ekologicznych mieszkańców województwa wielkopolskiego, zagwarantowaniem szerokiego dostępu do informacji o środowisku oraz zrównoważona polityka konsumpcyjna Najważniejsze kierunki działań do 2019 roku: 1. Prowadzenie działań związanych z edukacją dla zrównoważonego rozwoju przez jednostki samorządu terytorialnego. 2. Wspieranie merytoryczne i finansowe działań z zakresu edukacji ekologicznej prowadzonej w szkołach, parkach krajobrazowych i narodowych oraz promowanie aktywnych form edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży. 3. Współpraca samorządów wszystkich szczebli z mediami regionalnymi i lokalnymi w zakresie prezentacji stanu środowiska i pozytywnych przykładów działań podejmowanych na rzecz jego ochrony. 4. Wspieranie Parków Narodowych i Krajobrazowych, współpracujących z placówkami akademickimi i instytutami badawczymi oraz organizacjami naukowymi, instytucjami i stowarzyszeniami w zakresie prowadzonej przez te ośrodki edukacji ekologicznej wśród młodzieży szkolnej, mieszkańców województwa i turystów. 5. Promowanie materiałów/wydawnictw w zakresie edukacji ekologicznej. 6. Udział przedstawicieli administracji publicznej szczebla wojewódzkiego i lokalnego oraz przedstawicieli przedsiębiorstw w szkoleniach z zakresu publicznego dostępu do informacji o środowisku. 7. Promowanie postaw opartych na idei zrównoważonej i odpowiedzialnej konsumpcji. Cel do 2019 roku z zakresie uwzględniania zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych: 23

24 Zapewnienie włączenia celów ochrony środowiska do wszystkich sektorowych dokumentów strategicznych i przeprowadzenia oceny wpływu ich realizacji na środowisko przed ich zatwierdzeniem Najważniejsze kierunki działań do 2019 roku: 1. Objęcie dokumentów polityk/strategii/programów/planów sektorowych (zgodnie z Ustawą o udostępnianiu informacji o środowisku) strategicznymi ocenami oddziaływania na środowisko. 2. Popularyzacja szkoleń w zakresie metodologii wykonywania i oceniania prognoz skutków oddziaływania na środowisko dla dokumentów strategicznych. 24

25 Cel do 2019 roku w zakresie aspektów ekologicznych w planowaniu przestrzennym: Kształtowanie harmonijnej struktury funkcjonalno-przestrzennej województwa, sprzyjającej równoważeniu wykorzystania walorów przestrzeni z rozwojem gospodarczym, wzrostem jakości życia i trwałym zachowaniem wartości środowiska Najważniejsze kierunki działań do 2019 roku: 1. Uwzględnianie w planach zagospodarowania przestrzennego wymagań przepisów ochrony środowiska i gospodarki wodnej, wyników monitoringu środowiska (w szczególności w zakresie powietrza, hałasu i wód) oraz identyfikacja konfliktów środowiskowych i przestrzennych oraz sposobów zarządzania nimi. 2. Wdrożenie przepisów umożliwiających przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko już na etapie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, które jest opracowaniem planistycznym obejmującym teren całej gminy. 3. Uwzględnianie progów tzw. chłonności środowiskowej i pojemności przestrzennej wraz z systemem monitorowania zmian. 4. Zachowanie korzystnych warunków w zakresie stanu środowiska na istniejących terenach o wysokich walorach. Cel do 2019 roku w zakresie aktywizacji rynku na rzecz ochrony środowiska: Wdrożenie mechanizmów zapewniających aktywizację rynku na rzecz ochrony środowiska Najważniejsze kierunki działań do 2019 roku: 1. Analiza możliwości wprowadzenia w województwie nowych rynkowych instrumentów wspierających działania w zakresie ochrony środowiska. 2. Promocja tworzenia zielonych miejsc pracy z wykorzystaniem środków pomocowych UE. 3. Promocja wśród mieszkańców województwa etykiet informujących o produktach ekologicznych. 4. Współpraca z organizacjami pozarządowymi w prowadzeniu kampanii promocyjnych etykiet ekologicznych, zrównoważonej konsumpcji oraz tworzenia zielonych miejsc pracy. 5. Promocja polskich firm, zwłaszcza lokalnych, produkujących urządzenia ochrony środowiska. 25

26 Cel do 2019 roku w zakresie zarządzania środowiskowego: Promowanie i wsparcie wdrażania systemu EMAS w gałęziach przemysłu o znaczącym oddziaływaniu na środowisko, w sektorze małych przedsiębiorstw oraz administracji publicznej szczebla regionalnego i lokalnego Najważniejsze kierunki działań do 2019 roku: 1. Promowanie systemów zarządzania środowiskowego (SZŚ) a w szczególności EMAS. 2. Stymulowanie organizacji do udziału w programach szkoleniowo-informacyjnych w zakresie systemu EMAS oraz do korzystania z instrumentów (organizacyjnych, technicznych i finansowych) zachęcających organizacje do wdrażania EMAS. Cel do 2019 roku w zakresie rozwoju badań i postępu technicznego: Zwiększenie roli wielkopolskich placówek badawczych we wdrażaniu innowacji w przemyśle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska Najważniejsze kierunki działań do 2019 roku: 1. Integracja środowisk społeczno-gospodarczych regionu na rzecz innowacji. 2. Wsparcie dla powiązań o charakterze klastrów. 3. Promowanie i wspieranie przedsiębiorstw wprowadzających innowacje. Cel do 2019 roku w zakresie odpowiedzialności za szkody w środowisku: Wdrożenie systemu prewencyjnego, mającego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody Najważniejsze kierunki działań do 2019 roku: 1. Udział pracowników administracji w szkoleniach na temat odpowiedzialności sprawcy za szkody w środowisku. 2. Wzmocnienie kadrowe i aparaturowe WIOŚ w Poznaniu, pozwalające na pełną realizację zadań kontrolnych. 26

27 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU KOLSKIEGO W Programie Ochrony Środowiska dla Powiatu Kolskiego, biorąc pod uwagę uwarunkowania lokalne, a także kierunki polityki ekologicznej powiatu zapisane w Strategii Rozwoju Powiatu, ustalono następujące cele średniookresowe (do roku 2014): Cele ekologiczne do 2014 roku w zakresie ochrony zasobów wodnych o Cel 1: Ochrona zasobów wodnych i racjonalizacja zużycia wód podziemnych: Kierunki działań: K1: Ochrona zasobów wód podziemnych; K2: Poprawa jakości wody do picia; K3: Działania z zakresu racjonalnego gospodarowania wodą w sektorze gospodarczym. o Cel 2: Ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł punktowych (obszarów zurbanizowanych): miejskich, przemysłowych i wiejskich; Kierunki działań: K1: Uporządkowanie gospodarki ściekowej i modernizacja oczyszczalni w aglomeracjach uwzględnionych w KPOŚK; K2: Rozwój zbiorczych systemów kanalizacyjnych oraz rozbudowa oczyszczalni w pozostałych miejscowościach o zabudowie zwartej; K3: Rozwiązywanie problemu gospodarki ściekowej na obszarach nie przewidzianych do skanalizowania (zabudowa rozproszona) - np. przydomowe oczyszczalnie ścieków; K4: Racjonalizacja gospodarki ściekowej na terenach zakładów przemysłowych. o Cel 3: Zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł przestrzennych, trafiających do wód wraz ze spływami powierzchniowymi (z terenów rolnych oraz z terenów zabudowy rozproszonej nieskanalizowanej): Kierunki działań: 27

28 K1: Ograniczenie spływu zanieczyszczeń azotowych ze źródeł rolniczych; K2: Ograniczenie ładunku zanieczyszczeń pochodzących ze spływu wód deszczowych. o Cel 4: Retencjonowanie wody i ochrona przed powodzią: Kierunki działań: K1: Utrzymanie i odbudowa urządzeń melioracyjnych podstawowych i szczegółowych; K2: Rozwój małej retencji. Cele ekologiczne do 2014 roku w zakresie ochrony powierzchni ziemi i gospodarki odpadami o Cel 1: Ochrona gleb: Kierunki działań: K1: Identyfikacja zagrożeń zanieczyszczenia gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych; K2: Ochrona gleb przed erozją i stepowieniem; K3: Podnoszenie poziomu wiedzy użytkowników gleb w zakresie kodeksu dobrych praktyk rolniczych i zasad rolnictwa ekologicznego. o Cel 2: Zapobieganie powstawaniu odpadów: Kierunki działań: K1: Zmniejszanie materiałochłonności gospodarki poprzez wprowadzanie technologii niskoodpadowych oraz recykling, wdrażanie najlepszych dostępnych technik (BAT); o Cel 3: Zwiększenie poziomu odzysku surowców wtórnych: K1: Osiąganie założonych w powiatowym planie gospodarki odpadami limitów odzysku i recyklingu odpadów. o Cel 4: Stworzenie prawidłowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi: Kierunki działań: K1: Intensyfikacja działań w zakresie zamykania i rekultywacji składowisk nie spełniających wymogów ochrony środowiska; 28

29 K2: Likwidacja zagrożeń środowiska powodowanych przez nielegalne składowiska; K3: Dostosowanie składowisk wytypowanych do dalszej obsługi powiatu do aktualnych wymogów prawnych i założeń Planu gospodarki odpadami; K4: Eliminacja nieprawidłowości w gospodarce odpadami medycznymi, weterynaryjnymi i zwłokami padłych zwierząt; K5: Eliminacja zużytych opon ze strumienia odpadów komunalnych; K6: Zwiększenie stopnia wykorzystania osadów ściekowych; K7: Eliminacja odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych m.in. zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny; K8: Ograniczenie składowania odpadów biodegradowalnych. Cele ekologiczne do 2014 roku w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego o Cel 1: Zwiększenie udziału paliw płynnych w ogólnej strukturze paliw: Kierunki działań: K1: Wykorzystanie przepustowości istniejącej sieci gazowej średniego ciśnienia przez podłączanie nowych odbiorców głównie w Babiaku, Kole i Kościelcu. o Cel 2: Zwiększenie udziału odnawialnych nośników energii cieplnej w ogólnym bilansie paliw: Kierunki działań: K1: Propagowanie na terenach wiejskich źródeł energii wykorzystujących biomasę poprzez proces spalania lub fermentacji; K2: Zamiana kotłowni węglowych na systemy grzewcze wykorzystujące biomasę; K3: Budowa zespołu kolektorów słonecznych, jako źródeł ciepła do przygotowania ciepłej wody użytkowej 29

30 pracujących w układach biwalentnych ze źródłem konwencjonalnym; K4: Budowa ciepłowni geotermlanej w Kole; K5: Wspieranie wykorzystania odnawialnych źródeł energii. o Cel 3: Zmniejszenie strat energii cieplnej: Kierunki działań: K1: Wykonanie termomodernizacji budynków komunalnych i użyteczności publicznej oraz pozostałych; K2: Modernizacja kanałowych sieci ciepłowniczych. Cel ekologiczny do 2014 roku w zakresie przeciwdziałania hałasowi o Cel: Ograniczenie hałasu na terenie Koła oraz poza Kołem wokół głównych dróg i źródeł przemysłowych: Kierunki działań: K1: Identyfikacja i monitorowanie źródeł hałasu; K2: Działania inwestycyjne na rzecz ograniczania uciążliwości hałasu komunikacyjnego; K3: Działania inwestycyjne na rzecz ograniczania uciążliwości hałasu przemysłowego. Cel ekologiczny do 2014 roku w zakresie ochrony środowiska przed polami elektromagnetycznymi o Cel: Ograniczenie szkodliwego oddziaływania na środowisko i zdrowie ludzi pól elektromagnetycznych: Kierunki działań: K1: Inwentaryzacja obiektów emitujących pola elektromagnetyczne; K2: Uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego obiektów emitujących pola elektromagnetyczne. Cele ekologiczne do 2014 roku w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu o Cel 1: Ochrona i rozwój systemu obszarów chronionych oraz ich racjonalne wykorzystanie: Kierunki działań: K1: Utrzymanie, bieżąca ochrona i odbudowa najcenniejszych obszarów i obiektów chronionych; 30

