Nazwa szkolenia: Uwaga! Niebezpieczeństwo!

Transkrypt

1 Nazwa szkolenia: Uwaga! Niebezpieczeństwo! Projekt: Bezpieczna szkoła, bezpieczna przyszłość, finansowany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w ramach rządowego programu wspomagania w latach organów prowadzących szkoły w zapewnieniu bezpiecznych warunków nauki, wychowania i opieki w placówkach oświatowych Bezpieczna+. Tytuł projektu: Upowszechnianie wśród wszystkich pracowników szkoły umiejętności rozpoznawania sytuacji zagrożenia oraz wiedzy o zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia Umowa o dofinasowanie projektu nr MEN/2016/DWKI/604 1

2 OGŁASZANIE ALARMU W SZKOLE/PLACÓWCE Alarm lokalny w szkole jest jednym z kilku rodzajów alarmów, które mogą być ogłaszane w okresie pokoju na skutek wystąpienia zagrożeń ekologicznych lub innych spowodowanych działalnością człowieka. Ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa w razie zagrożenia życia i zdrowia młodzieży przebywającej na terenie szkoły. Najczęstszymi przyczynami, dla których może zajść konieczność ogłoszenia alarmu w szkole, są zagrożenia związane z powstaniem pożaru, a także możliwość podłożenia ładunków wybuchowych lub rozprzestrzenienia na terenie szkoły niebezpiecznych substancji chemicznych. Najważniejszym działaniem, jakie należy podjąć w przypadku stwierdzenia zagrożenia, jest jak najszybsze powiadomienie o niebezpieczeństwie wszystkich osób znajdujących się w strefie zagrożenia i natychmiastowe podjęcie działań mających na celu ratowanie zdrowia i życia osób zagrożonych. W tym celu używany jest sygnał alarmu lokalnego, którym w szkole są trzy sygnały dzwonka, trwające około 10 sekund każdy, następujące bezpośrednio po sobie. Alarm lokalny w szkole jest sygnałem, który powinien być znany wszystkim uczniom i pracownikom szkoły. Tylko w wypadku, gdy nastąpiło bezpośrednie zagrożenie życia, nauczyciel sam podejmuje decyzję o ewakuacji, nie czekając na ogłoszenie alarmu. O ewakuacji decyduje dyrektor, który po otrzymaniu meldunku od nauczyciela lub innej osoby zgłaszającej zagrożenie oraz rozpoznaniu sytuacji, podejmuje decyzję o zawiadomieniu straży i ogłoszeniu alarmu. W sytuacji braku prądu, sygnał alarmowy może być ogłaszany za pomocą gwizdka lub dzwonka ręcznego z jednoczesnym komunikatem słownym podawanym przez osoby ogłaszające alarm. Jest to sygnał do natychmiastowego działania dla wszystkich pracowników szkoły oraz do bezwzględnego wykonywania poleceń. Wszystkie działania od tej chwili mają prowadzić do jak najszybszej ewakuacji wszystkich osób znajdujących się na terenie szkoły. Musimy wiedzieć, że od tej chwili bezwzględnie podporządkowujemy się poleceniom osób funkcyjnych, w przypadku uczniów taką osobą jest nauczyciel, z którym w tym momencie mamy zajęcia. Akcją nie może kierować wiele osób, bo prowadzi to tylko do dezorientacji i możliwości wybuchu paniki. Po rozpoznaniu zagrożenia i dokonaniu oceny sytuacji, nauczyciel decyduje o możliwej i najkrótszej drodze ewakuacji z budynku. Uczniowie na polecenie nauczyciela ustawiają się w szeregu i w sposób zorganizowany kierują się do wskazanego wyjścia ewakuacyjnego. Poruszać się należy po prawej stronie korytarzy i klatek schodowych, wykonując polecenia osób funkcyjnych. Jeżeli alarm jest ogłoszony w czasie przerwy, uczniowie powinni skupić się wokół najbliżej stojącego nauczyciela. Po opuszczeniu wszyscy udają się na miejsce zbiórki. Zbiórka na placu alarmowym jest ważnym momentem dla sprawdzenia stanu ilościowego klas i ustalenia osób nieobecnych. Jest to bardzo istotne dla prowadzenia akcji ratunkowej przez wezwane służby ratownicze. 2

3 Najważniejsze zasady postępowania po ogłoszeniu alarmu w szkole: słuchaj i wykonuj dokładnie polecenia dyrektora/ratownika, bądź opanowany, nie ulegaj panice, po przerwaniu zajęć udaj się wraz z klasą, na miejsce zbiórki, pomagaj osobom słabszym, bezwzględnie podporządkowuj się osobom funkcyjnym, nie lekceważ zagrożenia, nawet wówczas, gdy nie zagraża ci bezpośrednio. PROCEDURA I GROŹBA ZAMACHU TERRORYSTYCZNEGO Co może wskazywać na bezpośrednie zagrożenie atakiem terrorystycznym? podejrzane lub dziwnie zachowujące się osoby (np. zdenerwowane bez wyraźnej przyczyny, sprawiające wrażenie, że znajdują się pod działaniem narkotyków, ubrane nieadekwatnie do pory roku, próbujące zostawiać pakunki w miejscach publicznych), pozostawione bez opieki w miejscach publicznych przedmioty typu teczki, paczki i pakunki, samochody, a zwłaszcza furgonetki pozostawione poza wyznaczonymi miejscami np. w bliskim sąsiedztwie kościołów, miejsc organizowania imprez masowych, zawodów sportowych lub zgromadzeń, Jak się zachować, gdy zaobserwujesz coś niepokojącego? każdy przedmiot, z którego wystają przewody, wydobywa się gaz, płyn, zapach, dźwięk, wysypuje się proszek, albo jeśli widzisz, że został pozostawiony przez szybko oddalającą się osobę, wrzucony do pomieszczenia lub pojazdu, uznaj za podejrzany, nie dotykaj, nie przemieszczaj podejrzanych przedmiotów, pakunków pozostawionych bez opieki, nie używaj telefonu komórkowego (odbiorników fal radiowych, itp.) w pobliżu podłożonego ładunku wybuchowego, powiadom stosowne służby (administratora obiektu, policję, straż miejską) nie rozpowszechniaj informacji o podejrzeniu aby nie spowodować paniki, nie próbuj obezwładniać podejrzanych osób (dyskretnie je obserwuj i staraj się zapamiętać jak najwięcej szczegółów dotyczących wyglądu i zachowania), nie udawaj bohatera, reagowanie pozostaw profesjonalistom (policji, straży pożarnej, pogotowiu), jeżeli uznasz sytuację za niebezpieczną wycofaj się, zabarykaduj bądź opuść budynek), jeżeli dojdzie do akcji ewakuacyjnej lub ratowniczej, zastosuj się do poleceń osób kierujących operacją, zachowaj spokój i bez paniki opuść niebezpieczną strefę. 3

