Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego

Transkrypt

1

2 Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego Zgłoszenie do Indykatywnego Wykazu Indywidualnych Projektów Kluczowych dla Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego A. Informacje ogólne A1. Tytuł Projektu Laboratorium Grafenowe LG PW zaplecze wytwarzania standaryzowanego grafenu płatkowego o określonej funkcjonalności A2. Nazwa Zgłaszającego Politechnika Warszawska A3. Numer i nazwa Działania 1.1 Wzmocnienie sektora badawczo-rozwojowego A4. Miejsce realizacji Projektu 1. Województwo mazowieckie 2.Powiat 3.Gmina 4.Miejscowość Warszawa M. St. Warszawa M. St. Warszawa A5. Identyfikacja obszaru realizacji Projektu Rodzaj obszaru Zaznaczyć właściwy 1. Obszar miejski TAK 2. Obszar wiejski NIE A6. Uzasadnienie, opis i cel Projektu 1.1. Opis stanu istniejącego. Struktura podpunktu obejmuje 1. Wprowadzenie 2. Opis zastosowania grafenu. Obecne Ograniczenia 3. Inicjatywa Politechniki Warszawskiej Ad. 1 Wprowadzenie Dynamiczny postęp rozwoju współczesnych technologii w ostatnich kilkudziesięciu latach wymagał implementacji innowacyjnych materiałów odpowiadających potrzebom społecznym oraz rynku zmieniającej się gospodarki. Rosnące oczekiwania w zakresie wydajności, przy jednoczesnym zmniejszeniu energochłonności spowodowały, iż dominujące zastosowanie krzemu stało się mniej efektywne. Potrzebny jest nowy materiał o korzystniejszych parametrach (charakterystyce/specyfice), mogący w przyszłości zastąpić krzem. Spełnieniem oczekiwań okazał się wynaleziony w 2004 r. grafen, określany z uwagi na swoje unikatowe właściwości supermateriałem. Grafen to węgiel o płaskiej strukturze złożonej z atomów węgla (o grubości 1 atomu), wyglądem przypominający plaster miodu. Cechuje się m.in. bardzo dobrym przewodzeniem prądu, ciepła (znacznie lepszym niż krzem), wysoką absorpcją promieniowania elektromagnetycznego, zdolnością do przyłączania różnych grup funkcyjnych (możliwością adaptacyjności szycia na miarę w celu uzyskania oczekiwanych właściwości fizykochemicznych), zerową przepuszczalnością gazów, cieczy, hydrofobowością czy bakteriobójczością. Grafen to najcieńszy i najlżejszy materiał dostępny obecnie na świecie (grafenowa płyta o pow. 1 km 2 będzie ważyć mniej niż kilogram). Pod względem twardości, materiał porównywany jest do 1

3 diamentu, wytrzymałością przewyższa stal. Grafen można również wyginać i rozciągać (nawet do 20 %). Jest przy tym prawie całkowicie przeźroczysty (przepuszczalność światła sięga około 97 %). Współcześnie, grafen można otrzymywać w dwóch postaciach: grafen płytkowy oraz grafen płatkowy. Grafen płytkowy otrzymuje się głównie dwoma metodami: i) poprzez osadzenie warstw węgla o strukturze heksagonalnej z fazy gazowej (tzw. metodą CVD) na różnego rodzaju stałe podłoża, ii) metodą mechanicznego rozłupywania próbek grafitu HOPG (highly oriented pyrolytic graphite) aż do uzyskania pojedynczej warstwy grafenowej. Grafen płatkowy (w postaci proszku lub zawiesin) to zbiór grafenowych płytek, których struktura ma formę stosu składającego się z kilku warstw grafenu (poniżej 10 warstw) o rozmiarze od kilku nm do kilkuset μm. Odległości pomiędzy warstwami grafenowymi wynoszą około 0,35-0,40 nm. Wśród materiałów grafenowych i grafeno-pochodnych o potencjalnie szerokich zastosowaniach wymieniane są płatkowy tlenek grafenu (GO) oraz płatkowy zredukowany tlenek grafenu (RGO). Kilkuwarstwowy, płatkowy tlenek grafenu jest to stos kilku (poniżej 10) warstw utlenionego grafenu. Wiązania chemiczne pomiędzy atomami węgla są w większości typu kowalencyjnego (σ) i prawie nie wykazują istnienia elektronów aromatycznych typu π. Struktura tlenku grafenu jest wzbogacona o bardzo dużą liczbę grup tlenowych (OH, C O C, C=O, COOH i inne). Rozpiętość/rozmiar warstwy tlenku grafenu zawiera się od kilku nm do kilkuset μm, a odległości pomiędzy kilkoma warstwami są powyżej 0,4 nm (zwykle 0,6-0,9 nm). Płatkowy tlenek grafenu otrzymywany jest zwykle w postaci wodnej zawiesiny lub suchych płatków o kolorze ciemno-brązowym. Cechuje się wysoką hydrofilowością i tworzy trwałe wodne zawiesiny o kolorze żółtobrązowym. Jest półprzewodnikiem organicznym. Kilkuwarstwowy, płatkowy zredukowany tlenek grafenu jest to stos kilku (poniżej 10) warstw zredukowanego tlenku grafenu niemal w całości pozbawionego grup tlenowych, o rozmiarze od kilku nm do kilkuset μm. Jest koloru grafitowo-czarnego i cechuje się wysoką hydrofobowością i niską rezystywnością, a odległości pomiędzy warstwami wynoszą 0,36-0,40 nm. Nie tworzy trwałych zawiesin z wodą. Sfunkcjonalizowany hydrofilowymi grupami, np. aminowymi lub sulfonowymi, może tworzyć trwałe zawiesiny z wodą. Ad. 2 Zastosowanie. Ograniczenia. Unikatowe właściwości grafenu sprawiają, iż obecnie trwają intensywne prace B+R nad metodami produkcji oraz zastosowaniem materiału w praktyce. Szczególnie dotyczy to prac nad grafenem płatkowym ze względu na jego unikatowe właściwości i potencjalnie bardzo szeroki zakres zastosowań, wśród których warto wymienić m.in.: produkcję katalizatorów (nanokatalizatorów), wytwarzanie adsorbentów o ekstremalnie dużej pojemności adsorpcyjnej, warstwy grafenowe mające zastosowanie w przemyśle elektronicznym i elektrotechnicznym (np. czujniki, ekrany), produkcję wielofunkcyjnych materiałów (np. membran o specjalnych dodatkowych właściwościach), produkcję materiałów kompozytowych, tj. nowej generacji tworzyw sztucznych, biologę i medycynę (np.: w ortopedii), przemysł: obronny i budowlany, przemysł chemiczny (np.: przy produkcji specjalnego przeznaczenia farb najnowszej generacji). Obecnie w skali międzynarodowej liderami w zakresie prac B+R nad wykorzystaniem grafenu są ośrodki naukowe i firmy z krajów azjatyckich, m.in.: Korei Południowej oraz Chin. Pomimo, iż grafen został wynaleziony w Europie, istnieje duże ryzyko, iż stary kontynent będzie jedynie konsumentem dalekowschodnich technologii wykorzystujących grafen. Polska, a szczególnie Mazowsze (na tle krajów UE) ma niepowtarzalną okazję i szansę stać liderem grafenowej gospodarki. Polska/Mazowsze liderem grafenowej rewolucji. Ten publicystyczny cytat, jest jak najbardziej prawdopodobny (pomimo rozproszenia prowadzonych aktywności związanych z grafenem przez różne instytucje, firmy). Polska (głównie region Mazowsza) jest pionierem i liderem w zakresie badań i prac związanych z produkcją grafenu w różnych postaciach. Warto tu wspomnieć o kilku inicjatywach, przede wszystkim o badaniach i projektach realizowanych, m.in.: w Instytucie Technologii Materiałów Elektronicznych (ITME) w Warszawie (dotyczących przede wszystkim produkcji grafenu płytkowego), uruchomieniem produkcji przemysłowej grafenu płytkowego przez firmę Nano Carbon (współudziałowcami są m.in. KGHM, ARP, itd.), działaniami prowadzonymi przez Grupę Azoty dotyczącymi wykorzystania grafenu do produkcji farb i lakierów najnowszej generacji, czy w końcu prowadzonymi od kilku lat przez Politechnikę Warszawską pracami związanymi z technologią grafenu (m.in.: w wydziałach Fizyki, Mechatroniki, Wydziału Inżynierii Materiałowej, Inżynierii Chemicznej i Procesowej). Należy podkreślić, iż intensywność badań aplikacyjnych (B+R+I) grafenu (w tym ich efektywność) zależy od źródła grafenu, tj. dostępności do standaryzowanego grafenu płatkowego i materiałów grafeno-pochodnych o wysokiej jakości i ściśle zdefiniowanej funkcjonalności, czystości chemicznej oraz określonych i powtarzalnych właściwościach. Istotna jest też dostępność do odpowiedniej ilości standaryzowanego grafenu w umiarkowanej cenie. Przy obecnym potencjalnym zapotrzebowaniu ilości te przekraczają laboratoryjną skalę produkcji. Ocenia się, że w skali Polski aktualne zapotrzebowanie na grafen płatkowy do badań aplikacyjnych wynosi ok. 1-5 kg/miesiąc. Poza samym zabezpieczeniem odpowiednich surowców do prowadzenia prac B+R bardzo istotny jest również bieżący 2