31 K2: Tworzenie centrów rekreacji oraz gospodarstw agroturystycznych przy racjonalnym wykorzystaniu środowiska; K3: Rozszerzenie obszarów objętych różnymi formami ochrony; K4: Utrzymanie urozmaiconego krajobrazu rolniczego z gospodarstwami średniej wielkości oraz wsparcie form rolnictwa stosujących metody produkcji nie naruszające równowagi przyrodniczej. o Cel 2: Prowadzenie zalesień łącznie z działaniami poprawy struktury wiekowej i gatunkowej drzewostanów. Kierunki działań: K1: Wprowadzanie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obszarów zalesionych i przeznaczonych do zalesienia; K2: Prowadzenie studiów i analiz z zakresu zalesiania i zadrzewiania; K3 Zalesianie gruntów porolnych i zadrzewień śródpolnych. Cel ekologiczny do 2014 roku w zakresie racjonalnego użytkowania surowców i kopalin o Cel: Ochrona zasobów kopalin. Kierunki działań: K1: Racjonalna eksploatacja zasobów kopalin nieodnawialnych; K2: Wykorzystanie wód geotermalnych (kopaliny odnawialne) do produkcji energii, do celów leczniczych i rekreacyjnych. Cele ekologiczny do 2014 roku w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom o Cel : Przeciwdziałanie i zmniejszenie skutków wystąpienia poważnej awarii przemysłowej: Kierunki działań: K1: Ograniczanie ryzyka wystąpienia awarii przemysłowej; 31

32 K2: Działania organizacyjne zmierzające do skutecznego i sprawnego usuwania awarii przemysłowych. Cel ekologiczny do 2014 roku w zakresie edukacji ekologicznej o Cel: Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców: Kierunki działań: K1: Działania zmierzające do podniesienia świadomości ekologicznej obywateli; K2: Zapewnienie powszechnego dostępu do informacji o środowisku oraz zwiększenie udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji istotnych dla środowiska. Cel ekologiczny do 2014 roku w zakresie zarządzania środowiskiem z poziomu powiatu, w tym wdrażania monitoringu Programu: o Cel: Poprawa zarządzania ochroną środowiska: Strategia realizacji celu i kierunki działań: K1: Działania związane z wdrażaniem Programu; K2: Działania związane z poprawą zarządzania środowiskiem na terenie powiatu i z zadaniami wynikającymi z przepisów UE. 32

33 2. STREFA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA 2.1. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE I CHARAKTERYSTYKA DEMOGRAFICZNA Koło to miasto położone na rzeką Wartą, we wschodniej części województwa wielkopolskiego, w Pasie Nizin Środkowych, makroregionie Niziny Południowo- Wielkopolskiej i w obrębie Kotliny Kolskiej obejmującej fragment Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej. Do Kotliny Kolskiej przylega: od północy Wysoczyzna Kujawska, od zachodu i południowego zachodu Wysoczyzna Kaliska, od wschodu Równina Kutnowska. Granice administracyjne miasta wyznaczają: od strony północnej tory kolejowe relacji Poznań Warszawa od pozostałych stron granice sztuczne, wyznaczone obrębami geodezyjnymi. Miasto graniczy z gminami: Koło, Kościele i Osiek Mały. Położenie Koła określają następujące współrzędne geograficzne: ' długości geograficznej wschodniej, ' szerokości geograficznej północnej. Ryc. 1: Lokalizacja miasta Koła na tle Polski 33

34 Ryc. 2: Położenie miasta Koło w powiecie kolskim (Źródło: Obszar miasta Koła obejmuje ha, a ludność w 2010 roku wynosiła osób (wg GUS, stan na 31.XII, faktyczne miejsce zamieszkania). Gęstość zaludnienia wynosi osób na 1 km 2. Tabela 1 Ludność na terenie Miasta Koło w latach Wyszczególnienie Jednostka Dane za 2009 rok Dane za 2010 rok ogółem stałe miejsce zameldowania stan na 30 VI ogółem osoba mężczyźni osoba kobiety osoba stan na 31 XII ogółem osoba mężczyźni osoba kobiety osoba faktyczne miejsce zamieszkania stan na 30 VI ogółem osoba

35 Wyszczególnienie Jednostka Dane za 2009 rok Dane za 2010 rok mężczyźni osoba kobiety osoba stan na 31 XII ogółem osoba mężczyźni osoba kobiety osoba Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych Tabela 2 Ludność na terenie Miasta Koło w latach wskaźniki modułu gminnego Wyszczególnienie Jednostka Dane za 2009 rok Dane za 2010 rok ludność na 1 km 2 (gęstość zaludnienia) osoba kobiety na 100 mężczyzn osoba Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych 2.2. HISTORIA I ROZWÓJ GOSPODARCZY Miasto Koło było lokalizowane w 1362 roku przez Kazimierza Wielkiego na gruntach wsi Koło, w dokumentacji wymieniano je jako Colo. Położone w miejscu z natury obronnym, na wyspie między ramionami Warty tworzącej tu zakole, w pobliżu zamku królewskiego strzegącego przeprawy przez Wartę, nie posiadało murów obronnych, a jedynie dwie bramy miejskie. Było miastem królewskim, siedzibą starostwa niegrodowego. W 1410 roku zebrało się tu rycerstwo wielkopolskie, wyruszające na wojnę z Krzyżakami. W 1452 roku na zamku w Kole Kazimierz Jagiellończyk przyjmował przedstawicieli szlachty i miast zjednoczonych w Związku Pruskim. Od początku XV wieku Koło było miejscem obrad Sejmików Generalnych dla prowincji wielkopolskiej (ostatni odbył się w 1716 r.). Miasto rozwijało się jako ośrodek rzemiosła (zwłaszcza metalowego i sukiennictwa) oraz handlu. W połowie XVI wieku na prawym brzegu Warty powstała osada Zduny, skupiająca głównie garncarzy, która w 1559 roku otrzymała własny samorząd. W 1622 roku miasto zostało zniszczone przez Lisowczyków, a w 1655 roku przez Szwedów; z upadku zaczęło się podnosić dopiero pod koniec XVII wieku. Do rozbiorów miasto było w woj. kaliskim. W 1793 roku dostało się pod zabór pruski, podczas insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku przejściowo zostało opanowane przez powstańców. W latach było w Księstwie Warszawskim, później w Królestwie Polskim. W 1842 roku Józef Freudenreich założył tu fabrykę fajansu. W 1867 roku Koło zostało siedzibą powiatu. W okresie międzywojennym miasto, które w 1921 roku uzyskało połączenie kolejowe z Warszawą i Poznaniem, było nadal ośrodkiem wyrobu fajansu, znajdowały się tu także fabryki maszyn rolniczych, młyny, tartaki, cegielnia. Podczas okupacji hitlerowskiej zostało włączone do Rzeszy. Nastąpiły wysiedlenia ludności polskiej, utworzono getto dla Żydów, których 35

36 wymordowano głównie w obozie zagłady w Chełmie n/nerem. Miasto zostało zdobyte 20 stycznia 1945 roku, po ciężkich walkach, przez wojska radzieckie I Frontu Białoruskiego. Dzięki rozbudowie przemysłu w okresie powojennym Koło należało do szybko rozwijających się miast Wielkopolski. W latach 1954 i 1970 przyłączono do miasta części sąsiednich wsi. Do 1938 roku Koło było w woj. łódzkim, później w poznańskim, w latach w woj. konińskim. Po obu stronach Warty rozbudowały się w XIX i XX wieku przedmieścia. Większość z nich leży na prawym brzegu Warty: Przedmieście Warszawskie, Płaszczyzna, Blizna, Nagórna. Ta cześć miasta przejmuje funkcje śródmiejskie. Jeszcze dalej na północ wzdłuż linii kolejowej, powstała dzielnica przemysłowa. Na pierwsze miejsce w Kole wysunął się przemysł spożywczy. W 1974 roku uruchomiono tu jedne z największych w kraju zakłady mięsne, obejmujące rzeźnię, przetwórnię mięsa, wytwórnię wędlin i konserw. W 1975 roku oddano do użytku mleczarnię i proszkownię mleka, wytwarzającą m.in. paszę mleko-mix. Inne większe zakłady przetwórstwa spożywczego to: elewator zbożowy, przetwórnia owoców i warzyw. Koło jest też nadal ośrodkiem ceramiki szlachetnej. W 1962 roku uruchomiono drugi zakład, specjalizujący się w ceramicznych wyrobach sanitarnych, obecnie jest to Spółka z o.o. SANITEC KOŁO. W 1967 roku podjęła produkcję unikatowa w Polsce fabryka materiałów i wyrobów ściernych Korund (obecnie Saint-Gobain), wytwarzająca elektrokorund, proszek ścierny, a od 1977 roku także tarcze ścierne; ze względu na ogromne zużycie energii przez piece elektryczne fabryka ta została zlokalizowana w Kole, w pobliżu konińskiego zespołu elektrowni. Do najważniejszych firm działających na terenie miasta należą obecnie: Sanitec Koło Sp. z o.o Koło, ul. Toruńska 154 tel.: (63) infolinia: fax: (63) info@kolo.com.pl strona www: Sokołów S.A. - Oddział Zakłady Mięsne w Kole ul. Toruńska 262, Koło tel.: (63) (Centrala) tel.: (63) (Sekretariat) fax: (63) , strona www: Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Kole Koło, ul. Towarowa 6 tel. (63)

37 fax (63) strona www: Saint-Gobain Abrasives Sp. z o.o Koło, ul. Toruńska 239/241 tel. (63) fax (63) info.kolo@saint-gobain.com strona www: MK FOAM GmbH Sp. z o.o., Koło, ul. Toruńska 267 tel. (63) fax (63) mkfoam@mkfoam.pl strona www: Wood-Mizer Industeries Sp. z o.o Koło, ul. Nagórna 114 tel. (63) fax (63) potmar@woodmizer.com strona www: Zakład Wytwarzania Artykułów Ściernych ANDRE ABRASIVE ARTICLES Koło, ul. Przemysłowa 10 tel. (63) fax. (63) AAA@andre-kolo.com.pl strona www: Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe AGRONAS Sp. z o.o Koło, ul. Żeromskiego 83 tel. (63) fax. (63) agronas@go2.pl strona www: Przedsiębiorstwo Robót Drogowo-Mostowych S.A. ul. Toruńska 200, Koło Telefon: Faks: strona www: W 2010 roku na terenie miasta Koło zarejestrowanych było podmiotów gospodarczych. Na terenie miasta znaczny jest udział podmiotów prowadzących działalność 37

38 w zakresie przemysłu i budownictwa. Najwięcej zarejestrowanych podmiotów gospodarczych stanowią niewielkie prywatne przedsiębiorstwa prowadzące działalność usługową. Liczbę podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w rejestrze REGON na terenie miasta w poszczególnych sekcjach (wg PKD 2007) przedstawiono w Tabeli poniżej. Tabela 3 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON na terenie miasta Koło (według sekcji PKD 2007 oraz sektorów własnościowych, dane za lata ) Podmioty gospodarcze zarejestrowane Sekcje wg PKD 2007 w rejestrze REGON sektor publiczny ogółem Sekcja C Przetwórstwo przemysłowe 1 1 Sekcja D Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą 1 1 wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Sekcja E Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność 2 2 związana z rekultywacją Sekcja F Budownictwo 1 1 Sekcja H Transport i gospodarka magazynowa 2 2 Sekcja I Działalność związana z zakwaterowaniem 1 1 i usługami gastronomicznymi Sekcja L Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Sekcja M Działalność profesjonalna, naukowa i 2 2 techniczna Sekcja O Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne Sekcja P Edukacja Sekcja Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 8 8 Sekcja R Działalność związana z kulturą, rozrywką 5 5 i rekreacją Sekcja S Pozostała działalność usługowa 1 1 sektor prywatny ogółem Sekcja A

39 Podmioty gospodarcze zarejestrowane Sekcje wg PKD 2007 w rejestrze REGON Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Sekcja B Górnictwo i wydobywanie 1 1 Sekcja C Przetwórstwo przemysłowe Sekcja D Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą 2 6 wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Sekcja E Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność 7 6 związana z rekultywacją Sekcja F Budownictwo Sekcja G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Sekcja H Transport i gospodarka magazynowa Sekcja I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Sekcja J Informacja i komunikacja Sekcja K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Sekcja L Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Sekcja M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Sekcja N Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca Sekcja O Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia 1 1 społeczne Sekcja P Edukacja Sekcja Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Sekcja R Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Sekcja S