4 Jakie informacje są konieczne przy zgłaszaniu zagrożenia? podaj adres zagrożonego obiektu, możliwie dokładny opis miejsca i podejrzanych osób, przedmiotów lub zjawisk (np. pojawiające się nagle u wielu osób podrażnienia oczu i dróg oddechowych), podaj drogi dojazdowe, podaj rodzaj zagrożenia i wskazujące nań przesłanki (podejrzane osoby, pozostawiony bez dozoru pakunek, plecak, zabawka), podaj swoje nazwisko oraz numer telefonu, z którego dzwonisz, podaj źródło informacji o zagrożeniu (informacja telefoniczna), treść rozmowy z osobą przekazującą informację o podłożeniu ładunku, numer telefonu, na który przekazano informację o zagrożeniu oraz czas połączenia, w innym wypadku opis miejsca i wygląd przedmiotu, po powiadomieniu nie należy odkładać słuchawki do chwili potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia. Przyjmujący może zażądać: potwierdzenia zgłoszenia poprzez oddzwonienie, wykonania polecenia/instrukcji, informacji dodatkowych, które w miarę możliwości należy podać. Pamiętaj! W celu uniknięcia bezpośredniego niebezpieczeństwa, zawsze warto zachować czujność, zwłaszcza w miejscach, w których znajduje się duża liczba ludzi, np. w trakcie zakupów, w podróży, podczas uczestnictwa w imprezach masowych, uroczystościach religijnych. Napastnik: osoba posługujący się bronią, która zabija lub próbuje zabijać osoby znajdujące się na określonym obszarze, w obiekcie lub budynku. Alarmowanie: działanie mające na celu natychmiastowe przekazanie sygnału o wystąpieniu sytuacji kryzysowej wtargnięciu uzbrojonego napastnika, do wszystkich osób pozostających na terenie placówki. Źródła sygnałów alarmowych: syrena, dzwonek (ręczny, elektryczny), gwizdek, megafon, radiowęzeł itp. Komunikaty ostrzegawcze: przekaz słowny za pomocą wszelkich dostępnych środków. Powiadamianie: przekazywanie przy użyciu wszelkich dostępnych środków informacji, mających na celu poinformowanie właściwych służb i osób, pozostających w strefie zagrożonej o możliwości wystąpienia zagrożenia, o jego wystąpieniu lub ustąpieniu. Odwołanie alarmu: wyłącznie sygnału przez dyrektora lub osobę przez niego upoważnioną, bezwzględnie po kontakcie i w uzgodnieniu z policjantem dowodzącym działaniami na miejscu zdarzenia. Uwaga! Sygnały o grożącym niebezpieczeństwie są mało dostrzegalne, ale zwracając uwagę na to, co dzieje się w najbliższym otoczeniu jesteśmy w stanie odpowiednio wcześnie dostrzec zagrożenie i powiadomić odpowiednie służby. Od twojej czujności może zależeć bezpieczeństwo twoje i innych ludzi. 4

5 PROCEDURA II PODŁOŻENIE ŁADUNKU WYBUCHOWEGO Jak się zachować po otrzymaniu informacji o podłożeniu lub groźbie podłożenia bomby? Specyfika zamachu bombowego polega na tym, że nie rozróżnia on swoich czy obcych, inaczej niż w przypadku porwania lub użycia broni palnej, które dotyczą konkretnych osób. Jeżeli wiesz, że otrzymałeś informacje o podłożeniu ładunku wybuchowego lub znalazłeś przedmiot niewiadomego pochodzenia, bezzwłocznie: powiadom służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo danego obiektu, służby ratownicze (Policja, Straż Miejska), nie lekceważ informacji o zagrożeniu bombowym, każdy przedmiot, z którego wystają przewody, wydobywa się gaz, płyn, zapach, dźwięk, wysypuje się proszek, albo jeśli widzisz, że został pozostawiony przez szybko oddalającą się osobę, wrzucony do pomieszczenia lub pojazdu, uznaj za podejrzany, nie dotykaj, a tym bardziej nie przemieszczaj, podejrzanych pakunków, jeśli widzisz bombę, to ona widzi też ciebie, a to oznacza, że jesteś w polu jej rażenia, nie używaj telefonu komórkowego (odbiorników fal radiowych, itp.) w pobliżu podłożonego ładunku wybuchowego, zachowaj spokój, poinformuj wszystkich przebywających w pobliżu o zagrożeniu, jednocześnie starając się nie wywoływać paniki do czasu przybycia Policji, w miarę istniejących możliwości, zabezpiecz zagrożone miejsce, zachowaj elementarne środki bezpieczeństwa, bez narażania siebie i innych osób na niebezpieczeństwo, opuść klasę z uczniami, jeżeli możesz sprawdź czy w klasie nie pozostały przedmioty, które nie należą do jej wyposażenia, jak najszybciej oddal się z miejsca zagrożonego wybuchem przemieszczając się po wyznaczonych drogach ewakuacyjnych, udaj się na wyznaczone miejsce ewakuacji (oddalone o 150 m od strefy zagrożonej), po drodze informuj o zagrożeniu jak największe grono osób znajdujących się w strefie zagrożonej lub kierujących się w jej stronę, po przybyciu Policji na miejsce incydentu bombowego, przejmuje ona dalsze kierowanie akcją, więc BEZWZGLĘDNIE WYKONUJ POLECENIA FUNKCJONARIUSZY Jak postępować po otrzymaniu podejrzanej przesyłki? Przesyłka z urządzeniem wybuchowym. W przypadku otrzymania podejrzanej przesyłki zwróć uwagę na: grubość większą niż 3 mm, wagę od 40 do 220 g, zbyt duży ciężar jak na swój rozmiar, zniekształconą powierzchnię, fakt skierowania przesyłki od nieznanego nadawcy bezpośrednio do danej osoby, np. z dopiskiem do rąk własnych lub otwierać osobiście przez adresata, 5

