Ćwiczenie 3. Analiza systemu taryfikacji połączeń i usług telefonicznych

Transkrypt

1 Politechnika Białostocka Wydział Elektryczny Systemy Telekomutacji Ćwiczenie 3 Analiza systemu taryfikacji połączeń i usług telefonicznych Opracowali: dr inż. Krzysztof Konopko, mgr inż. Grzegorz Kraszewski BIAŁYSTOK 2006

2 1 Wprowadzenie 1.1 Zaliczanie W Systemie 12 za zaliczanie odpowiedzialny jest komputer sterujący abonenta wywołującego. Identyfikuje on zestawienie połączenia na podstawie odebranej wiadomości od drugiego komputera sterującego (abonenta wywoływanego). Wiadomość ta jest przesyłana przez aktualnie istniejącą drogę rozmówną. Należy zauważyć, że ta sama droga jest wykorzystywana również do komunikacji między procesorami oraz do nadawania sygnału dzwonienia. Po zrealizowaniu połączenia komputer sterujący abonenta wywołującego na podstawie parametrów zaliczania tworzy w pewnym obszarze pamięci programowy licznik. W ciągu trwania rozmowy jest on zwiększany zgodnie z rodzajem zastosowanej taryfy. W przypadku gdy jest to konieczne, wytwarzane są także impulsy zaliczające kierowane do aparatu telefonicznego abonenta. Impulsy te o częstotliwości 12 lub 16 khz są nakładane na sygnał głosowy i później filtrowane w aparacie abonenckim. Oprócz sterowania zaliczaniem komputer sterujący nadzoruje także moment odłożenia mikrotelefonu. W tym celu każdy z komputerów sprawdza stan łącza swego abonenta co 20 ms. W zależności od tego, który z komputerów wykryje odłożenie słuchawki, rozróżniamy rozłączenie w przód lub wstecz. Rozłączenie w przód: W momencie wykrycia odłożenia słuchawki przez abonenta wywołującego cała opłata (zaliczanie) za wywołanie jest zapamiętana w jego komputerze sterującym. Następnie komputer wysyła wiadomość rozłączenia zwalniając używane zasoby zaliczania. Rozłącznie wstecz: Jeżeli abonent wywoływany odłoży mikrotelefon pierwszy, różnica w porównaniu z poprzednim przypadkiem polega na odliczeniu czasu temporyzacji dla abonenta wywołującego i na przetwarzaniu zaliczania. Czas temporyzacji zależy od wymagań operatora. Jeżeli abonent wywoływany podniesie mikrotelefon przed upływem czasu temporyzacji, rozmowa jest kontynuowana przez tą sama drogę rozmówną. Jeżeli czas temporyzacji minie i abonent wywoływany nie podniesie mikrotelefonu, wywołanie jest rozłączone i abonent wywołujący przechodzi w stan parkowania. Czas zaliczania uzależniony jest od wymagań operatora. Może trwać do momentu zwolnienia drogi, tzn. do czasu zakończenia temporyzacji, jeżeli abonent wywołujący nie odłoży słuchawki wcześniej. 1.2 Administracja zaliczaniem Automatyczne zaliczanie polega na podaniu określonej liczby impulsów taryfikacyjnych, zgodnie z szeregiem charakterystycznych czynników. Oznacza to przypisanie do kadego wywołania, zależnie od jego rodzaju, wielkości TARIFF (taryfa). Przypisanie danemu wywołaniu określonej taryfy przebiega w następu-