40 Podmioty gospodarcze zarejestrowane Sekcje wg PKD 2007 w rejestrze REGON Pozostała działalność usługowa Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych 2.3. UŻYTKOWANIE GRUNTÓW Na terenie miasta przeważają grunty zabudowane i zurbanizowane. Należą do nich m. in. tereny mieszkalne, przemysłowe, tereny komunikacyjne. Spośród gruntów stanowiących własność Gminy Miejskiej Koło użytki rolne stanowią 49%, tj. 150,9878 ha, z czego grunty orne stanowią 72,0266 ha, sady 0,7852 ha, łąki trwałe 9,4420 ha, a pastwiska trwałe: 68,7340 ha. Lasy i grunty leśne na gruntach stanowiących własność Gminy Miejskiej Koło zajmują powierzchnię 33,4585 ha (11%). Pozostałe grunty stanowiące własność Gminy Miejskiej Koło (grunty pod zabudowaniami, podwórzami, drogi, wody i inne grunty użytkowe oraz nieużytki) zajmują powierzchnię 124,1595 ha (40%). Ryc.3. Struktura gruntów stanowiących własność Gminy Miejskiej Koło (stan na dzień: r.) 2.4. ZABYTKI Zgodnie z obowiązującą ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami zabytek to nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich część lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź 40

41 zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową (art. 3 pkt. 1). W myśl art. 6 ust. 1 pkt. 1 ochronie i opiece podlegają, bez względu na stan zachowania zabytki nieruchome, będące w szczególności: a. krajobrazami kulturowymi, b. układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi, c. działami architektury i budownictwa, d. działami budownictwa obronnego, e. obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami przemysłowymi, f. cmentarzami, g. parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni, h. miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji. Ochronie mogą podlegać również nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej (art. 6 ust. 2). Do rejestru zabytków wpisuje się zabytek nieruchomy na podstawie decyzji wydanej przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z urzędu bądź na wniosek właściciela zabytku nieruchomego lub użytkownika wieczystego gruntu, na którym znajduje się zabytek nieruchomy. Do rejestru może być również wpisane otoczenie zabytku wpisanego do rejestru zabytków, a także jego nazwa geograficzna, historyczna lub tradycyjna (art. 8, 9 pkt. 1, 2). W Pracowni Rejestru i Ewidencji Zabytków NID gromadzone są decyzje o wpisie do rejestru zabytków z terenu całego kraju, do dostarczenia których zobligowani są Wojewódzcy Konserwatorzy Zabytków. Do zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków położonych na terenie miasta Koło, zgodnie z danymi Narodowego Instytutu Dziedzictwa (stan na 30 czerwca 2011 r.) należą: dzielnica staromiejska, nr rej.: 384 z ; kościół par. p.w. Świętego Krzyża, ul. Kościelna, XIV-XV, nr rej.: 232 z ; zespół klasztorny bernardynów, ul. Klasztorna, nr rej.: 263 z : o kościół p.w. Nawiedzenia NMP, , o klasztor, ; kościół ewangelicki, ul. Sienkiewicza 5, 1884, nr rej.: 450/191 z ; pastorówka, nr rej.: j.w.; 41

42 kaplica cmentarna, ul. Poniatowskiego, ok , nr rej.: 460/201 z ; cmentarz ewangelicki, ul. Dąbrowskiego, 1 poł. XIX, nr rej.: A-536/277 z ; ratusz, k. XIV, 1815, nr rej.: 376 z ; dom, ul. Grodzka 2, poł. XIX, nr rej.: A-533/274 z ; starostwo, bank, (obecnie Magistrat), ul. Mickiewicza 12, 1883, nr rej.: 458/199 z ; willa Sejmik, ul. Mickiewicza 27, , nr rej.: 459/200 z ; dom, ul. Sienkiewicza 7, 1912, nr rej.: A-536/277 z ; hotel, ob. dom, ul. Stary Rynek 26, 1887, nr rej.: 470/211 z ; spichlerz, ul. Żelazna, drewn., XVIII, nr rej.: 342 z ; zespół d. Fabryki Fajansu i Porcelany, 1 poł. XIX, nr rej.: A-484/225 z : o piecowni, o malarnia, o przerobownia mas, o piec ceramiczny nr 7, nr rej.: 1518 z INFRASTRUKTURA TECHNICZNA 3.1. SYSTEM TRANSPORTU I KOMUNIKACJI Sieć drogową miasta stanowią: droga krajowa Nr 92 o łącznej długości w granicach administracyjnych miasta Koło równej 3,726 km. Zgodnie z danymi Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska Oddział w Poznaniu (stan danych ewidencyjnych za rok 2010) stan nawierzchni drogi jest niezadowalający na odcinku 2,551 km (68,5% odcinaka drogowego przebiegającego przez teren miasta), dobry stan nawierzchni stwierdzono na odcinku 1,175 km (31,5%). Przebiegająca przez miasto droga krajowa Nr 92 nie posiada ekranów akustycznych. Ok.7 km od miasta przebiega ze wschodu na zachód Europy autostrada A-2 łącząca Koło z Warszawą, Moskwą, Berlinem i resztą Europy Zachodniej. Drogi wojewódzkie przebiegające w granicach miasta: droga wojewódzka nr o całkowitej długości 51 km łącząca Koło z Brześciem Kujawskim. Droga przebiega przez dwa powiaty: kolski 42

43 (gminy: Koło i Babiak) i włocławski (gminy: Izbica Kujawska, Lubraniec i Brześć Kujawski). droga wojewódzka nr o długości ok. 85 km łącząca Łask z Kołem. drogi powiatowe Tabela 4 Ulice powiatowe w mieście Kole Lp. Nazwa ulicy Długość ogółem (km) 1 Adama Asnyka Bogumiła Blizna Broniewskiego Ceramiczna Adama Długosza Dojazdowa Garncarska Grodzka Stanisławy Fleszarowej-Muskat Kilińskiego Klonowa Kolejowa Konarskiego Marii Konopnickiej Mikołaja Kopernika go Maja Adama Mickiewicza Nagórna Niezłomnych Nowowarszawska Nowy Rynek Ogrodowa Elizy Orzeszkowej PCK Emilii Plater Poległych Poniatowskiego Powstańców Wlkp Bolesława Prusa Przemysłowa Pułaskiego Rzeźnicza Sejmikowa Marii Skłodowskiej - Curii Juliusza Słowackiego Starowarszawska Henryka Sienkiewicza Składowa Stary Rynek go Stycznia Szkolna Ślusarska Toruńska

44 Lp. Nazwa ulicy Długość ogółem (km) 45 Towarowa Juliana Tuwima Wiejska Wojciechowskiego Wschodnia Zachodnia Zawadzkiego Żelazna Żeromskiego Bursztynowa Zduny Żytnia Jana Pawła II Ks. Stanisława Opałki Ogółem: Źródło: Powiatowy Zarząd Dróg w Kole drogi miejskie to 91 ulic w granicach administracyjnych miasta zaliczanych do kategorii dróg gminnych o łącznej długości 26,893 km (stan na marzec 2011 r.). Drogi wewnętrzne na terenie miasta Koło, to głównie drogi gruntowe, o łącznej długości 3,602 km. Wykaz ulic miejskich oraz dróg wewnętrznych na terenie miasta przedstawiono w tabelach poniżej. Tabela 5 Ulice miejskie zaliczane do kategorii dróg gminnych na terenie miasta Koło Lp. Nazwa ulicy Dł. [mb] Lp. Nazwa ulicy Dł. [mb] 1. Akacjowa Zofii Nałkowskiej Al.Jana Pawła II Narutowicza K.K.Baczyńskiego K.C.Norwida J. Bąkowskiego J.Oliskiewicza J.Bema W. Orkana Boguszyniecka Piaski Brzozowa Plac Narutowicza M.Buczka Południowa Cegielniana Powst. Warszawskiego Cicha Powstańców 1863 roku Cisowa Powstańców Śląskich J.Chełmońskiego Północna F.Chopina M.Reja J.Dąbrowskiego W. Reymonta M. Dąbrowskiej Różana Energetyczna Sienkiewicza M.Fornalskiej Słoneczna Cz.Freudenreicha Spokojna Harcerska Sportowa Jasna Spółdzielców Jaśminowa L. Staffa Joselewicza Staszica M.Kajki Stary Rynek J.Kasprowicza Straszkowska

45 Lp. Nazwa ulicy Dł. [mb] Lp. Nazwa ulicy Dł. [mb] 25. Kasztanowa A. Struga Kazimierza Wielkiego Szpitalna Klasztorna Świerkowa J.Kochanowskiego Topolowa Kołłątaja Wąska Konwaliowa Wesoła Krańcowa Wiatraczna J.Korczaka Wierzbowa Kościelna W. Witosa I.Krasickiego Wodna Kraszewskiego Wrzosowa Kręta St.Wyspiańskiego Krótka Kard. St. Wyszyńskiego Krzywa Zamkowa Kuśnierska Zapolskiej B. Leśmiana Zawiszy Leśna Przesmyk Lipowa Zegarowa Łąkowa Zielona J.Matejki Asnyka Mikołajczyka Miłosna Miodowa 387 Źródło: Urząd Miasta Koło Tabela 6 Wykaz dróg gminnych wewnętrznych ( z nazwami ulic) na terenie miasta Kolo Lp. Nazwa ulicy Długość [mb] Rodzaj nawierzchni 1. Diamentowa 150 grunt 2. Szafirowa 150 grunt 3. Brylantowa 415 grunt 4. Krokusowa 411 grunt 5. Grabskiego 288 grunt 6. Klimaszewskiego 60 grunt 7. Beksiaka 60 grunt 8. Lewandowskiego 121 grunt 9. Malczewskiego 110 grunt 10. Wiśniowa 170 grunt/tłuczeń 11. Morelowa 210 grunt/tłuczeń 12. Czereśniowa 250 grunt/tłuczeń 13. Chrobrego 419 kostka bruk / bitum 14. Zakładowa =518 bitum / grunt 15. Rubinowa 270 grunt Razem: 3602 Źródło: Urząd Miasta Koło Połączenia kolejowe Przez miasto przebiega również magistrala kolejowa ze wschodu na zachód, która w odległości 10 km od miasta przecina się z magistralą kolejową Wybrzeże - Śląsk. 45

46 Znaczące odległości miasta Koła to pod względem: a. dostępu do ważniejszych ośrodków przemysłowych: Warszawa (180 km), Poznań (130 km), Łódź (90 km), Kalisz (80 km), Włocławek (70 km), b. dostępu do międzynarodowych lotnisk: Warszawa (180 km), Poznań (130 km), c. dostępu do portów: Port Szczeciński (320 km), Port Gdański (280 km), d. dostępu do przejść granicznych: Świecko (320 km), Zgorzelec (340 km), Terespol (370 km), Medyka (480 km), e. dostępu do ważniejszych miast Europy: Berlin (420 km), Wiedeń (790 km), Kijów (950 km), Moskwa (1480 km) GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA Zaopatrzenie w wodę Aktualnie Miejski Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Kole eksploatuje 4 studnie głębinowe nafiltrowane w utworach kredowych o wydajności m 3 /dobę. Obsługiwany jest obszar miasta Koło. Stacja Uzdatniania Wody zlokalizowana jest przy ul. Zawadzkiego w Kole. Długość sieci wodociągowej na terenie miasta wynosi 45,6 km. W stosunku do roku 2009 wzrosła o 0,7 km. Tabela 7 Długość sieci wodociągowej na terenie miasta Koło w latach

47 Długość sieci wodociągowej [km] Miasto Koło ,9 45,6 45,6 Źródło: Miejski Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Kole Średnie zużycie wody na terenie miasta wynosi 110,9 [dm 3 mieszkańca/dobę]. Średnie dobowe zużycie wody: do celów komunalnych wynosi: [m 3 /dobę] do celów przemysłowych wynosi: 196 [m 3 /dobę] Obecnie z sieci wodociągowej korzysta mieszkańców miasta. Ilość mieszkańców miasta korzystających z sieci wodociągowej na terenie miasta w latach przedstawiono w Tabeli poniżej. Tabela 8 Ilość mieszkańców korzystających z sieci wodociągowej na terenie miasta w latach Ilość mieszkańców Lata korzystających z sieci wodociągowej na terenie miasta Źródło: Miejski Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Kole Specyficzne warunki hydrogeologiczne terenu (strop podłoża kredowego, reprezentowanego przez uszczelnione margle, pod m warstwą przepuszczalnych osadów piaszczysto żwirowych) sprawiają, że kontakt pomiędzy zdegradowanymi wodami rz. Warty, oraz nie mniej zanieczyszczonymi wodami gruntowymi I-ego poziomu a głównym poziomem użytkowym ujęcia miejskiego jest wyjątkowo ułatwiony. Dnia 25 maja 2009 roku weszło w życie Rozporządzenie Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu w sprawie ustanowienia strefy ochronnej ujęcia wody podziemnej dla miasta Koła (Dz. Urz. Woj. Wlkp. Nr 124, poz. 2019). Strefa ta obejmuje teren ochrony bezpośredniej o powierzchni m 2, składający się z 8 części: a) dla studni nr 1 i 2, o powierzchni 7160,0 m 2, położony w obrębie działki nr 1, b) dla studni nr 3, o powierzchni 400,0 m 2, położony w obrębie działki nr 70, c) dla studni nr 4, o powierzchni 483,0 m 2, położony w obrębie działki nr 70, d) dla studni nr 5, powierzchni 400,0 m 2 położony w obrębie działki nr 1/3, e) dla studni nr 6, powierzchni 400,0 m 2 położony w obrębie działki nr 1/3, f) dla studni nr 7, powierzchni 400,0 m 2 położony w obrębie działki nr 1/3, 47

