niezależna, pozarządowa organizacja pożytku publicznego, zajmująca się dokumentowaniem i upowszechnianiem historii najnowszej Polski i Europy

Transkrypt

1 niezależna, pozarządowa organizacja pożytku publicznego, zajmująca się dokumentowaniem i upowszechnianiem historii najnowszej Polski i Europy Środkowo-Wschodniej. Środowisko KARTY podjęło działalność wydawniczą w 1982 roku, dokumentacyjną w 1987, legalną w 1989, międzynarodową w 1992, edukacyjną w W 2005 roku KARTA zainicjowała w Warszawie Dom Spotkań z Historią.

2 Wydawnictwo ksiegarnia.karta.org.pl Od 28 lat wydajemy Kartę pismo o tożsamości, kwartalnik poświęcony historii Polski i Europy Środkowo-Wschodniej w XX wieku. Poprzez skomponowane teksty źródłowe dzienniki, wspomnienia, relacje, listy, dokumenty historię opowiadają niemal wyłącznie świadkowie; dzięki temu przeszłość staje się bliższa, bardziej zrozumiała. Każdy numer to 160 stron wielogłosowej opowieści o doświadczeniach XX stulecia. Karta ukazała się również w języku niemieckim (3 numery) i rosyjskim (1 numer), a dwa bloki tematyczne w kilku językach: Koniec Jałty w angielskim i hiszpańskim, Dni Solidarności w angielskim, niemieckim, ukraińskim i hiszpańskim. Tematy podejmowane przez Kartę stają się często inspiracją dla wystaw. Dotychczas Ośrodek przygotował ich ponad 40. Wydawnictwo prowadzi serie książkowe: Świadectwa (zapisy świadków historii), Żydzi polscy (świadectwa dotyczące stosunków polsko-żydowskich i Zagłady), Indeks Represjonowanych (spisy ofiar represji w ZSRR wraz z biogramami) i Opozycja w PRL. Słownik biograficzny Wydajemy także albumy historyczne poświęcone najciekawszym momentom XX-wiecznej historii oraz serię albumów fotograficznych Kolekcje XX wieku. Ośrodek KARTA zainicjował też nowe serie książkowe, m.in. tłumaczenia niemieckojęzycznych zapisów, Tematy Karty oraz relacje świadków historii nagrywane w ramach programu Historia Mówiona. Kolportaż: tel. (48-22) kolportaz@karta.org.pl Historia Mówiona Celem programu jest nagrywanie, archiwizowanie i udostępnianie biograficznych relacji świadków historii XX wieku. Relacje nagrywano dotychczas m.in. w ramach projektów Mauthausen Survivors Documentation Project ( Ocaleni z Mauthausen ), Kobiety wobec totalitaryzmu, Polacy i Niemcy XX-wieczna historia gminy Stara Kiszewa, Dokumentacja losów byłych robotników przymusowych i więźniów obozów koncentracyjnych, Niemcy w Polsce po II wojnie światowej, Krzyż Kreuz w XX wieku. Polska i niemiecka pamięć pewnego miasta. Od 2006 zespół Historii Mówionej realizuje projekt Karta z Polakami na Wschodzie. W ramach wypraw dokumentacyjnych byliśmy dotychczas na Białorusi, Ukrainie, Litwie, Łotwie, a także na Syberii oraz w Kazachstanie. Archiwum Historii Mówionej to wydzielona kolekcja w zbiorach Ośrodka KARTA, zawierająca dziś blisko 3000 relacji biograficznych i tematycznych, przechowywanych i udostępnianych w Mediotece Domu Spotkań z Historią. Zapraszamy do odwiedzania portalu Prezentujemy tam wybrane fragmenty dźwiękowe relacji wraz z towarzyszącymi im archiwaliami. Portal umożliwia także przeszukiwanie całego zbioru Archiwum Historii Mówionej. fot. str 1 Warszawa, Pasaż Wiecha, 24 lutego Happening Pomarańczowej Alternatywy. Fot. Krzysztof Miller

