GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH DLA GMINY KOŚCIERZYNA NA ROK 2017

Transkrypt

1 GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH DLA GMINY KOŚCIERZYNA NA ROK 2017 Kościerzyna 2016

2 GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH Na rok 2017 I. PODSTAWA PRAWNA..3 II. WSTĘP... 4 III. SKALA PROBLEMU... 5 IV. REALIZATORZY PROGRAMU... 7 V. CELE... 7 VI. ZADANIA PROGRAMU... 8 VII. DZIAŁALNOŚĆ GMINNEJ KOMISJI ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE KOŚCIERZYNA VIII. ŹRÓDŁA I ZASADY FINANSOWANIA IX. KONTROLA EFEKTYWNOŚCI PROGRAMU.15 2

3 I. PODSTAWA PRAWNA 1. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tj. Dz. U. z 2016r., poz. 487). 2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 września 2016 roku w sprawie Narodowego Programu Zdrowia na lata (Dz. U. 2016r., poz. 1492). 3. Wojewódzki Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. 4. Uchwała Nr IV/355/14 Rady Gminy Kościerzyna z dnia 25 kwietnia 2014 roku w sprawie przyjęcia Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Kościerzyna na lata Uchwały Nr XII/83/93 Rady Gminy Kościerzyna z dnia 08 października 1993r. w sprawie ustalenia liczby punktów sprzedaży napojów alkoholowych powyżej 4,5% przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży. 6. Uchwała Nr XII/82/93 Rady Gminy Kościerzyna z dnia 08 październik 1993r. w sprawie usytuowania na terenie Gminy Kościerzyna miejsc sprzedaży napojów alkoholowych (zmienionej Uchwała Nr XII/90/93 Rady Gminy Kościerzyna z dnia 03 grudnia 1993r.). 7. Uchwały Nr I/188/02 Rady Gminy Kościerzyna z dnia 15 lutego 2002r. w sprawie ustalenia liczby punktów sprzedaży napojów alkoholowych powyżej 4,5% przeznaczonych do spożycia w miejscu sprzedaży. 8. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 grudnia 2007r. w sprawie biegłych w przedmiocie uzależnienia od alkoholu (Dz.U. 2007, nr 250, poz. 1883). 9. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości oraz Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 7 maja 1983r. w sprawie zasad i trybu wykonywania nadzoru nad osobami, w stosunku do których orzeczony został obowiązek poddania się leczeniu odwykowemu (Dz. U. 198r., nr 25, poz. 110). 10. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 czerwca 2012r. w sprawie organizacji, kwalifikacji personelu, sposobu funkcjonowania i rodzajów 3

4 podmiotów leczniczych wykonujących świadczenia stacjonarne i całodobowe oraz ambulatoryjne w sprawowaniu opieki nad uzależnionymi od alkoholu oraz sposobu współdziałania w tym zakresie z instytucjami publicznymi i organizacjami społecznymi (Dz. U. 2012r., poz. 734). II. WSTĘP Nadużywanie alkoholu jest poważnym problemem społecznym, który generuje szereg szkód zdrowotnych, społecznych i ekonomicznych. Należą do nich m.in.: pogorszenie stanu zdrowia fizycznego i psychicznego, rozluźnienie lub rozpad więzi rodzinnych i międzyludzkich, zakłócenia bezpieczeństwa publicznego, przestępczość, wypadki samochodowe, przemoc w rodzinie, ubóstwo, bezrobocie, a także wysokie koszty ekonomiczne ponoszone przez państwo. Waga problemu wymaga podejmowania działań zmierzających do zredukowania szkód nadużywania alkoholu. Zgodnie z Ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, prowadzenie działań w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu należy do zadań własnych gminy. Działania te podejmowane są w oparciu o uchwalane corocznie gminne programy profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Niniejszy Program wyznacza zadania w ramach lokalnej strategii profilaktyki oraz minimalizacji szkód społecznych i indywidualnych wynikających z używania alkoholu. Stanowi on kontynuację wcześniej prowadzonych w Gminie działań w obszarze przeciwdziałania uzależnieniom. Ponadto Program pozostaje w ścisłym związku korelacyjnym z Gminnym Programem Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2017 oraz Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata W jego zakresie podjęte zostaną działania adresowane do wszystkich mieszkańców Gminy 4