48 g) dla studni nr 8, powierzchni 400,0 m 2 położony w obrębie działki nr 1/3, h) dla studni nr 9, powierzchni 400,0 m 2 położony w obrębie działki nr 1/3; oraz teren ochrony pośredniej o powierzchni 2,51 km 2. Na terenie ochrony bezpośredniej zabronione jest użytkowania gruntów do celów niezwiązanych z eksploatacją ujęcia wody. Na terenach ochrony bezpośredniej należy: 1. odprowadzać wody opadowe w sposób uniemożliwiający przedostawanie się ich do urządzeń służących do poboru wody; 2. zagospodarować teren zielenią; 3. odprowadzać poza granicę terenu ochrony bezpośredniej ścieki z urządzeń sanitarnych przeznaczonych do użytku zatrudnionych przy obsłudze urządzeń służących do poboru wody; 4. ograniczyć do niezbędnych potrzeb przebywanie osób niezatrudnionych przy obsłudze urządzeń służących do poboru wody. Teren ochrony bezpośredniej powinien być ogrodzony. Na ogrodzeniu powinna zostać umieszczona tablica zawierająca informacje o ujęciu wody i zakazie wstępu osób nieupoważnionych. Na terenie ochrony pośredniej ujęcia zabronione jest: składowanie i przechowywanie odpadów promieniotwórczych; lokalizowanie instalacji w rozumieniu Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.), których funkcjonowanie ze względu na rodzaj i skalę prowadzonej w nich działalności może powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości; lokalizowanie składowisk odpadów komunalnych, niebezpiecznych, innych niż niebezpieczne i obojętne oraz obojętnych; lokalizowania oczyszczalni ścieków; wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi; lokalizowania cmentarzy oraz grzebania zwłok zwierzęcych; budowy autostrad i dróg publicznych; lokalizowania nowych ujęć wody, poza służącymi zwykłemu korzystaniu z wód; lokalizowania ferm i hodowli zwierząt. Na terenie ochrony pośredniej ujęcia wody wprowadzono następujące ograniczenia: 48

49 lokalizowania magazynów, baz i stacji paliw płynnych oraz magazynów innych substancji niebezpiecznych dla wód podziemnych w rozumieniu przepisów Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.); lokalizowania budownictwa mieszkaniowego oraz turystycznego bez wcześniejszego skanalizowania terenu lub bez zgody włączenia ich w istniejącą sieć kanalizacyjną; lokalizowania innych inwestycji bez opracowania ich oceny ich wpływu na ujmowane wody podziemne; wydobywania kopalin bez zasięgnięcia opinii właściciela ujęcia. Wyżej wymienione Rozporządzenie zniosło strefę ochronną ujęcia wody podziemnej dla miasta Koła ustanowioną decyzją Wojewody Wielkopolskiego z dnia 20 lutego 2001 r., znak: OŚ.Ko-II /01. Woda pobierana jest na terenie miasta również z ujęć przemysłowych. Głównych poborców wód na terenie miasta, zgodnie z danymi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego przedstawiono w tabeli poniżej. Lp Tabela 9 Wielkość poboru wód podziemnych na terenie miasta Koło w latach Nazwa podmiotu Wielkość poboru wody [m 3 ] Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Kole, ul. Towarowa 6, Koło Urząd Gminy w Kole, ul. Sienkiewicza 23, Koło Saint-Gobain Abrasives Sp. z o.o. (były "Korund"), ul. Toruńska 239/241, Koło Sanitec Koło Sp.z o.o., ul. Toruńska 154, Koło Miejski Zakład Wodociągów i Kanalizacji, ul. Zachodnia 22, Koło "Sokołów" S.A. Oddział w Kole i w Robakowie, ul. Toruńska 262, Koło Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, Bank Zanieczyszczeń Środowiska. Sieć kanalizacyjna W północno zachodniej części miasta przy ul. Zachodniej 22 zlokalizowana jest mechaniczno biologiczna oczyszczalnia ścieków z podwyższonym usuwaniem biogenów. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Warta. 49

50 Do oczyszczalni odprowadzane są ścieki komunalne i przemysłowe z terenu całego miasta siecią kanalizacyjną rozdzielczą o długości 49,8 km obsługującą prawie 100% mieszkańców miasta. W 2005 roku przeprowadzono inwentaryzację zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków. Zarejestrowano 332 zbiorniki bezodpływowe (szamba) oraz 10 przydomowych oczyszczalni ścieków. Aktualnie przeprowadzana jest kolejna, uzupełniająca dane, inwentaryzacja. Tabela 10 Długość sieci kanalizacyjnej w mieście Koło w latach Długość sieci kanalizacyjnej [km] Miasto Koło ,8 49,8 49,8 Źródło: Miejski Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Kole Tabela 11 Liczba przyłączy wodociągowej na terenie miasta Koło w latach Liczba przyłączy [szt.] Miasto Koło Źródło: Miejski Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Kole Tabela12 Ilość mieszkańców korzystających z sieci kanalizacyjnej na terenie miasta Koło w latach Liczba mieszkańców korzystającej z sieci kanalizacyjnej Miasto Koło Źródło: Miejski Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Kole Użytkownikiem mechaniczno biologicznej Miejskiej Oczyszczalni Ścieków jest Miejski Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Kole. Przepustowość oczyszczalni wynosi [m 3 /d]. Ilość odbieranych ścieków w wynosiła średnio: w 2008 r m 3 /dobę, w 2009 r m 3 /dobę, w 2010 r m 3 /dobę, w I półroczu 2011 r m 3 /dobę. Projektowane obciążenie oczyszczalni wynosi RLM. Obciążenie w 2009 roku wynosiło , a w roku 2010 wynosiło RLM. Aktualne obowiązuje pozwolenie wodnoprawne dla oczyszczalni ścieków - data, nr, znak decyzji.- Decyzja z dnia r. SR.Ko /29/05, zmiana decyzji z dnia r. SR.VI /07. W roku 2005 przeprowadzona została modernizacja Oczyszczalni Ścieków w Kole, etap 50

51 I, zadanie IA w następującym zakresie: modernizacja komór napowietrzania, wybudowanie pompowni osadów recyrkulowanych, modernizacja pompowni osadów nadmiernych, adaptacja komór czerpnych istniejącej pompowni recyrkulacyjnej na pompownię osadów nadmiernych, wykonanie projektowanych instalacji elektrycznych i sterujących praca urządzeń modernizowanych obiektów. W roku 2006 wykonano modernizację komory krat wymiana sita, a w roku 2008 wykonano modernizację zgarniaczy na osadnikach wtórnych (wymiana zgarniaczy). Stopień redukcji ładunków zanieczyszczeń w Miejskiej Oczyszczalni Ścieków w latach przedstawiono w Tabeli poniżej. Tabela 13 Stopień redukcji ładunków zanieczyszczeń w Miejskiej Oczyszczalni Ścieków w latach Lp. Wskaźnik % redukcji ładunku BZT 5 98,68 98,43 98,19 2 CHZT 5 94,68 95,27 94,30 3 fosfor 93,16 90,82 92,17 4 azot 82,69 83,44 80,43 5 zawiesina 94,81 95,62 95,32 Źródło: Miejski Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Kole Osady ściekowe wytwarzane w Miejskiej Oczyszczalni Ścieków wykorzystywane są do rekultywacji terenów. Ilość osadów ściekowych wytwarzanych w oczyszczalni w latach przedstawiono w Tabeli poniżej. Tabela 14 Ilość osadów ściekowych wytwarzanych w Miejskiej Oczyszczalni Ścieków w Kole w latach Ilość wytworzonych osadów ściekowych [Mg] ,1 1077,2 1135,4 Źródło: Miejski Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Kole Ścieki do środowiska odprowadzane są na terenie miasta również ze źródeł przemysłowych. Wykaz podmiotów wprowadzających ścieki do środowiska na terenie miasta Koło, ilość wprowadzanych ścieków oraz ładunek zanieczyszczeń w ściekach w latach , zgodnie z danymi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego przedstawiono w Załączniku Nr 1 do opracowania. Wody deszczowe z terenu miasta są odprowadzane do rzeki Warty i systemu rowów w jej dolinie kilkoma niezależnymi układami kanałów deszczowych o średnicy cm. Cały 51

52 system kanalizacji deszczowej jest grawitacyjny. Obecnie na terenie miasta systematycznie prowadzi się instalację separatorów ropopochodnych z osadnikami na trasie kanalizacji deszczowej przed jej wylotami do odbiorników, co ma szczególne znaczenie dla ochrony komunalnego ujęcia wód dla miasta Koła URZĄDZENIA WODNE I ZABEZPIECZENIE PRZED POWODZIĄ Zgodnie z danymi Wielkopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu, na terenie miasta Koło występują następujące wały przeciwpowodziowe: wał lewostronny, prawostronny i opaskowy rzeki Warty na długości 8,02 km o klasie II i III w stanie technicznym zadawalającym. Tereny zagrożone podtopieniami Mapy obszarów zagrożonych podtopieniami w skali 1: w regionach wodnych kraju zostały wykonane w 4 etapach w latach w Państwowym Instytucie Geologicznym w ramach jednego z zadań Państwowej Służby Hydrogeologicznej, które dotyczy ostrzegania przed niebezpiecznymi zjawiskami stanowiącymi zagrożenie dla stref zasilania i poboru wód podziemnych. Wyznaczone obszary nie są strefami zalewów wód powierzchniowych (powodzi), ale przedstawiają maksymalne możliwe zasięgi występowania podtopień (czyli położenia zwierciadła wody podziemnej blisko powierzchni terenu, co skutkuje podmokłościami) w rejonie i sąsiedztwie doliny rzecznej. Obszary zagrożone podtopieniami na terenie miasta Koło przedstawiono na mapie poniżej. 52

53 Ryc.4. Obszary zagrożone podtopieniami na terenie miasta Koło Źródło: GOSPODARKA ENERGETYCZNA I GAZYFIKACJA Produkcją i dystrybucją energii cieplnej zajmuje się Miejski Zarząd Energii Cieplnej Sp. z o.o. (MZEC) z siedzibą przy ul. Przesmyk 1 w Kole. M. Z. E. C. Sp. z o. o. w Kole jest spółką prawa handlowego, której 100% udziałów należy do Gminy Miejskiej Koło. Przedmiotem działalności spółki jest działalność koncesjonowana i niekoncesjonowana. Zakład posiada koncesję na wytwarzanie ciepła a także koncesję na przesyłanie i dystrybucję ciepła. Działalność Zakładu skupia się przede wszystkim na: produkcji, przesyle i sprzedaży energii cieplnej (działalność koncesjonowana), eksploatacji, konserwacji i remontach urządzeń ciepłowniczych będących w zarządzie Spółki, programowaniu i koordynacji ciepłownictwa na terenie miasta Koła, prowadzeniu usług remontowych, modernizacyjnych i inwestycyjnych w zakresie ciepłownictwa, prowadzeniu inwestycji i modernizacji urządzeń ciepłowniczych. 53

