UCHWAŁA NR XXVIII/394/2013 RADY MIASTA RACIBÓRZ. z dnia 24 kwietnia 2013 r.

Transkrypt

1 UCHWAŁA NR XXVIII/394/2013 RADY MIASTA RACIBÓRZ z dnia 24 kwietnia 2013 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. z 2001r. Dz. U. Nr 142, poz z późn. zm.) oraz art. 6 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180 poz z późn.zm.) Rada Miasta Racibórz uchwala, co następuje: 1. Przyjmuje się Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata , który stanowi załącznik do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi Miasta Racibórz. 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. Przewodniczący Rady Tadeusz Wojnar

2 Uzasadnienie Zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 1 znowelizowanej ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180, poz z późn. zm.) do zadań własnych gminy należy opracowanie i realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie. Cele i zadania programu uwzględniają podejmowanie działań zmierzających do ograniczenia zjawiska przemocy w rodzinie, a także inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć mających na celu zmianę obyczajów. Wyznaczają również zadania w zakresie zapobiegania negatywnym następstwom przemocy i ich usuwania oraz wspierają działalność w tym zakresie instytucji i organizacji społecznych.

3 Załącznik do Uchwały Rady Miasta Nr XXVIII/394/2013 z dnia 24 kwietnia 2013 r. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005r. Nr 180, poz z późn zm.) znowelizowana ustawą z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2010r. Nr 125, poz. 842) nakłada na gminy obowiązek tworzenia gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w tym realizację poszczególnych zadań: 1) opracowanie i realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie; 2) prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności poprzez działania edukacyjne, służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie;

4 3) zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia; 4) tworzenie zespołów interdyscyplinarnych. Realizując zapisy ww. Ustawy oraz dążąc do skutecznego przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz zminimalizowania jej negatywnych następstw w życiu rodzinnym a także społecznym tworzy się na terenie Gminy Racibórz Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata , zwany dalej Programem. Program ten zawiera przede wszystkim: podstawę prawną działania, cele, metody działania i wskaźniki ich efektywności. Wymienia również realizatorów i adresatów Programu, a także instytucje i organizacje współpracujące w ramach jego realizacji. Skuteczne przeciwdziałanie przemocy w rodzinie wymaga współdziałania różnych służb a zapisy niniejszego Programu będą stanowiły wspólny plan działań wobec problemu przemocy w rodzinie, który realizowany będzie przez wszystkie powołane instytucje i organizacje zobligowane do podejmowania działań na rzecz zapobiegania oraz zwalczania przemocy w rodzinie. Program ma charakter długofalowy i w miarę potrzeby wynikającej z sytuacji społecznej może ulec pewnej modyfikacji. W listopadzie 2010 roku Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zleciło TNS OBOP Ośrodkowi Badania Opinii Publicznej zdiagnozowanie zjawiska przemocy w rodzinie w Polsce wobec kobiet i mężczyzn. Badanie przeprowadzono metodą sondażu zrealizowanego za pośrednictwem wywiadu telefonicznego CATI (Computer Assisted Telephone Interview). Losowa próba badania obejmowała grupę kobiet i mężczyzn powyżej 18 roku życia. Łącznie przeprowadzono 3000 wywiadów w tym: 1500 wywiadów z kobietami i 1500 wywiadów z mężczyznami. Cytując za stroną skala zjawiska przemocy w rodzinie w Polsce wobec kobiet i wobec mężczyzn przedstawia się następująco: 1) wśród ogółu ofiar przemocy w rodzinie 39% stanowią mężczyźni, a 61% - kobiety. Kobiety stanowią największy odsetek ogółu ofiar w przypadku przemocy seksualnej w rodzinie (90%). W przypadku przemocy fizycznej w rodzinie kobiety stanowią 63% ogółu ofiar, a mężczyźni 37%. Podobnie jest z ofiarami przemocy psychicznej 64% 2

