OBSERWATORIUM RYNKU PRACY DLA EDUKACJI ŹRÓDŁEM INFORMACJI O OCZEKIWANIACH PRACODAWCÓW (kwalifikacje i kompetencje)

Transkrypt

1 OBSERWATORIUM RYNKU PRACY DLA EDUKACJI ŹRÓDŁEM INFORMACJI O OCZEKIWANIACH PRACODAWCÓW (kwalifikacje i kompetencje) Elżbieta Ciepucha Obserwatorium Rynku Pracy dla Edukacji

2 Plan prezentacji Charakterystyka działalności Obserwatorium Podjęte prace analityczno-badawcze Wybrane wyniki prac oczekiwania pracodawców Spostrzeżenia i wnioski wynikające z analiz i badań (ich adaptacja do praktyki, w kontekście wyższej zatrudnialności absolwentów i lepszego przygotowania do kształcenia przez całe życie oraz w odniesieniu do potrzeby tworzenia ram kwalifikacji i dla wzrostu mobilności).

3 Naszym celem jest prowadzenie kompleksowego systemu monitorowania rynku pracy dla potrzeb kształcenia, zwłaszcza zawodowego (szkolnego i ustawicznego) w Regionie Łódzkim.

4 NASZA DZIAŁALNOŚĆ OBSERWATORIUM powstało na bazie Pracowni Monitorowania Rynku Pracy (kontynuacja prac, potrzeba dokonywania porównań i określania zmian w odniesieniu do modelowania kwalifikacji i określania efektów kształcenia), w odpowiedzi na zmiany zachodzące w edukacji wywołane dynamicznymi procesami zachodzącymi w gospodarce. Ukierunkowana jest na analizę relacji, jakie zachodzą między edukacją a rynkiem pracy i dotyczy obszaru kształcenia na potrzeby lokalnego/wojewódzkiego rynku pracy. (Budowanie sprzężeń zwrotnych w układzie: EDUKACJA ZAWODOWA RYNEK PRACY)

5 OBSZARY MONITOROWANIA RYNKU PRACY W RAMACH OBSERWATORIUM KOMPLEKSOWY I SYSTEMATYCZNY MONITORING RYNKU PRACY WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO Bieżąca analiza sytuacji i zmian na rynku pracy oraz w obszarze edukacji Badanie popytu na pracę i ustalanie zapotrzebowania na kwalifikacje zawodowe Badanie losów absolwentów (wszystkich typów szkół) Prognoza zatrudnienia w województwie łódzkim Badanie procesów kształcenia praktycznego prowadzonego przez przedsiębiorców Badanie w rzemiośle (popyt na pracę, osiąganie kwalifikacji zawodowych) Tworzenie i uzupełnianie biblioteki zasobów informacyjnych o rynku pracy Opracowania zewnętrzne Bazy danych (gospodarka, rynek pracy i edukacja) Raporty i analizy własne

6 GŁÓWNE KIERUNKI DZIAŁANIA OBSERWATORIUM Prowadzenie, publikowanie i upowszechnianie badań i analiz m.in.: w zakresie przewidywanej sytuacji na rynku pracy wybranych zawodów, oczekiwań pracodawców odnośnie pożądanych kwalifikacji, kompetencji i usług szkoleniowych; Dostarczanie narzędzi do szybkiego i elastycznego reagowania samorządów oraz szkolnictwa na potrzeby regionalnego rynku pracy oraz rzetelnej informacji dla potrzeb doradztwa zawodowego i dla programowania pożądanych w obszarze edukacji zmian (w zakresie określania kierunków kształcenia, poszukiwania nowych specjalizacji oraz koniecznych zmian w programach kształcenia). Wypracowywanie wniosków i przedstawianie rekomendacji dla programistów kształcenia zawodowego.

7 PODSTAWOWE OBSZARY PROJEKTOWANYCH ANALIZ: 1. DEMOGRAFIA (zmiany i ich wpływ na edukację oraz rynek pracy). 2. EDUKACJA (zgodność kierunków kształcenia z wymogami rynku pracy i potrzebami gospodarki). 3. GOSPODARKA i jej zmiany strukturalne (możliwe kierunki rozwoju, zatrudnienie, kondycja firm, prognozy popytu na pracę). 4. RYNEK PRACY (bezrobocie i oferty pracy według wybranych kryteriów podziału).