54 Do miasta Koło doprowadzany jest gaz ziemny typu E (dawniej GZ 50). Odbiorcy znajdujący się na terenie miasta Koła są zasilani gazociągiem średniego ciśnienia ze stacji redukcyjno-pomiarowej w miejscowości Borki leżącej na trasie gazociągu wysokiego ciśnienia Odolanów Włocławek. Parametry charakteryzujące sieć gazową na terenie miasta zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego (dane za 2009 rok), przedstawiono w Tabeli poniżej. Główny Urząd Statystyczny, na chwilę obecną nie dysponuje danymi za 2010 rok. Tabela 15 Sieć gazowa na terenie miasta Koło w latach Wyszczególnienie J.m. Rok 2009 długość czynnej sieci ogółem w m m długość czynnej sieci rozdzielczej w m m czynne przyłącza do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych szt. 591 odbiorcy gazu gosp.dom. 651 odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem gosp.dom. 532 odbiorcy gazu w miastach gosp.dom. 651 zużycie gazu w tys. m 3 tys.m ,80 zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań w tys. m 3 tys.m 3 928,5 ludność korzystająca z sieci gazowej osoba 1745 % ludności korzystającej z sieci gazowej na terenie miasta % 7,6 Długość sieci gazowej na 100 km 2 km 319,6 gaz z sieci na 1 mieszkańca m 3 44,7 gaz z sieci na 1 korzystającego/odbiorcę m ,8 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych Dostawą energii elektrycznej, konserwacją linii przesyłowych i urządzeń energetycznych oraz obsługą odbiorców z terenu miasta Koła zajmuje się Koncern Energetyczny ENERGA S.A. Oddział Energetyka Kaliska w Kaliszu - Rejonowy Zakład Energetyczny Koło z siedzibą przy ul. Toruńskiej 96. Wielkość zużycia energii elektrycznej na terenie miasta Koło przedstawiono w Tabeli poniżej. Tabela 16 Zużycie energii elektrycznej na terenie miasta Koło w 2009 roku Wyszczególnienie J.m. Rok 2009 odbiorcy energii elektrycznej na niskim napięciu szt 8949 zużycie energii elektrycznej na niskim napięciu MWh zużycie energii elektrycznej na terenie miasta na 1 mieszkańca kwh 658,8 zużycie energii elektrycznej na terenie miasta na 1 korzystającego /odbiorcę kwh 1691,2 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych 54

55 3.5. ENERGIA ODNAWIALNA Podstawowe odnawialne źródła energii to: biomasa, energia słoneczna, energia wód powierzchniowych, energia wiatru, energia geotermalna. Biomasa jako odnawialne źródło energii budzi coraz większe zainteresowanie wśród potencjalnych jej odbiorców na świecie, a także w Polsce. Należą do niej surowce pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, które ulegają biodegradacji i pochodzą z produkcji rolniczej, a także przemysłu rolno-spożywczego. Największe znaczenie ma biomasa pochodzenia roślinnego. Może ona być używana na cele energetyczne w procesach bezpośredniego spalania surowców stałych lub przetwarzana na biopaliwa ciekłe i gazowe. Możliwości wykorzystywania biomasy w celach energetycznych są następujące: spalanie bezpośrednie biomasy w piecach i kotłach, wstępna gazyfikacja i następnie spalanie gazu w kotłach, beztlenowa fermentacja metanowa masy organicznej (odpadów i odchodów z produkcji rolniczej, przetwórstwa owocowo-warzywnego, ubojni, a także kiszonek roślin uprawianych specjalnie w tym celu) a następnie spalanie biogazu, w paleniskach kotłowych lub generatorach prądu, pozyskiwanie i spalanie biogazu wytwarzającego się w wyniku samoistnej fermentacji na wysypiskach śmieci i w oczyszczalniach ścieków, wytwarzanie oleju opałowego (biodiesel) z roślin oleistych, jak rzepak, słonecznik specjalnie uprawianych dla celów energetycznych, wytwarzanie alkoholu etylowego w fermentacji z buraków cukrowych, ziemniaków, zbóż lub innych surowców, celem dodatku do paliw silnikowych (bioetanol). Obecnie trwa budowa kotła na biomasę przy Miejskim Zakładzie Energetyki Cieplnej Sp. z o.o w Kole. Ponadto planowana jest budowa biogazowni przy ul. Sosnowej w Kole. Energia słoneczna Promieniowanie słoneczne jest niewyczerpywalnym źródłem energii w skali naszej cywilizacji. Z powierzchni słońca do kuli ziemskiej dociera promieniowanie falowe o całkowitej 55

56 mocy równej 1,75x1017 W. Wielkość ta jest 15 tysięcy razy większa od aktualnego zapotrzebowania na energię na naszym globie. Aby określić zasoby energetyczne promieniowania słonecznego należy określić natężenie promieniowania, sumy godzinnego, dziennego, miesięcznego i rocznego promieniowania słonecznego oraz czas nasłonecznienia. Za czas nasłonecznienia przyjmuje się okres kiedy natężenie promieniowania słonecznego przekracza 200 W/m 2. W poszczególnych latach nasłonecznienie może się wahać od średnich wartości o 12 %, co świadczy o równomiernym nasłonecznieniu w przeciągu szeregu lat. Największe nasłonecznienie występuje na terenie wybrzeża oraz na krańcach wschodniej Polski. Najmniejszy dopływ energii słonecznej występuje na południu Polski, ale jest to równocześnie teren o największym nasłonecznieniu w miesiącach zimowych. Wykorzystanie energii słonecznej w Polsce ogranicza się do stosowania nielicznych instalacji do uzyskiwania ciepłej wody oraz w rolnictwie w procesach suszenia płodów rolnych. Na terenie miasta Koło wykorzystywane są następujące źródła energii odnawialnej: system solarny zainstalowany na budynku Liceum Ogólnokształcącego, system solarny zainstalowany na budynku Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej. Energia wodna to wykorzystywana gospodarczo energia mechaniczna płynącej wody. Energia spadku wody jest od dawna wykorzystywana przez człowieka. Dawniej służyła do napędzania młynów, warsztatów, kuźni, garbarni, obecnie - do produkcji energii elektrycznej. W Polsce najbardziej rozpowszechnione są małe elektrownie wodne (MEW)- o mocy do 5 MW. Energia elektryczna produkowana w małych elektrowniach wodnych może być wykorzystywana do napędu wielu urządzeń lokalnych (przepompowni, oczyszczalni ścieków i innych urządzeń). Na terenie miasta Koło nie funkcjonują małe elektrownie wodne. Energetyka wiatrowa staję się coraz bardziej popularna. Zaletą podstawową jest brak jakiejkolwiek emisji gazów cieplarnianych i pyłów do atmosfery. Wiatr stanowi niewyczerpalne i odnawialne źródło energii, a jego wykorzystanie nie wiąże się z produkcją jakichkolwiek odpadów stałych, gazowych, czy ścieków. Jednak nie wszędzie można budować farmy wiatrowe. Podstawowym kryterium rozpatrywania inwestycji w energetykę wiatrową jest ocena zasobów energii wiatru. Aby można było zainstalować nowe moce wytwórcze, konieczne są lokalizacje o odpowiednich warunkach 56

57 wietrzności. Terenów, które spełniają odpowiednie warunki jest niewiele, dlatego bardzo ważną częścią toku inwestycji jest ocena zasobów. Na terenie miasta Koło nie funkcjonują farmy wiatrowe. Energetyka wiatrowa w ostatnich latach rozwija się jednak prężnie w gminach sąsiadujących z miastem Koło. Energia geotermalna jest wewnętrznym ciepłem Ziemi nagromadzonym w skałach oraz w wodach wypełniających pory i szczeliny skalne. Począwszy od skorupy ziemskiej z każdym kilometrem w głąb temperatura wzrasta o około 30 stopni C, czyli średnio temperatura wzrasta o 1 C co 33 metry. Pompy ciepła Pompy ciepła są urządzeniami grzewczymi umożliwiającymi odbiór energii cieplnej z naturalnych źródeł i wykorzystanie jej na potrzeby ogrzewania budynków, ciepłej wody użytkowej czy klimatyzacji. Odbywa się to poprzez transport energii cieplnej ze źródła niskotemperaturowego, określanego jako tzw. dolne źródło ciepła na wyższy poziom energetyczny określany mianem górnego źródła ciepła, albo odbiornika. Transport energii cieplnej odbywa się dzięki doprowadzonej do pompy energii elektrycznej użytej do napędu sprężarki. Pompy ciepła zaleca się stosować w układach grzewczych niskotemperaturowych (do 60 C), najlepiej nadają się do ogrzewania podłogowego. Na terenie miasta Koło nie jest pozyskiwana energia geotermalna. 4. INWENTARYZACJA ZASOBÓW I SKŁODNIKÓW PRZYRODY 4.1.GEOLOGIA I GEOMORFOLOGIA Miasto Koło położone jest w centralnej części synklinorium łódzko mogileńskiego. Głębokie podłoże tworzą tu utwory permu, triasu, jury oraz kredy. Powierzchnię mezozoiczną budują utwory kredy górnej, wykształcone w postaci margli i wapieni oraz lokalnie piaskowców wapnistych. Strop utworów kredowych jest silnie urzeźbiony, na co wpływ ma głównie tektonika uskokowa i erozja (w okresie trzeciorzędu i czwartorzędu). W obrębie zagłębień o charakterze tektonicznym (np. rejon dworca PKP i Starego Miasta) strop utworów mezozoicznych zalega około m n.p.m., w rejonach lokalnych kulminacji osiąga rzędne m n.p.m. Przykrywający wcześniejsze formacje geologiczne trzeciorzęd występuje jedynie w formie szczątkowej, przy czym są to wyłącznie mioceńskie iły, mułki i piaski (o miąższości do kilkunastu 57

58 m), wypełniające lokalne obniżenia podłoża mezozoicznego. Czwartorzęd to głównie plejstoceńskie utwory lodowcowe i wodnolodowcowe oraz postglacjalne (plejstoceńskie i holoceńskie) osady rzeczne i eoliczne. Osady lodowcowe, budujące rozległe powierzchnie wysoczyznowe usytuowane na północ i wschód od miasta, wykształcone są w postaci lodowcowych glin i piasków gliniastych, lokalnie przykrytych cienką warstwą fluwioglacjalnych piasków i żwirów oraz rozdzielone seriami osadów międzymorenowych. Łączna miąższość osadów glacjalnych zlodowacenia południowopolskiego i środkowopolskiego (oraz sporadycznie bałtyckiego) sięga m. W obniżeniu związanym ze wspomnianą wyżej strefą uskokową i przypuszczalnie na dużej części teras nadzalewowych zalegają osady piaszczysto żwirowe z okresu interglacjału mazowieckiego i interglacjału eemskiego, przykryte grubą warstwą holoceńskich piasków. Utwory holoceńskie to głównie aluwia terasy zalewowej Warty, wykształcone w postaci drobnych i średnich piasków (o kilku- do kilkunastometrowej miąższości) oraz lokalnie występujących namułów i torfów a ponadto nasypy terenów zurbanizowanych. Warunki gruntowe terenu miasta są dosyć zróżnicowane. W północnej i wschodniej części miasta (w podłożu obszarów wysoczyznowych) przeważają utwory bezpośredniej akumulacji lodowca gliny, gliny piaszczyste i piaski gliniaste, najczęściej o konsystencji twardoplastycznej i półzwartej (ale często z około 1-2 metrową warstwą gruntów plastycznych i miękkoplastycznych, w strefie występowania wody gruntowej). U podnóża wysoczyzny, dominują w podłożu piaski i żwiry akumulacji wodnolodowcowej, najczęściej średniozagęszczone. Obie te strefy charakteryzują się gruntami o dobrych warunkach geotechnicznych, wystarczających do posadowienia większości obiektów budowlanych. Ograniczeniem dla zabudowy są jedynie rozległe połacie gruntów nasypowych, formowanych w sposób przypadkowy, obecnych na terenach zurbanizowanych (są to generalnie grunty nie przydatne do bezpośredniego posadowienia, dlatego ich ewentualna zabudowa wymaga dokładnego udokumentowania warunków gruntowo wodnych). W obrębie pradoliny warunki gruntowe podłoża są zróżnicowane. Obok mineralnych piasków akumulacji rzecznej i wodnolodowcowej występują bowiem lotne piaski eoliczne. Większość lokalnych obniżeń terenu, charakteryzujących się wysokim poziomem wód gruntowych, wypełniają grunty organiczne i próchniczne (torfy, namuły, muły i piaski próchnicze). Pod względem fizyczno-geograficznym (w J. Kondrackiego) miasto Koło położone jest na obszarze: Prowincji Nizina Środkowoeuropejska (31) Podprowincji Niziny Środkowopolskie (318) 58