5 z nich stanowią kobiety, a 36% - mężczyźni. Wśród ofiar przemocy ekonomicznej jest 70% kobiet i 30% mężczyzn. 2) wśród sprawców przemocy w rodzinie (ogółem niezależnie od formy przemocy) 70% stanowią mężczyźni, a 30% - kobiety. 3) badani wyrażali przekonanie, że kobiety częściej od mężczyzn padają ofiarą przemocy w rodzinie, szczególnie jeśli chodzi o przemoc fizyczną (82%) i seksualną (83%). Co więcej, zarówno w przypadku przemocy fizycznej (63%), jak i seksualnej (68%) ponad dwie trzecie badanych przekonanych było, że dotyka ona głównie kobiety. 4) odnosząc się do stereotypów związanych z przemocą w rodzinie wobec kobiet, czyli przemocą męża wobec żony (partnera wobec partnerki), to najbardziej rozpowszechniony (19%) jest pogląd, że nie istnieje coś takiego, jak gwałt w małżeństwie polegający na zgwałceniu żony przez męża. W dalszej kolejności badani podzielali opinię, że w małżeństwie nie istnieje prywatna własność i mąż ma prawo robić z rzeczami żony co zechce (14%), że jeśli mężowi, partnerowi zdarzy się uderzyć żonę, partnerkę to jeszcze nie jest przemoc (11%) i że, gdy w domu dochodzi do kłótni, to obrażanie żony, partnerki przez męża, partnera i wyzwiska pod jej adresem są czymś normalnym (7%). 5) ogólnie przemoc w rodzinie stosowana przez kobiety (żonę, partnerkę) wobec mężczyzn (męża, partnera) akceptowana jest nieco częściej od przemocy mężczyzn wobec kobiet. Co piąty (21%) respondent sądził, że jeśli żonie, partnerce zdarzy się uderzyć męża, partnera to jeszcze nie jest przemoc. 23% badanych podzieliło opinię, że gwałt w małżeństwie polegający na zgwałceniu męża przez żonę nie istnieje. Według 13% osób w małżeństwie prywatna własność nie istnieje, więc żona ma prawo robić z rzeczami męża co zechce, a 9% uważa, że gdy w domu dochodzi do kłótni, to obrażanie męża, partnera przez żonę, partnerkę i wyzwiska pod jego adresem są czymś normalnym. 6) 60% badanych stwierdziło, że znają w swoim otoczeniu przynajmniej jedną rodzinę, w której dochodzi do przemocy wobec kobiet, natomiast 32% - że wobec mężczyzn. 7) kobiety będące ofiarami przemocy w rodzinie charakteryzują sprawcę najczęściej jako osobę w wieku lat (32%), lat (25%) lub lat (15%). W przypadku mężczyzn, którzy przyznali, że doświadczyli przemocy ze strony innego członka gospodarstwa domowego sprawca został scharakteryzowany jako osoba nieco młodsza: 26% wskazało na grupę wiekową lat, ale 22% - na lat (następnie: lat 19%, a lat 15%). W sumie: o sprawcy poniżej 30 roku życia mówiło 16% kobietofiar przemocy w rodzinie i już 28% - mężczyzn-ofiar przemocy w rodzinie. 3

6 8) przemocy, niezależnie od jej formy, najczęściej towarzyszy alkohol (45% przypadków). W dalszej kolejności przemoc współwystępuje z brakiem pieniędzy (18%), problemami małżeńskimi (15%) i problemami w pracy (10%). 9) zdaniem badanych do bycia ofiarą przemocy w rodzinie zdecydowanie łatwiej jest przyznać się kobietom (63%), natomiast do bycia sprawcą przemocy tak samo trudno kobietom i mężczyznom (53%). Ustawą z dnia 10 czerwca 2010 roku o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2010r. Nr 125, poz. 842) jako zadanie własne gminy, stanowiące część gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, wprowadzony został obowiązek tworzenia w każdej gminie zespołu interdyscyplinarnego na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. W ustawie określono również skład zespołu interdyscyplinarnego poprzez wyszczególnienie podmiotów zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. Są nimi kuratorzy sądowi oraz przedstawiciele: 1) jednostek organizacyjnych pomocy społecznej; 2) gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych; 3) policji; 4) oświaty; 5) ochrony zdrowia; 6) organizacji pozarządowych. W skład zespołu interdyscyplinarnego mogą wchodzą także przedstawiciele prokuratury oraz przedstawiciele innych podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy. Zadaniem zespołu jest zespalanie działalności podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy. Cytując Ustawę do jego zadań należą w szczególności: 1) diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie; 2) podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie mających na celu przeciwdziałanie temu zjawisku; 3) inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie; 4) rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielenia pomocy w środowisku lokalnym; 5) inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie. 4