3 Białołęka, W ośrodku internowania. Fot. NN / Archiwum Fotografii Ośrodka KARTA

4 Historia Bliska Program edukacyjny realizowany od 1996 roku. W czternastu dotychczasowych edycjach konkursu dla młodzieży szkół ponadpodstawowych na historyczną pracę badawczą wzięło udział blisko 13 tys. uczniów. Plon konkursu to kilkadziesiąt tysięcy relacji świadków, dokumentów, fotografii składających się na panoramiczny obraz XX wieku, pokazanego z perspektywy lokalnych społeczności. Konkurs jest elementem sieci EUSTORY ( skupiającej organizatorów konkursów z 20 krajów europejskich. Od września 2005 w ramach projektu działa portal Uczyć się z historii ( w którym prezentowane są projekty historyczne realizowane w szkołach i w ramach edukacji pozaszkolnej, a także artykuły, materiały, fotografie itp. dotyczące doświadczenia totalitaryzmów XX wieku. Indeks Represjonowanych Program realizowany od stycznia Początkowo był to ruch społeczny na rzecz zebrania rozproszonej wiedzy o obywatelach polskich represjonowanych w ZSRR. Od początku lat 90. tworzona jest komputerowa baza danych o osobach represjonowanych, która obecnie liczy ponad 940 tysięcy rekordów. Zweryfikowane zestawienia nazwisk są pu blikowane w oddzielnych tomach (dotąd 27 woluminów) oraz udostępniane w Internetowym Centrum Indeksu Represjonowanych : W ramach Indeksu w punkcie przy ul. Narbutta 27a (tel , indeks@karta.org.pl) wszystkim zainteresowanym udzielane są informacje o losach osób represjonowanych przez organa władzy sowieckiej w latach Tu również można zgłaszać dane ofiar represji. Głównym partnerem Ośrodka KARTA w realizacji programu jest Ośrodek Badań, Informacji i Upowszechniania Memoriał w Moskwie. Współpracujemy również ze środowiskami badawczymi na Litwie i Ukrainie. Dom Spotkań z Historią Dom Spotkań z Historią działa z inicjatywy Ośrodka KARTA od 2005 roku. Oferta DSH (od marca 2006 samorządowa instytucja kultury) obejmuje wystawy czasowe, cykle filmowe, promocje wydawnicze, spotkania ze świadkami historii oraz polskie i międzynarodowe debaty historyczne. W sali spotkań czynna jest księgarnia historyczna, w której dostępne są m.in. wydawnictwa Ośrodka KARTA. Odrębnym polem działalności tej instytucji jest gromadzenie i udostępnianie fotografii, filmów archiwalnych oraz relacji świadków które składają się na Mediotekę. Dom Spotkań z Historią ul. Karowa 20, Warszawa tel. (48-22) dsh@dsh.waw.pl,

5 Bolszaja Konstantynowka, październik Maria Borkowska jedenastoletnia dziewczynka deportowana wraz z rodziną w głąb Związku Sowieckiego. Fot. NN / Archiwum Fotografii Ośrodka KARTA