6 zbyt dużą wartość naklejonych znaczków, mocne opakowanie, uszkodzenie przesyłki, słyszalny metaliczny dźwięk podczas poruszania listem/paczką, tłuste plamy na kopercie lub opakowaniu, zapach migdałów, marcepanu, myszy, chemikaliów, małe otwory/nakłucia w kopercie lub opakowaniu, wystające odcinki drutów lub klamerek. Jeśli otrzymałeś/aś podejrzaną przesyłkę: nie dotykaj jej! przesyłki nie wolno otwierać, ściskać ani deformować, jeśli wziąłeś/wzięłaś już ją do ręki, to odłóż ją, kładąc delikatnie na gładkiej powierzchni, oddal się na odległość minimum 10 metrów, a w przypadku pomieszczenia po prostu je opuść, bezzwłocznie powiadom dyrektora, po przybyciu właściwych służb stosuj się bezwzględnie do ich zaleceń. Przesyłka z podejrzaną zawartością może być w formie płynnej lub stałej (proszek, pył, galareta, piana itp.) Jeśli otrzymałeś/aś podejrzaną przesyłkę: nie dotykaj jej! Nie otwieraj! Nie wąchaj!, zamknij okna, wyłącz systemy wentylacji i klimatyzacji, by nie powodować ruchu powietrza w pomieszczeniu, jeśli podejrzana przesyłka jest uszkodzona, przykryj ją delikatnie, opuść pomieszczenie zamykając je tak, aby nikt nie wszedł. Powiadom dyrektora. umyj dokładnie ręce. Nie jedz, nie pij, nie pal papierosów, jeśli możesz, ustal, jakie osoby miały kontakt z przesyłką zgromadź je w jednym pomieszczeniu i zadbaj o to, aby się z nikim nie kontaktowały do czasu przybycia służb, po przybyciu właściwych służb stosuj się bezwzględnie do ich poleceń. PROCEDURA III WTARGNIĘCIE NAPASTNIKA Z BRONIĄ Jak postępować, kiedy zostaniesz zakładnikiem terrorystów? Jeżeli znalazłeś/aś się w grupie zakładników przestrzegaj następujących wskazówek: jeżeli usłyszałeś strzały w miejscu, w którym się znajdujesz nie uciekaj, przyjmij, jeżeli to możliwe, pozycję leżącą za najbliższą osłoną, twarzą do ziemi i zakryj rękami głowę, uciekaj tylko i wyłącznie wtedy kiedy wiesz, że ucieczka się powiedzie, kiedy widzisz napastnika nigdy nie uciekaj, 6

7 unikaj dłuższego kontaktu wzrokowego z terrorystą, to wzbudza agresję, nie odwracaj się tyłem, wykonuj polecenia terrorystów, (ale nie w sposób gwałtowny) nie dyskutuj z nimi odpowiadaj po dłuższym namyśle. Nie stawiaj oporu! jeżeli nie możecie się ruszać, jeżeli nie możecie wykonać jakiegoś polecenia, jeżeli wiesz, że w klasie są dzieci, które mogą mieć różnego rodzaju poważne schorzenia, poinformuj o tym napastnika, rób to, co ci każą. Nie udawaj bohatera i nie stawiaj oporu. Dyskutowanie z napastnikami lub bunt mogą tylko pogorszyć sytuację. Twoim zadaniem powinno być przetrwanie. Czekaj na akcję wyspecjalizowanej jednostki ratowniczej, staraj się zwracać do dzieci po imieniu udowadniając napastnikom, że mają do czynienia z ludźmi człowiekiem (personifikacja), staraj się zachować spokój, przyjmij postawę pośrednią między agresją, pasywnością i uległością, uspokój dzieci, zwróć się do napastnika z prośbą, czy możesz zwrócić się do klasy, zawsze korzystaj dobrej woli terrorysty, na żądanie terrorystów oddaj im przedmioty osobiste, pytaj zawsze o pozwolenie, np. pójścia do toalety, wstania, otworzenia torby, nie zwracaj na siebie uwagi terrorystów (poprzez np. dyskutowanie, częste zadawanie pytań, gwałtowne ruchy, obelgi, obraźliwe zwroty), jeżeli jest to możliwe usuń/wyrzuć niepostrzeżenie oznaki zajmowanej pozycji zawodowej, które mogą spowodować agresję u terrorystów, stawiaj sobie drobne cele (np. uzyskanie od terrorystów wody, posiłku, opatrunku, możliwość skorzystania z toalety, udzielenie pomocy innej osobie), realizuj je i wyznaczaj kolejne, stawiaj sobie przyszłe cele, np. co będziesz robił/a po uwolnieniu, uzasadniające wolę przeżycia, staraj się utrzymać sprawność fizyczną i umysłową. Myśl pozytywnie. Zadbaj o higienę osobistą, pamiętaj, wśród innych zakładników może być osoba współpracująca z terrorystami, nie ujawniaj własnych obaw i innych słabych punktów kontroluj swoje reakcje, staraj się zapamiętać jak najwięcej szczegółów dotyczących porywaczy i otoczenia może to pomóc organom ścigania w dalszych działaniach. PAMIĘTAJ! TWOIM ZADANIEM JEST PRZETRWANIE! Jak postępować w trakcie operacji antyterrorystycznej? Podczas prowadzonych działań antyterrorystycznych, zachowaj spokój i bezwzględnie wykonuj polecenia prowadzących akcję. Podczas akcji stosuj się do następujących zasad: 7