4 kontakt grup badawczych (stała współpraca) zajmujących się badaniami aplikacyjnymi i wytwórcą grafenu, aby w trakcie prowadzenia tych badań aplikacyjnych możliwe było szycie na miarę materiałów grafenowych i grafeno-podobnych o określonych i modyfikowanych w trakcie prowadzenia prac badawczych właściwościach (funkcjonalnościach). Konsolidacja całego środowiska działającego na rzecz grafenu, kompleksowość prowadzenia prac nad wykorzystaniem grafenu, poprzez stworzenie infrastruktury B+R dla grafenu płatkowego są czynnikami koniecznymi do konkurowania na rynku globalnym. W związku z tym, warunkiem podniesienia efektywności badań aplikacyjnych grafenu płatkowego jest stworzenie nowoczesnej infrastruktury laboratoryjnej do uruchomienia produkcji standaryzowanego grafenu płatkowego i jego pochodnych w skali do kilku kg/miesiąc, koordynacja poszukiwań i rozwijania aplikacji grafenu płatkowego, zintegrowanie działań polskich (ale przede wszystkim mazowieckich) podmiotów naukowych i badawczych zajmujących się lub pragnących zajmować się zastosowaniami grafenu płatkowego i materiałów grafeno-pochodnych. Ad. 3 Inicjatywa Politechniki Warszawskiej W Politechnice Warszawskiej trwają obecnie prace nad powołaniem Centrum Aplikacji Grafenowych (CAG PW), którego celem będzie koordynacja prac nad aplikacjami grafenu płatkowego zespołów badawczych PW oraz wszystkich innych uczelni, ośrodków badawczych oraz firm z Mazowsza - całego regionalnego środowiska działającego na rzecz rozwoju grafenowej gospodarki. Niezbędnym elementem działalności CAG PW powinna być jednostka, która zapewni dostęp badaczy do standaryzowanego grafenu płatkowego i materiałów pochodnych. Z dotychczasowego doświadczenia wynika, że warunkiem koniecznym powodzenia prac aplikacyjnych jest bieżący kontakt i współpraca badaczy z wytwórcą materiału grafenowego. Forma tego materiału musi być wspólnie dopracowana pod konkretne zastosowanie aplikacyjne. Zarówno w PW, jak i na Mazowszu i w kraju, nie ma do tej pory takiej jednostki. Lukę tę ma wypełnić utworzenie Laboratorium Grafenowego LG PW. Laboratorium stanie się kluczową jednostką tworzonego równolegle CAG PW. Warto nadmienić, iż przedmiotowy projekt będzie uzupełniającym do działań prowadzonych obecnie przez ITME Warszawa, którego główna działalność związana jest z otrzymywaniem i zastosowaniem grafenu płytkowego. Utworzenie Centrum Aplikacji Grafenowych PW wraz z Laboratorium Grafenowym pozwoli na wspólne prowadzenie prac B+R nad aplikacjami grafenu o odmiennych właściwościach i obszarach zastosowań, wypełniając istniejącą niszę/lukę w dostępie do grafenu płatkowego Uzasadnienie Projektu, w tym wykazanie jak realizacja projektu wpłynie na otoczenie. Koncepcja projektu, polegająca na utworzeniu w Politechnice Warszawskiej Laboratorium Grafenowego na potrzeby Centrum Aplikacji Grafenowych, stanowi element budowanego przez Politechnikę Warszawską modelowego systemu innowacyjności, którego proces realizacji rozpoczął się kilka lat temu wraz z rozpoczęciem przedsięwzięć (inwestycji) pn.: Centrum Zaawansowanych Materiałów i Technologii - CEZAMAT oraz Centrum Zarządzania Innowacjami i Transferu Technologii - CZIiTT (będącego dodatkowo elementem tworzonej we współpracy z samorządem miasta stołecznego Warszawy tzw. Warszawskiej Przestrzeni Technologicznej). System ma na celu stworzyć m.in. odpowiednie warunki (infrastrukturę) do prowadzenia zaawansowanych prac B+R nad najnowocześniejszymi rozwiązaniami z różnych dziedzin nauki wraz z możliwością ich efektywnej komercjalizacji. Biorąc pod uwagę szczególny charakter planowanego przedsięwzięcia, CAG PW wraz z LG PW będzie stanowić platformę dla m.in.: inicjowania i prowadzenia wspólnych badań naukowych, prac rozwojowych koncentrujących się na zastosowaniu grafenu płatkowego, rozwijania nowych technologii, produktów z zastosowaniem grafenu płatkowego (mających potencjał do komercjalizacji rynkowej), konsolidacji i integracji środowisk naukowych, przemysłowych funkcjonujących na Mazowszu, zajmujących się aplikacjami grafenu (m.in.: instytutu naukowe, ośrodki B+R, firmy, fundusze inwestujące w grafen, klastry technologiczne z regionu, kraju, zagranicy itp.), dostępu do najnowszych osiągnięć wiedzy w zakresie grafenu oferowanych obecnie na świecie, wzrostu konkurencyjności i innowacyjności PW i pośrednio także całego regionu Mazowsza, szczególnie na arenie międzynarodowej. Obserwowany wzrost znaczenia innowacyjności dla rozwoju nauki, nowych technologii, powoduje konieczność współpracy, uzupełniania kompetencji, wymiany informacji, na rzecz tworzenia w regionie najbardziej innowacyjnych rozwiązań, jakim jest w tym przypadku grafen. Rynek nowych technologii rozwija się w ostatnich 30/40 latach w sposób niezwykle dynamiczny, a jego wartość ocenia się na setki miliardów dolarów. Utworzenie Centrum Aplikacji Grafenowych oraz Laboratorium Grafenowego Politechniki Warszawskiej pozwoli na zwiększenie możliwości rozwojowych uczelni zarówno w kraju, regionie, ale przede wszystkim na arenie międzynarodowej, poprzez możliwość współpracy z wiodącymi ośrodkami naukowymi oraz firmami tworzącymi najbardziej dynamicznie rozwijającą się na świecie w ostatnich latach grafenową gospodarkę, dając tym samym szansę na udział w przychodach związanych z rynkiem najnowszych technologii. Już dziś widać szereg toczących się i planowanych prac badawczych i rozwojowych, dla których LG PW stanie się kluczowym partnerem przy opracowywaniu odpowiednich form materiałów grafenowych pod aplikacje takie jak np.: 3