5 Kościerzyna, zmierzające do przeciwdziałania powstawaniu i usuwania następstw nadużywania alkoholu oraz używania substancji psychoaktywnych. Przy opracowaniu Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na 2017 rok uwzględnione również zostały wskazówki wynikające z Rekomendacji do realizowania i finansowania gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w 2017 roku Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. III. SKALA PROBLEMU Według Światowej Organizacji Zdrowia alkohol znajduje się na trzecim miejscu wśród czynników ryzyka dla zdrowia populacji, a ponad 60 rodzajów chorób i urazów wiąże się z jego spożywaniem. Poziom rozpowszechniania społecznych i zdrowotnych szkód alkoholowych jest tym większy, im powszechniej alkohol jest spożywany w populacji. Ogółem ¼ populacji polskiej w wieku lata sięga po alkohol co najmniej raz w tygodniu. Bardzo ważne z punktu widzenia planowanych działań edukacyjnych są badania, które potwierdziły funkcjonowanie błędnych przekonań dotyczących oddziaływania różnych rodzajów napojów alkoholowych na zdrowie i bezpieczeństwo. W opinii badanych Polaków nadal piwo jest najmniej szkodliwym napojem alkoholowym, wino jest nieco bardziej niebezpieczne niż piwo, a wódka stanowi największe zagrożenie. Spożywanie alkoholu przez osoby niepełnoletnie upośledza czynności poznawcze koncentracje uwagi, zapamiętywanie, uczenie się, rozwój kontroli emocjonalnej, powoduje podejmowanie zachowań ryzykownych, groźnych dla życia i zdrowia, zakłóca proces rozwojowy, może powodować spowolnienie wzrostu i zaburzenia hormonalne. Na początku roku 2016 przeprowadzono ankiety dotyczące zachowań młodzieży wobec środków psychoaktywnych w klasach pierwszych 5

6 gimnazjalnych z terenu Gminy Kościerzyna. W badaniu udział wzięło 132 uczniów. Po analizie zebranych danych sformułowano kilka wniosków, z których najważniejsze to: 1) 24,5% badanych przyznaje, iż chociaż raz spróbowała alkoholu, 2) alkohol jest najbardziej popularną używką w populacji badanych uczniów z terenu Gminy Kościerzyna, 3) po środki psychoaktywne chętniej sięgają chłopcy niż dziewczęta, 4) najłatwiej dostępnym rodzajem alkoholu jest piwo, później wino i na końcu wódka, 5) wiek inicjacji alkoholowej jest coraz niższy i przypada na 11 rok życia. Otrzymane dane statystyczne powinny stanowić bardzo ważny punkt odniesienia dla planowanych działań profilaktycznych. Należy pamiętać o tym, że pomocy i dostarczania specjalistycznej wiedzy na temat uzależnień wymagają nie tylko dzieci oraz młodzież, ale także często ich rodzice, osoby dorosłe. Pomagać, to nie tylko minimalizować skutki alkoholizmu, ale przede wszystkim zapobiegać, czyli edukować, uświadamiać, wskazywać alternatywne sposoby spędzania czasu wolnego, radzenia sobie z sytuacjami trudnymi, konfliktowymi. Pomagać, to również podejmować działania polegające na kształtowaniu prawidłowych postaw osobowościowych, uczyć umiejętności mówienia nie wszelkim używkom, w przypadku presji otoczenia. Uwzględniając powyższe, działania przewidziane w niniejszym programie w 2017 roku będą się koncentrowały głównie na profilaktyce mającej na celu zapobieganiu uzależnieniom wśród dzieci i młodzieży szkolnej na terenie gminy. 6