3 jących krokach: określenie źródła i miejsca przeznaczenia wywołania (ang. origin), na podstawie źródła i miejsca przeznaczenia taryfy oraz kategorii abonenta (do innej kategorii należą abonenci zwykli, a do innej np. korzystający z aparatów wrzutowych) - ustalenie klasy taryfy, na podstawie klasy taryfy oraz skali zaliczania (określającej rozkład zmian taryfy zgodnie z dniem i czasem) określonej grupą do jakiej należy dana taryfa, określenie typu taryfy (w systemie dostępne są trzy typy taryfy: normalna, podwyższona i zmniejszona), na podstawie klasy oraz typu taryfy określenie taryfy. Taryfa ma wszystkie wymagane dane do zastosowania w zaliczaniu: metodę zaliczania określającą, czy wywołanie ma być zależne, czy niezależne od czasu połączenia (np. zegarynka), ilość impulsów zaliczanych po rozpoczęciu rozmowy, liczbę impulsów, odstęp między impulsami. System 12 stosuje dwie tablice do przechowywania danych zaliczania. Pierwsza z nich jest tablicą wykonawczą. Programy sterowania wywołań na podstawie klasy taryfy i skali zaliczania uzyskują na jej podstawie określoną taryfę. Druga tablica umożliwia operatorowi wykonywanie wszystkich modyfikacji, bez wpływu na działanie systemu. Zawartość tej tablicy może być w dowolnej chwili przepisana do tablicy wykonawczej za pomocą odpowiedniej komendy. 2 Cel i zakres ćwiczenia W ćwiczeniu na przykładzie centrali systemu S12 badane są metody taryfikacji stosowane w centralach telefonicznych. Studenci konstruują różne modele zaliczania i sprawdzają ich działanie w praktyce. 3 Metodyka badań 3.1 Komendy stosowane do badań DISPLAY-CHARGING-CALENDAR Komenda wyświetla rodzaje taryf przypisane poszczególnym dniom tygodnia, oraz wykaz świąt, a więc dni nie będących niedzielami dla których obowiązuje taryfa niedzielna. DISPLAY-CHARGING-CALENDAR: YEAR=rok; Rok należy podać w postaci czterocyfrowej.

4 CREATE-CHARGING-HOLICAL Komenda pozwala na dopisanie dnia świątecznego do rocznego kalendarza taryfikacji. CREATE-CHARGING-HOLICAL: HOCAL=rok&miesiąc&dzień; Rok należy podawać czterema cyframi, miesiąc jako liczbę od 1 do 12, dzień jako liczbę od 1 do 31. REMOVE-CHARGING-HOLICAL Komenda pozwala na usunięcie dnia z kalendarza dni świątecznych. REMOVE-CHARGING-HOLICAL: HOCAL=rok&miesiąc&dzień; Rok należy podawać czterema cyframi, miesiąc jako liczbę od 1 do 12, dzień jako liczbę od 1 do 31. CREATE-CHARGING-SCALE Ta komenda pozwala na utworzenie skali zaliczania (a tym samym grupy taryf). Skala zaliczania definiuje jak w danej grupie taryf zmieniają się taryfy w zależności od rodzaju dnia (roboczy, sobota, niedziela, świąteczny) i godziny. CREATE-CHARGING-SCALE: TARGR=grupa taryfy, WORKSCL=dni robocze, SASCL=soboty, SUSCL=niedziele; HOLISCL=święta; Cztery ostatnie parametry pozwalają na zdefiniowanie zmian taryfy w czasie czterech rodzajów dni. Mamy do dyspozycji trzy wersje taryfy: normalną (NORMAL), w szczycie (PEAK) i poza szczytem (REDUCED). Taryfy mogą dowolnie zmieniać się w ciągu doby. Oto przykład, załóżmy że od północy do 6 rano mamy taryfę poza szczytem, od 6 do 9 normalną, od 9 do 14 w szczycie, od 14 do 18 normalną i od 18 do północy poza szczytem. Jeżeli chcemy zdefiniować taką skalę zaliczania dla dni roboczych, napiszemy: WORKSCL=0000&REDUCED&0600&NORMAL&0900&PEAK&1400&NORMAL& 1800&REDUCED REMOVE-CHARGING-SCALE Komenda służy do usunięcia podanej grupy taryf wraz z ich skalą zaliczania. REMOVE-CHARGING-SCALE: TARGR=grupa taryfy; DISPLAY-CHARGING-SCALE Komenda wyświetla skalę zaliczania podanej grupy taryf. Skalę można wyświetlić z aktywnej lub edycyjnej tablicy taryf. Podanie jako typu ACT wyświetla dane z