5 wytwarzanie adsorbentów o ekstremalnie dużej pojemności adsorpcyjnej, wytwarzanie wielofunkcyjnych materiałów (np. membran o specjalnych dodatkowych właściwościach), wytwarzanie materiałów kompozytowych, tj. tworzyw sztucznych o nowych zupełnie innowacyjnych właściwościach, drukowanie funkcjonalnych materiałów grafenowych, poszukiwanie nowych materiałów na potrzeby medyczne (np. protezy, nośniki leków), materiały dla przemysłu wojskowego. Prace te są już realizowane bądź planowane w Politechnice Warszawskiej oraz w wielu innych mazowieckich ośrodkach badawczych, np. w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, Uniwersytecie Warszawskim, Wojskowej Akademii Technicznej. Inicjatywą, integracją i koordynacją prac poszczególnych ośrodków nad aplikacjami grafenu płatkowego zajmie się tworzone w PW Centrum Aplikacji Grafenowych. Należy podkreślić, iż korzyści wynikające z planowanego projektu mają charakter zarówno materialny, jak i niematerialny. Pierwsze wynikają z faktu późniejszego wdrażania innowacyjnych technologii opartych na zastosowaniach grafenu płatkowego. Korzyści niematerialne natomiast związane są z faktem, iż rezultaty uzyskane w wyniku przeprowadzonych badań będą skutkowały ulokowaniem mazowieckich ośrodków akademickich i badawczych w ścisłej krajowej i światowej czołówce twórców innowacyjnych technologii/produktów opartych na zastosowaniach grafenu płatkowego. Koordynacja prac badawczych prowadzona przez CAG PW oraz zintegrowanie działań polskich (a szczególnie mazowieckich) podmiotów naukowych i badawczych umożliwi w późniejszym etapie aplikowanie i pozyskiwanie grantów badawczych i rozwojowych związanych z zastosowaniami i wdrożeniami opracowanych technologii opartych na zastosowaniu grafenu płatkowego. Planowane przedsięwzięcie pozwoli na stworzenie w skali regionu, ale również kraju, najważniejszego ośrodka badań zajmującego się grafenem płatkowym. Ideą przedsięwzięcia nie jest wybudowanie kolejnej infrastruktury B+R, która nie będzie wykorzystana efektywnie. Rezultaty realizacji projektu pozwolą na udział PW (ale również Mazowsza) w rozwoju najbardziej dynamicznie rozwijającej się obecnie na świecie gospodarki opartej na grafenie. Pośrednio umożliwią konsolidację środowisk grafenowych, współpracę z biznesem, wzrost kompetencji kadr B+R PW i innych ośrodków naukowych z regionu, poprzez dostęp do najnowocześniejszych rozwiązań stosowanych na świecie. Dzięki CAG oraz LG PW nastąpi realna konsolidacja prowadzonych prac naukowych, m.in.: w dziedzinie elektroniki, biotechnologii, inżynierii materiałowej, nanomedycyny itd., która wraz z funkcjami wspierającymi pozwoli stworzyć pierwszy na Mazowszu oraz kraju kompletny system innowacyjności w ramach Politechniki Warszawskiej, którego wiodącą rolę odgrywać będzie Centrum Aplikacji Grafenowych oraz Laboratorium Grafenowe. Podsumowując, warto przytoczyć fragment Raportu pn.: Perspektywy rozwoju małych i średnich firm wysokich technologii w Polsce do 2020 w którym autorzy podkreślają, iż cyt.: Wysokie technologie cechują się większą niż inne branże wartością dodaną, więc ich rozwój może stać się impulsem rozwojowym dla polskiej gospodarki, dlatego tak ważne jest zapewnienie im optymalnej infrastruktury co w opinii PW będzie spełniać przyszłe Centrum Aplikacji Grafenowych wraz z utworzonym w ramach niniejszego projektu Laboratorium Grafenowym Politechniki Warszawskiej Opis Projektu przedmiot Projektu, zakres działań przewidzianych do realizacji, uzasadnienie wyboru rozwiązania technicznego. Struktura podpunktu obejmuje 1. Opis idei przedsięwzięcia. 2. Zakres planowanych prac, uwarunkowania formalno prawno - lokalizacyjne przedsięwzięcia, model zarządzania projektem. Ad. 1 Ideą przedsięwzięcia pn.: Laboratorium Grafenowe LG PW zaplecze wytwarzania standaryzowanego grafenu płatkowego o określonej funkcjonalności jest stworzenie najważniejszej w regionie oraz kraju jednostki badawczej zajmującej się standaryzowanym wytwarzaniem grafenu płatkowego i materiałów pochodnych na potrzeby badań aplikacyjnych. Równolegle Politechnika Warszawska zapewni efektywne wykorzystanie potencjału LG PW poprzez utworzenie CAG PW. W ramach LG PW będą realizowane prace B+R związane z wytwarzaniem grafenu płatkowego jak również materiałów grafeno pochodnych o odpowiednich, ściśle określonych parametrach (dedykowanych na potrzeby badawczy i/lub zespołów naukowych) umożliwiających prowadzenie badań nad wykorzystaniem materiału, m.in.: w produkcji katalizatorów, wytwarzania adsorbentów o ekstremalnie dużej pojemności adsorpcyjnej, przemysłach: chemicznym, elektronicznym, elektrochemicznym, obronnym, produkcji materiałów kompozytowych, medycynie, itd. (szczegóły patrz punkt: Opis stanu istniejącego). Wstępne analizy przedwdrożeniowe wskazują, iż docelowa ilość wytwarzanego grafenu w ramach LG PW powinna wahać się na poziomie ok. 1-5 kg/miesiąc. Odpowiednie zabezpieczenie dostępnej ilości grafenu płatkowego umożliwi dalsze prace badawczo rozwojowe prowadzone w PW oraz innych ośrodkach naukowych czy przemysłowych (w regionie, kraju) nad zastosowaniem materiału przy tworzeniu konkretnych technologii, produktów, itp. Poza samym zabezpieczeniem odpowiednich surowców do prowadzenia prac B+R, bardzo istotny jest również bieżący kontakt grup badawczych (stała współpraca) zajmujących się badaniami aplikacyjnymi i wytwórcą grafenu, aby w trakcie prowadzenia tych badań aplikacyjnych możliwe było szycie na miarę materiałów grafenowych i grafeno-podobnych o określonych i modyfikowanych w trakcie prowadzenia prac badawczych właściwościach (funkcjonalnościach). Realizacja projektu da możliwość konsolidacji całej społeczności działającej na rzecz grafenu płatkowego 4

