PROCEDURA BADAWCZA P0BIERANIE I TRANSPORT MATERIAŁU DO BADAŃ MIKROBIOLOGICZNYCH PB - 01/SMiP

Transkrypt

1 Strona / stron 1/7 1. Cel i przedmiot procedury: Celem i przedmiotem procedury jest prawidłowe pobieranie i transport materiału biologicznego do badań mikrobiologicznych wykonywanych przez Sekcję Mikrobiologii i Parazytologii. 2. Zakres stosowania: Zleceniodawca instytucjonalny, pacjent indywidualny, osoby pobierające i transportujące materiał biologiczny (próbki) do Oddziału Laboratoryjnego. 3. Odpowiedzialność: Zleceniodawca instytucjonalny, pacjent indywidualny, osoby pobierające i transportujące materiał biologiczny (próbki) ponoszą pełną odpowiedzialność za wszystkie etapy pobrania i transportu próbek, do momentu dostarczenia do Oddziału Laboratoryjnego. 4. Terminy i definicje: 4.1. Wymazówka mały wacik na giętkim pręcie 5. Tryb postepowania zasady ogólne. Pobieranie materiał w zależności od rodzaju powinien być pobrany przez osobę posiadającą uprawnienia do pobierania materiału np. pielęgniarkę, lekarza, diagnostę laboratoryjnego, prawnego opiekuna lub samego pacjenta. Jeżeli materiał pobiera pacjent (np. mocz, kał) powinien zapoznać się z procedurą prawidłowego postepowania. Materiał w zależności od rodzaju i kierunku badania należy pobierać do jałowego pojemnika przeznaczonego do przechowywania i transportu próbek do badań mikrobiologicznych np. (kałówka, pojemnik na mocz, probówka). Wszystkie materiały pobiera się z zachowaniem zasad aseptyki. Pojemniki do pobierania materiału do badań sanitarno-epidemiologicznych pacjenci otrzymują w Punkcie Przyjęcia Materiału do Badań lub są informowani o możliwości ich zakupu. Jeżeli materiał do badań czystościowych pobiera zleceniodawca powinien zapoznać się z procedurą prawidłowego postępowania. Transport wszystkie materiały należy dostarczyć do laboratorium w możliwie najkrótszym czasie, zabezpieczone przed uszkodzeniem, spadkami temperatury i przegrzaniem. Niektóre w zależności od czasu transportu należy schładzać.

2 Strona / stron 2/7 Przekazanie do laboratorium. Materiał powinien być przekazywany do laboratorium w pojemniku oznaczonym imieniem i nazwiskiem (w przypadku pacjenta) lub innym indywidualnym oznaczeniem np. dla szczepów przesyłanych do identyfikacji/potwierdzenia wraz z dokumentem przekazania próbki np. skierowaniem lekarskim, protokołem pobrania próbki, zamówieniem na wykonanie badania. Dokument zamówienia(zlecenia badania) powinien zawierać dane zgodne z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 23 marca 2006 roku w sprawie standardów jakości dla medycznych laboratoriów diagnostycznych i mikrobiologicznych z późniejszymi zmianami Pobieranie i transport moczu. Dokładnie umyć wodą z mydłem zewnętrzne narządy płciowe i ujście cewki moczowej: Opłukać bieżącą wodą umyte miejsca. Nie wycierać! Przed rozpoczęciem oddawania moczu rozchylić wargi sromowe/odsunąć napletek w celu zminimalizowania zanieczyszczenia. Pierwszą małą porcję moczu oddać do toalety(mocz powinien pochodzić ze środkowego strumienia). Nie przerywając oddawania moczu podstawić jałowy pojemnik pod strumień i pobrać maksymalnie 5-10 ml moczu. Proszę nie napełniać pojemnika moczem do pełna! Czytelnie opisać pojemnik: imię, nazwisko, data i godzina pobrania. Umieścić pojemnik w foliowym woreczku. ZASADY OGÓLNE - Preferowana jest pierwsza poranna próbka moczu. - Mocz należy pobrać przed rozpoczęciem leczenia antybiotykami lub 4-5 dni po zakończeniu leczenia. - Niedozwolone jest przelewanie moczu z niesterylnych naczyń (nocniki, kaczki, wyciskanie z pieluszek) - Mocz pobrany u dzieci do podklejanych woreczków na skórę krocza nie może być uznany za miarodajny do badania mikrobiologicznego. Tylko wynik ujemny jest w takiej metodzie pobrania wiarygodny. Każdy wynik dodatni należy interpretować łącznie z wynikiem badania analitycznego moczu. - Pojemnik z moczem i skierowanie należy przechowywać i transportować osobno, aby nie dopuścić do zalania skierowania. PRZECHOWYWANIE I TRANSPORT DO LABORATORIUM w temperaturze pokojowej do 2 godzin od pobrania w lodówce do 24 godzin Nieprzestrzeganie zasad pobierania, przechowywania i transportu moczu na posiew może spowodować zanieczyszczenie próbki, a w konsekwencji konieczność powtórzenia badania lub zafałszowanie wyniku i tym samym wdrożenie nieprawidłowego leczenia.