7 IV. REALIZATORZY PROGRAMU 1. Gminna Komisja ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Kościerzynie 2. Wójt Gminy Kościerzyna 3. GOPS Kościerzyna 4. Gminny Zespół Interdyscyplinarny 5. Komenda Powiatowa Policji w Kościerzynie 6. Placówki oświatowe 7. Publiczne i niepubliczne ośrodki zdrowia 8. Zakład Sportu Kultury i Turystyki Gminy Kościerzyna 9. Osoby fizyczne i prawne 10.Straż Gminna w Kościerzynie 11.Organizacje pozarządowe V. CELE Celem głównym Programu jest zapobieganie powstawaniu nowych problemów alkoholowych, zmniejszenie rozmiarów i natężenia tych, które aktualnie występują oraz rozwijanie zasobów niezbędnych do radzenia sobie z już istniejącymi. Cele szczegółowe: 1. Ograniczenie spożycia napojów alkoholowych. 2. Zmiana zachowań i postaw mieszkańców w sytuacjach związanych z alkoholem. 3. Wdrożenie nowoczesnych form profilaktyki kierowanej w szczególności do dzieci i młodzieży. 7

8 4. Poprawa funkcjonowania rodzin, w których występują problemy alkoholowe oraz rodzin zagrożonych uzależnieniem. 5. Zwiększenie skuteczności i dostępności terapii w zakresie nowoczesnych strategii i metod rozwiązywania problemów alkoholowych. 6. Objęcie pomocą większej liczby osób uzależnionych od alkoholu. 7. Zmniejszenie poczucia bezradności w poszukiwaniu pomocy. VI. ZADANIA PROGRAMU Zadanie 1 Zwiększenie dostępności pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej dla osób uzależnionych od alkoholu, realizowane poprzez: wspieranie placówek leczenia uzależnienia od alkoholu, motywowanie zarówno osób uzależnionych, jak i osób współuzależnionych do podjęcia psychoterapii w placówkach leczenia uzależnień oraz kierowanie na leczenie specjalistyczne, motywowanie osób pijących ryzykownie i szkodliwie, ale nieuzależnionych, do zmiany szkodliwego wzoru picia, udzielanie wsparcia osobom po zakończonym leczeniu odwykowym, rozpoznanie zjawiska przemocy domowej, udzielenie stosownego wsparcia i informacji o możliwościach uzyskania pomocy i powstrzymania przemocy, inicjowanie interwencji w przypadku diagnozy przemocy domowej, spowodowanej nadużywaniem alkoholu, informowanie o możliwościach oraz sposobach terapii oraz instytucjach i stowarzyszeniach, w których możliwa jest specjalistyczna pomoc i wparcie, zachęcanie osób uzależnionych, jaki i współuzależnionych do korzystania z oferty ruchów samopomocowych, przede wszystkim, aby systematycznie 8

9 uczestniczyły w mityngach Wspólnot Anonimowych Alkoholików działających na terenie Gminy. Zadanie 2 Udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie, poprzez: Finansowanie zajęć i programów socjoterapeutycznych lub opiekuńczowychowawczych dla dzieci i młodzieży z rodzin z problemem alkoholowym. Dofinansowanie obozów socjoterapeutycznych dla dzieci z rodzin z problem alkoholowym. Finansowanie zatrudnienia pracowników merytorycznych w placówkach udzielających pomocy dzieciom oraz młodzieży z rodzin z problemem alkoholowym. Podnoszenie kompetencji w zakresie pracy z dziećmi z rodzin z problemem alkoholowym oraz w zakresie prowadzenia zajęć profilaktycznych (kursy, szkolenia, konferencje). Finansowanie dożywiania dzieci uczestniczących w pozalekcyjnych programach socjoterapeutycznych. Warsztaty psychologiczne dla dzieci i młodzieży z terenu Gminy Kościerzyna. Wspieranie pracy interdyscyplinarnego zespołu. Organizowanie zajęć dla rodziców dzieci uczęszczających na zajęcia, mających na celu podniesienie ich kompetencji wychowawczych. Zwiększenie dostępności i podniesienie jakości pomocy dla ofiar przemocy w rodzinie z problemem alkoholowym. 9