8 Nie uciekaj z miejsca zdarzenia, nie wykonuj gwałtownych ruchów możesz zostać uznany za terrorystę. Nie próbuj pomagać, nie atakuj terrorystów. Połóż się na podłodze, spróbuj znaleźć najbliższą osłonę, trzymaj ręce z otwartymi dłońmi najlepiej na wysokości głowy. Słuchaj poleceń i instrukcji grupy antyterrorystycznej, poddawaj się jej działaniom, nawet jeżeli będą gwałtowne i nie zabieraj czasu zadawaniem pytań lub dyskusją. Nie trzyj oczu w przypadku użycia granatów łzawiących. Po wydaniu polecenia wyjścia opuść pomieszczenie jak najszybciej, nie zatrzymuj się na przykład w celu zabrania rzeczy osobistych. Odpowiadaj na pytania funkcjonariusza (przedstaw się i opowiedz, jak znalazłeś się na miejscu zamachu), bądź jednak przygotowany na traktowanie ciebie jako potencjalnego terrorysty dopóki twoja tożsamość nie zostanie potwierdzona. Po wydaniu polecenia wyjścia opuść pomieszczenie jak najszybciej, nie zatrzymuj się na przykład w celu zabrania rzeczy osobistych, oddal się we wskazanym kierunku. PROCEDURA IV ATAK CHEMICZNY, ATAK BIOLOGICZNY: Jak postępować w przypadku zagrożenia chemicznego i biologicznego? Zagrożenie chemiczne, to uwolnienie niebezpiecznych dla ludzi i środowiska pierwiastków chemicznych oraz ich związków, mieszanin lub roztworów występujących w środowisku lub powstałych w wyniku działalności człowieka. Bronią masowego rażenia jest Broń biologiczna (broń B, broń bakteriologiczna). W broni B ładunki bojowe są wypełnione mikroorganizmami chorobotwórczymi: bakteriami (wąglik, bruceloza..) wirusami (ospy, gorączki krwotocznej, zapalenia mózgu), toksynami (rycyna, toksyna otulinowa), grzybami, pierwotniakami. Ładunkiem bojowym mogą być też owady bądź gryzonie, które stanowią naturalny środek przenoszenia bakterii. Broń chemiczna i biologiczna jest bardzo atrakcyjna dla terrorystów, gdyż jest dość tania w produkcji i transporcie, niewidoczna w czasie ataku oraz trudna do szybkiej identyfikacji. Analizując metodę ataku terrorystycznego z wykorzystaniem biologicznych środków bojowych, można dokonać podziału ze względu na sposób użycia patogenów: na replikowane (namnażające się) bakterie, wirusy oraz niereplikowane takie jak: toksyny biologiczne bakteryjne, roślinne, zwierzęce. Do rozsiewu patogenów można wykorzystać: aerozole biologiczne (zwłaszcza, gdy chcemy je wprowadzić do wentylacji i klimatyzacji), naturalnych przenosicieli zarazków (zakażonych owadów, szczurów itp.), zanieczyszczoną wodę i żywność (terroryzm hipermarketowy ), podrzucone i wysyłane zakażone przedmioty i przesyłki. 8

9 Jakie są rodzaje gazów? GAZ PIEPRZOWY jest substancją palną uzyskiwaną z ostrego cayenne (pieprzu) i innych roślin pieprzowych. Wywołuje intensywne podrażnienie błon śluzowych i skóry. Kontakt z oczami wywołuje niemal natychmiastowy efekt, obejmujący palący ból, mimowolne zamknięcie oczu, łzawienie, podrażnienie spojówek, zaczerwienienie, świąd. Wywołuje również tymczasową ślepotę. Zanieczyszczenie skóry wywołuje cierpnięcie, palący ból, obrzęk, wystąpienie rumienia. Po dostaniu się do dróg oddechowych gaz pieprzowy wywołuje podrażnienie wnętrza nosa, zwężenie światła dróg oddechowych, pieczenie w gardle, mocny kaszel i kichanie i skrócenie oddechu. Dalszymi skutkami jest dezorientacja, panika i utrata kontroli nad swoimi ruchami. Większość objawów ustępuje po minutach. Udzielanie pomocy: Poszkodowanego należy w pierwszej kolejności zabrać z miejsca, w którym doszło do skażenia gazem pieprzowym, gdyż jego pozostałości mogą znajdować się w powietrzu bądź na ziemi i okolicznych przedmiotach. Konieczne jest zdjęcie skażonego ubrania, biżuterii oraz okularów czy soczewek kontaktowych. Dalsza dekontaminacja może nie być konieczna, gdyż większość objawów powinna zacząć ustępować po około kilkunastu lub kilkudziesięciu minutach. Można jednak użyć dużych ilości chłodnej wody w celu spłukania ze skóry większych ilości gazu pieprzowego bądź do przemycia oczu unikając przy tych czynnościach pocierania skażonych miejsc. GAZY ŁZAWIĄCE (Lakrymatory) te syntetyczne gazy podrażniają tkanki błon śluzowych (oczu, nosa, gardła i płuc). W dużych ilościach powodują obfite łzawienie i wydzielanie śluzu, występuje natychmiastowe podrażnienie miejscowych zakończeń nerwów czuciowych rogówki i spojówki oraz błon śluzowych oczu. Powoduje to silne łzawienie oraz spazmatyczne zwieranie powiek uniemożliwiające wykonywanie normalnych czynności. Czasami występują także nudności i wymioty. Objawy ustępują w ciągu kilku minut do kilku godzin po opuszczeniu miejsca skażenia. W ciężkich przypadkach, w których dochodzi do skażenia stężonymi lakrymatorami, może dojść do zapaleń rogówki i spojówki, prowadzących do trwałej ślepoty, uszkodzeń górnych i dolnych dróg oddechowych, a także obrzęku płuc. Ponadto występują objawy ze strony górnych dróg oddechowych, takie jak drapanie i palenie w gardle i nosie, śluzotok i chrypka, które zanikają jednak zazwyczaj w przeciągu kilku dni. Usuwanie objawów działania gazu łzawiącego jest dosyć proste wystarczy obficie obmyć miejsca, które miały kontakt z tą substancją - można do tego użyć czystej wody (uważać, aby nie rozprowadzać jej na większy obszar), a najlepiej wody z detergentami myjącymi, które skutecznie usuwają tłuszcz np. mydło, szampon, itp. Aby zmniejszyć działanie gazu łzawiącego i przyspieszyć niwelowanie objawów pieczenia i podrażnienia, można stosować zimne okłady i kompresy ulga będzie odczuwalna znacznie szybciej. 9