3 Strona / stron 3/7 5.2 Pobieranie kału na badania bakteriologiczne. Grudkę kału wielkości orzecha włoskiego pobrać do jałowego pojemnika za pomocą sterylnej łopatki; w przypadku silnej biegunki ok. 2-3 ml płynnego kału. Materiału nie należy pobierać z urządzeń sanitarnych. Materiał pobrać z różnych miejsc szczególnie tych zawierających ślady ropy, krwi lub śluzu. Dopuszcza się również pobranie wymazu z odbytu. W celu pobrania wymazu jałową wymazówkę wprowadzić do odbytnicy poza zwieracz zewnętrzny, na głębokość ok.5 cm, kilkakrotnie obracając pobrać materiał. Wymaz tak pobrany powinien zawierać kał oraz komórki nabłonka jelita. Na wymazówce powinien być widoczny ślad kału. Czas transportu powinien być możliwie jak najkrótszy. Jeżeli przewiduje się dłuższy czas transportu próbki należy zastosować podłoże transportowe Badania do celów sanitarno-epidemiologicznych Do badań na nosicielstwo pałeczek Salmonella lub Shigella należy dostarczyć kał z trzech kolejnych defekacji, w możliwie kolejno po sobie następujących dniach, maksymalnie po jednej próbce na dzień. W związku z tym dopuszcza się 2-3 dniowe odstępy pomiędzy kolejnymi próbkami. Pobraną próbkę każdorazowo należy dostarczyć do laboratorium. W przypadku, gdy nie udaje się uzyskać próbek kału do badania w kierunku Salmonella, Shigella dopuszcza się pobranie wymazu z odbytu. Wymaz tak pobrany powinien zawierać kał oraz komórki nabłonka jelita. Transport kału, wymazu do dwóch godzin od momentu pobrania może przebiegać w temperaturze pokojowej, przedłużenie czasu transportu do laboratorium wymaga schłodzenia materiału. Kał można przechować w lodówce, próbka kału/wymazu powinna być dostarczona do badania przed upływem 18 godzin od pobrania. 5.3 Materiał do badań parazytologicznych. Kał pobiera się 3-krotnie w odstępie 3-4 dni, przed rozpoczęciem leczenia. Kał. Należy pobrać w ilości ok. ¾ wielkości pojemnika specjalnie do tego przeznaczonego. Przy stolcach płynnych do ½ wielkości pojemnika na kał. Materiał pobrać z trzech różnych miejsc wypróżnienia (z ropą i z krwią jeżeli występują).próbkę ze stolca luźnego jak najszybciej dostarczyć do laboratorium, a próbkę z uformowanego stolca dostarczyć w czasie 2 godzin. W przypadku przedłużonego czasu dostarczenia do laboratorium materiał powinien być przechowywany w temp C max. do 24 godz. od pobrania Wycier okołoodbytniczy/wymaz. Wycier/wymaz należy pobrać rano przed wykonaniem wszelkich czynności higieniczno-fizjologicznych.

4 Strona / stron 4/7 Wymazówką bakteriologiczną należy ruchem okrężnym wytrzeć tylko zewnętrzne fałdy odbytu. Odcisk okołoodbytniczy. Odcisk należy pobrać rano przed wykonaniem wszelkich czynności higieniczno-fizjologicznych. Rozsunąć jedną ręką pośladki i przykleić taśmę stroną klejącą na 5 sekund do fałd odbytu. Następnie taśmę odkleić i przykleić do otrzymanego z laboratorium szkiełka podstawowego Kał na badania wirusologiczne. Wykrycie wirusów jest najbardziej prawdopodobne kiedy próbka pobrana jest w okresie ostrych objawów choroby najwyższa wykrywalność wirusów od 3 do 13 dnia od momentu zakażenia. Należy pobrać grudkę kału wielkości orzecha włoskiego do czystego pojemnika; w przypadku silnej biegunki około 3 ml płynnego kału. Kału nie należy pobierać z urządzeń sanitarnych. Kał do badań wirusologicznych czynników schorzeń jelitowych (np. Rotawirusy/Adenowirusy/Norowirusy) należy transportować do laboratorium/przechowywać w warunkach schłodzenia C do 72 godzin od momentu pobrania. Jeżeli przewiduje się dłuższy czas transportu/przechowywania to materiał należy zamrozić w temperaturze C Czystość mikrobiologiczna powierzchni. Pobór próbek metodą kontaktową z powierzchni suchych i płaskich za pomocą płytek z podłożem wzrostowym. Do badań ilościowych pojedyncza próbka składa się z podłoża tryptozowo-sojowego (TSA) i Sabourauda(S). Do pobranych próbek dołączyć kontrolę: płytkę TSA, płytkę Sabourauda. Sposób poboru: Otworzyć opakowanie z płytkami kontaktowymi. Sprawdzić stan pożywek. Płytkę osuszyć doprowadzić do temperatury otoczenia. Zdjąć wieczko płytkę z agarem przyłożyć bezpośrednio do badanej powierzchni lekko naciskać przez ok. 10 sekund. Zamknąć płytkę, oznakować próbkę, zabezpieczyć przed uszkodzeniem i zanieczyszczeniem a następnie dostarczyć do laboratorium. Płytki po pobraniu transportować i przechowywać nie dłużej niż 24 godziny bez dostępu światła w temperaturze lodówki.