10 Doskonalenie metod pracy w sytuacji przemocy w rodzinie w ramach procedury Niebieskiej Karty. Edukacja społeczna poprzez upowszechnianie materiałów informacyjnoedukacyjnych o problemie uzależnień oraz przemocy w rodzinie (broszury, ulotki, informacje w lokalnej prasie). Wspieranie działań profilaktycznych i związanych z opieką psychologiczną i prawną dla rodzin dotkniętych problemem uzależnień i przemocy, inicjowanych poprzez szkoły, organizacje pozarządowe i inne instytucje. Koordynowanie działań o charakterze pomocowym poprzez ścisłą współpracę z Policją, Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej, ochroną zdrowia, szkołami, sądami itp. Działania Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Gminie Kościerzyna. Zadanie 3 Prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej i edukacyjnej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii, w szczególności dla dzieci i młodzieży, poprzez: Organizowanie badań, sondaży, diagnoz i ekspertyz, pozwalających ocenić aktualny stan problemów alkoholowych, zasobów oraz efektów podejmowanych działań. Wspieranie szkoleń i kursów specjalistycznych w zakresie pracy profilaktycznej z dziećmi z rodzin alkoholowych oraz rozwijania umiejętności prowadzenia zajęć profilaktycznych organizowanych dla nauczycieli, pedagogów i psychologów. Współpraca z placówkami oświatowymi w zakresie realizacji profesjonalnych programów profilaktycznych i edukacyjnych skierowanych do dzieci i młodzieży, rodziców i nauczycieli. 10

11 Organizowanie na terenie szkół i innych placówek oświatowo i opiekuńczo wychowawczych programów oraz przedstawień profilaktycznych dla dzieci i młodzieży. Wspieranie programów i przedsięwzięć profilaktycznych opracowanych i realizowanych przez młodzież, skierowanych do grup rówieśniczych. Wspieranie pro-społecznych działań młodzieży przez mentorów z obszaru profilaktyki i promocji zdrowia. Kontynuacja realizacji programów profilaktycznych dotyczących zagadnień podnoszących świadomość w zakresie zdrowotnych, psychologicznych, społecznych konsekwencji nadużywania alkoholu. Przeprowadzanie lokalnych i regionalnych kampanii edukacyjnych na tematy związane z profilaktyką alkoholową oraz współudział w ogólnopolskich kampaniach medialnych dotyczących tej tematyki. Wspieranie działań profilaktycznych o charakterze rozrywkowym, sportowym itp. dla dzieci i młodzieży w szczególny sposób eksponujący szkodliwość alkoholu, narkotyków oraz dopalaczy (spektakle, zawody sportowe, festyny, konkursy, itp.). Zakup i rozprowadzanie materiałów informacyjno edukacyjnych (książki, broszury, ulotki, itp.). Szkolenia i kursy specjalistyczne dla osób zajmujących się pracą z osobami uzależnionymi oraz współuzależnionymi. Działalność na rzecz przeciwdziałania nietrzeźwości na drogach oraz w miejscach publicznych (kampanie społeczne, edukacja w szkołach, współpraca na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa ruchu drogowego). Edukacja publiczna prowadzenie systemu informacji na temat działań podejmowanych na terenie gminy na rzecz profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, np. informacje w lokalnej prasie, informacje na tablicach ogłoszeń. 11