10 Zasady postępowania: nie dotykać i nie wąchać podejrzanych przedmiotów, nie sprzątać proszku, nie ścierać cieczy, wyłączyć urządzenia klimatyzacyjne w obiekcie i w pomieszczeniu, natychmiast zamknąć i uszczelnić drzwi, wyprowadzić uczniów z zagrożonego pomieszczenia w bezpieczne miejsce, zaalarmować i ewakuować pracowników, uczniów oraz inne osoby przebywające w strefie zagrożenia, jeśli jest możliwość przygotować wilgotne tampony do ochrony dróg oddechowych na wypadek przeniknięcia środka biologicznego lub chemicznego do wnętrza pomieszczeń, powstrzymać się od spożywania posiłków, do chwili odwołania alarmu lub zarządzenia ewakuacji, nie opuszczać uszczelnionych pomieszczeń oraz nie przebywać w pobliżu okien i innych otworów wentylacyjnych, Jak postępować z osobami niepełnosprawnymi i uczniami o SPE? Za organizację i warunki ewakuacji w obiekcie odpowiada dyrektor mając na uwadze wszystkie osoby przebywające w szkole/placówce. Bezpieczna ewakuacja powinna uwzględniać rodzaj oraz stopień niepełnosprawności, wiek wychowanków i ewentualne wykorzystanie pomocy ze strony innych osób. Warunki ewakuacji to odpowiednio wyznaczone kierunki opuszczania budynków, parametry dróg ewakuacyjnych, ich oznaczenia, a także uwarunkowania budowlane. Powinny skracać czas przemieszczania się uczniów niepełnosprawnych w bezpieczne miejsce. Na ewakuację osób niepełnosprawnych z placówki istotny wpływ mają wykonane czynności: 1. Sporządź listę osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności, które regularnie przebywają w twoim obiekcie. Przygotowując taką listę, powiadom te osoby o tym, że chociaż mogą one nie uważać się za niepełnosprawne, powinny zostać w niej uwzględnione w przypadku, gdyby potrzebowały pomocy w sytuacji awaryjnej. Taka sytuacja może dotyczyć na przykład osoby, u której stres lub dym może wywołać astmę. Uaktualniaj listę. 2. Rozplanuj zajęcia klas, w których uczą się osoby niepełnosprawne w taki sposób, by osoby te nie musiały przemieszczać się poza najniższą kondygnację naziemną budynku (przeważnie parter), przystosuj drogi ewakuacyjne do poruszania się osób z różną niepełnosprawnością, 10

11 3. Porozmawiaj z każdą osobą z listy, aby zaplanować najbardziej efektywny sposób udzielenia jej pomocy w sytuacji awaryjnej. Osoba z zaburzeniami poznawczymi może być zdezorientowana i potrzebować pomocy, aby postępować zgodnie ze wskazówkami. W sytuacji awaryjnej ktoś będzie musiał towarzyszyć osobie niewidomej, nawet jeżeli zna ona drogę na terenie obiektu, w szczególności, jeżeli dana sytuacja dotyczy dużej liczby osób. 4. Wyznacz opiekuna osoby niepełnosprawnej na czas ewakuacji, uzgodnij indywidualnie preferowany sposób i ewentualną technikę ewakuacji. 5. Wprowadź powyższe uzgodnienia do procedury ewakuacji lub instrukcji bezpieczeństwa obiektu. Przećwicz procedury ewakuacji, przeprowadzając ćwiczenia z udziałem osób niepełnosprawnych oraz regularnie uaktualniaj swoje plany działania. Osoby niepełnosprawne ruchowo często są w stanie samodzielnie pokonać drogę do bezpiecznego miejsca. Indywidualne poruszanie się po klatce schodowej, nawet odpowiednio do tego przystosowanej, może jednak opóźniać czas ewakuacji całej placówki. Jest to szczególnie istotne w pierwszej fazie opuszczania budynku. Warto uwzględnić konieczność przepuszczenia przed osobę niepełnosprawną strumienia ewakuowanych. Bezpieczne, docelowe miejsce ewakuacji nie zawsze będzie znajdować się poza budynkiem szkolnym. W przypadku osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, miejsce takie powinno mieć odpowiednie wymiary (co najmniej 900 x 1400 mm). Jego położenie w pobliżu pionowej drogi ewakuacyjnej (schodów) wpłynie na podniesienie bezpieczeństwa osoby niepełnosprawnej. Osoby niewidome i niedowidzące dla nich samodzielne pokonywane dróg ewakuacyjnych może się wiązać z ogromnym stresem. Pomóc mogą wprowadzone w placówce rozwiązania łagodzące ten efekt: poziome znaki fluorescencyjne na podłogach i ścianach, podświetlone poręcze schodów, progi i przeszkody w kolorach kontrastujących z barwą ścian i otoczenia, oświetlenie ewakuacyjne. Sprawdzonym rozwiązaniem jest organizowanie tzw. grup pomocy koleżeńskiej oraz przydzielanie uczniom niewidomym oraz niedowidzącym opiekunów. W pozostałych przypadkach niepełnosprawności, aspekt przystosowania dróg ewakuacyjnych należy rozpatrywać indywidualnie. 11

12 ZACHOWANIA LUDZI W PRZYPADKU ZAGROŻENIA Jeżeli strach występuje w normalnym natężeniu, to spełnia istotną rolę, będąc sygnałem ostrzegawczym. Mobilizuje rezerwy organizmu i zwiększa jego fizyczną wydolność. Dzięki niemu, podczas akcji ratowniczych, podejmujemy działania, którym w normalnych warunkach byśmy nie podołali (np. biegamy szybciej niż dotychczas, dźwigamy ciężary ponad swoje siły, pokonujemy ogromne wysokości). Jednak jeśli strach nasila się i przechodzi w stan zwany przerażeniem, to wtedy przeważać zaczynają emocje dezorganizujące zachowania. Znane są przypadki zachowań irracjonalnych, np. gdy człowiek szarpie rękami drzwi zamiast nacisnąć klamkę, wyrywa poręcz, powraca do palącego się budynku itp. oraz zachowań wysoce prymitywnych, np. ściąganie innego człowieka z drabiny ewakuacyjnej, skakanie ze znacznej wysokości. Przeciwieństwem tych zachowań mogą być zahamowania przyjmujące postać zobojętnienia, odrętwienia czy nawet utraty świadomości, które utrudniają kontakt z zagrożonym, uniemożliwiają mu wycofanie się ze strefy zagrożenia i powodują konieczność wprowadzenia do akcji wyspecjalizowanych sił ratowniczych. być: Swoistymi zachowaniami są zachowania instynktowne, których przykładami mogą chowanie się dzieci podczas pożaru w różnego rodzaju kryjówkach (np. w szafach, pod łóżkami itp.), szukanie fizycznej bliskości drugiego człowieka, otaczanie troską osób bliskich (np. osłanianie własnym ciałem), szukanie także przez dorosłych - schronienia w otoczeniu, często przy niewłaściwej ocenie sytuacji (np. chowanie się w toaletach, w piwnicach itp.), w miejscach stających się śmiertelną pułapką. Niezwykle trudna sytuacja ma miejsce w momencie, gdy strach przeradza się w panikę, której sprzyja nasilające się zagrożenie i poczucie bezradności. Zagrożeni nie potrafią prawidłowo ocenić sytuacji, zatracone zostają potrzeby przestrzegania zasad i norm społecznych. Podczas takiej sytuacji mamy często do czynienia z uciekającym tłumem. Ratujących się nie interesuje los innych ludzi, toczą walkę o własne życie, zdarza się, że w sposób bezlitosny traktują słabszych, spychając ich z dróg ewakuacyjnych, z drabin. Skaczą ze znacznych wysokości, doznając poważnych obrażeń, najczęściej kończących się śmiercią. Niektóre z zachowań nie wywierają istotnego wpływu na przebieg działań ratowniczych, inne mogą mieć wpływ zdecydowanie szkodliwy. Jest to wielka niewiadoma, bowiem nie możemy przewidzieć tego, jakie zachowania przejawiają poszczególni zagrożeni ludzie, z jaką siłą te zachowania będą manifestowane. Zachowania ludzkie są i będą różne w zależności od 12