8 PRACE ANALITYCZNO-BADAWCZE 1) Edukacja, gospodarka i rynek pracy w województwie łódzkim wybrane obszary Diagnoza gospodarki i edukacji w kontekście potrzeb wojewódzkiego rynku pracy. 2) Potrzeby kadrowe pracodawców województwa łódzkiego - badanie własne (metodologia, narzędzia badawcze). Planowany termin pełnej wersji raportu badawczego: czerwiec 2010 r. 3) Analiza ofert pracy dostępnych na regionalnym rynku pracy - IV. Cz. (zapotrzebowanie na rynku w oparciu o ogłoszenia internetowe i prasowe). 4) Rozwój gospodarczy i zatrudnienie w woj. łódzkim w latach (PROGNOZY RYNKU PRACY) w oparciu o dane statystyki publicznej, będące w dyspozycji partnerów i dostępne publikacje wyniki badań jakościowych.

9 Projekt analityczno-badawczy Potrzeby kadrowe pracodawców woj. łódzkiego - cykliczne, pogłębione badanie ankietowe - Cel i znaczenie badania: Pozyskanie kluczowych informacji na temat popytu na pracę zapotrzebowania kadrowego pracodawców. Próba badawcza: podmioty wybrane na podstawie rejestru REGON. Kryteria doboru: lokalizacja firmy, przynależność do sekcji PKD, wielkość zatrudnienia. Projekt odpowie m.in. na pytanie: - Jakich absolwentów poszukuje nasz lokalny i regionalny rynek pracy? - Jakie kwalifikacje są najważniejsze dla pracodawców?

10 Koncepcja projektu badawczego cd. Podstawowe pytania badawcze: o Jakie są plany zatrudnieniowe pracodawców z regionu w najbliższych dwóch latach? o Jakie jest zapotrzebowanie pracodawców na pracowników o określonych kwalifikacjach i umiejętnościach? o Jak pracodawcy oceniają przygotowanie absolwentów roczników 2008 i 2009 do pracy zawodowej? o Jakie są doświadczenia pracodawców we współpracy ze szkołami? o Czy pracodawcy z woj. łódzkiego inwestują w kapitał ludzki? o Jakie są opinie pracodawców z woj. łódzkiego nt. kształcenia modułowego (zadaniowego)?

11 BRANŻE ROZWOJOWE W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM Logistyczna Budowlana Turystyczna i hotelarska Nowoczesnych technologii Energetyczna Ważne branże: informatyczna, produkcji sprzętu AGD, produkcji wyrobów ceramicznych, produkcji mebli, produkcji artykułów spożywczych. Źródło: Edukacja, gospodarka i rynek pracy w województwie łódzkim wybrane obszary (w:) Analizy i badania Nr 1, ŁCDNiKP, styczeń 2010 r.

12 ZAWODY PRZYSZŁOŚCI (wybrane): technik informatyk (zarówno o specjalności administrowania sieciowymi systemami operacyjnymi, grafiki, aplikacji internetowych, jak i systemów zarządzania bazami danych), technik elektronik, technik mechatronik, zawody związane z usługami osobistymi, zawody związane z rekreacją i rozrywką. Źródło: Edukacja, gospodarka i rynek pracy w województwie łódzkim wybrane obszary (w:) Analizy i badania Nr 1, ŁCDNiKP, styczeń 2010 r.

13 NAJCZĘŚCIEJ WSKAZYWANE BRANŻE I POSZUKIWANE ZAWODY w branży budownictwo i architektura: cieśla, tynkarz gipsowy, murarz, hydraulik, kierownik budowy, architekt i operator dźwigu; w farmacji poszukuje się głównie magistrów i techników farmacji; w dziale sprzedaży: ekspedientek, przedstawicieli handlowych, sprzedawców oraz kierowników sklepów; w branży gastronomia, hotelarstwo i turystyka: poszukiwani byli barmani i kelnerzy, kucharze oraz menagerowie restauracji; w branży logistyka i transport: niemal wyłącznie kierowcy, w szczególności posiadający uprawnienia do prowadzenia samochodów ciężarowych; w produkcji przede wszystkim ogłoszenia dla konstruktorów odzieży, szwaczek, stolarzy i piekarzy. Źródło: Analiza internetowych i prasowych ofert pracy (w:) Analizy i badania Nr 3, ŁCDNiKP, luty 2010 r.