5 tablicy aktywnej, DUPL z tablicy edycyjnej. DISPLAY-CHARGING-SCALE: TARGR=[grupa taryfy]; TYPE=[tablica]; CREATE-CHARGING-TARIFF Komenda służy do stworzenia taryfy. Można zdefiniować trzy taryfy: normalną (NORMAL), w szczycie (PEAK), i poza szczytem (REDUCED). Będą się one zmieniały w czasie według skali zaliczania dla danej grupy taryf. CREATE-CHARGING-TARIFF: TIDSTA=klasa taryfy, TARGR=grupa taryfy, TARID=numer porządkowy, TGSTA=grupa zaliczania, CHNGMET=metoda zaliczania, APPLYPAT=początek zaliczania, INDMOD0=specyfikacja taryfy, INDMOD1=specyfikacja taryfy, INDMOD2=specyfikacja taryfy, Gdzie: TIDSTA to absolutny numer porządkowy (klasa) taryfy od 1 do 255. TARGR to grupa taryf do której dołaczamy taryfę. TARID numer porządkowy taryfy w grupie (od 0 do 31). TGSTA grupa zaliczania - w przypadku naszej centrali należy podać 1. CHNGMET określa czy zaliczenie ma być jednorazowe (0), czy powtarzane (1). APPLYPAT określa moment rozpoczęcia zaliczania: CHEOSCT po zakończeniu wybierania numeru, CHANS po zgłoszeniu się abonenta wywoływanego. INDTARx definicja taryfy, składa się z pięciu parametrów. Pierwszy określa typ taryfy (NORMAL, REDUCED lub PEAK), drugi ilość impulsów zaliczanych od razu po rozpoczęciu rozmowy, trzeci i czwarty to odstępy między kolejnymi zaliczeniami w sekundach i setnych częściach, a piąty to ilość impulsów w każdym zaliczeniu. Przykładowo PEAK&2&30&00&1 oznacza taryfę w szczycie, po nawiązaniu połączenia są naliczane 2 impulsy, następnie naliczane są po jednym co 30 sekund. Wszystkie trzy typy taryfy (normalna, zredukowana i szczytowa) muszą być definiowane jednocześnie. REMOVE-CHARGING-TARIFF Komenda usuwa taryfę o podanym numerze z edycyjnej tablicy taryf. REMOVE-CHARGING-TARIFF: TIDSTA=klasa taryfy; MODIFY-BASIC-CHARGING Ta komenda służy do przypisania wybranej taryfy danemu zakresowi numerów abonenckich (prefiksowi).

6 MODIFY-BASIC-CHARGING: ALLORG, PREFIX=K'prefiks, TARIDSUB=taryfa; Gdzie: ALLORG to parametr oznaczający że dana taryfa obowiązuje niezależnie od miejsca wywołania (ang. origin). PREFIX to początkowe cyfry numeru abonentów docelowych, dla których będzie obowiązywała dana taryfa. TARIDSUB to absolutny numer porządkowy przypisywanej taryfy z zakresu od 1 do 255. DISPLAY-BASIC-CHARGING Ta komenda służy do wyświetlenia taryf przypisanych danemu prefiksowi. DISPLAY-BASIC-CHARGING: ALLORG, PREFIX=K'prefiks, Gdzie: ALLORG to parametr oznaczający że będą wyświetlone taryfy dla wszystkich źródeł wywołania (ang. origin). PREFIX to początkowe cyfry numeru abonentów docelowych, dla których zostaną wyświetlone taryfy. CREATE-ACTIVE-CHARGING Tą komendą dokonuje się przepisania zawartości edycyjnej tablicy taryfikacji do tablicy aktywnej, wszystkie zmiany w tablicy edycyjnej wchodzą w życie. CREATE-ACTIVE-CHARGING: ACT; W czasie edycji tablicy edycyjnej można wyświetlić jej pełną zawartość komendą DISPLAY-DUPLICATE-CHARGING (bez parametrów). Tablicę aktywną wyświetla komenda DISPLAY-ACTIVE-CHARGING. Różnice między tablicą edycyjną a aktywną wyświetla komenda DISPLAY-CHANGED-CHARGING. Do kontroli zaliczania niezbędna będzie komenda pokazująca stan licznika abonenckiego. Jest to DISPLAY-SUB-METER: DISPLAY-SUB-METER: SUBS, DN1=K'numer, DN2=K'numer,... Parametry: DNx=K'numer numer katalogowy sprawdzanego licznika (abonenta), można podać do 16 numerów, podając kolejne parametry DN1, DN2, DN3... itd. 3.2 Przebieg ćwiczenia Dodać do kalendarza świąt na bieżący rok daty 16 maja, 24 lipca i 12 września. Wyświetlić kalendarz świąt za bieżący rok oraz kategorie dni przypisane dniom tygodnia.