6 wokół LG PW. Kompleksowość prowadzonych prac nad wykorzystaniem grafenu będzie zapewniona poprzez równoległe utworzenie w Politechnice Warszawskiej Centrum Aplikacji Grafenowych. W ramach CAG PW będą realizowane aktywności na rzecz konsolidacji/integracji środowisk grafenowych (instytucji oraz firm) z regionu Województwa Mazowieckiego poprzez tworzenie nowych inicjatyw badawczych, prac rozwojowych krajowych i międzynarodowych, prowadzenia aktywności proedukacyjno szkoleniowej, wymiany wiedzy i informacji w zakresie grafenu. Otwarcie CAG PW wraz z LG PW powinno spowodować realną integrację prowadzonych prac naukowych nad zastosowaniem grafenu w regionie, m.in.: w dziedzinie elektroniki, biotechnologii, inżynierii materiałowej, itd. Warunkiem podniesienia efektywności badań aplikacyjnych grafenu płatkowego jest stworzenie nowoczesnej infrastruktury laboratoryjnej do uruchomienia produkcji standaryzowanego grafenu płatkowego i jego pochodnych, ale również koordynacja poszukiwań i rozwijania wspólnych aplikacji grafenu płatkowego (zintegrowanie działań polskich, ale przede wszystkim mazowieckich podmiotów naukowych i badawczych) zajmujących się lub/oraz zainteresowanych zastosowaniami grafenu płatkowego i materiałów grafeno-pochodnych, co jest przedmiotem planowanego przedsięwzięcia. Bez odpowiedniego zaplecza wytwarzania standaryzowanego grafenu płatkowego o określonej funkcjonalności prace nad jego aplikacjami są znacznie utrudnione lub wręcz niemożliwe. Bez realizacji tej inwestycji, wskazane w podpunkcie 1.1 ryzyko, że stary kontynent (w tym Mazowsze) będzie jedynie biernym konsumentem dalekowschodnich technologii wykorzystujących grafen, wydaje się bardzo prawdopodobnym scenariuszem. Ad. 2 Zakres planowanych prac Struktura projektu została podzielona na dwa podstawowe etapy wraz z zadaniami, tj.: Etap I Prace przygotowawcze: Zad. 1 Adaptacja laboratorium 065A na WIChiP PW na potrzeby LG PW przygotowanie niezbędnej dokumentacji, adaptacja laboratorium cześć budowlana (prace inwestycyjne, w ramach których nastąpi, m.in.: adaptacja pomieszczeń przyszłego LG PW z uwzględnieniem standardów infrastrukturalnych wymaganych do prowadzenia prac B+R w zakresie wytwarzania grafenu (odpowiednich instalacji, sytemu wentylacji, temperatury, etc.) pozwalających na odpowiednią ochronę osób prowadzących rozmaite prace B+R przed szkodliwymi czynnikami substancji gazowych, oparów, etc., adaptacja laboratorium wyposażenie (dedykowane dygestoria i meble wraz z wyposażeniem), nadzór inwestorski nad realizacją inwestycji. Etap II Prace wdrożeniowe Zad. 2 Wyposażenie w niezbędną aparaturę przygotowanie niezbędnej dokumentacji zakup urządzeń i aparatury (zakup aparatury naukowo badawczej, w tym: młyn krio, suszarkę sublimacyjną, kalander laboratoryjny (trójwalcówka), system uzdatniania wody, układ filtracyjny ceramiczny, młynki tnąco-rozdrabniające, pompy próżniowe membranowe, mieszadła mechaniczne, mieszadło szybkoobrotowe, czasze grzejne, systemy spin coating oraz tape casting, wartości niematerialne i prawne, itp.) Zad.3 Faza uruchomienia i testów faza testowa polegająca na wstępnym rozruchu laboratorium, testowania zakupionej aparatury i wytworzeniu testowych/próbnych ilości materiałów grafenowych (poprzez m.in.: zakup materiałów laboratoryjnych, badania próbek) Zad.4 Promocja projektu W ramach projektu przeprowadzona zostanie kampania informacyjno-promocyjna, która służyć będzie informowaniu społeczeństwa o fakcie współfinansowania projektu ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego. Kampania ta pozwoli na promocję funduszy strukturalnych poprzez m.in. pokazanie efektów realizacji projektu, w tym tworzenie warunków do rozwoju i wdrażania nowoczesnych technologii. W ramach kampanii promocyjnej planuje się m.in.: przygotowanie koncepcji, stworzenie i uruchomienie strony www, działania informacyjno promocyjne bazujące na wynikach Zadania 3 (uroczystość otwarcia laboratorium, materiały promocyjne, przygotowanie medialnych materiałów informacyjnych, publikacja na portalach branżowych, itd.) Uwarunkowania formalno prawno lokalizacyjne przedsięwzięcia 5