14 Zapotrzebowanie pracodawców na pracowników o określonych kwalifikacjach i kompetencjach - W OPARCIU O WYNIKI BADAŃ ANKIETOWYCH -

15 Kryteria doboru kadry Kryteria Procent Wykształcenie i kwalifikacje (3) 20,3 Umiejętności specjalistyczne dla danego zawodu (2) 16,2 Solidność i stosunek do pracy (1) 13,2 Uczciwość i lojalność (4) 8,7 Umiejętność współpracy w grupie 6,5 Skłonność do uczenia się i aktualizowania wiedzy (gotowość poszerzenia kwalifikacji) 5,8 Samodzielność (6) 5,7 Dyspozycyjność (5) 5,6 Elastyczność w działaniu, dostosowywanie się do zmian 2,9 Umiejętność wyszukiwania i przetwarzania informacji 1,2 Źródło: Potrzeby kadrowe pracodawców województwa łódzkiego, wybrane wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w 2006 roku; wydanie czwarte, ŁCDNiKP, Łódź 2010 r.

16 Zapotrzebowanie na umiejętności pracowników Umiejętności (kwalifikacje) Procent Znajomość języków obcych 16,1 Uprawnienia specjalistyczne do wykonywania zawodu 12,0 Doświadczenie zawodowe 11,4 Umiejętności praktyczne w danym zawodzie 11,3 Obsługa różnych urządzeń i maszyn 9,2 Wykorzystanie programów komputerowych przydatnych w zawodzie Znajomość i wykorzystanie nowoczesnych technologii 5,8 Obsługa komputera 5,2 Umiejętności w zakresie techniki mechatronicznej 2,2 6,7

17 Plany zatrudnienia pracowników - podstawowe kierunki zapotrzebowania do 2010 r. - Nazwy zawodów (jako układ kwalifikacji) magazynier, sprzedawca kadra zarządzająca, menadżer pracownik produkcyjny (różne specjalności) spawacz, murarz, cieśla, zbrojarz, tynkarz stolarz, stolarz maszynowy, stolarz ręczny, pomocnik stolarza, ślusarz pielęgniarka, lekarz specjalista robotnik prac prostych szwaczka (konfekcjoner odzieży), tapicer wędliniarz, wykrawacz mięsa kierownik budowy, robotnik/pracownik budowlany, kierowca

18 Plany zatrudnienia (cd.) Nazwy zawodów informatyk, programista, tester oprogramowania, operator komputera handlowiec, specjalista ds. handlowych, księgowy, kasjer specjalista ds. reklamy, specjalista ds. obsługi klienta specjalista ds. turystyki, specjalista ds. kadr, specjalista ds. płac specjalista ds. marketingu automatyk, operator maszyn, konstruktor (w tym; konstruktor odzieży), projektant optyk, chemik, recepcjonista cukiernik, kucharz, pomocnik w kuchni, kelner, barman pracownik ochrony, konwojent, pracownik nadzoru, detektyw ekonomista, pracownik biurowy monter, monter, sieci elektromonter, elektromechanik, mechatronik maszyn

19 Niezbędne kierunki szkoleń (liczba wskazań) TI - technologia informacyjna BHP, P/POŻ Języki obce Specjalistyczne dla danej branży

20 Wybrane szkolenia specjalistyczne komunikacja interpersonalna, umiejętności komunikacyjne (różne rodzaje szkoleń), stosowanie nowych technologii, innowacje technologiczne, obsługa klienta (standardy obsługi klienta), marketing, organizacja i zarządzanie (zarządzanie czasem), techniki sprzedaży i znajomości asortymentu, handlowiec, przedstawiciel handlowy, obsługa maszyn i urządzeń (nowych-specjalistycznych), kursy księgowości, płacowe, przepisy prawne - księgowe, obsługa kas fiskalnych, szycie, krojenie, konstrukcje i modelowanie odzieży, techniki odzieżowe, prasowanie, aplikowanie o środki do projektów unijnych, zarządzanie projektami, elektronika, elektronika samochodowa, automatyka urządzeń elektronicznych, operator urządzeń CNC, elektrotechnika, automatyzacja, finanse publiczne, doradztwo finansowe/podatkowe; prawo: pracy, podatkowe, bankowe, szkolenia w zakresie ISO, mierzenie jakości pracy placówki, walidacja.