6 Archiwum Zbiory archiwalne KARTY powstają zasadniczo z darów od osób prywatnych, a także w efekcie wszystkich działań Ośrodka od początku istnienia pisma Karta (1982), zaś w sposób uporządkowany od powołania Archiwum Wschodniego (1987). Jest to zasób dokumentujący społeczną historię XX wieku w Polsce i jej bezpośrednim sąsiedztwie. Ze szczególną uwagą Ośrodek gromadzi zapisy indywidualnych świadków historii (wspomnienia, dzienniki, relacje...). Zbiory archiwalne Ośrodka KARTA to: Archiwum Wschodnie ( ), Archiwum Opozycji ( ), Archiwum Historii Bliskiej, Archiwum Fotografii, Kolekcja Dzienniki pisane po polsku w XX wieku, biblioteka tematyczna (historia Polski i Europy Wschodniej w XX wieku). Zbiory udostępniane są od poniedziałku do czwartku (godz ) w siedzibie Ośrodka przy ul. Narbutta 29. Znaczna część informacji o zasobie jest skomputeryzowana. Kolekcja Solidarność narodziny ruchu Międzynarodowy Komitet Doradczy UNESCO Programu Pamięć Świata zadecydował o wpisaniu na międzynarodową listę najważniejszych zbiorów archiwalnych istniejących na świecie obok Postulatów Gdańskich z Sierpnia 80 założonej w Ośrodku KARTA kolekcji archiwalnej Solidarność narodziny ruchu (oryginalne materiały z okresu sierpień 1980 grudzień 1981). Jest to jedyna kolekcja dotycząca Polski powojennej wpisana na tę prestiżową listę, a zarazem największy ocalony zbiór dokumentacji przedstawiający ruch społeczny, który naruszył system komunistyczny w Europie. Kolekcję współtworzą zbiory Stowarzyszenia Archiwum Solidarności. Archiwum Fotografii Ośrodka Karta wwwxxwiek.pl Celem Archiwum jest gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie fotografii dokumentujących historię XX wieku. W zbiorach znajduje się ponad 150 tysięcy zdjęć z lat , w tym unikatowe kolekcje z okresu wojny polsko-bolszewickiej, dwudziestolecia międzywojennego, deportacji na Syberię, życia codziennego w PRL, Solidarności i stanu wojennego. Zdjęcia są sukcesywnie digitalizowane (obecnie ponad 50 tys. skanów), opisywane i udostępniane na portalach: fotohistoria.pl i XXwiek.pl. Materiały pochodzące z Archiwum Fotografii Ośrodka KARTA stają się przedmiotem badań naukowych, są publikowane w wydawnictwach książkowych i prasie oraz prezentowane na wystawach na całym świecie. Przy Archiwum działa Agencja Fotograficzna współpracująca z Instytutem Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie oraz wieloma polskimi fotografami (m.in. Erazm Ciołek, Maciej Czarnocki, Piotr Dylik, Marcin Jabłoński, Irena Jarosińska, Bogusław Nieznalski, Leszek Pękalski, Jerzy Szot, Jarosław Tarań). Do celów badawczych i edukacyjnych Agencja udostępnia zdjęcia nieodpłatnie, natomiast na wykorzystanie w celach komercyjnych udziela płatnych licencji. tel. (48-22)

7 Gdańsk, sierpień Stoczniowcy strajkujący w Stoczni Gdańskiej. Fot. Erazm Ciołek / Archiwum Fotografii Ośrodka KARTA Wydawnictwa II obiegu ze zbiorów Archiwum Opozycji Ośrodka KARTA

8 Pogotowie Archiwalne Pogotowie Archiwalne to unikatowy w skali kraju program realizowany przez Ośrodek KARTA. Jego zadaniem jest ratowanie zagrożonych zbiorów prywatnych, środowiskowych lub nieznanego pochodzenia o wartości historycznej. Zespół Pogotowia Archiwalnego własnymi siłami odbiera zgłaszane materiały, które są na bieżąco opracowywane, włączane do zasobu Archiwum, a następnie za zgodą darczyńców udostępniane. Program został nazwany Pogotowiem ze względu na sposób działania specjalny samochód dojeżdża na wezwanie osób z całej Polski, które zgłosiły chęć przekazania zbiorów. Ośrodek KARTA daje statutową gwarancję wieczystego przechowywania otrzymanych zasobów. Osoby, które nie chcą rozstawać się ze swoimi archiwami, mogą zbiory udostępnić do skopiowania. W takim przypadku zdjęcia i dokumenty zostaną zdigitalizowane i zwrócone właścicielom. tel , (48-22) pogotowie@karta.org.pl Portal stanowi wirtualny dziennik historii Polski XX wieku. Interaktywna oś czasu, będąca głównym jego mechanizmem, daje możliwość dotarcia do świadectw historii: fragmentów najbardziej znaczących relacji świadków (ich wspomnień, dzienników, listów) oraz dokumentów w postaci nagrań audio i wideo, jak również materiału ikonograficznego. Oś czasu została podzielona na dekady, lata, miesiące i dni, tak by użytkownik mógł z łatwością dotrzeć do interesujących go materiałów ilustrujących każdy dzień stulecia. Wypełnienie serwisu to zadanie na wiele lat, a właściwie z założenia bezterminowe, bo ciągle można będzie dodawać nowe świadectwa, dopełniać ten obraz: każdy z blisko dni XX stulecia. Drugim komponentem portalu jest Biblioteka Cyfrowa (działająca w ramach pierwszego w Polsce systemu do budowy bibliotek cyfrowych dlibra) miejsce prezentacji unikatowych archiwaliów KARTY m.in. Kolekcji Jacka Kuronia i kolekcji Solidarność narodziny ruchu. W przyszłości znajdą się tutaj także najcenniejsze obiekty ze zdigitalizowanych zbiorów społecznie tworzonych Cyfrowych Archiwów Tradycji Lokalnej (CATL), organizowanych przy bibliotekach gminnych, których zakładanie KARTA wesprze w ramach Programu Rozwoju Bibliotek, prowadzonego przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Portal jest także witryną wszystkich serwisów internetowych i baz danych tworzonych przez Ośrodek KARTA.