7 Członkowie zespołu powoływani są zarządzeniem wójta, burmistrza, prezydenta miasta a wykonywanie zadań zespołu odbywa się w ramach obowiązków służbowych lub zawodowych. W Raciborzu pierwotny skład Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie został powołany Zarządzeniem Nr 273/2011 Prezydenta Miasta Racibórz z dnia 30 maja 2011 roku. Późniejsze zmiany osobowe Zespołu zostały wprowadzone Zarządzeniem Nr 594/2012 Prezydenta Miasta Racibórz z dnia 19 stycznia 2012r oraz obowiązującym Zarządzeniem Nr 1033/2012 Prezydenta Miasta Racibórz z dnia 22 listopada 2012r.. Natomiast regulamin i zasady jego funkcjonowania zostały przyjęte Uchwałą Nr VIII/105/2011 Rady Miasta Racibórz z dnia 22 czerwca 2011r.w sprawie uchwalenia trybu i sposobu powoływania i odwoływania członków Zespołu Interdyscyplinarnego oraz szczegółowych warunków jego funkcjonowania. Obsługę administracyjno kancelaryjną Zespołu zapewnia Ośrodek Pomocy Społecznej w Raciborzu. Zgodnie z art. 9 d ust. 1 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005r. Nr 180, poz z późn zm.) podejmowanie interwencji w środowisku wobec rodziny, co do której zachodzi prawdopodobieństwo, że jest dotknięta przemocą, odbywa się w oparciu o procedurę Niebieskiej Karty. Zobligowanymi przez nowelizację Ustawy do realizacji powyższej procedury są przedstawiciele Policji, jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, oświaty i ochrony zdrowia (art. 9d ust.2). Dokładną procedurę oraz wzory formularzy określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 roku (Dz.U. z 2011r., Nr 209 poz. 1245). Procedura Niebieskiej Karty ma za zadnie dokumentowanie zjawiska przemocy w rodzinie i może stanowić dowód w sprawach procesowych w momencie złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. W latach lista sporządzonych niebieskich kart oraz zawiadomień o popełnieniu przestępstwa z art. 207 k.k. (dot. znęcania fizycznego i psychicznego) przedstawia się następująco: 5

8 Tabela nr 1. Statystyka założonych niebieskich kart i wszczętych postępowań z art.207 k. k. Lp. Rok Liczba niebieskich kart Liczba wszczętych postępowań z art. 207 k.k Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Raciborzu Tabela nr 2. Statystyka niebieskich kar, które wpłynęły do Zespołu Interdyscyplinarnego Lp. Rok Liczba niebieskich kart Źródło: Ośrodek Pomocy Społecznej w Raciborzu Celem głównym Programu jest zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie na terenie Gminy Racibórz, wypracowanie skutecznej ochrony ofiar przemocy w rodzinie oraz zapobieganie powstawaniu tego zjawiska. Cele szczegółowe 1) zwiększenie dostępności pomocy dla osób doznających przemocy w rodzinie i skuteczności ochrony ich praw Plan działań a) propagowanie procedury Niebieskiej Karty i telefonu zaufania Niebieska Linia poprzez akcje informacyjno edukacyjne; b) bezpłatne poradnictwo, wsparcie w ramach działalność lokalnych podmiotów m.in. Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Miejskiego Centrum Profilaktyki Drogowskaz oraz organizacji pozarządowych działających na rzecz przeciwdziałania przemocy; c) zintegrowana działalność podmiotów w ramach funkcjonowania powołanego Zespołu Interdyscyplinarnego; d) zabezpieczenie miejsc w hostelu dla ofiar przemocy w rodzinie; e) szkolenia poprawiające kondycję fizyczną i psychiczną osób doznających przemocy; f) udostępnianie informacji, poprzez lokalne media, 6