13 zaistniałego zdarzenia, które spowodowało zagrożenie poczucia bezpieczeństwa, zagrożenie zdrowia lub życia 13

14 PROCEDURY NA WYPADEK ZAGROŻEŃ ZEWNĘTRZNYCH I. Cel procedury: Zapewnienie bezpieczeństwa fizycznego, psychicznego i emocjonalnego wszystkich uczniów ze szczególnym uwzględnieniem uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz nauczycieli i pracowników obsługi administracji na wypadek zagrożenia zewnętrznego. II. Podstawy prawne uruchomienia procedury: 1. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty; 2. Uchwała Rady Ministrów z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie Narodowego Programu Antyterrorystycznego na lata ; 3. Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych; 4. Ustawa z dnia 17 lipca 2009 o zarządzaniu kryzysowym; 5. Ustawa z dnia 10 czerwca 2010 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie; 6. Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej; 7. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich; 8. Ustawa z dnia 8 kwietnia 2010 r. o ochronie zdrowia; 9. Ustawa z dnia 16 lipca 2009 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi; 10.Ustawa z dnia 8 października 2010 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. III. Przedmiot i zakres stosowania procedury: Procedura dotyczy stwierdzenia zagrożenia lub możliwości jego wystąpienia oraz symptomów wskazujących na podjęcie koniecznych czynności przez administratora obiektu, dyrektora (osób wskazanych) placówki związanych z zapewnieniem uczniom i pracownikom szkoły bezpieczeństwa fizycznego, psychicznego i emocjonalnego. Procedura określa sposób postępowania na wypadek: 1. Podłożenia ładunku wybuchowego. 2. Zagrożenia niebezpiecznymi środkami chemicznymi/biologicznymi. 3. Wtargnięcie napastnika z niebezpiecznym narzędziem lub bronią. 4. Groźba zamachu terrorystycznego. 14

15 IV. Uprawnienia i odpowiedzialność osób realizujących konieczne działania: 1. Zespół zarządzania w sytuacji zagrożenia np.: dyrektor placówki - podejmuje czynności związane z sytuacją zagrożenia, wdraża obowiązującą procedurę, kieruje i zarządza procesami bezpieczeństwa w placówce. Wydaje dyspozycje i polecenia pracownikom, powiadamia odpowiednie służby oraz kontroluje przebieg zastosowanej procedury; wicedyrektor pod nieobecność dyrektora placówki podejmuje czynności związane z sytuacją zagrożenia; sekretarz powiadamia pod nieobecność dyrektora placówki podejmuje czynności związane z sytuacja zagrożenia. 2. Za uruchomienie i anulowanie alarmu w placówce odpowiada [proszę uzupełnić 1 ] 3. Decyzję o ewakuacji uczniów i pracowników podejmuje administrator budynku. 4. Odpowiednie służby powiadamia dyrektor lub osoba, która zauważyła zagrożenie. V. Sposób postępowania Ad. 1. Podłożenie ładunku wybuchowego. a) Zgłoszenie o podłożeniu bomby. Po ogłoszeniu alarmu i zarządzeniu ewakuacji zachowaj spokój. Nie używaj telefonu komórkowego. Ustaw uczniów w parach i przelicz. Zadbaj o uczniów ze SPE. Zabierz dziennik, listę uczniów z numerami telefonów do rodziców. Sprawdź czy w klasie nie pozostały przedmioty, które nie należą do jej wyposażenia. Opuść z uczniami miejsce zagrożone wybuchem (zabierając rzeczy osobiste, np.: torby, plecaki), przemieszczając się po wyznaczonych drogach Udaj się na miejsce ewakuacji [proszę uzupełnić 2 ] Sprawdź, czy wszyscy uczniowie doszli do wyznaczonego miejsca. Powiadom rodziców o miejscu odbioru dzieci. Po przybyciu Policji na miejsce incydentu bombowego, przejmuje ona dalsze kierowanie akcją. Bezwzględnie wykonuj polecenia funkcjonariuszy. 1 Proszę uzupełnić zgodnie z ustaleniami w placówce. 2 Proszę wpisać miejsce oddalone min. 150 m. 15

16 Ad. 2. Zagrożenie niebezpiecznymi substancjami chemicznymi/biologicznymi. a) Rozlana substancja Nie dotykaj i nie wąchaj podejrzanych substancji. Nie sprzątaj proszku lub nie ścieraj cieczy. Zabezpiecz substancję. Poproś uczniów o zabezpieczenie dróg oddechowych. Wyprowadź uczniów z zagrożonego pomieszczenia. Zamknij i uszczelnij okna i drzwi, wyłącz klimatyzację i wentylację. Zawiadom dyrektora o zagrożeniu. Udaj się z uczniami w bezpieczne miejsce np. toaleta. Zaopiekuj się uczniami ze SPE i osobami poszkodowanymi. Nie opuszczaj budynku, oczekuj na decyzję dyrektora szkoły. Dyrektor powiadamia o zagrożeniu pracowników i uczniów, nakazując pozostanie w salach lekcyjnych. b) Rozpylenie gazu Poproś uczniów o zabezpieczenie dróg oddechowych i oczu (nie trzeć oczu, nie przełykać śliny) Zamknij i uszczelnij okna i drzwi, wyłącz klimatyzację i wentylację. Ustaw uczniów w parach i przelicz. Zadbaj o uczniów ze SPE. Zabierz dziennik, listę uczniów z numerami telefonów do rodziców. Opuść z uczniami miejsce zagrożone przemieszczając się po wyznaczonych drogach ewakuacyjnych. Powiadom dyrektora. Udaj się na miejsce ewakuacji [proszę uzupełnić 3 ] Sprawdź, czy wszyscy uczniowie doszli do wyznaczonego miejsca. Powiadom rodziców o miejscu odbioru dzieci. Po przybyciu Policji na miejsce incydentu, przejmuje ona dalsze kierowanie akcją. Bezwzględnie wykonuj polecenia funkcjonariuszy. 3 Proszę wpisać miejsce oddalone min. 150 m. 16