21 Plany zatrudnienia pracowników ( podstawowe kierunki zapotrzebowania na lata ) Nazwy zawodów kwalifikacje zawodowe konstruktor odzieży, krojczy, operator maszyn szyjących, szwaczka, prasowacz, hafciarka, moda (fryzjer, stylista, technik usług kosmetycznych) ekonomista, finansista, handlowiec, księgowy, pośrednik nieruchomości, specjalista ds. marketingu, sekretarka, recepcjonistka nauczyciel logistyk, technik logistyk, technik spedytor, kierowcy, magazynierzy dietetyk, kelner, kucharz, piekarz, pizzerman sprzedawcy, kasjerzy informatycy (tech. informatyk, programista) lekarze, ratownicy medyczni, farmaceuci, masażysta, pracownik odnowy biologicznej monterzy i elektromonterzy, mechanicy (maszyn, pojazdów, tech. mechanik), elektrycy pracownik budowlany, ślusarz, pracownicy produkcji (różne specjalności) Źródło: Potrzeby kadrowe pracodawców województwa łódzkiego, wstępne wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w lutym 2010 roku (materiał roboczy), ŁCDNiKP 2010 r.

22 Wstępne prognozy zatrudnienia pracowników na lata (największa liczba wskazań) - szwaczka, szwacz maszynowy (do obsługi nowoczesnych maszyn) dziewiarz, hafciarz, konstruktor odzieży, krojczy, mechanik maszyn szwalniczych, operator maszyn szyjących - nauczyciel - sprzedawca, handlowiec, przedstawiciel handlowy, księgowy, kasjerka - kierowca, logistyk, magazynier - doradca żywieniowy, kucharz, piekarz technolog, pizzerman - operator maszyn i urządzeń, operator maszyn i pojazdów - pracownicy budowlani, architekt, stolarz, ślusarz - informatyk, elektromonter, elektronik - mechanik samochodowy, mechanik pojazdów, lakiernik samochodowy - pracownik administracji, ogrodnik, inżynier - farmaceuta, masażysta, rehabilitant Źródło: Potrzeby kadrowe pracodawców województwa łódzkiego, wstępne wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w lutym 2010 roku (materiał roboczy), ŁCDNiKP 2010 r.

23 Ocena przygotowania absolwentów rocznika 2008 i 2009 do pracy, z punktu widzenia pracodawcy: Jakich kwalifikacji lub umiejętności brakuje absolwentom do wykonywania zadań zawodowych? doświadczenie, samodzielność odpowiedzialność logiczne myślenie, dążenie do celu systematyczność obsługa sprzętu, obsługa kas fiskalnych umiejętność prowadzenia rozliczeń finansowych, umiejętność wypisywania faktur przygotowania praktycznego, umiejętności praktycznych znajomość języków obcych w stopniu zaawansowanym brak znajomości najnowszych maszyn (np. szwalniczych) obsługa nowoczesnych maszyn, znajomość nowoczesnych technologii kwalifikacji zawodowych wymaganych na danym stanowisku radzenia sobie w sytuacjach konfliktowych, brak umiejętności podejmowania decyzji dobrego przygotowania teoretycznego kreatywność, mobilność szybkiego przystosowanie się do zmian elastyczność komunikacja z klientem Źródło: Potrzeby kadrowe pracodawców województwa łódzkiego, wstępne wyniki badań, ŁCDNiKP 2010 r.

24 Opinie pracodawców sektora MSP w Polsce o jakości kapitału ludzkiego (czyli wiedzy i umiejętności osób pracujących w przedsiębiorstwach): Podstawowe oczekiwania jakich nie spełniali nowo przyjęci pracownicy: - niedostateczne umiejętności i kwalifikacje zawodowe (43,8%), - niewłaściwe nastawienie do wykonywania obowiązków zawodowych (20,7%), brak chęci do pracy, - brak solidności, sumienności i zaangażowania (19,3%), - brak doświadczenia (12,5%), - brak komunikatywności, pracy w zespole (7,1%), - brak samodzielności, mała kreatywność, mała umiejętność doskonalenia się (5,6%), - inne (15,4%). Podstawowe umiejętności wśród pracowników zatrudnionych, które powinny zostać jak najszybciej uzupełnione, gdyż utrudniają im realizację wyznaczonych zadań: - związane z profilem działalności firmy, podwyższeniem kwalifikacji zawodowych (wiedza praktyczna) (47,5%), - związane z pracą przy komputerze (18,2%), - związane z reklamą i marketingiem, kontakty z klientami (16,4%), - znajomość języków obcych (11,9%), - nie ma takiej potrzeby (2,5%), - inne (23,0%). Źródło: Kapitał ludzki w MSP w Polsce, projekt finansowany ze środków EFS, IPiSS, 2007 r.