9 o raciborskich podmiotach udzielających pomocy osobom znajdującym się w sytuacjach kryzysowych oraz o wszelkich akcjach, których celem jest przeciwdziałanie przemocy i jej skutkom; g) zakup, opracowywanie i rozpowszechnianie materiałów edukacyjno informacyjnych z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie; h) zabezpieczenie mieszkania chronionego, które w pierwszej kolejności mogłyby otrzymać osoby doświadczające przemocy w rodzinie; i) zapewnienie pomocy socjalnej według potrzeb i możliwości prawnych; 2) podnoszenie świadomości i wrażliwości społecznej na temat zjawiska przemocy 3) podnoszenie kompetencji służb zajmujących się zjawiskiem przemocy w rodzinie 4) działania edukacyjne promujące rolę rodziny a) przygotowanie m.in. spotów telewizyjnych, reportaży; b) włączanie się w ogólnopolskie, regionalne czy lokalne kampanie profilaktyczne; c) wprowadzenie do szkolnych programów profilaktycznych treści uświadamiających dzieciom i młodzieży zagrożenia płynące z przemocy; a) szkolenie grup zawodowych realizujących zadania tworzonego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie; a) organizacja zajęć wychowawczych promujących model rozwiązywania konfliktów bez przemocy, b) organizacja zajęć wspierających kompetencje rodzicielskie., c) wspieranie różnych form spędzania czasu wolnego sprzyjających wzmacnianiu więzi rodzinnych. Adresatami Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie są: 1) ofiary przemocy w rodzinie, w tym dzieci, współmałżonkowie lub partnerzy w związkach nieformalnych, osoby starsze, osoby niepełnosprawne; 2) sprawcy przemocy w rodzinie; 3) świadkowie przemocy w rodzinie; 4) społeczność lokalna w aspekcie profilaktycznym. 7

10 Realizatorami Programu są: 1) Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie; 2) Wydział Spraw Społecznych Urzędu Miasta Racibórz; 3) Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Raciborzu; 4) Ośrodek Pomocy Społecznej w Raciborzu; 5) Miejskie Centrum Profilaktyki Drogowskaz w Raciborzu. Instytucjami i organizacjami współpracującymi w ramach realizacji zapisów Programu są niżej wymienione podmioty: 1) Sąd Rejonowy w Raciborzu Wydział III Rodzinny i Nieletnich; 2) Prokuratura Rejonowa w Raciborzu; 3) Komenda Powiatowa Policji w Raciborzu; 4) Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Raciborzu; 5) Placówki oświatowe w Raciborzu; 6) Zakłady opieki zdrowotnej w Raciborzu; 7) Organizacje pozarządowe realizujące zadania statutowe w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 1. Zmiana postaw społecznych wobec zjawiska przemocy w rodzinie; 2. Udzielanie profesjonalnej pomocy ofiarom przemocy; 3. Usprawnienie systemu pomocy rodzinom dotkniętym przemocą; 4. Zwiększenie zaangażowania lokalnej społeczności w działania związane z ograniczaniem zjawiska przemocy na terenie Raciborza; 5. Zbudowanie systemu działań w zakresie pomocy rodzinom i osobom dotkniętym przemocą; 6. Zmniejszenie skali dysfunkcji występujących w rodzinach wynikających z przemocy. Wskaźnikiem realizacji Programu będzie: 1) ilość osób przeszkolonych z zakresu przeciwdziałania przemocy; 8

11 2) liczba interwencji Zespołu Interdyscyplinarnego; 3) liczba porad udzielonych osobom dotkniętym przemocą; 4) liczba założonych niebieskich kart; 5) liczba rodzin objętych działaniami Zespołu Interdyscyplinarnego. W toku realizacji Programu zakłada się pozyskiwanie środków finansowych na jego kontynuowanie z budżetu Miasta Racibórz oraz ze źródeł zewnętrznych. Nieznaczna część środków pochodzących z opłat za zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych zostanie zaplanowana na finansowane lub dofinansowywane zadania wynikającego z art. 4 1 ust. 2 Ustawy o Wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2012r. poz z późn. zm.) - udzielanie rodzinom, w których występują problemy alkoholowe, pomocy psychospołecznej i prawnej, a w szczególności ochrony przed przemocą w rodzinie. 9