17 c) Przesyłka z podejrzaną zawartością w formie płynnej lub stałej (proszek, pył, galareta, piana itp.) Nie dotykaj jej! Nie otwieraj! Nie wąchaj! Zamknij okna, wyłącz systemy wentylacji i klimatyzacji. Jeśli podejrzana przesyłka jest uszkodzona, przykryj ją delikatnie, Opuść pomieszczenie zamykając je tak, aby nikt nie wszedł. Powiadom dyrektora. Ad.3. Wtargnięcie napastnika z niebezpiecznym narzędziem lub bronią. Kiedy wejdą napastnicy, usłyszysz strzały i jesteś blisko tego zdarzenia połóż się twarzą do ziemi i zakryj rękami głowę. Jeżeli widzisz napastnika nie uciekaj. Uciekaj kiedy wiesz, że ucieczka się powiedzie. Po opuszczeniu budynku zawiadom policję. a) Pozostanie w budynku zabarykadowanie się Jeżeli nie miałeś szansy na ucieczkę, ukryj i zabarykaduj się. Wycisz i uspokój uczniów. Zaopiekuj się uczniami ze SPE i uczniami, którzy potrzebują pomocy. Każ bezwzględnie wyciszyć, wyłączyć telefony. Zasłoń okno, zgaś światło. Nie przemieszczaj się. Bądź poniżej linii okien, zejdź ze światła drzwi. Zejdź z linii strzału, połóż się na podłodze. Jeżeli padną strzały, nie krzycz. Jeżeli możesz powiadom policję. Bezwzględnie nie otwieraj nikomu drzwi. b) Bezpośredni kontakt z napastnikiem Wykonuj bezwzględnie polecenia napastnika. Na żądanie terrorystów oddaj im przedmioty osobiste, np.: telefon. Poinformuj, że nie możesz wykonać jakiegoś polecenia. Nie patrz terrorystom w oczy, unikaj kontaktu wzrokowego. Nigdy nie odwracaj się plecami do napastnika. Nie zwracaj na siebie uwagi. Nie lekceważ napastnika i nie bądź agresywny. Nie oszukuj terrorysty. 17

18 Uspokój uczniów, zawsze zwracaj się do nich po imieniu. Poinformuj napastnika o uczniach ze schorzeniami. Pytaj zawsze o pozwolenie, np. gdy chcesz się zwrócić do uczniów z jakimś poleceniem. Zawsze korzystaj z dobrej woli terrorysty. W przypadku działań antyterrorystycznych Nie uciekaj z miejsca zdarzenia, nie wykonuj gwałtownych ruchów możesz zostać uznany za terrorystę. Nie próbuj pomagać służbom ratowniczym, nie dyskutuj z nimi. Połóż się na podłodze, trzymaj ręce z otwartymi dłońmi najlepiej na wysokości głowy. Słuchaj poleceń i instrukcji grupy antyterrorystycznej, poddawaj się jej działaniom. Nie trzyj oczu w przypadku użycia gazów łzawiących. Pytaj o pozwolenie zaopiekowania się swoimi uczniami. Odpowiadaj na pytania funkcjonariuszy. Bądź przygotowany na traktowanie ciebie jako potencjalnego terrorysty dopóki twoja tożsamość nie zostanie potwierdzona. Po wydaniu polecenia wyjścia opuść pomieszczenie jak najszybciej, oddal się we wskazanym kierunku. Ad. 4 Groźba zamachu terrorystycznego a) Podejrzanie zachowująca się osoba na terenie placówki Dyskretnie obserwuj podejrzaną osobę. Podejmij współpracę z inną osobą z placówki, która powiadomi dyrektora o zaistniałej sytuacji. Przy braku informacji zwrotnej od osoby współpracującej powiadom policję o zaistniałej sytuacji. Podejmij próbę nawiązania kontaktu (na odległość) w celu weryfikacji obcej osoby. Jeżeli uznasz, że osoba stwarza zagrożenie wycofaj się na bezpieczną odległość uciekaj albo zabarykaduj się w pomieszczeniu. Po drodze informuj o zagrożeniu jak największe grono osób znajdujących się w strefie zagrożonej. b) Podejrzany pakunek, paczka na terenie szkoły. Nie dotykaj, nie przemieszczaj podejrzanej paczki. Zabezpiecz miejsce i poproś uczniów o wycofanie się w bezpieczne miejsce. Zachowaj spokój. Nie używaj telefonu komórkowego w pobliżu podłożonego ładunku. 18