59 Mezoregionu: Kotlina Kolska (318.14) Kotlina Kolska (318.14) jest to obszar położony nad rzeką Wartą i w najbliższej jej okolicy, we wschodniej Wielkopolsce. Kotlina leży w północno-wschodniej części Niziny Południowowielkopolskiej. Głównym miastem jest Koło. Kotlina obejmuje swoim obszarem także inne miejscowości: Brudzew, Dąbie, Grabów, Świnice Warckie, Uniejów. Od zachodu sąsiaduje z Doliną Konińską, od południowego zachodu z Wysoczyzną Turecką, od południa z Kotliną Sieradzką i Wysoczyzną Łaską, od wschodu z Wysoczyzną Kłodawską i od północy z Pojezierzem Kujawskim. Dnem kotliny płynie Warta, która w pobliżu Koła płynie kilkoma korytami i zmienia swój kierunek biegu z południkowego w równoleżnikowy. Rzeźba rozległej kotliny zmieniała się w ciągu wieków w zależności od zmian biegu nieuregulowanej Warty, licznych szczególnie w XIX i XX wieku. Do najważniejszych należy zaliczyć zmianę koryta tej rzeki we wschodniej części wyspy miejskiej. Jeszcze w pierwszej połowie XIX wieku główny nurt Warty skręcał koło dzisiejszego mostu i biegł równolegle do ul.kajki. Rozgałęzienie rzeki następowało wówczas powyżej mostu leżącego przy klasztorze oo. bernardynów. Dzięki temu wyspa miejska była znacznie mniejsza. Dopiero w ciągu XIX wieku wskutek przesunięcia rzeki nastąpiło znaczne powiększenie wyspy miejskiej. Na materiałach kartograficznych z końca XVIII i początku XIX wieku wyraźnie występuje chaotyczny bieg Warty w obrębie całej kotliny. Bagienno-wodny krajobraz pradoliny nie stwarzał w przeszłości dogodnych warunków dla rozwoju osadnictwa o charakterze rolniczym. Stąd pierwotne osadnictwo znajdowało tereny leżące na terenach pradoliny. Wschodnie brzegi Kotliny Kolskiej wznoszą się kilkoma terasami metrów ponad dno pradoliny, osiągając wysokość m n.p.m. Najurodzajniejsze gleby skupiają się właśnie na obszarach na wschodzie i północnym wschodzie od miasta Koła. Na południowym zachodzie granicę kotliny tworzy linia brzegowa Wysoczyzny Tureckiej, która wzgórzami morenowymi dochodzi w pobliże pradoliny. Wyraźnie zarysowany brzeg pradoliny ciągnie się na zachód wysuniętej rzeczki Kiełbaski, najprawdopodobniej najbardziej na zachód wysuniętej dawnej odnogi rzeki Warty. Na północ od Koła rozciągają się pasma wzgórz morenowych Wysoczyzny Kujawskiej. 59

60 4.2.SUROWCE MINERALNE GMINY Zgodnie z Rejestrem Obszarów Górniczych, Państwowego Instytutu Geologicznego na terenie miasta Koło nie występują żadne Obszary Górnicze. Na terenie miasta nie są wydobywane surowce mineralne. 4.3.GLEBY Na terenie miasta przeważają grunty zabudowane i zurbanizowane. Należą do nich m. in. tereny mieszkalne, przemysłowe, tereny komunikacyjne. Są to gleby antropogeniczne przekształcone w wyniku działalności człowieka, charakteryzujące się skróconym profilem glebowym i wykazujące znaczny stopień zagęszczenia. Spośród gruntów stanowiących własność Gminy Miejskiej Koło użytki rolne stanowią 49%, tj. 150,9878 ha, z czego grunty orne stanowią 72,0266 ha, sady 0,7852 ha, łąki trwałe 9,4420 ha, a pastwiska trwałe: 68,7340 ha. Lasy i grunty leśne na gruntach stanowiących własność Gminy Miejskiej Koło zajmują powierzchnię 33,4585 ha (11%). Pozostałe grunty stanowiące własność Gminy Miejskiej Koło (grunty pod zabudowaniami, podwórzami, drogi, wody i inne grunty użytkowe oraz nieużytki) zajmują powierzchnię 124,1595 ha (40%). Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Poznaniu wykonywała w 2010 roku na terenie miasta Koło badania zasobności gleby. Przebadane zostały trzy gospodarstwa rolne. Wyniki badań przedstawiono w Tabeli poniżej. Tabela 17 Odczyn i potrzeba wapnowania gleb przebadanych na terenie miasta Koło w 2010 roku przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą w Poznaniu Odczyn (ph) Potrzeby wapnowania Rodzaj użytku Pow. Przebadana [ha] kwaśny Bardzo Kwaśny kwaśny Lekko Obojętny Zasadowy Konieczne Potrzebne Wskazane Ograniczone Zbędne Grunty orne 18,72 62% 23% 15% 0% 0% 61% 23% 8% 8% 0 Użytki zielone 1,20 0% 100% 0% 0% 0% 0% 0% 100% 0% 0% Użytki rolne razem: 19,92 57% 29% 14% 0% 0% 58% 21% 14% 7% 0% Źródło: Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Poznaniu 60

61 Spośród przebadanych gleb, aż 86% miało odczyn bardzo kwaśny lub kwaśny. Konieczne lub wskazane jest wapnowanie 79% przebadanych gleb. Tabela 18 Zawartość fosforu, potasu i magnezu w glebach przebadanych na terenie miasta Koło w 2010 roku przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą w Poznaniu Rodzaj użytku Pow. Przebadana [ha] Bardzo niska Zawartość fosforu [%] Zawartość potasu [%] Zawartość magnezu [%] Niska Średnia Wysoka Bardzo wysoka Bardzo niska Niska Średnia Wysoka Bardzo wysoka Bardzo niska Niska Średnia Wysoka Bardzo wysoka Grunty orne Użytki zielone Użytki rolne razem: 18, , , Źródło: Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Poznaniu Niską lub bardzo niska zawartością fosforu charakteryzowało się 57% badanych gleb. Ponad 90% badanych gleb cechowało się niską lub bardzo niską zawartością potasu. Z kolei niską lub bardzo niską zawartość magnezu stwierdzono w 65% badanych próbach gleb. 4.4.WARUNKI KLIMATYCZNE Klimat okolic Koła związany jest z ogólną cyrkulacją mas powietrza napływającego głównie znad północnego Atlantyku i basenu Morza Śródziemnego. Według regionalizacji klimatycznej W. Okołowicza miasto położone jest na pograniczu regionu środkowopolskiego i subregionu kujawskiego, reprezentujących obszar słabnących wpływów Atlantyku i Bałtyku. Amplitudy temperatur są tutaj nieco mniejsze od przeciętnych w Polsce, zima jest dosyć chłodna (średnia temperatur stycznia 2,4 o C), ale niezbyt długa (około 85 dni), z nietrwałą szatą śnieżną. Dłuższe (około 98 dni) i ciepłe jest lato (+18 o C w lipcu). Charakterystyczne dla tej części Polski jest niezbyt duża liczba dni pochmurnych (ok. 120). Długość trwania okresu wegetacyjnego wynosi niespełna 220 dni. Roczna suma opadów sięga mm. Podobnie jak na większości terytorium kraju, również w rejonie Koła przeważają wiatry zachodnie, stanowiące blisko połowę ogółu wiatrów wiejących w ciągu roku. Wiosną i jesienią wzrasta udział wiatrów wschodnich. Nadto, stacja IMGW w Kole odnotowuje dużą (7,3%) ilość cisz. Średnia ważona wiatrów (bez rozbicia na kierunki) sięga 4,2 m/s, a wiatry wiejące z prędkością 3-7 m/s stanowią prawie 60% ogólnego udziału wiatrów w ciągu roku. 61

62 Warunki klimatu lokalnego, chociaż zbliżone do przedstawionej wyżej specyfiki makroklimatu, są jednak dosyć zróżnicowane. Największy wpływ na klimat lokalny ma obecność szerokiej doliny Warty z dużymi powierzchniami wilgotnych i podmokłych łąk oraz urozmaicona rzeźba terenów zainwestowanych. Dobrymi warunkami termicznymi, równomiernym nasłonecznieniem, małą wilgotnością powietrza i dobrym przewietrzaniem charakteryzują się powierzchnie wysoczyznowe. Zmiennymi warunkami klimatu lokalnego, wynikającymi głównie z położenia i wyniesienia terenu oraz różnic w sposobie użytkowania i zagospodarowania charakteryzują się powierzchnie terasowe prawobrzeżnej części miasta. Specyficzne warunki klimatu lokalnego mają lokalnie występujące tereny leśne, najczęściej porastające fragmenty teras nadzalewowych i pola wydmowe. Lasy te charakteryzują się z reguły nieco gorszym nasłonecznieniem (zacienienie), ale dużą zacisznością i dobrymi warunkami termiczno wilgotnościowymi o zmniejszonych wahaniach dobowych. Są to tereny o wzbogaconym składzie fizyko-chemicznym powietrza w tlen, ozon, olejki eteryczne (fitoncydy) oraz inne substancje śladowe podnoszące komfort bioklimatyczny. Tereny położone na ich obrzeżach przez dużą część roku znajdują się w zasięgu szerokofrontowego napływu czystego powietrza z kompleksów leśnych. Mało korzystnymi lub nawet niekorzystnymi warunkami termicznowilgotnościowymi, częstym występowaniem mgieł, zastoisk chłodnego powietrza i inwersji temperatur oraz zdecydowanie ukierunkowanym przewietrzaniem wyróżniają się nisko położone powierzchnie terasowe w pradolinie Warty. Duże znaczenie, w warunkach klimatu lokalnego mają doliny drobnych cieków, stanowiące kierunki grawitacyjnego spływu wychłodzonego powietrza z wysoczyzny. 4.5.POWIETRZE ATMOSFERYCZNE Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu opracował ocenę roczną jakości powietrza w województwie wielkopolskim dotyczącą roku Ocenę przeprowadzono w odniesieniu do stref z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ze względu na ochronę roślin. Prezentowaną ocenę wykonano w odniesieniu do nowego układu stref i zmienionych poziomów substancji, w oparciu następujące akty prawne: Ustawa Prawo ochrony środowiska (Dz.U z późniejszymi zmianami), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 03 marca 2008 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U ). 62

63 Nowy podział kraju na strefy jest zgodny z zapisami założeń do projektu ustawy o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw, stanowiącej transpozycję Dyrektywy 2008/50/WE do prawa polskiego. Według nowego podziału strefę stanowi: aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tysięcy, miasto o liczbie mieszkańców powyżej 100 tysięcy, pozostały obszar województwa. W ocenie za rok 2010 zgodnie z Wytycznymi do rocznej oceny jakości powietrza w strefach wykonywanej wg zasad określonych w art. 89 ustawy - Prawo ochrony środowiska z uwzględnieniem wymogów dyrektywy 2008/50/WE i dyrektywy 2004/107/WE, przygotowanymi przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, po raz pierwszy uwzględniono pył PM2,5. Ocena i wynikające z niej działania odnoszone są do obszarów nazywanych strefami. Na potrzeby niniejszego opracowania strefę stanowi: aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tysięcy, miasto o liczbie mieszkańców powyżej 100 tysięcy, pozostały obszar województwa. Miasto Koło położone jest na terenie strefy wielkopolskiej. Oceny jakości powietrza dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów: ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia ludzi, ustanowionych ze względu na ochronę roślin. Tabela 19 Parametry oceniane ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ze względu na ochronę roślin. Zanieczyszczenie Ocena pod kątem ochrony Ocena pod kątem ochrony zdrowia roślin dwutlenek azotu NO 2 x tlenki azotu NOx x dwutlenek siarki SO 2 x x benzen C 6 H 6 x ołów Pb x arsen As x nikiel Ni x kadm Cd x benzo(a)piren B(a)P x pył PM10 x pył PM2,5 x ozon O 3 x x tlenek węgla CO x Źródło: Wojewódzki inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu Wynikiem oceny, zarówno pod kątem kryteriów dla ochrony zdrowia jak i kryteriów dla ochrony roślin, dla wszystkich substancji podlegających ocenie, jest zaliczenie strefy do jednej z poniższych klas: 63

64 do klasy A jeżeli stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych; do klasy B jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji; do klasy C jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe powiększone o margines tolerancji, a w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe; do klasy D1 jeżeli poziom stężeń ozonu nie przekracza poziomu celu długoterminowego; do klasy D2 jeżeli poziom stężeń ozonu przekracza poziom celu długoterminowego. Zaliczenie strefy do określonej klasy zależy od stężeń zanieczyszczeń występujących na jej obszarze i wiąże się z wymaganiami dotyczącymi działań na rzecz poprawy jakości powietrza lub na rzecz utrzymania tej jakości. Wyniki oceny według kryteriów odniesionych do ochrony zdrowia klasy wynikowe Dla poziomu dopuszczalnego dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, ołowiu, benzenu, tlenku węgla oraz poziomu docelowego kadmu, arsenu, niklu strefę wielkopolską zaliczono do klasy A. W przypadku poziomu docelowego dla ozonu strefę wielkopolską zaklasyfikowano do klasy C. Ze względu na przekraczanie poziomów dopuszczalnych stężenia pyłu PM10 strefę wielkopolską zaliczono do klasy C. W przypadku ocenianego po raz pierwszy pyłu PM2,5 strefę wielkopolską zaliczono do klasy B. W roku 2010 stwierdzono również przekroczenia poziomu docelowego dla benzo(a)piranu strefę wielkopolską zaliczono do klasy C, dla której przygotowuje się program naprawczy mający na celu osiągnięcie poziomu docelowego substancji w powietrzu tam, gdzie jest to możliwe technicznie i uzasadnione ekonomicznie. Tabela 20 Klasyfikacja strefy wielkopolskiej z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji Nazwa strefy pył pył NO 2 SO 2 CO C 6 H 6 BaP As Cd Ni Pb O 3 PM2,5 PM10 strefa wielkopolska A A A A B C C A A A A C Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu 64