12 Monitorowanie skali problemów alkoholowych w środowisku lokalnym. Inicjowanie działań na rzecz współpracy służb i instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo w miejscach publicznych. Zadanie 4 Wspomaganie działalności instytucji, stowarzyszeń i osób fizycznych, służącej rozwiązywaniu problemów alkoholowych, poprzez: Współpracę z organizacjami, jednostkami i stowarzyszeniami działającymi na rzecz rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Wykorzystywanie lokalnych zasobów do tworzenia koalicji na rzecz ograniczenia problemów alkoholowych i przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Zadanie 5 Podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów określonych w art i 15 ustawy oraz występowanie przed sądem w charakterze oskarżyciela publicznego, w sprawach: Naruszenia zakazu reklamy i promocji alkoholowych. Naruszenia zakazu sprzedaży i podawania napojów alkoholowych osobom nietrzeźwym, nieletnim oraz na kredyt lub pod zastaw. Celem koordynacji postępowania przed sądem, sporządzenia aktu oskarżenia, nadzorowania i reprezentowania przed organami ścigania dopuszcza się dofinansowanie wskazanego przez wójta oskarżyciela publicznego. 12

13 VII. DZIAŁALNOŚĆ GMINNEJ KOMISJI ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE KOŚCIERZYNA Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Kościerzynie działa na podstawie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2016 r. poz. 487). Gminną Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Kościerzynie powołuje Wójt Gminy Kościerzyna oraz zatwierdza jej regulamin działania. Do zadań Komisji należy, w szczególności: o podejmowanie czynności zmierzających do orzeczenia przez sąd o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego, o przygotowanie dokumentacji związanej z postępowaniem sądowym wraz z opinią przygotowaną przez biegłych, o prowadzenie ewidencji osób uzależnionych, o opiniowanie zgodności lokalizacji punktów sprzedaży napojów alkoholowych z ustawą o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz z uchwałami Rady Gminy, będących podstawą do uzyskania zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, o podejmowanie interwencji w związku z naruszeniem przepisów dotyczących promocji i reklamy określonych w art.13¹ i art.15 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, o inicjowanie działań stanowiących zadania własne gminy w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, o rozpatrywanie zawiadomień z instytucji, organizacji społecznych i od osób fizycznych dotyczących osób nadużywających alkoholu, 13

14 o występowanie z wytyczeniem priorytetów gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, o współpraca z innymi organami administracji państwowej i samorządowej oraz organizacjami społecznymi, związkami wyznaniowymi w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii. Członkowie komisji za udział w posiedzeniach otrzymują wynagrodzenie w wysokości 15% minimalnego wynagrodzenia określonego przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej. Przewodniczący komisji za udział w posiedzeniach otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 25% minimalnego wynagrodzenia określonego przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Podstawą wynagrodzenia są listy obecności z posiedzenia Komisji. Wydatki na wynagrodzenia, szkolenia, koszty podróży służbowych (delegacje) członków, utrzymanie i doposażenie Gminnej Komisji realizowane są ze środków budżetu Gminy przeznaczonych na realizację zadań własnych wynikających z ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi określonych w niniejszym Programie. VIII. ŹRÓDŁA I ZASADY FINANSOWANIA Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych realizowany będzie w ramach środków finansowych planowanych w budżecie Gminy Kościerzyna w dziale 851 ochrona zdrowia, w rozdziale przeciwdziałanie alkoholizmowi. Finansowanie niniejszego programu dokonywane będzie głównie z rocznych opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. 14

15 Szczegółowe zapotrzebowanie na środki finansowe przeznaczonych na realizację zadań wynikających z Gminnego Programu zatwierdza Wójt Gminy. IX. KONTROLA EFEKTYWNOŚCI PROGRAMU Sporządzanie raz w roku sprawozdania z wykonania Programu, zawierającego informacje dotyczące ilości środków finansowych przeznaczonych na realizację poszczególnych działań, liczby przeprowadzonych i/lub dofinansowanych form w ramach poszczególnych działań, liczby osób objętych poszczególnymi działaniami, liczby podmiotów, z którymi nawiązano współpracę. Wójt Gminy Kościerzyna sprawuje na bieżąco nadzór nad realizacją Gminnego Programu i podejmuje niezbędne działania zmierzające do osiągnięcia wyznaczonych celów. 15