7 Projekt zostanie zlokalizowany w województwie mazowieckim, w mieście stołecznym Warszawa, przy ulicy Waryńskiego 1 w gmachu Wydziału Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej. Realizacja przedsięwzięcia odbywać się będzie zgodnie z obowiązującym prawem polskim oraz prawem wspólnotowym, w szczególności zgodnie z Ustawą Prawo Zamówień Publicznych, Ustawą Prawo budowlane, nadzorowanym zarówno przez powołany do tego zespół projektowy jak również służby legislacyjno prawne uczelni (w strukturze organizacyjnej PW działają m.in.: Dział Zamówień Publicznych, Biuro Organizacyjno-Prawne, które zapewniają wsparcie oraz kontrolę nad legalnością wszystkich przyszłych działań/prac). Projekt nie będzie miał negatywnego wpływu na kwestie ochrony środowiska. Prace budowlane będą prowadzone pod ścisłym nadzorem inwestorskim, który dodatkowo będzie monitorował ewentualne zagrożenia środowiska i zapobiegał pojawieniu się niekorzystnych zdarzeń. Przewidziane w projekcie do zakupu aparatura, sprzęt będą spełniać odpowiednie normy z zakresu ochrony środowiska. Nowoczesne materiały budowlane oraz staranne wykonanie prac z użyciem narzędzi i technologii pozwalających na zagwarantowanie nieszkodliwości dla środowiska, zarówno na etapie prowadzenia inwestycji, jak również późniejszej eksploatacji, co pozwoli uniknąć strat środowiskowych. W planowanym projekcie przesłanki dotyczące wystąpienia pomocy publicznej nie będą miały miejsca. Model zarządzania projektu Zarządzanie projektem zostało podzielone na dwa etapy: pierwszy: przygotowanie, uruchomienie i realizacja projektu, drugi: funkcjonowanie LG PW Przygotowanie, uruchomienie i realizacja projektu W celu sprawnego przygotowania i realizacji inwestycji zostanie utworzony zespół zajmujący się bezpośrednim nadzorem nad realizacją projektu w składzie: a. koordynator projektu odp. za nadzór merytoryczny i realizację zadań inwestycyjnych, b. specjalista ds. płatności odp. za rozliczenia, c. specjalista ds. zamówień publicznych odp. za prowadzenie postępowań przetargowych zaplanowanych w projekcie d. specjalista ds. informacji, promocji i sprawozdawczości, który będzie odpowiadał za monitoring i sprawozdawczość oraz zadania związane z informacją i promocją projektu, Funkcjonowanie LG PW LG PW będzie funkcjonowało w strukturze organizacyjnej Wydziału Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej. Wydział powoła kierownika LG PW i zapewni obsługę organizacyjno-administracyjną w ramach własnych struktur. LG PW stanie się istotnym elementem Centrum Aplikacji Grafenowych, które zostanie utworzone na Politechnice Warszawskiej. Centrum zapewni efektywne wykorzystanie potencjału LG PW w pracach B+R, konsorcjach badawczych, itp. Wpływ na działania CAG PW będzie miała jego Rada Programowa, w skład której wejdą przedstawiciele środowisk grafenowych z PW, regionu, administracji szczebla regionalnego, biznesu. Ostateczna struktura CAG PW będzie przedmiotem uzgodnień i konsultacji, które zbiegną się w czasie z okresem realizacji projektu, czyli tworzeniem i uruchomieniem LG PW. Utrzymanie LG PW, jego pomieszczeń, instalacji i środków trwałych, będzie finansowane ze środków własnych WIChiP PW. Dalszy rozwój Laboratorium i jego pracownicy będą finansowani z projektów i grantów badawczych i badawczo-rozwojowych realizowanych w Politechnice Warszawskiej, głównie w ramach CAG PW. Planowane jest też dalsze pozyskiwanie środków inwestycyjnych na uzupełnianie urządzeń i aparatury badawczej oraz na realizację prac związanych z powiększaniem skali produkcji materiałów grafenowych Cel Projektu oraz wykazanie zgodności z celem działania wskazanym w RPO WM , nawiązanie do strategii rozwoju województwa, planu zagospodarowania przestrzennego, informacja o zgodności Projektu z politykami horyzontalnymi, UE tj. polityką ochrony środowiska, polityką równych szans, polityką społeczeństwa informacyjnego Prowadzenie badań naukowych na światowym poziomie, których wyniki publikowane są w czasopismach o najwyższej randze i znajdują zastosowanie w gospodarce to cytat ze Strategii Rozwoju Politechniki Warszawskiej do Cele projektu przedstawione szczegółowo w podpunktach: 1.1, 1.2, 1.3 odpowiadają dokumentom oraz zasadom określonym (wymaganym) dla przedmiotowego podpunktu, ale przede wszystkim są priorytetem władz PW zgodnie ze wskazanym fragmentem dokumentu Strategii uczelni. Założenia projektu wpisują się we wszystkie najważniejsze dokumenty oraz zasady, m.in.: a. poziomu UE b. poziomu krajowego c. poziomu regionalnego d. Regionalnego Programu Operacyjnego na lata dla Województwa Mazowieckiego 6