65 Interpretując wyniki klasyfikacji, w szczególności wskazujące na potrzebę opracowania programów ochrony powietrza, należy pamiętać, że wynik taki nie powinien być utożsamiany ze stanem jakości powietrza na obszarze całej strefy. Klasa C może oznaczać np. lokalny problem związany z daną substancją. Wyniki oceny według kryteriów odniesionych do ochrony roślin - klasy wynikowe Rezultatem końcowym oceny stref pod kątem ochrony roślin, jest określenie klas wynikowych dla poszczególnych zanieczyszczeń w danej strefie. W efekcie oceny przeprowadzonej dla 2010 roku: dla ozonu strefie wielkopolskiej przypisano klasę C; dla dwutlenku siarki i tlenków azotu strefę wielkopolską zaliczono do klasy A. Tabela 21 Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony roślin Nazwa strefy Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji NOx SO 2 O 3 strefa wielkopolska A A C Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu Do głównych podmiotów gospodarczych wprowadzających gazy i pyły do powietrza, zgodnie z danymi Starostwa Powiatowego w Kole (podmioty uzyskały pozwolenie na wprowadzanie gazów i pyłów z instalacji do powietrza na terenie miasta Koło, stan na dzień r.) należą: Zakład Wytwarzania Artykułów Ściernych ANDRE ; Saint-Gobain Abrasives S.A.; M&K FOAM GmbH Sp. z o.o.; Przedsiębiorstwo Robót Drogowo-Mostowych S.A.; Wood-Mizer Industries Sp. z o.o.; Masarnia Bolesław Makowski; Energetyka Kaliska Rejonowy Zakład Energetyczny Koło; Miejski Zakład Energetyki Cieplnej Sp. z o.o.; Wytwórnia pasz WIPASZ Sp. z o.o.; SOKOŁÓW S.A. Oddział Zakłady Mięsne w Kole; Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Kole; SANITEC Koło Sp. z o.o. 65

66 Podmioty emitujące zanieczyszczenia do powietrza oraz wielkość ładunku poszczególnych zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery zgodnie z danymi Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego (dane za lata 2009, 2010, na podstawie opłat za gospodarcze korzystanie ze środowiska) zestawiono w Załączniku Nr 2 do opracowania. 4.6.WODY PODZIEMNE Wody podziemne w rejonie miasta występują w kilku piętrach: o czwartorzędowym w różnowiekowych piaskach i żwirach, o trzeciorzędowym - sporadycznie w piaskach i piaskowcach miocenu, o kredowym w spękanych wapieniach i marglach kredy górnej. Piętro trzeciorzędowe na obszarze miasta nie tworzy odrębnego poziomu, łącząc się z wodami czwartorzędu, bądź kredy. Głównym zbiornikiem wód czwartorzędowych, objętym reżimem wysokiej ochrony (OWO) jest w rejonie Koła pradolina warszawsko berlińska (GZWP nr 150). Koło położone jest na skraju GZWP nr 151 górnokredowego zbiornika szczelinowo porowego Turek Konin Koło o powierzchni 1760 km 2 i szacunkowych zasobach dyspozycyjnych wynoszących 240 tyś. m 3 /d. W 2002 roku opracowany został program monitoringu lokalnego ujęcia komunalnego dla m. Koła zatwierdzony decyzją Wojewody Wielkopolskiego z dnia roku znak SR.Ko- IV /02, który został wdrożony i jest regularnie prowadzony. W Tabelach poniżej przedstawiono wyniki badań wody surowej badanej w 2008 roku (miejsce poboru próbki: Stacja Uzdatniania Wody ul. Zawadzkiego 7, Koło, punkt 1-S, woda surowa z 4 studni głębinowej, data poboru próbki: r.). Tabela 22 Stan jakości wody surowej wyniki badań mikrobiologicznych (Stacja Uzdatniania Wody ul. Zawadzkiego 7, Koło dane za 2008) Lp. Parametr Jednostka Wynik badań Dopuszczalna wartość* 1 Ogólna liczba mikroorganizmów jtk w 1 ml w 22 o C ± 2 o C 2 Ogólna liczba mikroorganizmów jtk w 1 ml 0 50 w 37 o C ± 1 o C / 48h 3 Liczba bakterii grupy coli jtk w 100 ml Liczba bakterii Escherichia coli jtk w 100 ml Liczba enterokoków kałowych jtk w 100 ml 0 0 * Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U nr 61 poz. 417) Źródło: Miejski Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Kole 66

67 Tabela 23 Stan jakości wody surowej wyniki badań fizyko-chemicznych (Stacja Uzdatniania Wody ul. Zawadzkiego 7, Koło dane za 2008) Lp. Parametr Jednostka Wynik badań Dopuszczalna wartość*** 1 Mętność NTU 14,8 1 2 Barwa Mg/l Pt 10* 15 3 Zapach TON Nieakcept. Akcept. 4 ph ph 7,2 6,5-9,5 5 Przewodność elektryczna µs/cm (w 25 o C) właściwa 6 Zawartość amoniaku mg/l NH 4 + 0,54 0,5 7 Zawartość azotynów mg/l NO 2 - <0,01 0,5 8 Zawartość azotanów mg/l NO 3-0, Zawartość fluorków mg/l 0,21 1,5 10 Utlenialność z KMnO 4 mg/l 1,7 5,0 11 Zawartość siarczanów mg/l Twardość og. mgcaco 3 /l 379, Zawartość wapnia mg/l 118,0-14 Zawartość magnezu mg/l 20,5 125** 15 Zawartość chlorków mg/l 48, Zawartość żelaza mg/l 3,175 0,2 17 Zawartość manganu mg/l 0,143 0,05 18 Zawartość kadmu mg/l <0,0005 0, Zawartość ołowiu mg/l <0,0020 0, Zawartość chromu og. mg/l <0,0020 0, Zawartość arsenu mg/l <0,0010 0, Zawartość miedzi mg/l <0,050 2,0 23 Zawartość cynku mg/l <0, Zawartość niklu mg/l <0,0040 0,02 25 Zawartość sodu mg/l 21, Zawartość chlorowcowych pochodnych węglowodorów 26 Chloroform µg/l <2, Bromodichloromnetan µg/l <2, Dibromochlorometan µg/l <2,0-29 Bromoform µg/l <2,0-30 Suma THM µg/l <8, ,2 Dichloroetan µg/l <2,0 3,0 32 Trichloroeten µg/l <2,0-33 Tetrachloroeten µg/l <2,0-34 Suma (Trichloroeten, µg/l <4,0 10 Tetrachloroeten) 35 Tetrachlorometan µg/l <2,0 2,0 Zawartość WWA wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych 36 Benzo(a)piren µg/l <0,0020 0,01 37 Suma WWA µg/l <0,0080 0,100 * po przesączeniu przez filtr z włókien szklanych ** przy zawartości siarczanów < 250 mg/l *** Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U nr 61 poz. 417) Źródło: Miejski Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Kole 67

68 Woda surowa poddawana jest procesom uzdatniania (odżelazianie, odmanganianie, napowietrzanie). Woda przeznaczona do spożycia przez ludzi oczyszczana jest do odpowiednich parametrów. Na bieżąco prowadzony jest monitoring wody poddanej procesom uzdatniania, przeznaczonej do spożycia przez ludzi WODY POWIERZCHNIOWE Teren miasta położony jest w całości w dorzeczu rzeki Warty. W rejonie Koła rzeka ta zmienia swój kierunek z południkowego na równoleżnikowy i kieruje się na zachód. Nieco powyżej miasta przyjmuje swój prawobrzeżny dopływ Rgilewkę a poniżej miasta lewobrzeżną Teleszynę. Inne cieki są krótkie i na ogół okresowe (zwłaszcza te spływające z wysoczyzny). Warta w rejonie Koła jest rzeką silnie meandrującą ślady dawnego przepływu w postaci wypełnionych wodą lub podmokłych starorzeczy są liczne. Podobnie jak większość rzek na obszarze kraju, również Wartę charakteryzuje śnieżno deszczowy ustrój zasilania z dwoma wysokimi stanami wody w roku. Rzeka wykazuje duże wahania poziomu wody i najczęściej po wiosennych roztopach występuje z brzegów zalewając obszar dna ograniczony wałami przeciwpowodziowymi. Zestawienie wybranych stanów wody Warty: Rzeka Warta wodowskaz w Kole (Pz=88,093 m n.p.m. Kr) SW cm, tj m n.p.m. SWW cm, tj m n.p.m. Abs. Max cm, tj m n.p.m. (z ) Kulminacje stanów występują na ogół pomiędzy lutym i kwietniem, po czym stany wody i przepływy wyraźnie się zmniejszają. Drugi okres wezbraniowy, przypadający na przełom czerwca i lipca, uzależniony jest od występowania w tym okresie ulewnych deszczów. Po wybudowaniu zbiornika Jeziorsko zmienił się reżim wód Warty, w rocznym przebiegu stanów wody zaznacza się dominacja stanów niskich, prowadząca m.in. do wysychania starorzeczy, zarastania torfianek, stopniowej zagłady zróżnicowanych zbiorowisk roślinnych oraz zmniejszenia się lęgowisk awifauny. Rejon Koła pozbawiony jest większych, naturalnych zbiorników wodnych. Sieć wód stojących tworzą głównie liczne starorzecza Warty. Największym akwenem jest wielozadaniowy zbiornik retencyjny Zalew Ruszkowski. Usytuowanie miasta sprawia, że stan czystości rzeki Warty przepływającej przez Koło uzależniony jest w dużym stopniu od źródeł zanieczyszczeń znajdujących się poza granicami 68

69 miasta. Największym dostawcą ścieków jest w dalszym ciągu rzeka Ner, niosąca ścieki z Łódzkiej Aglomeracji Miejskiej. W ostatnich latach Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu nie prowadził badań jakości wód Warty w punkcie pomiarowym zlokalizowanym na terenie miasta Koło. Badania jakości wód w tym punkcie prowadzone były w latach (punkt pomiarowy zlokalizowany w km biegu rzeki 436,4). Stan wód Warty wpływających do miasta najlepiej reprezentują wyniki badań z punktu zlokalizowanego w Dobrowie (punkt pomiarowy zlokalizowany w km biegu rzeki 442,2). Analiza wyników badań wód Warty w roku 2009 Poniżej zestawiono wyniki klasyfikacji wskaźników jakości wód Warty w roku 2009, w punkcie pomiarowo-kontrolnym w Dobrowie, wykonanej przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008). Klasę elementów biologicznych określono według załącznika nr 1, klasę elementów fizycznochemicznych określono według załączników nr 1 i 5, a klasę chemicznych wskaźników jakości wód według załącznika nr 8 do cytowanego Rozporządzenia. Punkt pomiarowo-kontrolny w Dobrowie zlokalizowany jest na zamknięciu Jednolitej Części Wód, w związku z czym, obok elementów biologicznych i fizyczno-chemicznych, służących do oceny stanu ekologicznego wód, oznaczano również elementy chemiczne. Tabela 24 Analiza wyników badań wód Warty w roku wyniki klasyfikacji wskaźników jakości wód, punkt pomiarowy w Dobrowie Lp. Wskaźnik jakości wody Jednostka miary Liczba prób Minimum Data Maksimum Data Średnia roczna Klasa wskaźnika jakości wód 1 Temperatura wody o C 10 1, , ,5 I 2 Odczyn ph 10 7, , ,2 II 3 Tlen rozpuszczony mg O 2/l 10 6, , ,40 II 4 BZT5 mg O 2 /l 10 1, , ,69 II 5 Ogólny węgiel organiczny mg C/l 10 5, , ,83 I 6 Azot amonowy mg NNH 4/l 10 0, , ,105 II 7 Azot Kjeldahla mg N/l 10 0, , ,913 II 8 Azot azotanowy mg NNO 3/l 10 0, , ,176 II 9 Azot ogólny mg N/l 10 0, , ,101 I 10 Fosfor ogólny mg P/l 10 0, , ,128 II 11 Przewodność w 20 C µs/cm I 69