25 Aktualne oczekiwania pracodawców w odniesieniu do umiejętności pracowników PRACODAWCY OBECNIE ZWRACAJĄ UWAGĘ PRZEDE WSZYSTKIM, NA: umiejętność budowania związków przyczynowo-skutkowych, umiejętności analityczne i syntetyczne, umiejętności matematyczne (i ich rozwój), praktyczna znajomość języków obcych, znajomość technologii informatycznych, wykorzystanie wiedzy teoretycznej w praktyce, kwalifikacje społeczne (cechy społeczno-psychologiczne), praca w grupach (ZESPOŁACH), dla potrzeb tworzenia grup projektowych, umiejętność kierowania zespołem i realizacją projektów, komunikatywność, umiejętność rozwiązywania konkretnych przykładów (tzw. keysów), umiejętność rozwiązywania konfliktów (nie jesteśmy do tego przygotowani), prowadzenie negocjacji, umiejętność pisania (są duże braki), myślenia logicznego, uczciwość, odpowiedzialność, nieprzywłaszczanie sobie owoców pracy innych (szkoła ma zwracać uwagę na wychowanie), umiejętność stawiania sobie celów (życiowych i problemowych), przedsiębiorczość. Zadania rutynowe manualne są już niepotrzebne, a wymagane są umiejętności nierutynowe (rozumiane jako analityczne) - poszukiwanie ludzi otwartych tzw. otwarty umysł. Źródło: J. Mordasewicz (ekspert PKPP Lewiatan ). Sondaż na próbie ok. 50 firm zrzeszonych w grupie pracodawców LEWIATAN - na potrzeby seminarium Praktyczne kształcenie drogą do wzrostu kapitału intelektualnego regionu, w ramach Programu Uniwersytet Łódzki dla pracodawców, UŁ Wydział Prawa i Administracji. Łódź 2.XII.2009 r.

26 Spostrzeżenia wynikające z analiz i badań Brak korelacji między edukacją a rynkiem pracy, w wyniku braku informacji lub utrudnionego dostępu do informacji (co uniemożliwia prawidłowe kształtowanie oferty edukacyjnej/kształcenia). Brak wiedzy na temat oczekiwań rynku pracy osoby poszukujące pracy, zwłaszcza osoby młode, które dopiero wybierają szkołę nie wiedzą czym się kierować dokonując wyboru. Brak na lokalnych/regionalnych rynkach pracy absolwentów szkół/kursów o odpowiednich (oczekiwanych) kierunkach kształcenia. Niedopasowanie kwalifikacyjne i zawodowe kandydatów do pracy z istniejącymi ofertami pracy skutkuje pojawieniem się wolnych miejsc pracy. Pracodawcy mają problem ze znalezieniem pracowników o odpowiednich kwalifikacjach, ale brakuje też kandydatów na konkretne stanowisko pracy.

27 Wnioski wynikające z analiz i badań Systematycznie prowadzić analizy i badania rynku pracy (wg jednolitej metodologii), stale aktualizując ich wyniki dla potrzeb kształcenia zawodowego dla lepszego dopasowania kwalifikacji do potrzeb rynku pracy. W rezultacie wyższa zatrudnialność absolwentów i osób znajdujących się na rynku pracy, lepsze przygotowanie do kształcenia przez całe życie (w dłuższej perspektywie zmniejszenie nierównowagi na rynku pracy). Wyniki wielokierunkowych analiz i badań rynku pracy traktować jako podstawowe źródło rzetelnej informacji dla programowania zmian w obszarze edukacji zawodowej (szkolnej i ustawicznej). Poprzez szeroką prezentację aktualnych i przyszłych oczekiwań rynku pracy w kontekście pogłębionych badań rynku promować kształcenie zawodowe.

28 Łódź, ul. Kopcińskiego 29 III piętro, pok. 308 tel. (42) , wew Dziękuję za uwagę