5 Strona / stron 5/ Kontrola czystości mikrobiologicznej powietrza. Metoda sedymentacyjna Przed przystąpieniem do pobierania próbek należy zamknąć okna i drzwi. Próbki powietrza pobierać bezpośrednio na płytki Petriego z odpowiednim podłożem rozmieszczając je na wysokości ok. 1,3 m. Do badań ilościowych pojedyncza próbka składa się z podłoża tryptozowo-sojowego (TSA) i Sabourauda(S). Do pobranych próbek dołączyć kontrolę: płytkę TSA, płytkę Sabourauda. Eksponować 5-60 minut lub dłużej w zależności od przypuszczalnego stopnia zanieczyszczenia powietrza. Po upływie określonego czasu płytki zamknąć, opisać (data, czas i miejsce ekspozycji) włożyć do pojemnika zabezpieczając przed zanieczyszczeniami i uszkodzeniem. Dostarczyć do laboratorium nie później niż 5 godz. od pobrania próbek. Transportować w temp. pokojowej Dostarczanie szczepów bakteryjnych w celu identyfikacji bądź potwierdzenia identyfikacji. Wyizolowane szczepy bakteryjne należy przesłać na skosach agarowych zabezpieczonych przed wyschnięciem i zanieczyszczeniem oraz oznakowane kodem próbki, z której zostały wyhodowane. Transport i przekazanie próbki ze szczepem do laboratorium powinien być zgodny z punktem 5. Tryb postępowania zasady ogólne. Szczepy należy przesyłać przesyłką priorytetową należy odpowiednio oznaczyć (materiał zakaźny) lub dostarczać osobiście. Transportować w temp. pokojowej Biologiczna kontrola procesu sterylizacji parowej. Testy do kontroli efektywności bakteriobójczej procesów sterylizacji parą wodną (Attest 3M ) przed użyciem (ekspozycją) należy przechowywać w temp C i wilgotności powietrza 35-60%. Sposób użycia: atest należy umieścić w największym pakiecie, reprezentatywnym dla całego wsadu. Wskaźniki należy zabezpieczyć przed uszkodzeniami w czasie sterylizacji (umieścić w rękawie lub torebce papierowo-foliowej)

6 Strona / stron 6/7 pakiet testowy umieścić w najtrudniejszym do penetracji pary miejscu komory sterylizacyjnej (zalecana - dolna półka przy drzwiach) w przypadku przeprowadzania kontroli przy użyciu kilku pakietów testowych, rozmieścić równomiernie w całej komorze przeprowadzić proces sterylizacji wyjąć wskaźniki z pakietu kontrolnego i opisać (data sterylizacji, rozmieszczenie testów) zabezpieczyć przed uszkodzeniem, zgnieceniem lub zanieczyszczeniem UWAGA: próba rozbicia/zgniecenia fiolki z gorącą pożywką (tuż po wyjęciu testu z autoklawu), może spowodować jej wybuch i poparzenie gorącą pożywką. Po zakończeniu procesu sterylizacji wskaźniki testowe należy dostarczyć do laboratorium do 2 godzin (w temperaturze pokojowej), jeżeli czas transportu się przedłuża należy umieścić je w temperaturze 2-8 o C i przechowywać max. do 7 dni. Wiarygodność uzyskanych wyników badania skuteczności procesu sterylizacji parowej jest ściśle zależna od bezwzględnego przestrzegania powyższych zaleceń. 6. Czas oczekiwania na wyniki badań. 6.1 Badania bakteriologiczne kału/wymazu z odbytu. Od 2 do 5 dni w zależności od ilości/rodzaju izolowanych bakterii. W przypadku typowania serologicznego laboratorium zastrzega sobie możliwość przedłużenia czasu oczekiwania na wynik do 2 tygodni. 6.2 Wykrywanie obecności antygenów Helicobacter pylori, Campylobacter Od 1 do 2 dni- dla badań metodami immunochromatograficznymi. 6.3 Badania parazytologiczne kału. Od 2 do 5 dni - wynik badania koproskopowego Do 2 dni - dla badań metodami immunochromatograficznymi 6.4 Badania czystościowe. Od 7 do 10 dni. 6.5 Badania wirusologiczne kału

7 Strona / stron 7/7 Do 2 dni - dla badań metodami immunochromatograficznymi 6.6 Badanie mikrobiologiczne moczu Od 2 do 7 dni. 6.7 Badanie skuteczności procesu sterylizacji Od 2 do 7 dni. 7. Dokumenty związane. Brak 8. Załączniki Brak