7 Korzystając z komend wyświetlających dane zbadać szczegółowo jak zaliczane są połączenia telefoniczne dla numerów zaczynających się od 652. Podać numer porządkowy taryfy, numer grupy, numer taryfy w grupie, sposób zaliczania, kalendarz zaliczania. Stworzyć grupę taryf o numerze 11 z następującą skalą zaliczania: dni robocze: REDUCED do 6:00, NORMAL do 8:00, PEAK do 16:00, NORMAL do 20:00, REDUCED do północy, soboty: REDUCED do 6:00, NORMAL do 20:00, REDUCED do północy, niedziele i dni świąteczne: REDUCED przez całą dobę. W grupie 11 utworzyć taryfę o następujących parametrach: REDUCED: impulsy początkowe: 2, kolejne impulsy co 150 sekund. NORMAL: impulsy początkowe: 2, kolejne impulsy co 90 sekund. PEAK: impulsy początkowe: 4, kolejne impulsy co 60 sekund. Dla taryfy obowiązuje rozpoczęcie naliczania po podniesieniu słuchawki przez abonenta wywoływanego (parametr APPLYPAT). Skontrolować wprowadzone zmiany wyświetlając różnice między tablicą edycyjną, a tablicą aktywną. Uaktywnić zmiany przepisując tablicę edycyjną do tablicy aktywnej. Przypisać stworzoną taryfę do prefiksu 652. Sprawdzić działanie ustawionej taryfy wykonując kilka połączeń telefonicznych o zmierzonym czasie trwania i zweryfikować liczniki abonentów komendą DISPLAY-SUB-METER. Zmienić taryfę dla prefiksu 652 na używaną poprzednio. Usunąć stworzoną taryfę z systemu. Usunąć stworzoną grupę taryf o numerze 11 wraz z jej skalą zaliczania. Usunąć wcześniej dodane dni świąteczne z kalendarza na 2005 rok. Skontrolować wprowadzone zmiany wyświetlając różnice między tablicą edycyjną, a tablicą aktywną. Ponownie skopiować edycyjną tablicę taryf do tablicy aktywnej, powinno to przywrócić tablicę aktywną do stanu sprzed ćwiczenia. 4 Sprawozdanie z ćwiczenia Sprawozdanie z ćwiczenia powinno zawierać: przebieg wykonywanych badań, fragmenty logu centrali z wynikami wydawanych poleceń, wnioski z przeprowadzonych badań. 5 Wymagania BHP W trakcie realizacji programu ćwiczenia należy przestrzegać zasad omówionych we wstępie do ćwiczeń, zawartych w Regulaminie porządkowym w laboratorium oraz w Instrukcji obsługi urządzeń elektronicznych znajdujących się w laborato-

8 rium z uwzględnieniem przepisów BHP. Regulamin i instrukcja są dostępne w pomieszczeniu laboratoryjnym w widocznym miejscu. 6 Literatura 1. A. Jajszczyk "Wstęp do telekomunikacji", WNT, Warszawa S. Haykin "Systemy telekomunikacyjne", WKŁ, Warszawa "System 12 Digital Exchange", Electrical Communication vol. 59 No. 1/