8 Ad. a Projekt odpowiada założeniom, m.in.: Strategii Europa 2020, zasadom polityk horyzontalnych (aspekty: OOŚ, zachowania zasad równości szans, społeczeństwa informacyjnego), ale przede wszystkim Europejskiego Forum Strategii ds infrastruktur badawczych ESFRI. Ad. b Projekt odpowiada założeniom/kierunkom, m.in.: Krajowego Programu Badań (np.: wsparcie nowoczesnych technologii materiałowych), Programu Infrastruktury Informatycznej Nauki w szczególności infrastruktura dla e-science, Strategii innowacyjności i efektywności gospodarki dynamiczna polska 2020, itd. Ad c. Projekt odpowiada założeniom/kierunkom, m.in.: Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego do 2030 roku. Innowacyjne Mazowsze w szczególności: oraz Wzrost konkurencyjności regionu poprzez rozwój działalności gospodarczej oraz transfer i wykorzystanie nowych technologii, Poprawa jakości życia oraz wykorzystanie kapitału ludzkiego i społecznego do tworzenia nowoczesnej gospodarki. Regionalnej Strategia Innowacji dla Mazowsza (projekt) w szczególności: Zwiększenie i wzmocnienie współpracy w procesach rozwoju innowacji i innowacyjności, Intensyfikacja badań naukowych, których wyniki odpowiadają potrzebom przedsiębiorców oraz przyczyniają się do współpracy i rozwoju powiązań sieciowych w regionie. Rozwój społeczeństwa informacyjnego poprzez wsparcie wdrażania technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz tworzenia i wdrażania inteligentnych systemów zarządzania i e-usług Ponadto, proponowany projekt wpisuje się też dokładnie w obszary inteligentnej specjalizacji regionu, w szczególności: Ad. d bezpieczna żywność, inteligentne systemy zarządzania (nowoczesne technologie), nowoczesne usługi dla biznesu (infrastruktura, wiedza, usługi operacyjne, sieciowanie), wysoka jakość życia (kapitał intelektualny, wiedza, dostęp do infrastruktury). Realizacja projektu wpisuje się i jest zgodna z celami Działania 1.1 RPO WM , m.in. z celem szczegółowym Zwiększenie transferu innowacji do gospodarki poprzez wzmocnienie potencjału infrastrukturalnego sfery badawczo - rozwojowej oraz wspieranie inwestycji w badania i przedsięwzięcia rozwojowe. W ramach projektu zakłada się utworzenie infrastruktury badawczej, która umożliwi realizację projektów B+R+I w zakresie grafenu płatkowego. Ponadto charakter przedsięwzięcia, CAG PW wraz z LG PW, pozwoli na inicjowanie i prowadzenia wspólnych badań naukowych, prac rozwojowych koncentrujących się na zastosowaniu grafenu płatkowego, rozwijanie nowych technologii, produktów z zastosowaniem grafenu płatkowego mających potencjał do komercjalizacji rynkowej, konsolidację funkcjonujących na Mazowszu środowisk naukowych i przemysłowych zajmujących się aplikacjami grafenu płatkowego (m.in.: uniwersytety, instytuty naukowe, ośrodki B+R, firmy, fundusze inwestujące w grafen, klastry technologiczne, itp) Planowane do osiągnięcia wskaźniki produktu i rezultatu Realizacja projektu pozwoli na osiągnięcia następujących przykładowych produktów oraz rezultatów, m.in.: Produkty (wybrane przykłady) Liczba zakupionego sprzętu specjalistycznego: 6 sztuk Liczba zakupionej aparatury naukowo badawczej: 36 sztuk Liczba utworzonych miejsc pracy w sektorze B+RT etaty badawcze (łącznie K+M): 3 Rezultaty (bezpośrednie wybrane przykłady) Liczba projektów badawczych, rozwojowych i celowych realizowanych przy wykorzystaniu wspartej infrastruktury: 5 Liczba jednostek naukowych korzystających ze wspólnej infrastruktury badawczej: 8 Rezultaty systemowe (poza RPO WM ) Utworzenie nowoczesnego LG PW wraz z CAG PW pozwalającego na konkurowanie na arenie międzynarodowej w zakresie budowy gospodarki grafenowej, Stworzenie kompleksowego systemu naukowo-instytucjonalnego, stanowiącego zaplecze intelektualne oraz infrastrukturalne dla prowadzenia nowoczesnych prac B+R, efektywnej komercjalizacji w PW w tym szczególnie w zakresie grafenu, Konsolidacja środowiska grafenowego na Mazowszu (podniesienie jakości kooperacji wewnątrzregionalnej, zaangażowanie subregionalnych partnerów poprzez sieciowanie współpracy, podział kompetencji, wspólną realizację przedsięwzięć B+R+I) 7