19 Powiadom dyrektora o zagrożeniu Po ogłoszeniu alarmu i zarządzeniu ewakuacji, udaj się z uczniami na miejsce ewakuacji [proszę uzupełnić 4 ] Zadbaj o uczniów ze SPE. Po drodze informuj o zagrożeniu jak największe grono osób znajdujących się w strefie zagrożonej. Sprawdź, czy wszyscy uczniowie doszli do wyznaczonego miejsca. Powiadom rodziców o miejscu odbioru dzieci. Po przybyciu Policji na miejsce incydentu bombowego, przejmuje ona dalsze kierowanie akcją. Bezwzględnie wykonuj polecenia funkcjonariuszy. VI. Sposób przygotowania do ewakuacji: a) podczas zajęć Sprawdź, czy wszyscy uczniowie są w klasie. Ustawić uczniów w parach na trasie wyjścia do drzwi. Osoby ze SPE poproś do przodu. Przepuścić przed osobą niepełnosprawną ruchowo strumień ewakuowanych. Zabierz dziennik, listę dzieci z telefonami do rodziców/prawnych opiekunów. Wydawaj krótkie i czytelne polecenie: wychodzimy na.... Wyprowadź uczniów drogami ewakuacyjnymi na wyznaczone miejsce ewakuacji. Sprawdzić, czy wszyscy uczniowie doszli do wyznaczonego miejsca. Powiadom rodziców o miejscu odbioru dziecka. Podczas ewakuacji zachowaj ciszę, spokój i rozwagę. b) podczas przerwy Uczniowie gromadzą się wokół najbliżej stojącego nauczyciela. Pozostali nauczyciele ustawiają się w wyznaczonych rejonach szkoły zgodnie z wcześniej opracowanym planem i gromadzą uczniów. Nauczyciele z uczniami opuszczają zagrożony teren drogami ewakuacyjnymi, udając się na wyznaczone miejsce ewakuacji. Koordynator odpowiedzialny za osoby niepełnosprawne sprawdza zgodnie z listą identyfikacyjną, czy wszyscy uczniowie ze SPE opuściły zagrożony teren. 4 Proszę wpisać miejsce oddalone min. 150 m. 19

20 VII. Sposób odczytywania sygnałów alarmowych Sytuacja zagrożenia Sygnał podstawowy 5 Sygnał alternatywny 6 Podłożenia ładunku wybuchowego Zagrożenia niebezpiecznymi środkami chemicznymi/biologicznymi Wtargnięcie napastnika z niebezpiecznym narzędziem lub bronią Groźba zamachu terrorystycznego Proszę uzupełnić sygnały zgodnie z ustaleniami w palcówce Przykładowe sygnały alternatywne np.: dzwonek ręczny, tuba, gwizdek, sms wyślij do wielu, wykorzystanie dziennika elektronicznego. VIII. Telefony alarmowe Policja 997 Straż Pożarna 998 Pogotowie Ratunkowe 999 Telefon alarmowy telefonów komórkowych 112 Pogotowie Energetyczne 991 Pogotowie Gazowe 992 Pogotowie Ciepłownicze 993 Pogotowie Wodno-Kanalizacyjne 994 Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego 987 Infolinia Policji (połączenie bezpłatne) SMS interwencyjny dla osób głuchoniemych Proszę uzupełnić zgodnie z ustaleniami w placówce 6 Proszę uzupełnić zgodnie z ustaleniami w placówce 20

21 IX. Sposób powiadamiania służb specjalnych: Wybierz jeden z w/w numerów. Po zgłoszeniu się dyżurnego operatora instytucji mów spokojnie wyraźnie, podając następujące informacje: Podaj miejsce zdarzenia i rodzaj zagrożenia. Podaj liczbę napastników i opisz ich wygląd. Podaj informacje o zagrożeniu życia i zdrowia osób przebywających w budynku. Określ i podaj liczbę ofiar, jeżeli takie były. Podaj numer telefonu, z którego nadawana jest informacja o zdarzeniu. Opisz najszybszą/najbezpieczniejszą drogę dojazdu do miejsca zdarzenia. Podaj swoje nazwisko, pełnioną funkcję w szkole/placówce. Po powiadomieniu nie odkładaj słuchawki do czasu potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia. X. Sposób postępowania z uczniami ze SPE Rodzaj działania/odpowiedzialności Proszę wpisać osobę odpowiedzialną Osoba odpowiedzialna za koordynację działań w zakresie postępowania z uczniami ze SPE w sytuacji zagrożenia Osoba odpowiedzialna za opracowanie listy osób ze SPE i uaktualnianie jej na bieżąco Osoba odpowiedzialna za zapoznanie wszystkich nauczycieli z zachowaniami i reakcjami uczniów z określoną niepełnosprawnością lub chorobą przewlekłą w sytuacji zagrożenia Osoby odpowiedzialne za uczniów ze SPE w sytuacji zagrożenia Osoba odpowiedzialna za opracowanie i modyfikację procedur postępowania z uczniami ze SPE w sytuacji zagrożenia 21

22 XI. Zarządzanie na wypadek sytuacji kryzysowej 1. Personel działający w trakcie zagrożenia [Proszę wpisać konkretne osoby] 2. Osoby odpowiedzialne za monitorowanie stanu zabezpieczeń przed osobami z zewnątrz [Proszę wpisać konkretne osoby] 3. Zapoznać z procedurami postępowania w sytuacji zagrożenia pracowników i uczniów Osoby odpowiedzialne [Proszę wpisać konkretne osoby] 4. Wyznaczyć i sprawdzać kierunki i drogi ewakuacji. Osoby odpowiedzialne [Proszę wpisać konkretne osoby] 5. Wyznaczyć i wyposażyć w środki pierwszej pomocy określone pomieszczenia [Proszę wskazać konkretne miejsca] 6. Alternatywne miejsce ewakuacji [Proszę wskazać konkretne miejsca] 22

23 7. Źródła alarmowania [Proszę wskazać konkretne miejsca] 8. Częstotliwość ćwiczeń w przypadku określonych zagrożeń [Proszę określić częstotliwość oraz rodzaj ćwiczonego zagrożenia] 9. Osoby odpowiedzialna za zabezpieczenie dokumentów i planów szkoły/placówki, aby osoby nieuprawnione nie miały do nich dostępu [Proszę wpisać konkretne osoby] XII. Obowiązki pracowników: 1. Zapoznać się z rodzajami alarmów i naucz się ich rozpoznawania. 2. Zapamiętać rodzaje komunikatów ostrzegawczych i ćwiczyć je z uczniami. 3. Nauczyć się na pamięć numerów telefonów Służb Ratowniczych. 4. Uczestniczyć w ćwiczeniach posługiwania się technicznymi środkami alarmowymi. 5. Zapamiętać miejsca rozmieszczenia środków alarmowych i głównych wyłączników. 6. Zapamiętać miejsca schronienia na wypadek zagrożenia i niemożliwości ewakuacji. 7. Zapamiętać/zapisać numery telefonu do dyrektora placówki, osób decydujących w zagrożeniu. 8. Przypominać sobie obowiązujące instrukcje i procedury w szkole/placówce. 9. Realizować programy profilaktyczne o zagrożeniach ze swoimi uczniami. 10. Alarmy w sytuacjach kryzysowych traktować poważnie i odpowiedzialnie. 11. Postępować zgodnie z obowiązującymi procedurami. 23

24 24