70 Lp. Wskaźnik jakości wody Jednostka miary Liczba prób Minimum Data Maksimum Data Średnia roczna Klasa wskaźnika jakości wód 12 Substancje 03- mg/l , ,5 rozpuszczone ,7 I 13 Chlorofil a µg/l 10 1, , ,761 I 14 Antracen µg/l 4 0,002 * 0,002 * 0,002 stan dobry 15 Fluoranten µg/l 4 0, stan 0, , dobry 16 Naftalen µg/l 4 0, stan 0, , dobry 17 Benzo(b)fluoranten 4 0,0259 stan Σ µg/l 0, , Benzo(k)fluoranten 4 dobry 19 Benzo(g,h,i)perylen 4 stan Indeno(1,2,3-cd) µg/l 0,002 * 0,002 * 0, dobry piren 21 Benzo(a)piren µg/l 4 0,0032 * 0,0032 * 0, Ołów i jego związki µg/l 4 0, , , Kadm i jego związki µg/l 4 0,1 1, , Źródło: Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu, Stan wód Warty na terenie województwa wielkopolskiego w latach stan dobry stan dobry stan dobry 4.8.CHARAKTERYSTYKA ELEMENTÓW PRZYRODY OŻYWIONEJ Szata roślinna rejonu Koła jest zróżnicowana: w północno wschodniej części terenu zdominowana jest przez zbiorowiska antropogeniczne pól uprawnych i przydomowych ogrodów, na obszarze zabudowymiejskiej dominuje zieleń urządzona oraz spontaniczne zbiorowiska dużych bylin, w dnie doliny Warty występują rozległe połacia podmokłych i wilgotnych łąk (z zadrzewieniami łęgowymi i płatami borów sosnowych, porastających pola wydmowe) oraz ekstensywnie użytkowane pola uprawne. Potencjalną roślinność naturalną obszaru stanowią: siedliska gradów najbardziej przekształcone antropogenicznie, o dogodnych warunkach dla rozwoju rolnictwa i osadnictwa, obejmujące głównie powierzchnie wysoczyznowe oraz wykorzystywane rolniczo fragmenty teras nadzalewowych w dolinie Warty; 70

71 kontynentalne bory mieszane, charakterystyczne dla wyższych poziomów terasowych, w większości zabudowanych; subkontynentalne bory sosnowe, typowe dla zwydmionych fragmentów teras (pól eolicznych) łęgi jesionowo olszowe, charakterystyczne dla rozległych, płytkich obniżeń terenowych w pradolinie; łęgi wierzbowo topolowe terenów zalewowych współczesnej doliny Warty; olsy podmokłych i zabagnionych obniżeń terenowych u podnóża wysoczyzny. Dolina rzeki Warty zapewnia powiązania miasta z systemem obszarów chronionych województwa i kraju i jest ważnym obszarem węzłowym (o znaczeniu międzynaraodowym) w sieci ECONET-PL. Doliną zajmująca szczególną pozycję w przyjętym przez Unię Europejską systemie ochrony wybranych elementów przyrody Natura Na terenie miasta Koło znajduję się część obszaru NATURA Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Dolina Środkowej Warty (kod: PLB300002). Roślinność rzeczywista terenów pozadolinnych odznacza się na ogół małym stopniem naturalności. Większe zespoły leśne są nieliczne i dość odległe od miasta. Drobne zalesienia i zadrzewienia mają często charakter zieleni ochronnej lub izolacyjnej. Dużo jest natomiast terenów zieleni urządzonej (m.in. parków, zieleńców i zadrzewionych cmentarzy) oraz predestynowanej do zagospodarowania na potrzeby wypoczynku codziennego mieszkańców miasta i objęcia fachową pielęgnacją. Wszystkie te zadrzewienia powinny być pieczołowicie chronione, są bowiem niezwykle ważne dla zachowania równowagi ekologicznej i różnorodności biologicznej terenu, poprawy cyrkulacji powietrza itp. Lasy Lasy na obszarze miasta zajmują 59,7 ha (wg GUS, dane za 2010 rok), co stanowi 3,9 % całej powierzchni miasta. Lasy są najbardziej naturalną formacją przyrodniczą związaną z krajobrazem oraz niezbędnym czynnikiem równowagi środowiska przyrodniczego. Lasy spełniają bardzo różnorodne funkcje w sposób naturalny, którymi są: funkcje ekologiczne (ochronne) zapewniając stabilizację stosunków wodnych, ochronę gleb przed erozją, kształtującą klimat, stabilizującą klimat atmosfery 71

72 tworząc, warunki do zachowania potencjału biologicznego gatunków i ekosystemów zachowując różnorodność i złożoność krajobrazu; funkcje produkcyjne polegające na pozyskaniu drewna z zachowaniem odnawialności; funkcje społeczne służące kształtowaniu korzystnych warunków zdrowotnych i rekreacyjnych dla społeczeństwa. Tabela 25 Powierzchnia lasów na terenie miasta Koło w latach Jednostka Wyszczególnienie miary Rok LEŚNICTWO WSZYSTKICH FORM WŁASNOŚCI Powierzchnia gruntów leśnych ogółem ha 59,7 59,7 lasy ogółem ha 53,4 53,4 lesistość w % % 3,90 3,90 grunty leśne publiczne ogółem ha 22,2 22,2 grunty leśne publiczne Skarbu Państwa ha 0,5 0,5 grunty leśne publiczne Skarbu Państwa w zarządzie Lasów ha Państwowych 0,5 0,5 grunty leśne prywatne ha 37,5 37,5 LASY NIESTANOWIĄCE WŁASNOŚCI SKARBU PAŃSTWA Powierzchnia gruntów leśnych ogółem ha 59,20 59,20 lasy ogółem ha 52,90 52,90 grunty leśne prywatne ogółem ha 37,50 37,50 grunty leśne prywatne osób fizycznych ha 37,50 37,50 grunty leśne gminne ogółem ha 21,70 21,70 grunty leśne gminne lasy ogółem ha 15,40 15,40 Pozyskanie drewna (grubizny) ogółem m lasy prywatne m Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych Parki i zadrzewienia Na terenie Gminy Miejskiej Koło zieleń (parki, skwery, zieleńce, lasek komunalny, ogródki działkowe) zajmują łącznie powierzchnię 28,19 ha. Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego, Banku Danych Lokalnych w 2009 roku na terenie miasta nasadzono 1344 szt. drzew i 250 krzewów (przy ubytkach wynoszących 411 drzew), natomiast w roku 2010 na terenie miasta nasadzono 242 drzewa i 268 krzewów, ubytków w drzewostanie nie zaobserwowano. 72

73 Tabela 26 Powierzchnia terenów zielonych na terenie miasta Koło Lp. Wyszczególnienie Powierzchnia [ha] Parki 1 Park miejski 600-lecia 8,3 2 Park miejski St. Moniuszki 2,7 3 Park miejski przy ul. Słowackiego 3,5 4 Lasek Komunalny 12,79 Skwery 1 przy ul. Kajki Mickiewicza 0,1 2 przy Muzeum 0,2 3 przy Nowym Rynku 0,6 Zieleńce 1 Zieleńce 4,54 Ogródki działkowe 1 Ogródki działkowe 6,1 Źródło: Urząd Miasta Koło Pomniki przyrody Na terenie miasta Koło istnieje 7 pomników przyrody w postaci pojedynczych drzew. Planowane jest objęcie ochroną pomnikową kolejnych 11 drzew na terenie miasta. Tabela 27 Wykaz istniejących pomników przyrody na terenie miasta Koło Lp. Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Położenie Obwód/wysokość 1 Dąb szypułkowy Quercus robur L. 2 Dąb szypułkowy Quercus robur L. w Parku im. St. Moniuszki w Parku im. St. Moniuszki o obw. 286 cm i wys. ok. 30 m o obw. 324 cm i wys. ok. 40 m 3 Dąb szypułkowy Quercus robur L. przy ul. Dąbrowskiego o obw. 360 cm i wys. ok Dąb szypułkowy Quercus robur L. przy ul. Dąbrowskiego szypułkowy o obw. 340 cm i wys. ok. 30 m 5 Wiąz syberyjski Ulmus pumila L. przy ul. Freudenreicha o obw. 320 cm i wys. ok. 40 m 6 Platan klonolistny Platanus acerifolia przy ul. Kajki o obw. 320 cm i wys. ok. 25 m 7 Klon polny Acer campestre L. przy ul. Toruńskiej Źródło: Urząd Miasta Koło, 2011 rok o obw. 137 cm, 98 cm, 123 cm (u podst. 273) i wys. ok. 20 Tabela 28 Wykaz drzew planowanych do objęcia ochroną pomnikową na terenie miasta Koło Lp. Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Położenie 1 Dąb szypułkowy Quercus robur L. przy ul. Zawadzkiego 2 Dąb szypułkowy Quercus robur L. międzywale odnogi Warty 3 Dąb szypułkowy Quercus robur L. międzywale odnogi Warty 4 Białodrzew Populus alba L. cmentarz wojenny, 5 Dąb szypułkowy Quercus robur L. przy ul. Dąbrowskiego, 73

74 Lp. Nazwa gatunkowa polska Nazwa gatunkowa łacińska Położenie 6 Dąb szypułkowy Quercus robur L. przy ul. Poniatowskiego (DPS) 7 Wiąz szypułkowy Ulmus laevis cmentarz parafialny 8 Wiąz szypułkowy Ulmus laevis cmentarz parafialny 9 Wiąz szypułkowy Ulmus laevis cmentarz parafialny 10 Klon polny Acer campestre L. Park im. St. Moniuszki 11 Lipa drobnolistna Tilia cordata Mill. przy ul. Poniatowskiego Źródło: Urząd Miasta Koło, 2011 rok Obszary Natura 2000 Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest systemem ochrony zagrożonych składników różnorodności biologicznej kontynentu europejskiego, wdrażanym od 1992 roku w sposób spójny pod względem metodycznym i organizacyjnym na terytorium wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Celem utworzenia sieci Natura 2000 jest zachowanie zarówno zagrożonych wyginięciem siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt w skali Europy, ale też typowych, wciąż jeszcze powszechnie występujących siedlisk przyrodniczych, charakterystycznych dla 9 regionów biogeograficznych, tj. alpejskiego, atlantyckiego, borealnego, kontynentalnego, panońskiego, makaronezyjskiego, śródziemnomorskiego, stepowego i czarnomorskiego. W Polsce występują 2 regiony: kontynentalny (96 % powierzchni kraju) i alpejski (4% powierzchni kraju). Dla każdego kraju określa się listę referencyjną siedlisk przyrodniczych i gatunków, dla których należy utworzyć obszary Natura 2000 w podziale na regiony biogeograficzne. Podstawą prawną tworzenia sieci Natura 2000 jest dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków i dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, które zostały transponowane do polskiego prawa, głównie do ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Sieć Natura 2000 tworzą dwa typy obszarów: obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO), specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO). Na terenie miasta Koło znajduję się część obszaru NATURA Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków Dolina Środkowej Warty (kod: PLB300002). Powierzchnia ostoi wynosi ha. Obszar obejmuje dolinę Warty pomiędzy wsią Babin (koło Uniejowa) i Dębno nad Wartą (koło Nowego Miasta nad Wartą). Dolina ma szerokość od 500 m do ok. 5 km, wypełniona jest przez mady i piaski, a jedynie 74

75 w bezodpływowych obniżeniach występują niewielkie powierzchni płytkich torfów. Obszar doliny jest w zróżnicowanym stopniu przekształcony i odmiennie użytkowany. Na obszarze Kotliny Kolskiej rzeka jest obustronnie obwałowana - obszary zalewowe (łąki i pastwiska, lokalne łęgi i wikliny nadrzeczne) znajdują się w strefie międzywala oraz w ujściach rzek Prosny i Kiełbaski. W obrębie Doliny Konińsko-Pyzdrskiej dolina zachowała bardziej naturalny charakter. Jej zachodnia część nie została obwałowana i podlega okresowym zalewom. Teren ten jest zajęty przez mozaikę ekstensywnie użytkowanych łąk i pastwisk, zadrzewień łęgowych oraz zarastających szuwarem starorzeczy. Zachodni fragment obszaru (na zachód od ujścia Prosny) zajmuje duży kompleks zalewowych, zbliżonych do naturalnych, starych łęgów jesionowowiązowych i grądów niskich. Znaczne ich fragmenty zachowały się w wyniku ochrony rezerwatowej. Na skutek wybudowania na Warcie zbiornika zaporowego Jeziorsko zmieniony został naturalny rytm hydrologiczny Warty, co pociągnęło za sobą różnorakie zmiany siedliskowe. Ryc. 5. Przebieg granic OSO Dolina Środkowej Warty na terenie miasta Koło Źródło: 75