9 Stworzenie warunków do wzrost bezpośredniej współpracy nauki i przemysłu w zakresie technologii i/oraz produktów opartych na grafenie, Zagospodarowanie niszy w postaci grafenu płatkowego, Wzrost atrakcyjności inwestycyjnej i przede wszystkim poziomu innowacyjności Mazowsza, Obniżenie migracji dobrze wykształconych naukowców oraz emigracji spółek sektora wysokich technologii poza region. Tworzenie nowych kadr specjalizujących się w technologii materiałów nanowęglowych Kształcenie studentów na poziomie inżynierskim, magisterskim i doktoranckim 1.6. Planowany termin rozpoczęcia Projektu i zakończenia inwestycji. Od r. do r Planowane efekty Projektu. Zakładane efekty realizacji przedsięwzięcia to m.in.: Utworzenie nowoczesnego LG PW pozwalającego wraz z CAG PW na konkurowanie na arenie międzynarodowej w zakresie budowy gospodarki grafenowej, Stworzenie kompleksowego systemu naukowo-instytucjonalnego, stanowiącego zaplecze intelektualne oraz infrastrukturalne dla prowadzenia nowoczesnych prac B+R, efektywnej komercjalizacji w PW, w tym szczególnie w zakresie grafenu, Konsolidacja środowiska grafenowego na Mazowszu (podniesienie jakości kooperacji wewnątrzregionalnej, zaangażowanie subregionalnych partnerów poprzez sieciowanie współpracy, podział kompetencji, wspólną realizację przedsięwzięć B+R+I) Stworzenie warunków do wzrost bezpośredniej współpracy nauki i przemysłu w zakresie technologii i/oraz produktów opartych na grafenie, Zagospodarowanie niszy w postaci grafenu płatkowego, Wzrost atrakcyjności inwestycyjnej i przede wszystkim poziomu innowacyjności Mazowsza, Obniżenie migracji dobrze wykształconych naukowców oraz emigracji spółek sektora wysokich technologii szczególnie działających w oparciu o grafen. Tworzenie nowych kadr specjalizujących się w technologii materiałów nanowęglowych Kształcenie studentów na poziomie inżynierskim, magisterskim i doktoranckim A7. Powiązanie Projektu z projektami realizowanymi z innych środków publicznych, w szczególności Unii Europejskiej Koncepcja projektu, pn.: utworzenie Centrum Aplikacji Grafenowych wraz z Laboratorium Grafenowym stanowi element budowanego przez Politechnikę Warszawską modelowego systemu innowacyjności, którego proces realizacji rozpoczął się kilka lat temu wraz z rozpoczęciem przedsięwzięć (inwestycji) pn.: Centrum Zaawansowanych Materiałów i Technologii - CEZAMAT oraz Centrum Zarządzania Innowacjami i Transferu Technologii - CZIiTT (będącego dodatkowo elementem tworzonej we współpracy z samorządem miasta Warszawy tzw. Warszawskiej Przestrzeni Technologicznej). System Innowacyjności Politechniki Warszawskiej stworzy m.in. odpowiednie warunki - infrastrukturę do prowadzenia zaawansowanych prac B+R nad przyszłościowymi materiałami, w tym grafenem wraz z możliwością ich efektywnej komercjalizacji, dając możliwość do kreowania i implementacji nowych kierunków badań oraz pośrednio edukacji we współpracy z różnymi ośrodkami zarówno z regionu, kraju oraz zagranicy. A8. Trwałość Projektu Jak będzie funkcjonował projekt po zakończeniu jego realizacji oraz kto i w jaki sposób będzie zarządzał i finansował Projekt po zakończeniu jego realizacji? Właścicielem powstałego Laboratorium Grafenowego pozostanie Politechnika Warszawska (Wydział Inżynierii Chemicznej i Procesowej), która będzie odpowiedzialna za zarządzenie i finansowanie projektu po zakończeniu przedsięwzięcia. 8

10 B. Dane o Zgłaszającym B1. Zgłaszający 1. Forma prawna Szkoła wyższa 2. Adres Pl. Politechniki 1, Warszawa 3. NIP REGON Nazwa dokumentu Nie dotyczy rejestrowego i numer 6. Osoba upoważniona do kontaktów w sprawach projektu 7. Numer telefonu Numer faxu Adres poczty elektronicznej Dr inż. Wojciech Orciuch, prodziekan ds. ogólnych Wydziału Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej W.Orciuch@ichip.pw.edu.pl B2. Inne podmioty zaangażowane w realizację Projektu nie dotyczy 1. Nazwa podmiotu Nie dotyczy 2. Forma prawna Nie dotyczy 3. Adres Nie dotyczy 4. Numer telefonu Nie dotyczy 5. Numer faxu Nie dotyczy 6. Adres poczty elektronicznej Nie dotyczy 7. Rola w Projekcie Nie dotyczy 8. Imię i nazwisko osoby do Nie dotyczy kontaktów 9. NIP Nie dotyczy 10. REGON Nie dotyczy C. Koszty Projektu C1. Planowane koszty w ramach Projektu (w zł) Rok Planowane koszty 2007 Nie dotyczy 2008 Nie dotyczy 2009 Nie dotyczy 2010 Nie dotyczy 2011 Nie dotyczy 2012 Nie dotyczy 9

11 2013 Nie dotyczy 2014 Nie dotyczy (brutto) Ogółem (brutto) C2. Źródła finansowania Projektu (w zł) Lp. Źródło finansowania Procentowy udział źródła w finansowaniu projektu 1 Regionalny Programy Operacyjny Województwa Mazowieckiego % C3. Dochód w Projekcie Projekt generuje dochody Projekt nie generuje dochodów Lista załączników 1. Mapy, szkice lokalizacyjne sytuujące Projekt oraz informacja o zgodności z planem zagospodarowania przestrzennego. 2. Stopień pozyskania terenów pod inwestycje (w %), przewidywana data zakończenia procedury wykupu gruntów dla całej inwestycji, ewentualne zagrożenia z wykupem. 3. Informacja o dokumentacji technicznej niezbędnej dla realizacji Projektu (stan przygotowania - lista dostępnych dokumentów oraz planowany termin otrzymania/wykonania pozostałych dokumentów). 4. Opis stanu zaawansowania przygotowania studium wykonalności wraz z przewidywaną datą zakończenia prac nad studium wykonalności. 5. Harmonogram przygotowania i realizacji projektu. 6. Stan zaawansowania procedury związanej z oceną oddziaływania na środowisko, przewidziana data uzyskania wszystkich decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, obejmujących także wpływ na obszary Natura Opis przewidywanych, niezbędnych pozwoleń na budowę w ramach Projektu wraz z prognozowaną datą ich uzyskania. 8. Stan zaawansowania procedury przetargowej, liczba przewidywanych kontraktów, prognozowana data ogłoszenia pierwszego przetargu, prognozowana data zakończenia procedury przetargowej. 10