9 Lipiec Dziewczyny pozujące do zdjęć na okładkę tygodnika Przyjaźń z okazji 15-lecia PRL. Fot. Romuald Broniarek / Archiwum Fotografii Ośrodka KARTA Samak (Palestyna), 28 czerwca Żołnierze armii Andersa kąpiący się w jeziorze Genezaret. Fot. nn / Archiwum Fotografii Ośrodka KARTA, zdjęcie przekazane przez Krzysztofa Dobreckiego dzięki akcji Pogotowia Archiwalnego

10 Historia Ośrodka styczeń 1982 powołanie w Warszawie Karty jako podziemnej gazetki publicystycznej (19 numerów), która po kilku miesiącach przekształciła się w niezależny almanach, prezentujący postawy ludzi wobec dyktatur (7 numerów) listopad 1987 powołanie z inicjatywy redakcji Karty niezależnego Archiwum Wschodniego ruchu społecznego dokumentującego przemilczaną i zafałszowaną wschodnią przeszłość luty 1990 zarejestrowanie Fundacji Archiwum Wschodniego oraz Fundacji KARTA, ściśle ze sobą współpracujących styczeń 1991 pierwszy legalny numer Karty, pisma historycznego (do 2010 roku 61 numerów) listopad 1991 powołanie Archiwum Peerelu (od maja 1998 Archiwum Opozycji), zbierającego społeczne świadectwa dotyczące Polski powojennej, w tym dokumenty oporu przeciw systemowi grudzień 1991 powołanie Ośrodka KARTA, łączącego wszystkie agendy obu Fundacji czerwiec 1994 spotkanie Polacy i Ukraińcy Trudne pytania początek dialogu polsko-ukraińskiego związanego ze wspólną historią grudzień 1995 pierwszy tom Indeksu Represjonowanych, serii zestawień nazwisk osób prześladowanych w ZSRR (18 tomów) październik 1996 połączenie obu Fundacji; celem nowej Fundacji Ośrodka KARTA jest też szerzenie i umacnianie tolerancji i demokracji listopad 1996 konferencja Czas dysydentów; Ośrodek staje się koordynatorem międzynarodowego Słownika dysydentów czerwiec 1997 finał pierwszego konkursu dla uczniów szkół ponadpodstawowych w programie Historia Bliska, uruchomionym wspólnie z Fundacją im. Stefana Batorego (13 edycji) maj 1998 pierwszy tom wydawanej przez Ośrodek KARTA serii Polska Ukraina: trudne pytania, przedstawiającej kolejne seminaria polsko-ukraińskie organizowane przez Światowy Związek Żołnierzy AK (10 tomów) styczeń 2000 demonstracja Alarm dla miasta Grozny przeciw rosyjskiej eksterminacji Czeczenii, przygotowana wraz z innymi środowiskami maj 2001 Ośrodek ( Historia Bliska ) włącza się do EUSTORY sieci organizatorów szkolnych konkursów historycznych w Europie lipiec 2004 Fundacja Ośrodka KARTA uzyskuje status organizacji pożytku publicznego wrzesień 2005 otwarcie Domu Spotkań z Historią listopad 2006 uruchomienie programu Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką, na zlecenie IPN i MKiDN czerwiec 2007 inauguracja działalności Pogotowia Archiwalnego styczeń 2008 ukazuje się drukiem Słownik dysydentów. Czołowe postacie ruchów opozycyjnych w krajach komunistycznych w latach czerwiec 2009 pierwsze Święto Wolności inicjowane przez Ośrodek KARTA i DSH wrzesień 2009 instalacja memoriałowa upamiętniająca wszystkie ofiary II wojny światowej styczeń 2010 inauguracja serii Historia Mówiona wydawanej przez Ośrodek KARTA i DSH marzec 2010 inauguracja interaktywnego portalu Ośrodka KARTA: XXwiek.pl Rada Ośrodka Karta Dariusz Stola przewodniczący Władysław Bartoszewski, Barbara Engelking-Boni, Andrzej Friszke, Jerzy Kochanowski, Marcin Kula, Andrzej Paczkowski, Mirosław Panek