12 Oświadczenie Zgłaszającego Oświadczam, iż informacje zawarte w niniejszym zgłoszeniu oraz w dołączonych załącznikach są zgodne z prawdą. Jednocześnie oświadczam, iż w przypadku pozytywnego rozpatrzenia niniejszego wniosku zobowiązuję się do przygotowania i złożenia pełnej dokumentacji Projektu zgodnie z załączonym harmonogramem. Imię i Nazwisko (proszę wpisać drukowanymi literami) Zajmowane stanowisko Podpis i pieczęć Data: 11

13 Załączniki do Zgłoszenia Załączniki od 1 do 8 do Zgłoszenia do Indykatywnego Wykazu Indywidualnych Projektów Kluczowych dla Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego Warszawa, Politechnika Warszawska, 4 lutego 2015 roku 1. Mapy, szkice lokalizacyjne sytuujące Projekt oraz informacja o zgodności z planem zagospodarowania przestrzennego. Laboratorium Grafenowe będzie zlokalizowane w istniejącym gmachu Wydziału Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej przy ul. Waryńskiego 1 w Warszawie. Projekt będzie zrealizowany na parterze gmachu, w części laboratoryjnej przystosowanej do funkcjonowania laboratoriów badawczych i technologicznych i nie wymaga uzgodnień z planem zagospodarowania przestrzennego. Laboratorium ` Grafenowe źródło podkładu - serwis 2. Stopień pozyskania terenów pod inwestycje (w %), przewidywana data zakończenia procedury wykupu gruntów dla całej inwestycji, ewentualne zagrożenia z wykupem. Inwestycja zostanie zrealizowana na terenie i w budynku, które w całości (w 100%) są własnością Wnioskodawcy - Politechniki Warszawskiej. 1

14 Załączniki do Zgłoszenia 3. Informacja o dokumentacji technicznej niezbędnej dla realizacji Projektu (stan przygotowania - lista dostępnych dokumentów oraz planowany termin otrzymania/wykonania pozostałych dokumentów). Zadanie 1. Adaptacja laboratorium 065A na Wydziale Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej na potrzeby Laboratorium Grafenowego Dokumentacja techniczna niezbędna do realizacji wszystkich zamówień publicznych w ramach zadania 1 została w części przygotowana na koszt Wnioskodawcy w 2014 roku. Na dzień dzisiejszy gotowe są następujące dokumenty: Projekt aranżacji i wyposarzenia Projekt budowlany - branża budowlana, branża instalacyjna wraz z wentylacją, branża elektryczna Przedmiar robót Kosztorys inwestorski Specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót Szczegółowe specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót (branżowe) Zadanie 2. Wyposażenie w niezbędną aparaturę Laboratorium Grafenowego Dokumentacja techniczna niezbędna do realizacji wszystkich zamówień publicznych w ramach zadania 2 obecnie jest przygotowywana i będzie gotowa w całości do końca marca 2015 roku. Przetargi rozpoczną się w kwietniu 2015 roku. Zadanie 3. i 4. Te zadania nie wymagają tworzenia dokumentacji technicznej. 4. Opis stanu zaawansowania przygotowania studium wykonalności wraz z przewidywaną datą zakończenia prac nad studium wykonalności. Prace nad przygotowaniem studium wykonalności rozpoczną się w lutym 2015 roku. Studium wykonalności zostanie przygotowane w pierwszej połowie marca 2015 roku. 2

15 Załączniki do Zgłoszenia 5. Harmonogram przygotowania i realizacji projektu termin realizacji koszt brutto Zadanie 1. Adaptacja laboratorium 065A na WIChiP PW na potrzeby Laboratorium Grafenowego PW: 1) Przygotowanie dokumentacji 01/ / ) Adaptacja laboratorium - część budowlana 03/ / ) Adaptacja laboratorium - wyposażenie 03/ / ) Nadzór inwestorski nad realizacją inwestycji - Inspektorzy nie będący pracownikami PW 03/ / Zadanie 2. Wyposażenie Laboratorium Grafenowego PW w niezbędną aparaturę: 1) Przygotowanie dokumentacji 01/ / ) Zakup wyposażenia do laboratorium 03/ / Zadanie 3. Uruchomienie i testowanie aparatury Laboratorium Grafenowego PW: 1) Materiały laboratoryjne, m.in. odczynniki 06/ / ) Uruchomienie i testowanie Laboratorium 06/ / Grafenowego - wynagrodzenia 3) Badania próbek - zlecenia zewnętrzne 06/ / Zadanie 4. Promocja : 1) Tablice informacyjne, plakietki na sprzęt. Przygotowanie i wydruk materiałów informacyjnych: ulotka i folder oraz inne. Organizacja uroczystości otwarcia (zaproszenia, catering, statuetki pamiątkowe, nagłośnienie, dokumentacja) przygotowanie medialnych materiałów informacyjnych, publikacja na portalach branżowych, działania informacyjno-promocyjne w mediach społecznościowych 03/ / Pozostałe działania: 1) Przygotowanie studium wykonalności 02/ / ) Materiały biurowe i eksploatacyjne 02/ / ) Koszty osobowe zarządzania projektem 02/ / ) Opłaty finansowe, doradztwo i inne usługi (wydatki związane z otwarciem oraz prowadzeniem wyodrębnionego na rzecz projektu rachunku bankowego, wydatki poniesione na doradztwo: prawne, finansowe lub techniczne, opłaty notarialne) 02/ / suma:

16 Załączniki do Zgłoszenia Uwagi Kwoty są podane w pln. Terminy realizacji działań są liczone od rozpoczęcia procedury przetargowej do zakończenia realizacji zamówienia, jeśli ta procedura jest wymagana. 6. Stan zaawansowania procedury związanej z oceną oddziaływania na środowisko, przewidziana data uzyskania wszystkich decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, obejmujących także wpływ na obszary Natura NIE DOTYCZY 7. Opis przewidywanych, niezbędnych pozwoleń na budowę w ramach Projektu wraz z prognozowaną datą ich uzyskania. NIE DOTYCZY 8. Stan zaawansowania procedury przetargowej, liczba przewidywanych kontraktów, prognozowana data ogłoszenia pierwszego przetargu, prognozowana data zakończenia procedury przetargowej. Procedury przetargowe rozpoczną się w lutym 2015 roku. Realizacja zamówień będzie trwała do września 2015 roku. Liczba przewidywanych kontraktów: 7 4