11 Zarząd Ośrodka Karta Zbigniew Gluza prezes Artur Jóźwik dyrektor Agnieszka Gleb Alicja Wancerz-Gluza Kontakt do członków Zespołu Ośrodka na stronie: Prace Ośrodka wspierają Claims Foundation Europejskie Centrum Solidarności Fundacja Crédit Coopératif Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej Fundacja Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego Fundacja Wspomagania Wsi Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej Gmina Wyznaniowa Żydowska Instytut Książki Instytut Pamięci Narodowej Kancelaria Prawna Grynhoff, Woźny, Wspólnicy Kancelaria Senatu RP Komisja Europejska Krakowska Fundacja Komunikacji Społecznej Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego Ministerstwo Spraw Zagranicznych Muzeum Historii Polski Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności QuadWinkowski Sp. z o.o. Rothschild Foundation Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Urząd Miasta Poznań Województwo Małopolskie i inni, a także darczyńcy indywidualni Nagrody 1990 Nagroda Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich dla Karty za nową formułę pisania o historii najnowszej 2001 Dyplom ministra spraw zagranicznych RP dla Ośrodka KARTA za zasługi dla promocji Polski w świecie 2001 Medal św. Jerzego od Tygodnika Powszechnego dla Zbigniewa Gluzy za walkę z niepamięcią 2002 Nagroda Rzeczpospolitej im. Jerzego Giedroycia dla Zbigniewa Gluzy i Ośrodka KARTA za działalność w imię polskiej racji stanu 2002 Główna nagroda w konkursie Pro Publico Bono dla Ośrodka KARTA jako najlepszej inicjatywy obywatelskiej w skali ogólnopolskiej 2005 Nagroda Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych dla Karty za konsekwentne dążenie do odsłaniania prawdy historycznej 2008 Nagroda Memoria Iustorum dla Karty za zasługi dla dialogu polsko- -ukraińskiego 2008 Nagroda Pro Publico Bono dla Ośrodka KARTA za całokształt działalności na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego 2009 Nagroda Dwudziestolecia Odrodzenia Niepodległej Polski Pro Publico Bono Medal Honorowy Powstania w Getcie Warszawskim od Stowarzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II wojnie światowej

12 DRODZY PAŃSTWO, Jesteśmy organizacją pożytku publicznego. Oznacza to, że wszyscy, którzy chcieliby wesprzeć działania Ośrodka KARTA, mogą na ten cel przeznaczyć 1% swojego podatku dochodowego należnego budżetowi państwa za 2010 rok. W tym celu we właściwych polach rocznego zeznania podatkowego PIT (w części WNIOSEK O PRZEKAZANIE 1% PODATKU NALEŻNEGO NA RZECZ ORGANIZACJI POŻYTKU PUBLICZNEGO) należy wpisać: FUNDACJA OŚRODKA KARTA, KRS: oraz wyliczoną kwotę stanowiącą 1% podatku należnego budżetowi, zaokrągloną do pełnych dziesiątek groszy w dół. Odpis 1% nie wyklucza możliwości przekazania na naszą rzecz darowizny (limit odliczenia w zeznaniu podatkowym do 6%). Przy rozliczaniu podatku dochodowego za rok 2008 otrzymaliśmy zł. SERDECZNIE DZIĘKUJEMY! BARDZO LICZYMY NA DALSZE WSPARCIE Fot. Adam Golec na rzecz Pamięci Dzięki Wam nasza praca staje się skuteczniejsza Fundacja Ośrodka KARTA KRS Od wielu lat wysoko oceniam działalność Ośrodka KARTA i gorąco zachęcam do wsparcia tej organizacji wszystkimi możliwymi środkami. Prof. Norman Davies Fundacja Ośrodka KARTA Warszawa, ul. Narbutta 29 tel. (48-22) , faks (48-22) ok@karta.org.pl konto FOK: Bank Pekao S.A